سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi سا٠ا٠ÙÙ - ketab farsi
سرمايهداري؛ تغيير و زوال گفتگوي "سامان نو" با هيلل تكتين هيلل تكتين در سال 1937، در شهر"كيپتان" آفريقاي جنوبي به دنيا آمد و دوران كودكي و اوايل جواني را در همانجا گذراند؛ تكتين پس از به پايان رساندن آموزش مقدماتي، وارد دانشگاه كيپتان شد و به طور همزمان در دو رشتهي تحصيلي در سطح ليسانس به تحصيل پرداخت. وي در گفتگو و برگردان: ايوب رحماني ويراستار: ساسان دانش دورهي دانشجويي به فعاليت سياسي روي آورد و به عنوان فعال چپ و ضد نژادپرستي با رژيم آپارتايد آفريقاي جنوبي به مبارزه پرداخت. تكتين به خاطر فعاليتهاي سياسي، مورد پيگرد پليس قرار گرفت و با تشديد فضاي سركوب در سال 1960، ناچار شد كه آفريقاي جنوبي را ترك گويد. وي به بريتانيا مهاجرت كرد ولي پس از يك سال براي تحصيل راهي مسكو شد و با پشتكاري فراوان، پاياننامهي دكتراي خود را آغاز كرد. تكتين درسال 1965، پس از كسب مدرك دكترا به كشور انگلستان بازگشت و به عنوان استاد در انستيتوي پژوهشهاي شوروي و اروپاي شرقي در "دانشگاه گلاسگو" به تدريس پرداخت. تكتين در سال 2000، لقب پرفسوري را از"دانشگاه گلاسگو" دريافت كرد. تكتين يكي از بنيانگذاران نشريهي "كريتيك" ) نقد) است كه نخستين شمارهي آن در سال 1973، به سردبيري خود او انتشار يافت. تكتين از آن زمان تا كنون سردبيري اين نشريه را كه به نظريهي سوسياليسم ميپردازد به عهده داشته است. *** Boal, I.; T.J. Clark; J. Matthews; and M. Watts. 2005a. Afflicted Powers. London: Verso. ———. 2005b. “Blood for Oil.” London Review of Books (April 21). Bromley, S. 1991. American Hegemony and World Oil. University Park: Pennsylvania State University Press. Clifton, J. 1977. “Competition and Evolution of the Capitalist Mode of Production.” Cambridge Journal of Economics 1, no. 2: 137–51. Federal Trade Commission. 1952. International Petroleum Cartel. A Report to the Subcommittee on Monopoly, Select Committee on Small Business (82d Congress, 2d Session). Washington, DC: GPO. Fine, B. 1979. “On the Marx’s Theory of Agricultural Rent.” Economy and Society 8 no. 3: 241–78. ———. 1982. Theories of the Capitalist Economy. New York: Holmes & Meier. ———. 1983. “The Historical Approach to Rent and Price Theory Reconsidered.” Australian Economic Papers 22, no. 40: 132–43. ———. 1986. “A Dissenting Note on the Transformation Problem.” In The Value Dimension: Marx versus Ricardo and Sraffa, ed. B. Fine, 209–14. London: Routledge & Kegan Paul. Fine, B., and L. Harris. 1985. The Peculiarities of the British Economy. London: Lawrence & Wishart. Hobson, J.A. 1891. “The Law of the Three Rents.” Quarterly Journal of Economics 5: 263–88. Hotelling, H. 1931. “The Economics of Exhaustible Resources.” Journal of Political Economy 39, no. 2: 137–75. Klare, M. 2003. “It’s the Oil, Stupid.” The Nation, May 12. ———. 2004. Blood and Oil. New York: Metropolitan. Marx, K. 1968. Theories of Surplus-Value, Part II. Moscow: Progress. ———. 1969. The Poverty of Philosophy. New York: International Publishers. ———. 1970. A Contribution to the Critique of Political Economy. Moscow: Progress. ———. 1973. Grundrisse. New York: Vintage. ———. 