سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1<br />
–<br />
تاريخ صد سالهي جنبشهاي<br />
سوسياليستي و كارگري<br />
و كمونيستي ايران<br />
1284-1386<br />
از انقلاب مشروطيت 1284 تا انقلاب 1357<br />
نويسنده: يونس پارسا بناب<br />
ويراستار: ساسان دانش<br />
شرايط فلاكت بار و زندگي سخت ايرانيان مهاجر كه پس از طي<br />
صدها كيلومتر با پاي پياده مي بايست از دسترنج ناچيز خود تكه<br />
ناني را هم پس انداز كنند و براي خانوادهي چشم براه خود در<br />
نقاط مختلف ايران بفرستند. يافتن كاربه قدري وخيم بود كه<br />
كارگران به هر كاري تحت هر شرايطي تن ميدادند و بدين جهت<br />
مورد استثمار و سواستفادهي كارفرمايان قرار ميگرفتند. از جمله<br />
به هنگام استخدام كارگران ايران از آنان ميخواستند كه به قرآن<br />
قسم ياد كنند كه به عضويت هيچ اتحاديه و حزبي در نيايند و در<br />
اعتصابات كارگري در آن مناطق شركت نجويند و در صورت لزوم<br />
به عنوان اعتصاب شكن نيز عليه كارگران روسيه وارد عمل شوند.<br />
رهبران جنبش كارگري روسيه براي مقابله با چنين ترفندهاي<br />
بورژوازي روسيه در اوايل قرن بيستم تصميم گرفتند كه با حمايت<br />
از روشنفكران ايراني ساكن آن مناطق به ايجاد اولين نطفههاي<br />
اتحاديه كارگري ايران و سپس شاخهي سوسيال دمكراتهاي ايران<br />
(فرقة اجتماعيون عاميون) بپردازند. بدين طريق با گسيل بعضي<br />
از اين كارگران همراه با تعدادي از ايرانيان روشنفكر به ايران، سير<br />
تكاملي ايجاد هسته هاي اوليهي اتحاديههاي كارگري و پيوند آنها<br />
با جنبش سوسيال دموكراسي انقلابي در بحبوحهي انقلاب<br />
مشروطيت آغاز گشت.<br />
در تابستان خورشيدي ميلادي) كارگران شيلات<br />
سواحل درياي خزر در حمايت از انقلاب مشروطيت دست به<br />
اعتصاب زدند. در آبان ماه همان سال اين اعتراضها گسترش يافت<br />
و بيشتر كارگران شيلات ايراني و روسي در آن شركت كردند. تا<br />
آنجا كه نگارنده اطلاع دارد اعتصاب كارگران شيلات اولين اعتصاب<br />
كارگري به معني مدرن آن در تاريخ معاصر ايران است.<br />
همچنين در سال 1285 خورشيدي ميلادي) كارگران<br />
نانوائيهاي شهر رشت با حمايت مجاهدين رشت براي بهبود وضع<br />
خود اعلان اعتصاب كردند. در بهمن كارگران چرم سازي-<br />
هاي تهران نامهاي به مجلس اول نوشته و اعلام كردند كه در<br />
صورت پذيرفته نشدن خواستههايشان اعتصاب خواهند كرد. در<br />
اسفند ماه همان سال كارگران تلگراف خانه تهران نيز دست به<br />
اعتصاب زدند.<br />
در تيرماه خورشيدي ميلادي) هنگاميكه محمد<br />
عليشاه با حمايت شيخ فضل االله نوري و امراي نيروي قزاق روس<br />
روزنامه هاي مترقي "حبل المتين" و "صور اسرافيل" را توقيف<br />
ساخت، كارگران چاپخانههاي تهران كه در "اتحاديه كارگران<br />
چاپخانهها" (اولين تشكل كارگري در ايران) عضويت داشتند<br />
همگي اعتصاب چهار روزه اعلام كردند. اين اعتصاب، كه در راه<br />
مبارزه براي آزادي مطبوعات انجام پذيرفت و كاملا جنبهي سياسي<br />
داشت، داري اهميت بسزايي در تاريخ جنبش كارگران ايراني است.<br />
اين حركت اعتراضي عليه رژيم از طرف كارگران اولين اعتصاب<br />
كارگري در تاريخ ايران است كه توسط يك اتحاديهي كاملا<br />
متشكل و سازمان يافته هدايت ميشد. با اينكه اين اتحاديه بيشتر<br />
از دو سال دوام نياورد و بعد از كودتاي محمدعليشاه سركوب<br />
گشت و رهبر آن محمد پروانه در دوران "استبداد صغير" متواري<br />
شد ولي بقاياي اين تشكل سالها بعد تحت رهبري محمد دهگان<br />
در سال خورشيدي ميلادي) موفق به سازماندهي<br />
كارگران چاپخانهها شد و سپس در نبرد عليه عروج رضاخان به اوج<br />
ديكتاتوري نقش بزرگي ايفا كرد.<br />
اوايل دي ماه كارگران و كارمندان واگنهاي تهران با<br />
هماهنگي اتحاديهي خود دست از كار كشيدند واعتصاب كردند.<br />
اين اعتصاب، روز به طول انجاميد و موجب پيروزي كارگران<br />
كه خواستار اعلام علت اخراج همكاران خود و بهبود شرايط كار و<br />
زندگي بودند، شد. در تاريح ششم آبان در بحبوحهي انقلاب<br />
مشروطيت در سه كارخانهي چرم سازي تبريز كه در مجموع<br />
داراي نفر كارگر بودند، اعتصاب شد. در تاريخ نهم آبان 1287<br />
بعد از سه روز اين اعتصاب به نفع كارگران پايان يافت و مزد آنها<br />
اضافه شد و كارفرما قبول كرد كه كارگران اعتصابي را از كارخانه<br />
اخراج ننمايد.<br />
همچنان كه پيداست، اعتصابات در دوري اول مشروطيت در<br />
روندي پويا تشكلهاي كارگران را به طور فراگير زمينه ساز شد. در<br />
عين حال طبقهي كارگر با تشكيل اتحاديههاي خود سلاح اعتصاب<br />
را همه جانبه و به طور مؤثر به كار گرفت، شايان توجه است كه در<br />
اين دوره كه دورهي اوج گيري مبارزات مردم در راه كسب<br />
مشروطيت و آزادي است اتحاديههاي كارگري از يك سو در ميدان<br />
عمل سياسي به ناچار آبديده و راديكاليزه گشتند و از سوي ديگر<br />
همين اتحاديه ها و تشكل ها در به ثمر رساندن مبارزات مردم و<br />
انقلاب مشروطيت تحت رهبري فرقهي اجتماعيون عاميون مؤثر<br />
واقع شد.<br />
با اينكه تشكلهاي كارگري در يك دورهي زماني معين پس از<br />
شكست انقلاب مشروطيت با افول روبرو گشتند، ولي اين دورهي<br />
آرامش و سكون با پيروزي انقلاب اكتبر و اوج گيري جنبش<br />
–<br />
1287<br />
1917<br />
1907)<br />
1917)<br />
1285<br />
1286<br />
12<br />
1298<br />
150<br />
1906)<br />
1285<br />
1906)<br />
1285<br />
فصلنامه سامان نو – شماره سوم – مهرماه<br />
2007 اكتبر – 1386<br />
80
Change language