سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
...<br />
اجازه دهيد كه از سرمايهداري مدرن آغاز كنيم. از سال 1945، نظام<br />
سرمايهداري نه تنها به حيات خود ادامه داده بلكه نيروهاي توليد،<br />
توسعه يافته و همچنين سطح زندگي مردم در بيشتر نقاط جهان<br />
بالا رفته و صرف نظر از بحرانهاي ادواري، هيچ بحراني در ابعاد<br />
بحران 1929-32 اتفاق نيافتاده است. پرسش اين است كه شما اين<br />
رشد نسبي و ثبات نظام سرمايهداري پس از جنگ جهاني دوم را<br />
چگونه ارزيابي ميكنيد؟ آيا نظام سرمايهداري به راه حل نهايي<br />
براي رفع مشكلات خود دست يافته است؟<br />
به نظر من، اين موضوع را بايد در بستر گستردهتري مورد بررسي<br />
قرار دهيم. پس از انقلا ب اكتبر1917، طبقهي سرمايهدار به اين<br />
فكر افتاد كه بايد تغييراتي را در سياستهاي خود ايجاد كند كه<br />
دو تغيير انجام گرفت. نخستين تغيير اتخاذ شيوههاي گوناگون<br />
سركوب بود و دومي عبارت بود از دادن يك رشته امتيازها.<br />
شكلهاي سركوبي كه اتحاذ شد بر همگان آشكار است. شكل<br />
نهايي اين سركوبها فاشيسم و جنگ بود. اما نتيجهي كلي، اين<br />
بود كه در سالهاي 1945، طبقهي سرمايهدار براي دستيابي به<br />
اهداف خويش ناچار شد كه به دادن يك رشته ازامتيازها تن<br />
دهد. بزرگترين اين امتيازها در كشورهاي پيشرفته، اتخاذ<br />
سياست اشتغال كامل بود. پيداست كه نظام سرمايهداري بدون<br />
دادن اين امتيازها نميتوانست به بقاي خويش ادامه دهد،<br />
بنابراين اشتغال كامل و دولت رفاه در دستور كار قرارگرفت؛ و<br />
اين به معناي رشد اقتصادي مداوم بود. راهي كه آنان براي<br />
رسيدن به اين هدف انتخاب كردند در مرحلهي نخست از طريق<br />
آمريكا بود. به اين معنا كه اين كشور نقش خود را به عنوان يك<br />
قدرت نظامي بزرگ به طورمداوم افزايش داد. به اين ترتيب،<br />
يعني با استفاده از نقش دولت آمريكا، ديگردولتها نيز توانستند<br />
كه بخش قابل توجهي از توليد ملي را به عهده بگيرند و يا براي<br />
آن تقاضا به وجود آورند. اين سياست موجب شد كه نظام<br />
سرمايهداري به ثبات دست يابد. اما اين ثبات دايمي نبود، چرا كه<br />
ايجاد ثبات دايمي براي نظام سرمايهداري ناممكن است. زيرا<br />
هزينههاي بخش نظامي به هرحال بايد از جايي تامين ميشد و<br />
اين مخارج، از راه مالياتها تامين گرديد، مالياتي كه از طبقهي<br />
سرمايهدار و نيز از طبقهي كارگر اخذ گرديد.<br />
موضوع اما تنها به بخش نظامي محدود نميشود. ما شاهد رشد<br />
صنايع دولتي غيرنظامي نيز بوديم. افزون بر اين، بخش دولتي<br />
شامل خود دولت رفاه هم ميشد كه بهداشت ودرمان دولتي،<br />
آموزش و پرورش دولتي و را دربرميگرفت. به اين ترتيب آنها<br />
توانستند با به كارگرفتن امكانات دولت، به سطح بالايي از اشتغال<br />
دست يابند. لازم است بدانيم كه در آمريكا بخش دولتي اساسا<br />
شامل بخش نظامي بود. اما در ديگر كشورها همانطور كه اشاره<br />
شد، بخش دولتي، علاوه بر بخش نظامي، بخشهاي ديگر اقتصاد<br />
را نيز در برميگرفت.<br />
جنگ سرد موضوع ديگري است كه نقش بسزايي در پيشبرد اين<br />
اهداف براي نظام سرمايهداري داشت. وجود جنگ سرد، نه تنها<br />
بخش بزرگ اقتصاد نظامي را توجيه ميكرد بلكه به طبقهي<br />
حاكم اين امكان را ميداد كه بر طبقهي كارگر كنترل متداوم<br />
داشته باشد. از سوي ديگر كنترل بر طبقهي كارگر ازطريق<br />
افزايش سطح زندگي و با برنامه اعمال ميشد. اما اين فقط يك<br />
بخش از موضوع است بخش ديگر اين است كه وقتي طبقهي<br />
كارگر، از دولت رفاه و اشتغال كامل برخوردار باشد، خواستههاي<br />
بيشتري را مطرح خواهد كرد، طبقهي كارگر خواهد خواست كه<br />
كنترل بر اشتغال و توليد به عهدهي خودش باشد و ديديم كه<br />
سرانجام نيز چنين خواستهاي را مطرح كرد. به هرروي، طبقهي<br />
حاكم در كشاكش اين روابط توانست كنترل بر طبقهي كارگر را<br />
حفظ كند. چرا كه افزون برعواملي كه برشمردم، بخشي از<br />
طبقهي كارگر هنوز تجربهي نظم و انضباط و روابط تشكيلاتي كه<br />
از دوران فاشيسم، جنگ و استالينيسم بر او تحميل شده بود را<br />
با خود حمل ميكرد. سومين پديده، يعني استالينيسم همانطور<br />
كه ميدانيد در دورهي پس از جنگ نيز ادامه يافت. به هر حال<br />
طبقهي كارگر، در دورهي پس از جنگ، وجود سرمايهداري را<br />
پذيرفت. جنگ سرد نه تنها به طبقه حاكم امكان داد كه يك<br />
بخش بزرگ اقتصاد را به اقتصاد نظامي اختصاص بدهد، بلكه اين<br />
امكان را نيز بوجود آورد كه اين طبقه به يك رشته جنگهاي<br />
خانمانسوز از جمله جنگ كره، جنگ ويتنام و ديگر جنگها در<br />
گوشه و كنار جهان بپردازد. از به اين سو در مجموع<br />
جنگ در جهان اتفاق افتاده است. جنگ سرد علاوه بر ايجاد<br />
22<br />
1945<br />
23<br />
فصلنامه سامان نو – شماره سوم – مهرماه – 1386 اكتبر 2007
Change language