نولیبرالیس٠در بوته ي نقد

نولیبرالیسم و خانواده 65
فقدان امنیت اقتصادي و متزلزل شدن معیشت افراد همچنین موجب تغییر نگرش و الگوهاي فرهنگی آنان
میگردد.‏ در این میان ازدواج از خصلت انسانی گذشته که تعهدي طولانی مدت پنداشته میشد فاصله میگیرد و
قراردادهاي کوتاه مدت براي تأمین معیشت لازم در قالبهاي گوناگون جاي آن را میگیرد.‏
نولیبرالیسم الگوهاي فرهنگی متناسب با کالاییشدن(‏Commodification‏)‏ و مصرفگرایی
(Consumerism)
را ترویج میدهد.‏ ‏«فرض این که بازارها و علائم به بهترین وجه همهي تصمیمات مربوط به
تخصیص منابع را تعیین میکنند،‏ در واقع فرض کردن این موضوع است که همه چیز را در اصل میتوان کالا
تلقی کرد.‏ کالاییسازي جنسیت،‏ فرهنگ،‏ تاریخ،‏ میراث،‏ طبیعت به عنوان منظرهي تماشایی یا به عنوان
استراحت درمانی،‏ یعنی کسب رانتهاي انحصاري از تازگی،‏ اصالت،‏ و بیهمتایی ‏(مثلاً‏ از آثار یا هنر)‏
همهي –
اینها برابر با قیمتگذاري بر روي جیزهایی است که هرگز در واقع به عنوان کالا تولید نشده اند»(‏‎11‎‏).‏
انباشت سرمایه که از اهداف نولیبرالیسم میباشد الگوي فرهنگی مصرفگرایی و مدگرایی را به عنوان بخشی از
استراتژي فرهنگی خود اتخاذ میکند.‏ چنان که به باور ‏«استالابراس»:‏ ‏«اگر جلوهي اقتصادي نولیبرالیسم نابرابري
هر چه شدیدتر،‏ و جلوهي سیاسی آن حذف نظارت دولتی و خصوصیسازي باشد،‏ جلوهي فرهنگی آن هم به
طور قطع مصرفگرایی عنان گسیخته است.»(‏‎12‎‏)‏ بر اساس این استراتژي،‏ مصرفگرایی نه به معناي انباشت
کالاها بلکه شامل استفاده از کالاها و دور ریختن آنها پس از استفاده است
.(13)
زندگی مصرفی طرفدار سبکی
و سرعت و انعطاف پذیري است و با ثبات و ماندگاري و دوام مخالفت میکند.‏ به عبارت دیگر ‏«انباشت سرمایه»‏
مستلزم ‏«مصرف کالا»‏ میباشد و هجوم نیروها و عوامل بازار مصرفی به اجتماع و درونیشدن فرهنگ آن در
جامعه موجب سلطهي مناسبات بازار بر پایهي سود و زیان مادي بر مناسبات اصیل انسانی میشود.‏ در چنین
مکانیزمی است که کالایی شدن در وجوه مختلف حیات اجتماعی رواج مییابد.‏
‏«کالا چیزي است که براي فروش در بازار تولید میشود.‏ نیاز در بازار اهمیتی ندارد.‏ در بازار فقط تقاضا اهمیت
دارد.‏ تقاضا نیز نیازي است که پشتوانه مالی دارد.‏ بنابراین وقتی چیزي به کالا تبدیل میشود،‏ نه کل نیازمندان
بلکه فقط تقاضاکنندگان هستند که میتوانند به آن چیز دسترسی پیدا کنند و تقاضاکنندگان نیز فقط آن بخش
از نیازمندان را شامل میشوند که توانایی تامین مالی نیازشان را دارند.‏ آن دسته از نیازمندان که نمیتوانند در
بازار به شکل تقاضاکننده ظاهر شوند دچار طرد میشوند.‏ این یعنی منطق بازار.‏ فرآیند کالاییشدن حیات
اجتماعی یعنی گسترش منطق بازار در تخصیص منابع کمیاب جامعه که به دنبال خودش چهبسا پدیدهي طرد
اجتماعی
(Social Exclusion)
را نیز به همراه بیاورد»‏
.(14)
بنابر منطق کالایی شدن هنگامی که نرخ بیکاري افزایش پیدا میکند،‏ ‏«کار کالایی نادر میشود که به هر بهایی
خواستنی است.‏ در نتیجه،‏ کارمند چشم به مرحمت کارفرمایی دارد که از قدرتی،‏ که از این وضعیت بدو رسیده،‏