1991. Capital. Vol. 3. London: Penguin. Massarrat, M. 1980. “The Energy Crisis: The Struggle for Redistribution of Surplus Profit from Oil.” In Oil and Class Struggle, ed. P. Nore and T. Turner, 26–68. London: Zed. Mikdashi, Z. 1972. The Community of Oil Exporting Countries. Ithaca: Cornell University Press. Mommer, B. 2002. Global Oil and the Nation State. Oxford: Oxford University Press. Murray, R. 1977. “Value and Theory of Rent (Part 1).” Capital and Class, no. 3: 100–122. Nitzan, J., and S. Bichler. 1995. “Bringing Capital Accumulation Back In: The Weapondollar–Petrodollar Coalition–Military Contractors, Oil Companies and Middle East ‘Energy Conflicts.’” Review of International Political Economy 2, no. 3: 446–515. Nore, P. 1980. “Oil and the State: A Study of Nationalization in the Oil Industry.” In Oil and Class Struggle, ed. P. Nore and T. Turner, 69–88. London: Zed. Nwoke, C. 1987. Third World Minerals and Global Pricing. London: Zed. Ricardo, D. 1976. The Principles of Political Economy and Taxation. London: Dent & Sons. Rosdolsky, R. 1977. The Making of Marx’s “Capital.” London: Pluto. Saad-Filho, A. 1993. “A Note on Marx’s Analysis of the Composition of Capital.” Capital and Class 50:127–46. Schumpeter, J. 1942. Capitalism, Socialism and Democracy. New York: Harper & Row. Semmler, W. 1984. Competition, Monopoly, and Differential Profit Rates. New York: Columbia University Press. Shaikh, A. 1977. “Marx’s Theory of Value and the Transformation Problem.” In The Subtle Anatomy of Capitalism, ed. J. Schwartz, 106– 37. Santa Monica, CA: Goodyear. ———. 1980. “Marxian Competition versus Perfect Competition: Further Comments on the So-Called Choice of Techniques.” Cambridge Journal of Economics 4, no. 1: 75–83. ———. 1982. “Neo-Ricardian Economics: A Wealth of Algebra, a Poverty of Theory.” Review of Radical Political Economics 14, no. 2: 67–84. ———. 1984. “The Transformation from Marx to Sraffa.” In Ricardo, Marx, Sraffa, ed. E. Mandel and A. Freeman, 43–84. London: Verso. U.S.–U.K. Memorandum. 1964. “Energy Diplomacy and Global Issues.” In Foreign Relations of the United States 1964–1968, Vol. 34 (1999): 317–20. Washington, DC: Government Printing Office. Weeks, J. 1981. Capital and Exploitation. Princeton: Princeton University Press. To order reprints, call 1-800-352-2210; outside the United States, call 717-632-3535. 2007 فصلنامه سامان نو – شماره سوم – مهرماه – 1386 اكتبر 22
... اجازه دهيد كه از سرمايهداري مدرن آغاز كنيم. از سال 1945، نظام سرمايهداري نه تنها به حيات خود ادامه داده بلكه نيروهاي توليد، توسعه يافته و همچنين سطح زندگي مردم در بيشتر نقاط جهان بالا رفته و صرف نظر از بحرانهاي ادواري، هيچ بحراني در ابعاد بحران 1929-32 اتفاق نيافتاده است. پرسش اين است كه شما اين رشد نسبي و ثبات نظام سرمايهداري پس از جنگ جهاني دوم را چگونه ارزيابي ميكنيد؟ آيا نظام سرمايهداري به راه حل نهايي براي رفع مشكلات خود دست يافته است؟ به نظر من، اين موضوع را بايد در بستر گستردهتري مورد بررسي قرار دهيم. پس از انقلا ب اكتبر1917، طبقهي سرمايهدار به اين فكر افتاد كه بايد تغييراتي را در سياستهاي خود ايجاد كند كه دو تغيير انجام گرفت. نخستين تغيير اتخاذ شيوههاي گوناگون سركوب بود و دومي عبارت بود از دادن يك رشته امتيازها. شكلهاي سركوبي كه اتحاذ شد بر همگان آشكار است. شكل نهايي اين سركوبها فاشيسم و جنگ بود. اما نتيجهي كلي، اين بود كه در سالهاي 1945، طبقهي سرمايهدار براي دستيابي به اهداف خويش ناچار شد كه به دادن يك رشته ازامتيازها تن دهد. بزرگترين اين امتيازها در كشورهاي پيشرفته، اتخاذ سياست اشتغال كامل بود. پيداست كه نظام سرمايهداري بدون دادن اين امتيازها نميتوانست به بقاي خويش ادامه دهد، بنابراين اشتغال كامل و دولت رفاه در دستور كار قرارگرفت؛ و اين به معناي رشد اقتصادي مداوم بود. راهي كه آنان براي رسيدن به اين هدف انتخاب كردند در مرحلهي نخست از طريق آمريكا بود. به اين معنا كه اين كشور نقش خود را به عنوان يك قدرت نظامي بزرگ به طورمداوم افزايش داد. به اين ترتيب، يعني با استفاده از نقش دولت آمريكا، ديگردولتها نيز توانستند كه بخش قابل توجهي از توليد ملي را به عهده بگيرند و يا براي آن تقاضا به وجود آورند. اين سياست موجب شد كه نظام سرمايهداري به ثبات دست يابد. اما اين ثبات دايمي نبود، چرا كه ايجاد ثبات دايمي براي نظام سرمايهداري ناممكن است. زيرا هزينههاي بخش نظامي به هرحال بايد از جايي تامين ميشد و اين مخارج، از راه مالياتها تامين گرديد، مالياتي كه از طبقهي سرمايهدار و نيز از طبقهي كارگر اخذ گرديد. موضوع اما تنها به بخش نظامي محدود نميشود. ما شاهد رشد صنايع دولتي غيرنظامي نيز بوديم. افزون بر اين، بخش دولتي شامل خود دولت رفاه هم ميشد كه بهداشت ودرمان دولتي، آموزش و پرورش دولتي و را دربرميگرفت. به اين ترتيب آنها توانستند با به كارگرفتن امكانات دولت، به سطح بالايي از اشتغال دست يابند. لازم است بدانيم كه در آمريكا بخش دولتي اساسا شامل بخش نظامي بود. اما در ديگر كشورها همانطور كه اشاره شد، بخش دولتي، علاوه بر بخش نظامي، بخشهاي ديگر اقتصاد را نيز در برميگرفت. جنگ سرد موضوع ديگري است كه نقش بسزايي در پيشبرد اين اهداف براي نظام سرمايهداري داشت. وجود جنگ سرد، نه تنها بخش بزرگ اقتصاد نظامي را توجيه ميكرد بلكه به طبقهي حاكم اين امكان را ميداد كه بر طبقهي كارگر كنترل متداوم داشته باشد. از سوي ديگر كنترل بر طبقهي كارگر ازطريق افزايش سطح زندگي و با برنامه اعمال ميشد. اما اين فقط يك بخش از موضوع است بخش ديگر اين است كه وقتي طبقهي كارگر، از دولت رفاه و اشتغال كامل برخوردار باشد، خواستههاي بيشتري را مطرح خواهد كرد، طبقهي كارگر خواهد خواست كه كنترل بر اشتغال و توليد به عهدهي خودش باشد و ديديم كه سرانجام نيز چنين خواستهاي را مطرح كرد. به هرروي، طبقهي حاكم در كشاكش اين روابط توانست كنترل بر طبقهي كارگر را حفظ كند. چرا كه افزون برعواملي كه برشمردم، بخشي از طبقهي كارگر هنوز تجربهي نظم و انضباط و روابط تشكيلاتي كه از دوران فاشيسم، جنگ و استالينيسم بر او تحميل شده بود را با خود حمل ميكرد. سومين پديده، يعني استالينيسم همانطور كه ميدانيد در دورهي پس از جنگ نيز ادامه يافت. به هر حال طبقهي كارگر، در دورهي پس از جنگ، وجود سرمايهداري را پذيرفت. جنگ سرد نه تنها به طبقه حاكم امكان داد كه يك بخش بزرگ اقتصاد را به اقتصاد نظامي اختصاص بدهد، بلكه اين امكان را نيز بوجود آورد كه اين طبقه به يك رشته جنگهاي خانمانسوز از جمله جنگ كره، جنگ ويتنام و ديگر جنگها در گوشه و كنار جهان بپردازد. از به اين سو در مجموع جنگ در جهان اتفاق افتاده است. جنگ سرد علاوه بر ايجاد 22 1945 23 فصلنامه سامان نو – شماره سوم – مهرماه – 1386 اكتبر 2007
- Page 1 and 2: 3 نشريهي پژوهشهاي س
- Page 3 and 4: جهانيشدن نفت: 1 پي
- Page 5 and 6: " جامعهي بورژوايي پ
- Page 7 and 8: 6. شرايط مالي محدود
- Page 9 and 10: اوپك برانگيزانيم...
