سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
پيشگفتار ما انتظار داشتيم كه "سامان نو" دستكم پس از انتشار چهار يا پنج شماره در كانون توجه پژوهشگران، منتقدان و فعالان سياسي قرار گيرد، مطالعه و نقد شود. بر خلاف اين پيش بيني، اما، پس از انتشار دو شماره، نظريههاي فراواني به زبانهاي مختلف دريافت كرديم. و با تشويقهاي دلگرم كننده و انتقادهاي سازندهي بسياري رو به رو شديم كه به نا گزير مي- بايد دامنهي كار وهمكاري، به ويژه ترجمه از زبانهاي متفاوت، گسترش مييافت. تناسب تأليف و ترجمه، انسجام موضوعي هر شماره و سرانجام تقسيم كار در ساختاري متناسب با اين نيازها و تلاشها صورت ميگرفت. جلسه منجر شد و موارد زير را به بحث گذاشت: به هر روي، برآيند اين نظريهها به تشكيل چندين - چندگونگي مقالات و نبود درونمايهاي پيوندبخش كه كل نشريه را انسجام بخشد، - ارايهي بحثهاي مداخلهگر براي تحقق يافتن گفتگو و نقد مداوم، - شيوهي نگارش و طولاني نويسي و همچنين ويرايش مطالب، - مسائل فني نشريهي الكترونيكي و ارايهي هرچه بهتر آن، گفت وگو و پرداختن به اين نيازها، اگر چه انتشار شمارهي سه نشريهي "سامان نو" را اندكي به تأخير انداخت اما، به راه كارهايي انجاميد كه براي تداوم اين كار مهم ضرورت داشت. □ شورايي از نويسندگان، مترجمان و ويراستاران دستاندركار - هيأت تحريريه - نشر را هماهنگ و تنظيم كند؛ □ "سامان نو" به طور موقت بر گزيده خواهد شد تا بتواند روند دروني و چرخهي نشريه از توليد تا همگرايي دروني براي بازتاب مباحث پوياي نظري سوسياليستي در سطح جهاني و پيوند آن با جنبش چپ را برنامهريزي و مديريت كند؛ □ با استفاده از همهي امكانات موجود براي رسيدن به هدفهايي كه در پيشگفتار "سامان نو" شمارهي يك و دو ترسيم شده است، از جمله نشر نظريهها و پژوهشهاي جديد و همچنين پرهيز از تكرار كليشهاي مباني نظري، ارتباط تنگاتنگ با سوسياليستهاي جوان ايراني و خارجي در جهت ارتقاي كيفي "سامان نو" تلاش شود. "سامان نو" تلاش ميورزد تا اعتبارخويش را از جنبش سوسياليستي و از خيزشهاي اجتماعي عليه ستم طبقاتي در جهان امروز كسب كند. اين فصلنامهي پژوهشي از آن كساني است كه به امر خودرهايي كارگران، زحمتكشان و ستمديدگان باور دارند و تبلور آن را در مبارزه براي "سوسياليسم از پايين" ميدانند. مهرماه 1386 فصلنامه سامان نو – شماره سوم – مهرماه 2007 اكتبر – 1386 2
جهانيشدن نفت: 1 پيشدرآمدي بر اقتصاد سياسي انتقادي ∗ سيروس بينا حكم تحليلي statement) (analytic ما را ملزم ميكند كه خود آن حكم را تحليل كنيم تا از حقيقت آن اطمينان يابيم... احكام تركيبي statements) (synthetic احكامي معنادارند كه تحليلي شمرده نميشوند. نظريههاي فيزيكي كه ما براي فهمِ عالم امكان به كار ميبريم اغلب تركيبياند. آنها بيانگر نكاتي هستند كه تنها با نگريستن به جهان ميتواند محك زده شود. احكام تركيبي از لحاظ منطقي ضروري نيستند. اين احكام حقايقي را در مورد جهان بيان مي كنند، در حاليكه احكام تحليلي چنين نميكنند. جان د. بارو: نظريههاي بيان همه چيز (1991) سرآغاز سخن مبالغهآميز نيست اگر بگوييم در دوران كنوني، هيچ كالايي بيش از نفت ذهن مردم را اينچنين به خود معطوف نكرده است. با اين همه، نفت همچنان در رمز