نولیبرالیس٠در بوته ي نقد

سرمایهداري و تولید رضایت 102
میشوند.‏ با این تفاوت که در میدان رقابت طبیعت داروین هر موجود یا حتا یک ژن براي بقاي خود میلیونها
سال به مبارزه و رقابت میپردازد،‏ اما در میدان رقابت بازار،‏ قوانین طوري وضع شدهاند که هزاران نفر از مردم،‏
یکشبه،‏ مبارزهي رقابت را میبازند و بیکار میشوند،‏ شرکتهاي چندملیتی در زمان بسیار کوتاه شرکتهاي
کوچک را از میدان رقابت بازار بیرون میرانند و در کمتر از یک دهه اقتصاد بسیاري از دولتهاي ملی را فلج و
وابسته میکنند.‏
از سوي دیگر،‏ تئوري
‏«دست نامرئی بازار»‏
آدام اسمیت را هم به نفع خودشان تعبیر میکنند.‏
منظور آدام
اسمیت از دست نامرئی بازار این بود که در موازنهي بین عرضه و تقاضا،‏ دست نامرئی بازار همان ارضاي خواسته
ها و سلیقههاي مصرفکنندهها است.‏
ارائهي اقتصاد به عنوان یک علم محض و بازار به عنوان یک قانون طبیعی اخلاقاً‏ خنثی،‏ بازاري که،‏ بدون توجه
به بیکاري،‏ فقر یا میزان عقبماندگی هر کشور،‏ تعیین میکند که کدام شخصیت،‏ شرکت یا ملتی شایسته رقابت
کردن است و کدام نیست،‏ تبدیل توصیف آدام اسمیت از آزادي اقتصادي و مسئولیت اخلاقی به داروینیسم بازار
جهانی است،‏ استدلال اقتصادي بنیادین نوکلاسیک،‏ که سیاستمداران لیبرال افراطی پایان قرن ‏[بیستم]‏ از آن
5
پیروي میکردند،‏ همان سه اصل مفروض اولیه و اساسی چارلز داروین را به کار می برد،‏ یعنی دوگانگی ،
7
6
تعارض () و تکامل ‏[فرگشت].‏
ازنظر داروین،‏ دوگانگی آنتیتز ‏(برابرنهاد)‏ بین گونهها از یک سو،‏ و محیط زیست از سوي دیگر است.‏ گونهها در
تلاش براي زنده ماندن دائماً‏ در حال تطبیق دادن خود با محیط زیستاند.‏
طبق تفکر اقتصادي نولیبرالیسم
کنونی،‏ بازار جهانی همان محیط طبیعی است که انسان باید به منظور زنده ماندن خود را با آن وقف دهد.‏ آن
اشخاص،‏ شرکتها یا اقتصادهاي ملی که موفق نمیشوند خود را تطبیق دهند تنبیه و به عنوان گونههایی که از
نظر اقتصادي ناکارآمد هستند به حاشیه رانده میشوند.‏
مفهوم دوگانگی،‏ تعارض و تکامل داروین نشان دهندهي واکنشهاي فرهنگی است که براي نسلها در ضمیر
ناخودآگاه غربیها تثبیت شده.‏
به معناي دقیق کلمه،‏ این واکنشها زمانی که رویدادهاي اجتماعی و اقتصادي
مورد توجه قرار میگیرند بدون محدودیت از نو ظاهر میشوند،‏ و به این طریق به منافع و امتیازهایی خاص
مشروعیت میبخشند
.(9)
واقعیت این است که قرار نیست به ساختاري که فقر و فلاکت را میآفریند پرداخته شود بلکه در وضعیت فعلی،‏
که به بیان کارل پوپر از ابتداي تاریخ تاکنون بهترین وضعیت بوده است و به تعبیر ‏«مارگارت تاچر»‏ هیچ بدیل
5 Dualism
6 Conflict
7 Evolution