نولیبرالیس٠در بوته ي نقد

نولیبرالیسم و خانواده 66
بهره میگیرد و از آن حتی سوء استفاده میکند.‏ کار آمدي در کار،‏ به جنگ همه بر ضد همه میانجامد و این
همهي ارزشهاي انسانی همبستگی را نابود میکند و گاهی نیز به خشونت میانجامد»‏
.(15)
این خشونت مرکب ‏(نمادین و واقعی)‏ به همراه فشارها و هیجانات ناشی از دشواري کار و تمتع اقتصادي که طی
سالهاي اخیر به هر دو جنس تشکیل دهندهي خانواده توسعه پیدا کرده است،‏ در عرصهي خانواده و مناسبات
اعضا بازتولید و تکرار میشود.‏ چندان که در جوامع کنونی غالب خانوادهها سالهاست که از مدلول اساسی خود
که کانون آرامش و امکانی براي بازیابی روانی بود فاصله گرفتهاند.‏
از سوي دیگر با وجود بازي بازار و کاهش قیمت کار که به نسبت تورم بازار،‏ سطح برخورداري عموم خانوارها از
حداقل درآمد لازم براي زندگی را پایینتر قرار داده است،‏ رواج مدگرایی در حوزههاي مختلف فرهنگی و
اجتماعی به اعتبار ارزشگذاري مالی افراد،‏ سبب بروز بحرانهاي بیشتري در حوزهي خانوادها و به ویژه مناسبات
فرزندان و والدین میشود.‏
در یک فرهنگ مصرفی،‏ مصرف صرفاً‏ به جنبههاي معیشتی و زیستی محدود نمیشود و هم ارزش مادي دارد،‏
هم ارزش نمادین.‏ به بیان دیگر،‏ در جامعه جهانی مصرف زدهاي که افراد تشویق می شوند تا بیشتر از آن چه
نیاز دارند بخواهند،‏ حد و مرز میان این دو مفهوم درهم می ریزد،‏ مصرف به شکل اصلی ابراز وجود و منبع اصلی
هویت اجتماعی تبدیل میشود.‏ چنین رفتارهاي اجتماعی نوعی استراتژيهاي فرهنگی هستند که در شرایط
افول هویتهاي سنتی و مدرن،‏ ابراز وجود را از طریق تولید کالایی هویت ممکن میسازند
(16)
فرهنگ مصرفی
نه تنها ارزشی نمادین و فرامعیشتی به مصرف میدهد،‏ بلکه در بیشتر موارد به این جنبه از مصرف در مقابل
جنبهي دیگر آن ‏(مصرف به عنوان تأمین کنندهي نیازهاي زیستی انسان)،‏ اولویت میبخشد.‏ بنابراین دخل و
خرج عمدتاً‏ بر پایه نیازهاي فرهنگی تنظیم میشود تا نیازهاي زیستی.‏ امروزه تقریباً‏ در همه جوامع جهان
میتوان انسانهاي فقیري را شناسایی کرد که،‏ زیر بار قرضهاي سنگین میروند تا با خرید کالاهاي داراي مارك
هاي معروف،‏ نوعی هویت پیدا کنند
.(17)
افزایش شمار فرزندان فراري،‏ بالا رفتن شمار بزه رفتاري در خانوادههاي آبرومند و رشد آمار خودکشی و طلاق
در جوامع جدید،‏ طی یک تعلیل روانی ما را به وجود عدم تناسب میان واقعیت زیستی-‏ اجتماعی افراد و میزان
توقعات ایشان از زندگی ارجاع میدهد.‏ عدم تناسبی که در سطحی پایینتر،‏ ‏«وجدان معذب»‏ هگلی را براي ما
تداعی میکند.‏ جداي از خواست روانی و طبیعی فرد در زمینهي بهبود و توسعهي زیستی
اشاعهي فرهنگ مدگرایی از عوامل مهم چنین عدم تناسبی است.‏
–
اجتماعی خود،‏
تحت تأثیر چنین الگوهاي فرهنگی و رفتاري،‏ دوستیها و پیوندهاي عاطفی درون خانواده و بین خانوادهها بر
اساس تفاهمات و ارزشهاي ذاتی یکدیگر صورت نمیپذیرد بلکه بر پایهي داشتههاي دو طرف رابطه تنظیم