و راز باقي مانده است، اگر نگوييم در گفتگوهاي روزمرهي مردم به يكسان از سوي آماتورها و متخصصان خودخوانده يكسره نادرست فهميده شده است. يك علت اينهمه رمز و راز همانا عدمتشخيص كافي در تكامل تاريخي نفت است. علت ديگر، شايد پيچيدگي كنش متقابل سرمايه در بخش نفت و مالكيت تحتالارضي ذخائر نفت باشد. به اينگونه است كه ديدگاه و بررسي سستبنياد و تكهتكه از نفت، بيبهره از پيچيدگي و نيز فارغ از واقعيت و تاريخ تكاملي آن، به ايجاد و فزوني اين رمز و راز كمك ميكند. همين نبود چشمانداز تاريخي نيز در مكتبهاي درستآيين و دگرآيين اقتصاد به چشم ميخورد كه خود بر سياست عمومي، رسانهها و نگرشهاي عمومي بازتاب و تاثيري ايدئولوژيك گذاشته است. (orthodox) (heterodox) در ادامهي مطلب، ميكوشيم از شالودهي خاص اقتصاد نفت پرده برداريم و تكامل نفت را از مرحلهي اوليهي رشد آن تا جهانيشدن نهايياش نشان دهيم. در ضمن به اين ترتيب تلاش ميكنيم با ايجاد چارچوبي تركيبي، كنش متقابل سرمايه و مالكيت تحتالارضي ذخائر نفت را دنبال كنيم و پويشهاي رانت نفت را در گسترهي يا اجاره تفاضلي جهان تشخيص دهيم. چنانكه در زير روشن خواهد شد، بيان تئوريك ما و ماهيت واقعيت مورد بحث، فرقي كيفي با انديشه اقتصاددانان چپ و راست دارد، زيرا اينان هر دو از لحاظ روششناختي خود در عميقترين وجه نظريهي درستآيينيِ رقابت اقتصادي شريك و سهيماند. دنبالهروي بيشبههي چپ، بهويژه تبعيت از مفهوم انتزاعي رقابت و طيفبندي نابجاي آن، را ميتوان از تعهد كوركورانهي اين بخش بهاصطلاح راديكال از درستآييني تشخيص داد، اما احتياط نسبتاً هشيارانهي اين بخش نسبت به پيامدهاي سياست درستآييني (مانند به اصطلاح وابستگي به نفت وارداتي يا تمايل به "پروژهي استقلال نفتي") را ميتوان در ارزيابي حفاري جهت استخراج نفت در منطقهي قطبي اختصاص داده شده به ايمني زيست و طبيعت وحشي در آلاسكا تا به اصطلاح بررسي علّت تجاوز آمريكا به عراق و چرايي جنگ مشاهده كرد (كلر 2004؛ براي پاسخ به بينا 2004الف، 2004ب رجوع كنيد). ،2003 (ANWR) روششناسي: عينيتگرايي و قدرت تجريد حقيقي موفقيت يا شكست هر تحليلي اغلب به اين وابسته است كه آيا بهطور مكفي به روششناسي مناسب، منسجم و شفاف متكي بوده يا خير. در اين مقاله دقت شده است تا از رهيافت بنيادانگار و مكانيكي كه به طور نمونهوار سرشتنشانِ تحليل اقتصادي درستآيين است اجتناب شود. ميكوشيم تا از طيف ايدهآل تقسيمبنديِ بنيادانگارِ بازار (يعني دورِ باطل طيف رقابت ناب و انحصار ناب) كه در مكتبهاي اقتصادي درستآيين و دگرآيين مشترك است، دوري جوييم. يك پژوهش علمي، نقطهي عزيمت خود را مشاهدهي پديدار واقعي (انضمامي) قرار ميدهد. اما پديدار انضمامي و مشاهدهپذير نيز از وحدت تعيني متنوع و پيچيده ساخته شده است كه در واقعيت خود يك پيامد است: يعني نقطهي ورود. بنابراين، اگر بخواهيم به طريق علمي نظريهپردازي كنيم، بايد در پيچيدگي اين «كل آشفته»ي (speculative) نظرورانه ،(axiomatic approach) (differential rent) 3 فصلنامه سامان نو – شماره سوم – مهرماه – 1386 اكتبر 2007
- Page 1: 3 نشريهي پژوهشهاي س
- Page 5 and 6: " جامعهي بورژوايي پ
- Page 7 and 8: 6. شرايط مالي محدود
- Page 9 and 10: اوپك برانگيزانيم...
