ش٠ار٠٢٨
ش٠ار٠٢٨
ش٠ار٠٢٨
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
190<br />
صفحه »فضای<br />
دو این سالهی صد رویهی متوجه که<br />
است این تفکرم عمق … است؛ تمدنی« خطِ<br />
به ارجمند و گرانسنگ تمدن دو این عصبانیت<br />
جز دیگر آنها رسیدهاند؛ خود پایان نمیکنند.<br />
عرضه دنیا به چیزی ویرانگرشان تمدنهای<br />
همهی مانند اخالقی، لحاظ از آنها به<br />
رو میکنند، تقسیم را انسانها که خاصی که<br />
است رسیده زمانش اکنون هستند؛ زوال ۳۲(.<br />
)ص رفت” فراتر آنها از فراخوانی<br />
و دعوت معلوف، سخن بیشک بدین<br />
این و نو؛ جهانی ساختن به است از<br />
روشنگرانهای انتقادهای که است معنی »دنیای<br />
کتاب در فیالمثل )که دست این فرسوده<br />
تمدنهایمان که زمانی بیسامان: نوعی<br />
به میگیرد(، صورت میشوند«، برای<br />
فرسوده« »تمدنِ این که است تلنگری بنابراین<br />
دارد. نیاز آن به پُکیدنش کلی به این<br />
افشای به نخست معلوف که است طبیعی برود<br />
پُکیدهگیها( )بخوانیدش نابسامانیها نوین«ی<br />
»ارزشهای معرفی به سپس و دارد.<br />
نیاز بدان حاضر جهان که بپردازد از<br />
جهان بار و کار معلوف نظر بر بنا است<br />
نابسامان و فضاحتبار اینگونه اینرو بر<br />
که قدرتی صحنهی از ارزشها آن که در<br />
است. دور کلی به دارد حاکمیت جهان فرسودهی<br />
اوضاع افشاء حیث از حال هر سعی<br />
معلوف امین چند هر معاصر، جهان عرب<br />
و غربی جهان بر صرفاً است کرده بحران<br />
حادترین دلیل به )ظاهراً مسلمان شده<br />
هم اگر حتا و نباشد، متمرکز موقعیتی( روسیه<br />
چین، مانند کشورهایی به نگاهی نیم مسلمان<br />
اما عربی غیر کشورهای یا و هند و عمده<br />
حال این با باشد، داشته ایران مانند یافتن<br />
و پرسشها طرح در وی کندوکاوِ غربی<br />
جهان ارتباطی معضالت به لغرشها، به<br />
که تمدنی دو دارد. اختصاص عربی دست<br />
از را خود کارآیی مدتهاست او باور این<br />
که اینجاست جالب نکتهی و دادهاند. نظریهی<br />
به ربطی هیچ تنها نه معلوف نظرِ با<br />
شدیداً بلکه ندارد، تمدن«ها »برخورد اعتقاد<br />
به که چرا میپردازد. مخالفت به آن است،<br />
آن حامل نظریه این که نگاهی معلوف، تفکر<br />
همان در شده زنجیر و غل را تمدن میگوید:<br />
چنانکه میبیند. تحمیلی و قالبی نظریه<br />
این هواداران اشتباه من، دید “از از<br />
میخواهند، که میشود شروع آنجا از عمومی،<br />
نظریهی یک حال وضع مشاهدهی »روح<br />
ما، زمانهی در ]....[ بسازند. تاریخ کنیم<br />
تصور که میکند ترغیب را ما زمانه« بیش<br />
که معینیاند وجودهای »تمدنها« این در<br />
و دارند آگاهی ویژگیشان به پیش از ایفا<br />
تعیینکنندهای نقش انسانها سرگذشت حقیقت<br />
تصورات این از بخشی کرد. خواهند تمدن<br />
میان تفاوت میتواند کسی چه دارند. 1391<br />
مهر 28 شماره هفته مجله <br />
عرب تمدن با یا چینی تمدن با غربی آنها<br />
از هیچیک اما، کند؟ انکار را مسلمان امروز،<br />
تغییرناپذیر، نه و است عایق نه هم<br />
روی به گذشته، از بیشتر مرزهایشان، )ص۲۲۳(.<br />
است” باز زمانهی<br />
در میگوید،” معلوف که هنگامی میکند<br />
ترغیب را ما زمانه« »روح ما، وجودهای<br />
»تمدنها« این کنیم تصور که ویژگیشان<br />
به پیش از بیش که معینیاند جا<br />
در بزرگی گام واقع در دارند” آگاهی اخیر<br />
جامعهشناسانهی درک این انداختن )خصوصاً<br />
فرهنگ و تمدن که برمیدارد ساحتیِ<br />
چند شبکههای و ارتباطات عصر در بسته،<br />
و خود در امری نه جهانی( زیست ماهیت<br />
یعنی آن، واقعیِ ساحت در بلکه این<br />
در شود. دیده تعامالتیاش و اجتماعی وضعیت<br />
از که میشود فرسوده تمدنی معنا، اثر<br />
یا و تأثیرپذیری همانا که خود پویاییِ بدین<br />
و شود منتزع و جدا است، گذاری بدون<br />
و خاص ایدئولوژیِ اسارت در ترتیب خود<br />
جزمیِ و ایستا احکامی که درآید منفذی قالبی<br />
صورتک با و میدهد نسبت آن به را به<br />
اساسا که تمدنی و فرهنگ جای به را خود ارتباطی<br />
ساختارهای به منضم ماهیتی لحاظ »تمدن<br />
بنابراین بزند. جا اجتماعیست، تمدنی<br />
