نولیبرالیسم در بوته ي نقد

نولیبرالیسم در بوته ي نقد نولیبرالیسم در بوته ي نقد

16.03.2014 Views

سه قلوهاي نولیبرالی 82 کنند؛ فقط آنها حق دارند به صادرات گوشت،‏ غلات و شکر کشورهایشان یارانه دهند و آنها را با قیمتهاي ارزان ساختگی وارد بازار کشورهاي فقیر کنند ‏(پیلجر،‏ بخش کشاورزي در اروپا و ایالات متحده مجموعاً‏ .(161 :1388 3/ 5 درصد از نیروي کار را در خدمت دارد.‏ برعکس در بیشتر جهان فقیر،‏ کشاورزان اکثریت یا نزدیک به اکثریت نیروي کار کشور را به خود اختصاص میدهند.‏ هزینهي تجارت منصفانه در تولیدات کساورزي براي جهان غنی،‏ بر حسب میزان رفاهی که ساکنان آن از دست میدهند،‏ بسیار ناچیز است؛ درحالی که براي کشورهاي فقیر منافع بالقوه بسیاري در بر دارد.‏ به عنوان مثال،‏ در سال 2002 ایالات متحده 3/9 میلیارد دلار ‏(یا سه برابر کل بودجه کمکهاي آمریکا به آفریقا)‏ فقط به بیست و پنج پنبه کار آمریکایی یارانه داده است.‏ این،‏ ضمن آنکه معیشت دهها میلیون کشاورز در جهان فقیر را نابود کرد،‏ حدوداً‏ بیست و شش درصد قیمت جهانی پنبه را کاهش داد ‏(مونبیو،‏ .(1388: 132 در نمونهاي دیگر،‏ چند سال قبل،‏ ‏«گزارش سی ان ان درباره کشور مالی»‏ واقعیت ‏«بازار آزاد»ي که همواره از سوي نهادهاي مالی جهانی ترویج میسود را روشن ساخت:‏ دو پایه اقتصاد مالی،‏ پنبه در جنوب و احشام در شمال بود و هر دو به این خاطر که قدرتهاي بزرگ همان قوانینی را نقض میکردند که اینقدر بیرحمانه بر کشورهاي جهان سوم تحمیل میکنند،‏ دچار مشکل شدند.‏ کشور مالی،‏ تولیدکننده پنبهاي با بالاترین کیفیت است،‏ اما هزینهاي که دولت آمریکا که براي حمایت از تولیدکنندگان پنبه خودش صرف میکند،‏ از کل بودجه کشور مالی بیشتر است،‏ بنابراین نگرانی چندانی از این بابت وجود ندارد که مالی قادر نباشد رقابت کند.‏ در شمال کشور مالی،‏ تقصیر به گردن اتحادیه اروپاست؛ یارانهاي که اتحادیه اروپا به هر راس گاو میدهد،‏ سالانه 500 بیش از یورو است.‏ وزیر اقتصاد مالی گفت:‏ ما نیازي به کمک،‏ یا مشاوره یا درسهاي شما درباره تاثیرات سودآور حذف مقررات اضافی دولت نداریم؛ لطفا فقط به قوانین خودتان درباره بازار آزاد پایبند باشید،‏ مشکلات ما تمام میشود ‏(ژیژك،‏ .(1387 بنابراین علیرغم ادعاي سازمان تجارت جهانی که بر اساس ‏«مزیب نسبی»‏ استوار است و معتقد است هر کشوري در زمینهي کشاورزي که داراي منابع و تولیدات بهتر میباشد،‏ میتواند سهمی مناسب خود در تجارت جهانی داشته باشد،‏ گر چه در کشورهاي کمتوسعه و عمداً‏ کشورهاي جنوب زمین و کارگر ارزانتر است،‏ ارزها ضیعفترند،‏ آفتاب در مناطق استوایی شدیدتر میتابد و در نتیجه گیاهان سریع تر رشد کرده و این کشورها میتوانند در زمینهي کشاورزي داراي ‏«مزیت نسبی»‏ باشند،‏ اما جهان غنی و کشورهاي توسعهیافته از سویی با اعمال و تبلیغ سیاست حذف یارانه و کمکهاي دولتی به بخش کشاورزي در کشورهاي کمتوسعه و از سویی دیگر با اتخاذ سیاستهاي حمایتی دولت در بخش کشاورزي خود،‏ زمینههاي بی اثر شدن ‏«مزیت نسبی»‏ کشورهاي کمتوسعه را فراهم میکنند.‏