- Page 11 and 12: نگاهي دوباره به تئ
- Page 13 and 14: ب( "بدين ترتيب،
- Page 15 and 16: رقابتي رانتهاي تفا
- Page 17 and 18: در رابطه با نفت، ت
- Page 19 and 20: البته در حالي است ك
- Page 21 and 22: 1973 .11 مقصود هرگونه ق
- Page 23 and 24: ... اجازه دهيد كه از
- Page 25 and 26: سرمايهي صنعتي به سر
- Page 27 and 28: درسال 1990 صنعتي هستي
- Page 29 and 30: عليه تروريسم به سرك
- Page 31 and 32: 4- پي آمدهاي تجديد س
- Page 33 and 34: خصوصي، قيمت كامپي
- Page 35 and 36: ميشوند، از اين بن
- Page 37 and 38: ارگانهاي متعدد دول
- Page 39 and 40: كشورها، اين كار ر
- Page 41 and 42: انقلاب اكتبر و ايرا
- Page 43 and 44: ويكتور سرژ: انسان
- Page 45 and 46: احتمال زياد با نماي
- Page 47 and 48: - Blum) ،(Leon اپوزيسيون
- Page 49 and 50: عظمت جديدي دست مييا
- Page 51 and 52: -5 -6 ) تروتسكيستها هم
جهانيشدن نفت:<br />
1<br />
پيشدرآمدي بر اقتصاد سياسي انتقادي<br />
∗<br />
سيروس بينا<br />
حكم تحليلي statement) (analytic ما را ملزم ميكند كه خود آن حكم را تحليل كنيم تا از حقيقت آن<br />
اطمينان يابيم... احكام تركيبي statements) (synthetic احكامي معنادارند كه تحليلي شمرده نميشوند.<br />
نظريههاي فيزيكي كه ما براي فهمِ عالم امكان به كار ميبريم اغلب تركيبياند. آنها بيانگر نكاتي هستند كه<br />
تنها با نگريستن به جهان ميتواند محك زده شود. احكام تركيبي از لحاظ منطقي ضروري نيستند. اين احكام<br />
حقايقي را در مورد جهان بيان مي كنند، در حاليكه احكام تحليلي چنين نميكنند.<br />
جان د. بارو: نظريههاي بيان همه چيز (1991)<br />
سرآغاز سخن<br />
مبالغهآميز نيست اگر بگوييم در دوران كنوني، هيچ كالايي بيش<br />
از نفت ذهن مردم را اينچنين به خود معطوف نكرده است. با<br />
اين همه، نفت همچنان در رمز و راز باقي مانده است، اگر نگوييم<br />
در گفتگوهاي روزمرهي مردم به يكسان از سوي آماتورها و<br />
متخصصان خودخوانده يكسره نادرست فهميده شده است. يك<br />
علت اينهمه رمز و راز همانا عدمتشخيص كافي در تكامل<br />
تاريخي نفت است. علت ديگر، شايد پيچيدگي كنش متقابل<br />
سرمايه در بخش نفت و مالكيت تحتالارضي ذخائر نفت باشد. به<br />
اينگونه است كه ديدگاه و بررسي سستبنياد و تكهتكه از نفت،<br />
بيبهره از پيچيدگي و نيز فارغ از واقعيت و تاريخ تكاملي آن، به<br />
ايجاد و فزوني اين رمز و راز كمك ميكند. همين نبود چشمانداز<br />
تاريخي نيز در مكتبهاي درستآيين و دگرآيين<br />
اقتصاد به چشم ميخورد كه خود بر سياست<br />
عمومي، رسانهها و نگرشهاي عمومي بازتاب و تاثيري<br />
