نولیبرالیس٠در بوته ي نقد

تعدیل ساختاري و نولیبرالیسم در ایران 23
از دیگر اصول برنامههاي تعدیل،‏ آماده کردن فضاي سیاسی،‏ اقتصادي و حقوقی براي سرمایهگذاران
خارجی است که در عمل بخش مهمی از آنها را شرکتهاي چندملیتی تشکیل میدهند که در سایهي
خصوصیسازي پا به میدان میگذارند و با خرید مؤسسات و شرکتهاي تولیدي کارآمد به قیمت نازل با
ایجاد رشتههاي جدید فعالیتهاي اقتصادي خود را آغاز میکنند.‏
یکی از علل اصلی فعالتر شدن صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی،‏ حل بحران بدهیهاي کشورهاي
جهان سوم بود.‏ پس از اعلام ناتوانی چند کشور جهان سوم از باز پرداخت اصل و بهره بدهیهاي خود و
وضع نامساعد سایر وام گیرندگان،‏ این دو سازمان پذیرفتندکه مبالغی براي ایفاي تعهدات در اختیار این
کشورها قرار دهند.‏ هر چند این مسئله موجب حل موقت بحران بدهیها شد اما جهان سوم با مشکل
جدیدي مواجه شد.‏ زیرا این دو نهاد مانند هرنهاد مالی دیگر خواهان پس گرفتن اصل و فرع وامها
بودند.‏ از این رو کشورهاي کمتوسعهاي که داراي این نوع بدهیها بودند براي کاهش دادن هزینههاي
خود به منظور بازپرداخت این دیون ملزم به اجراي برنامههاي صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی
میشوند.‏
-
-
برنامهي تعدیل ساختاري به یک اعتبار،‏ به صورت پراکنده از سالهاي دههي
سال
1960
کشورها اجرا شده است.‏ اما به اعتبار دیگري،‏ سابقهي تاریخی آن به طور مشخص به سال
تا‎1980‎ در گروهی از
1982
به بعد بر
میگردد،‏ که وظایف جدیدي از جمله حل و فصل بدهیها،‏ برعهدهي صندوق بینالمللی پول گذاشته شد.‏ از
1985
بانک جهانی نیز به این منظومه پیوست و سپس کارهایی بین آنها تقسیم شد.‏ چارچوب نظري
برنامه،‏ رویکرد نوکلاسیکی در اقتصاد است.‏ راهبرد پیشنهادي این رویکرد،‏ اتکا به نیروهاي بازار است.‏ اعتقاد
حاکم براین رویکرد این است که سیستم بازار یک سیستم خودسامان است و خود به خود در مقابل تغییرات
واکنش مناسب نشان میدهد ‏(مؤمنی،‏
.(113:1386
کوشش این سیاستها برآن است که نشان دهد اگر روشهاي سرمایهگذاري و تجارت آزاد با حذف موانع گمرکی
و حذف سیاستهاي بازدارندهي مالیاتی و سیاستهاي عدم حمایت از دستمزدها و عدم حمایت از منافع رفاهی
و فرهنگی عمومی و حذف سیاست و عدالت اجتماعی همراه باشد بلندمدت و کارآمدکردن سرمایهگذاريها و
افزایش سطح اشتغال و بالاخره رشد و رونق فراهم می شود ‏(رئیس دانا ،82:1382).