سه قلوهاي نولیبرالی 83 همچنین صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی که بناست به کشورهاي بدهکار براي بیرون آمدن آنها از زیر بار بدهی کمک کنند،‏ در این زمینه کارنامهي موفقی نداشته اند.‏ به طوري که اکثر کشورهایی که مشتریان این نهادها بوده اند،‏ با دخالت نهادهاي مذکور بیشتر در گرداب بدهی فرو رفته اند.‏ از آن جا که در دورهي جهانیسازي،‏ سرمایهداري بیش از پیش خصلت ‏«جهانی»‏ (Global) پیدا کرده است،‏ اگر چه کشورهاي مرکز سرمایهداري همچنان هژمونی خود بر ساختار جهانی را حفظ کرده اند،‏ اما سلطهي آنان بیش از آن که متکی به ‏«دولت-‏ ملت»‏ واحد باشد،‏ منافع سرمایهداري جهانی در قالب شرکتهاي چند ملیتی،‏ نهادهاي مالی جهانی و در چهارچوبهایی همچون گروه هشت (G8) و اتحادیه اروپا را مد نظر دارد.‏ صندوق بینالمللی پول،‏ بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی،‏ به عنوان سه قلوهاي نولیبرالیاي عمل میکنند که علی رغم ظاهرسازي غیرایدئولوزیک و بیطرفی که میکنند همواره به طور مستقیم و غیر مستقیم در راستاي منافع کشورهاي مرکز سرمایهداري و سرمایهداري نولیبرال متأخر عمل کرده اند.‏ دلیل بسیاري از بحرانهاي اجتماعی،‏ اعتراضات و جنبشهایی که در کشورهاي کم توسعهي پیرامونی در دو سه دههي اخیر صورت گرفته است،‏ اجراي برنامهها و سیاستهاي این نهادها بوده است.‏ تحولات اخیر در مصر و تونس و اسپانیا و یونان و ایرلند را در نتیجهي ناکارآمدي همین برنامهها میتوان ارزیابی کرد.‏ منابع:‏ - - استیگلیتز،‏ جوزف بانک جهانی نشرنی.‏ .(1384) .(1387) - - - بهکیش،‏ محمد مهدي پیلجر،‏ جان جهانیسازي و مسائل آن،‏ ترجمهي حسن گلریز ، چاپ سوم،‏ تهران،‏ نشر نی.‏ رشد و فقر؛ پژوهشی در طراحی اقتصاد همبستهي جهانی،‏ ترجمهيي صابر شیبانی اصل،‏ چاپ اول،‏ تهران،‏ .(1384) .(1388) چاوسودویسکی،‏ مایکل اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن،‏ چاپ سوم،‏ تهران،‏ نشر نی.‏ اربابان جدید جهان،‏ ترجمهي مهرناز شهابی،‏ مهرداد(خلیل)‏ شهابی،‏ چاپ اول،‏ تهران،‏ انتشارات اختران.‏ .(1386) موسوي،‏ چاپ اول،‏ تهران،‏ نشر ثالث.‏ - خور،‏ مارتین .(1386) - دریورو،‏ اسوالدو نشر اختران.‏ .(1383) زرافشان،‏ ناصر - نشر آزاد مهر.‏ .(1389) - ژیژك،‏ اسلاوي - سمسون،‏ آنتونی .(1387) .(1365) جهانی شدن فقر و نظم نوین جهانی،‏ ترجمهي سید ضیاءالدین خسروشاهی و سید محمدعلی جهانشدن و جنوب،‏ ترجمهي احمد ساعی،‏ تهران،‏ چاپ دوم،‏ نشر قومس.‏ افسانه توسعه ‏(اقتصادهاي ناکارآمد قرن بیست و یکم)،‏ ترجمهي محمود عبدااللهزاده،‏ تهران،‏ چاپ اول،‏ پیشگفتار کتاب ‏«نظام پولی بینالمللی و بحران مالی جهان»،‏ نوشتهي استاد لی چنکو،‏ چاپ اول،‏ تهران،‏ نه،‏ دست به کاري نزن،‏ چیزي بگو!،‏ ترجمهي پرویز صداقت،‏ سایت اخبار روز.‏ رباخواران،‏ ترجمهي مصطفی قریب،‏ چاپ اول،‏ تهران،‏ انتشارات چاپخش.‏

سه قلوهاي نولیبرالی 82<br />

کنند؛ فقط آنها حق دارند به صادرات گوشت،‏ غلات و شکر کشورهایشان یارانه دهند و آنها را با قیمتهاي<br />