ايدئولوژيك گذاشته است.<br />
(orthodox)<br />
(heterodox)<br />
در ادامهي مطلب، ميكوشيم از شالودهي خاص اقتصاد نفت پرده<br />
برداريم و تكامل نفت را از مرحلهي اوليهي رشد آن تا<br />
جهانيشدن نهايياش نشان دهيم. در ضمن به اين ترتيب تلاش<br />
ميكنيم با ايجاد چارچوبي تركيبي، كنش متقابل سرمايه و<br />
مالكيت تحتالارضي ذخائر نفت را دنبال كنيم و پويشهاي رانت<br />
نفت را در گسترهي<br />
يا اجاره تفاضلي<br />
جهان تشخيص دهيم. چنانكه در زير روشن خواهد شد، بيان<br />
تئوريك ما و ماهيت واقعيت مورد بحث، فرقي كيفي با انديشه<br />
اقتصاددانان چپ و راست دارد، زيرا اينان هر دو از لحاظ<br />
روششناختي خود در عميقترين وجه نظريهي درستآيينيِ<br />
رقابت اقتصادي شريك و سهيماند. دنبالهروي بيشبههي چپ،<br />
بهويژه تبعيت از مفهوم انتزاعي رقابت و طيفبندي نابجاي آن، را<br />
ميتوان از تعهد كوركورانهي اين بخش بهاصطلاح راديكال از<br />
درستآييني تشخيص داد، اما احتياط نسبتاً هشيارانهي اين<br />
بخش نسبت به پيامدهاي سياست درستآييني (مانند به<br />
اصطلاح وابستگي به نفت وارداتي يا تمايل به "پروژهي استقلال<br />
نفتي") را ميتوان در ارزيابي حفاري جهت استخراج نفت در<br />
منطقهي قطبي اختصاص داده شده به ايمني زيست و طبيعت<br />
وحشي در آلاسكا تا به اصطلاح بررسي علّت تجاوز<br />
آمريكا به عراق و چرايي جنگ مشاهده كرد (كلر 2004؛<br />
براي پاسخ به بينا 2004الف، 2004ب رجوع كنيد).<br />
،2003<br />
(ANWR)<br />
روششناسي: عينيتگرايي و قدرت تجريد حقيقي<br />
موفقيت يا شكست هر تحليلي اغلب به اين وابسته است كه آيا<br />
بهطور مكفي به روششناسي مناسب، منسجم و شفاف متكي<br />
بوده يا خير. در اين مقاله دقت شده است تا از رهيافت بنيادانگار<br />
و<br />
مكانيكي كه به طور نمونهوار سرشتنشانِ تحليل اقتصادي<br />
درستآيين است اجتناب شود. ميكوشيم تا از طيف ايدهآل<br />
تقسيمبنديِ بنيادانگارِ بازار (يعني دورِ باطل طيف رقابت ناب و<br />
انحصار ناب) كه در مكتبهاي اقتصادي درستآيين و دگرآيين<br />
مشترك است، دوري جوييم. يك پژوهش علمي، نقطهي عزيمت<br />
خود را مشاهدهي پديدار واقعي (انضمامي) قرار ميدهد. اما<br />
پديدار انضمامي و مشاهدهپذير نيز از وحدت تعيني متنوع و<br />
پيچيده ساخته شده است كه در واقعيت خود يك پيامد است:<br />
يعني نقطهي ورود. بنابراين، اگر بخواهيم به طريق علمي<br />
نظريهپردازي كنيم، بايد در پيچيدگي اين «كل آشفته»ي<br />
(speculative) نظرورانه ،(axiomatic approach)<br />
(differential rent)<br />
3<br />
فصلنامه سامان نو – شماره سوم – مهرماه – 1386 اكتبر 2007
Change language