- Page 11 and 12: نگاهي دوباره به تئ
- Page 13 and 14: ب( "بدين ترتيب،
- Page 15 and 16: رقابتي رانتهاي تفا
- Page 17 and 18: در رابطه با نفت، ت
- Page 19 and 20: البته در حالي است ك
- Page 21: 1973 .11 مقصود هرگونه ق
- Page 25 and 26: سرمايهي صنعتي به سر
- Page 27 and 28: درسال 1990 صنعتي هستي
- Page 29 and 30: عليه تروريسم به سرك
- Page 31 and 32: 4- پي آمدهاي تجديد س
- Page 33 and 34: خصوصي، قيمت كامپي
- Page 35 and 36: ميشوند، از اين بن
- Page 37 and 38: ارگانهاي متعدد دول
- Page 39 and 40: كشورها، اين كار ر
- Page 41 and 42: انقلاب اكتبر و ايرا
- Page 43 and 44: ويكتور سرژ: انسان
- Page 45 and 46: احتمال زياد با نماي
- Page 47 and 48: - Blum) ،(Leon اپوزيسيون
- Page 49 and 50: عظمت جديدي دست مييا
- Page 51 and 52: -5 -6 ) تروتسكيستها هم
- Page 53 and 54: با ما رقابت دارد؟ آ
- Page 55 and 56: به محض انديشيدن به
- Page 57 and 58: اما با وجود اين ناب
- Page 59 and 60: يم جنبش كمونيستي و
- Page 61 and 62: يب در طول حيات جنبش
- Page 63 and 64: يها يها 1 2 كلي جنبش
- Page 65 and 66: ددا تعل يي مردان اخ
- Page 67 and 68: شده بود مسترد ميشد
- Page 69 and 70: روابط دروني طبقهي ك
- Page 71 and 72: كه قابل درك است. ا
سرمايهداري؛ تغيير و زوال<br />
گفتگوي "سامان نو" با هيلل تكتين<br />
هيلل تكتين در سال 1937،<br />
در شهر"كيپتان" آفريقاي<br />
جنوبي به دنيا آمد و دوران<br />
كودكي و اوايل جواني را در<br />
همانجا گذراند؛ تكتين پس از<br />
به پايان رساندن آموزش<br />
مقدماتي، وارد دانشگاه<br />
كيپتان شد و به طور<br />
همزمان در دو رشتهي<br />
تحصيلي در سطح ليسانس به<br />
تحصيل پرداخت. وي در<br />
گفتگو و برگردان: ايوب رحماني<br />
ويراستار: ساسان دانش<br />
دورهي دانشجويي به فعاليت سياسي روي آورد و به عنوان فعال چپ و<br />
ضد نژادپرستي با رژيم آپارتايد آفريقاي جنوبي به مبارزه پرداخت. تكتين<br />
به خاطر فعاليتهاي سياسي، مورد پيگرد پليس قرار گرفت و با تشديد<br />
فضاي سركوب در سال 1960، ناچار شد كه آفريقاي جنوبي را ترك<br />
گويد. وي به بريتانيا مهاجرت كرد ولي پس از يك سال براي تحصيل<br />
راهي مسكو شد و با پشتكاري فراوان، پاياننامهي دكتراي خود را آغاز<br />
كرد. تكتين درسال 1965، پس از كسب مدرك دكترا به كشور انگلستان<br />
بازگشت و به عنوان استاد در انستيتوي پژوهشهاي شوروي و اروپاي<br />
شرقي در "دانشگاه گلاسگو" به تدريس پرداخت. تكتين در سال 2000،<br />
لقب پرفسوري را از"دانشگاه گلاسگو" دريافت كرد.<br />
تكتين يكي از بنيانگذاران نشريهي "كريتيك" ) نقد) است كه نخستين<br />
شمارهي آن در سال 1973، به سردبيري خود او انتشار يافت. تكتين از آن<br />
زمان تا كنون سردبيري اين نشريه را كه به نظريهي سوسياليسم ميپردازد به<br />
عهده داشته است.<br />
***<br />
Boal, I.; T.J. Clark; J. Matthews; and M. Watts. 2005a. Afflicted<br />
Powers. London: Verso.<br />
———. 2005b. “Blood for Oil.” London Review of Books (April 21).<br />
Bromley, S. 1991. American Hegemony and World Oil. University<br />
Park: Pennsylvania State University Press.<br />
Clifton, J. 1977. “Competition and Evolution of the Capitalist Mode of<br />
Production.” Cambridge Journal of Economics 1, no. 2: 137–51.<br />
Federal Trade Commission. 1952. International Petroleum Cartel. A<br />
Report to the Subcommittee on Monopoly, Select Committee on Small<br />
Business (82d Congress, 2d Session). Washington, DC: GPO.<br />
Fine, B. 1979. “On the Marx’s Theory of Agricultural Rent.” Economy<br />
and Society 8 no. 3: 241–78.<br />
———. 1982. Theories of the Capitalist Economy. New York: Holmes<br />
& Meier.<br />
———. 1983. “The Historical Approach to Rent and Price Theory<br />
Reconsidered.” Australian Economic Papers 22, no. 40: 132–43.<br />
———. 1986. “A Dissenting Note on the Transformation Problem.” In<br />
The Value Dimension: Marx versus Ricardo and Sraffa, ed. B. Fine,<br />