ارزان ساختگی وارد بازار کشورهاي فقیر کنند ‏(پیلجر،‏<br />

بخش کشاورزي در اروپا و ایالات متحده مجموعاً‏<br />

.(161 :1388<br />

3/ 5<br />

درصد از نیروي کار را در خدمت دارد.‏ برعکس در بیشتر<br />

جهان فقیر،‏ کشاورزان اکثریت یا نزدیک به اکثریت نیروي کار کشور را به خود اختصاص میدهند.‏ هزینهي<br />

تجارت منصفانه در تولیدات کساورزي براي جهان غنی،‏ بر حسب میزان رفاهی که ساکنان آن از دست میدهند،‏<br />

بسیار ناچیز است؛ درحالی که براي کشورهاي فقیر منافع بالقوه بسیاري در بر دارد.‏ به عنوان مثال،‏ در سال<br />

2002<br />

ایالات متحده<br />

3/9<br />

میلیارد دلار ‏(یا سه برابر کل بودجه کمکهاي آمریکا به آفریقا)‏ فقط به بیست و پنج<br />

پنبه کار آمریکایی یارانه داده است.‏ این،‏ ضمن آنکه معیشت دهها میلیون کشاورز در جهان فقیر را نابود کرد،‏<br />

حدوداً‏ بیست و شش درصد قیمت جهانی پنبه را کاهش داد ‏(مونبیو،‏<br />

.(1388: 132<br />

در نمونهاي دیگر،‏ چند سال قبل،‏ ‏«گزارش سی ان ان درباره کشور مالی»‏ واقعیت ‏«بازار آزاد»ي که همواره از<br />

سوي نهادهاي مالی جهانی ترویج میسود را روشن ساخت:‏ دو پایه اقتصاد مالی،‏ پنبه در جنوب و احشام در<br />

شمال بود و هر دو به این خاطر که قدرتهاي بزرگ همان قوانینی را نقض میکردند که اینقدر بیرحمانه بر<br />

کشورهاي جهان سوم تحمیل میکنند،‏ دچار مشکل شدند.‏ کشور مالی،‏ تولیدکننده پنبهاي با بالاترین کیفیت<br />

است،‏ اما هزینهاي که دولت آمریکا که براي حمایت از تولیدکنندگان پنبه خودش صرف میکند،‏ از کل بودجه<br />

کشور مالی بیشتر است،‏ بنابراین نگرانی چندانی از این بابت وجود ندارد که مالی قادر نباشد رقابت کند.‏ در<br />

شمال کشور مالی،‏ تقصیر به گردن اتحادیه اروپاست؛ یارانهاي که اتحادیه اروپا به هر راس گاو میدهد،‏ سالانه<br />

500 بیش از<br />

یورو است.‏ وزیر اقتصاد مالی گفت:‏ ما نیازي به کمک،‏ یا مشاوره یا درسهاي شما درباره تاثیرات<br />

سودآور حذف مقررات اضافی دولت نداریم؛ لطفا فقط به قوانین خودتان درباره بازار آزاد پایبند باشید،‏ مشکلات<br />

ما تمام میشود ‏(ژیژك،‏<br />

.(1387<br />

بنابراین علیرغم ادعاي سازمان تجارت جهانی که بر اساس ‏«مزیب نسبی»‏ استوار است و معتقد است هر<br />

کشوري در زمینهي کشاورزي که داراي منابع و تولیدات بهتر میباشد،‏ میتواند سهمی مناسب خود در تجارت<br />

جهانی داشته باشد،‏ گر چه در کشورهاي کمتوسعه و عمداً‏ کشورهاي جنوب زمین و کارگر ارزانتر است،‏ ارزها<br />

ضیعفترند،‏ آفتاب در مناطق استوایی شدیدتر میتابد و در نتیجه گیاهان سریع تر رشد کرده و این کشورها<br />

میتوانند در زمینهي کشاورزي داراي ‏«مزیت نسبی»‏ باشند،‏ اما جهان غنی و کشورهاي توسعهیافته از سویی با<br />

اعمال و تبلیغ سیاست حذف یارانه و کمکهاي دولتی به بخش کشاورزي در کشورهاي کمتوسعه و از سویی<br />

دیگر با اتخاذ سیاستهاي حمایتی دولت در بخش کشاورزي خود،‏ زمینههاي بی اثر شدن ‏«مزیت نسبی»‏<br />

کشورهاي کمتوسعه را فراهم میکنند.‏

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!