و فرهنگ آنکه برای فرهنگ«، و نه<br />
میباید باشد ثمر مثمر معاصر جهان در و<br />
قاف کوه باالی در محصور قلعهای مانند ملتها<br />
جهانیِ ارتباطی قلمروهای از دور ترانزیتهای<br />
بهمثابه بلکه دیگر، اقوام و اینجاست<br />
و باشد. آمد و رفت پُر بینالمللی و<br />
غربی تمدن نام به را خود که تمدنی آن که راستی<br />
به میکند، معرفی مسلمان عربی یا در<br />
زیرا است. داده دست از را خود کارایی جذبِ<br />
برای یعنی نیست. باشد باید که جایی بدون<br />
پتانسیلهایی از برخوردار دیگران، پذیر<br />
انعطاف نیز و فشار و فریب گونه هر به<br />
دیگر. فرهنگی سمت به خود از گذر در مایل<br />
فعلی، غربیِ تمدن اگر مثال عنوان معرفی<br />
دموکراتیکی فرهنگ را خود است انقالبهای<br />
توسط آنرا چارچوبهای که کند و<br />
سیاسی سالهی صد چند بخشِ رهایی اکنون<br />
است، آورده دست به اجتماعیاش اخیر،<br />
سال یکصد در معلوف اعتقاد به غرب<br />
تمدن و فرهنگ بر که حکومتهایی دستاوردهای<br />
این خالف بر میکنند حکمرانی مسدود<br />
با یعنی کردهاند عمل ساله یکصد روی<br />
به بخش رهایی جنبشهای مسیر کردن ارتجاع<br />
مسیر همان در سوم جهان ملتهای یعنی<br />
پیش سالهی صد چند نظریِ تنگ و و کردهاند. عمل خود فکری بلوغ از قبل آشکار<br />
معلوف که همانگونه اینکه جالب ملل<br />
و اقوام محرومسازیِ این میسازد دموکراتیک<br />
انقالب دستاوردهای از دیگر صورت<br />
درحالی روشنگری جنبشهای یا و بیشترین<br />
غربی دولتهای قضا از که میگیرد تحت<br />
را دیگر ملتهای حقوق به تجاوز و<br />
دموکراتیکسازی )دموکراسی، نام همین معلوف<br />
میرساند. انجام به بخشی( رهایی نپذیرفتهاند<br />
هرگز غربی قدرتهای میگوید: برابری،<br />
آزادی، »بومی«شان مرئوسان که قانون<br />
حکومت یا کاری انضباط موکراسی، را<br />
مرئوسانشان حتا آنها کنند؛ ستایش را سرکوب<br />
امتیازات این مطالبهی دلیل به )ص۵۸(.<br />
کردهاند” این<br />
وضعیتی چنین در که است طبیعی غربی<br />
فرهنگ دو با ما که گیرد شکل تصور اعتالی<br />
صدد در که فرهنگی هستیم. مواجه جهاناش«<br />
و موقعیت »آدمی، قرب و ارج و<br />
میسازد(، آزاد که )فرهنگی است جهت<br />
در را خود کوشش تمام که فرهنگی به<br />
جهاناش و انسان ویرانی و بیاخالقی که<br />
است دوم فرهنگ این است. بسته کار جهان<br />
سراسر در روشنفکری جبهههای در عصر<br />
در که فرهنگی میشود. انتقاد و افشاء تحت<br />
درونی، اختالفات همهی با حاضر میکند<br />
عمل آمریکا جهانیِ قدرت رهبریت سازش<br />
به آن با هست که صورتی بهر و سالیان<br />
که فرهنگی با سازگاری است. رسیده حمایت<br />
محلی ارتجاعی حکومتهای از سال کرده<br />
سرکوب را بخش رهایی جنبشهای و فراوانی<br />
نمونههای معلوف چند هر بود. کمی<br />
دلیل به اما میدهد ارائه کتاباش در طرح<br />
میکنیم: بسنده آشنا نمونهای به فرصت و ملیگرا دولت سرنگونی برنامهریزی و توسط<br />
)۱۹۵۳( مصدق دکتر دموکراتیک ۱۲۰، ۱۱۵،<br />
)ص بریتانیا تشویق و آمریکا جالبی<br />
گفتهی معلوف بهرحال ۱۵۴،۱۵۵(؛ اینجا<br />
در آنرا است حیف که دارد اینباره در نتیجه<br />
این به روشنی و راحتی به او نیاوریم. غرب<br />
خیانت این که نیست تصادفی میرسد” انقالبی<br />
به بعد، قرن ربع خودش، اصول به معاصر<br />
سیاسی اسالم بنیانگذار که شد منجر بررسی<br />
به الزم بیآنکه ۱۵۵(. بود”)ص در<br />
باشد، سیاسی تاریخی جریانات سیر به<br />
آن نتایج معلوف روشنگرانهی تذکر میشود.<br />
دیده وضوح دو<br />
به جهان تقسیم اسطورهسازیِ بهرحال، پیش<br />
و بیش مسلمان، عربی و غربی قطبِ فرهنگهای<br />
از برخاسته نه چیز، هر از و<br />
همزیستی علیه و نابردبار ناسازگار، است.<br />
»قدرت« برساختهی بلکه تعامل، جامهی<br />
با را خود حاضر حال در که قدرتی استتار<br />
تمدن«، و »فرهنگ یا و »دین« معلوف<br />
متاسفانه که هرچند است. کرده این<br />
میرود( توقع وی از )و باید که آنگونه نظارت<br />
و کنترل ابزارهای به مسلط قدرتِ سالحهای<br />
تا گرفته نظامی تکنولوژی )از
Change language