209–14. London: Routledge & Kegan Paul.<br />
Fine, B., and L. Harris. 1985. The Peculiarities of the British Economy.<br />
London: Lawrence & Wishart.<br />
Hobson, J.A. 1891. “The Law of the Three Rents.” Quarterly Journal of<br />
Economics 5: 263–88.<br />
Hotelling, H. 1931. “The Economics of Exhaustible Resources.”<br />
Journal of Political Economy 39, no. 2: 137–75.<br />
Klare, M. 2003. “It’s the Oil, Stupid.” The Nation, May 12.<br />
———. 2004. Blood and Oil. New York: Metropolitan.<br />
Marx, K. 1968. Theories of Surplus-Value, Part II. Moscow: Progress.<br />
———. 1969. The Poverty of Philosophy. New York: International<br />
Publishers.<br />
———. 1970. A Contribution to the Critique of Political Economy.<br />
Moscow: Progress.<br />
———. 1973. Grundrisse. New York: Vintage.<br />
———. 1991. Capital. Vol. 3. London: Penguin.<br />
Massarrat, M. 1980. “The Energy Crisis: The Struggle for<br />
Redistribution of Surplus Profit from Oil.” In Oil and Class Struggle,<br />
ed. P. Nore and T. Turner, 26–68. London: Zed.<br />
Mikdashi, Z. 1972. The Community of Oil Exporting Countries. Ithaca:<br />
Cornell University Press.<br />
Mommer, B. 2002. Global Oil and the Nation State. Oxford: Oxford<br />
University Press.<br />
Murray, R. 1977. “Value and Theory of Rent (Part 1).” Capital and<br />
Class, no. 3: 100–122.<br />
Nitzan, J., and S. Bichler. 1995. “Bringing Capital Accumulation Back<br />
In: The Weapondollar–Petrodollar Coalition–Military Contractors, Oil<br />
Companies and Middle East ‘Energy Conflicts.’” Review of<br />
International Political Economy 2, no. 3: 446–515.<br />
Nore, P. 1980. “Oil and the State: A Study of Nationalization in the Oil<br />
Industry.” In Oil and Class Struggle, ed. P. Nore and T. Turner, 69–88.<br />
London: Zed.<br />
Nwoke, C. 1987. Third World Minerals and Global Pricing. London:<br />
Zed.<br />
Ricardo, D. 1976. The Principles of Political Economy and Taxation.<br />
London: Dent & Sons.<br />
Rosdolsky, R. 1977. The Making of Marx’s “Capital.” London: Pluto.<br />
Saad-Filho, A. 1993. “A Note on Marx’s Analysis of the Composition<br />
of Capital.” Capital and Class 50:127–46.<br />
Schumpeter, J. 1942. Capitalism, Socialism and Democracy. New York:<br />
Harper & Row.<br />
Semmler, W. 1984. Competition, Monopoly, and Differential Profit<br />
Rates. New York: Columbia University Press.<br />
Shaikh, A. 1977. “Marx’s Theory of Value and the Transformation<br />
Problem.” In The Subtle Anatomy of Capitalism, ed. J. Schwartz, 106–<br />
37. Santa Monica, CA: Goodyear.<br />
———. 1980. “Marxian Competition versus Perfect Competition:<br />
Further Comments on the So-Called Choice of Techniques.” Cambridge<br />
Journal of Economics 4, no. 1: 75–83.<br />
———. 1982. “Neo-Ricardian Economics: A Wealth of Algebra, a<br />
Poverty of Theory.” Review of Radical Political Economics 14, no. 2:<br />
67–84.<br />
———. 1984. “The Transformation from Marx to Sraffa.” In Ricardo,<br />
Marx, Sraffa, ed. E. Mandel and A. Freeman, 43–84. London: Verso.<br />
U.S.–U.K. Memorandum. 1964. “Energy Diplomacy and Global<br />
Issues.” In Foreign Relations of the United States 1964–1968, Vol. 34<br />
(1999): 317–20. Washington, DC: Government Printing Office.<br />
Weeks, J. 1981. Capital and Exploitation. Princeton: Princeton<br />
University Press.<br />
To order reprints, call 1-800-352-2210; outside the United States, call<br />
717-632-3535.<br />
2007<br />
فصلنامه سامان نو – شماره سوم – مهرماه – 1386<br />
اكتبر<br />
22