ش٠اره ٢٨

صفحه 188
و تاریخچه این منفی بودن فاقد اهمیت باشد.‏
به همین ترتیب در مورد خیزش اعتراضی
پسا انتخاباتی در ایران نیز عملکرد رسانه
های بزرگ غربی ‏)به ویژه رسانه های
دولتی فارسی زبان(‏ بسیار قابل تامل است.‏
در این خصوص تیتر اخبار و مضمون
گزارش ها و تحلیل های مربوطه در رسانه
هایی نظیر ‏»بی بی سی«‏ فارسی،‏ صدای
آمریکا،‏ رادیو فردا و ‏»دویچه وله«‏ ‏)صدای
آلمان(‏ بر مشابهتی خدشه ناپذیر داللت می
کرد.‏ مهمتر اینکه در آن مقطع،‏ بررسی و
تحلیل جنبش اعتراضی جاری در ایران در
این رسانه ها عمدتا از سوی ‏»کارشناسان »
و چهره های سیاسی ای انجام می گرفت ‏)در
قالب مقاله،‏ گفتگو و گزارش(‏ که یا به طور
آشکاری به اردوگاه سیاسی اصالح طلبان
تعلق داشتند و یا به لحاظ نوع گرایش سیاسی
خود به مشی سیاسی جناح اصالح طلب
احساس نزدیکی می کردند.‏ به این ترتیب این
رسانه های دولتیِ‏ فارسی زبان،‏ فرآیند انتشار
گفتمان سیاسی اصالح طلبان در رسانه های
عمده ‏»صنعت سبز«‏ را تکمیل می کردند
و به واسطه اعتبار عمومی و اسلوب حرفه
ای خود[‏ کمبودها و کاستی های رسانه هایی
نظیر ‏»جرس«،‏ ‏»روز آنالین«،‏ ‏»ندای سبز
آزادی«‏ و غیره را جبران می کردند و بر
مضمون کلی خروجی های آنها مهر تایید می
زدند ‏)نمونه ی شاخصی از یک ‏»همکاری
ارگانیک«!(.‏
نتیجه آنکه در آن ایام رسانه های فارسی
زبانِ‏ دولت های غربی،‏ جنبش اعتراضی یاد
شده را به طور مستمر در همخوانی کامل
با قرائت اصالح طلبانه آن،‏ برای مخاطبان
ایرانی خود تصویر کردند؛ کسانی که نه
تنها مخاطبان این رسانه ها،‏ بلکه همزمان
مخاطبان و فعالین بالقوه ی جنبش هم بودند.‏
بدیهی است در شرایطی که دیرپایی اختناقِ‏
فراگیر در ایران تکیه به رسانه های برون
مرزی را اجتناب ناپذیر ساخته بود ‏)می
سازد(،‏ این رویکرد کمابیش هماهنگ رسانه
ای به تقویت اجتماعیِ‏ گفتمان سیاسی اصالح
طلبان و تثبیت هژمونی آن در فضای درونیِ‏
جنبش کمک شایانی کرد.‏ روندی که در
نهایت به حذف سویه های رادیکال جنبش،‏
سوژه گی خودانگیخته مردم و از دست رفتن
‏»خیابان«‏ انجامید.‏ ‏]به لحاظ تاریخی نظیر
همین رویکرد ‏»برجسته سازیِ‏ گزینشی«‏ را
می توان در عملکرد رادیو ‏»بی بی سی«‏ در
مقطع انقالب ۱۳۵۷ یافت.‏ در جریان خیزش
های بهار عربی،‏ قوت و کارآیی این حربه
رسانه ای،‏ - عالوه بر مورد انقالب ناتمام
مصر - در متقاعد کردن افکار عمومی در
پذیرش ‏»ضرورت«‏ تهاجم نظامی به لیبی
نمایان شد.‏ اینک ماههاست که رسانه های
مجله هفته شماره 28 مهر 1391
مین استریم با نمایش پوپولیستیِ‏ ‏»خون
بازی«‏ در تدارک آنند که ‏»سرنوشت
محتوم«‏ خیزش انقالبی مردم سوریه را
پذیرفتنی بنمایانند.[‏
از این نظر رسانه های کالن در کنار روند
های روزمره ی شکل دهی به افکار عمومی،‏
در مقاطع تاریخی معین اعتبار اجتماعی
اندوخته ی خود را ‏»به طور فشرده«‏
صرف جهت بخشی به یک رخداد در شرف
وقوع می کنند تا با برساختن تصویر ویژه
خود از آن رویداد و برجسته سازی آن در
اذهان عمومی،‏ بر ماهیت و نتیجه نهایی آن
تاثیر بگذارند ‏)به تعبیری:‏ دستکاری ذهنیتِ‏
عوامل انسانیِ‏ مرتبط با رخداد(.‏ اما در این
میان آنچه که به بحث اصلی این نوشتار
مربوط می شود آن است که روشنفکران چپ
نباید در روند اعتبار اندوزیِ‏ کالن-رسانه ها
مشارکت کنند.‏ چون این اعتبار انباشته شده،‏
در کنار همه کارکردهای دیگرش،‏ در برهه
های تاریخیِ‏ معین صرف تولید بروندادهایی
می شود که در تعارض کامل با دغدغه ها و
آمال نیروهای چپ قرار دارد.‏ ضمن اینکه
روشنفکران و فعالین چپ می بایست توان
و انرژی محدود خود را صرف برپایی و
گسترش رسانه های مختص جبهه ی خود
نمایند تا به میانجی آنها بتوانند در یزنگاه
تاریخی رخداد ها،‏ هژمونی گفتمانی حریف
را خنثی کنند و به تقویت سویه های رادیکال
مبارزات مردمی یاری برسانند.‏
جمع بندی:‏ به نظر می رسد ‏»مکان«‏
رویارویی با حریف یا به طور کلی ‏»مکانِ‏
مبارزه«‏ همچنان فاکتوری تعیین کننده در
ننتیجه ی مبارزه است و نمی توان به بهانه
یا به نفعِ‏ فراگیر شدن موقعیت های بی مکانِ‏
مجازی،‏ از اهمیت این فاکتور غافل شد.‏
انتخاب ‏»مکان مبارزه«‏ چیزی نیست جز
بستر سازی برای مبارزه و تدارک بهینه
ی آن و پرهیز از مبارزه انفعالی در زمین
حریف ‏]مبارزه در زمین حریف از این
رو انفعالی است که الجرم با تن دادن به
قواعد بازی حریف و یا مشروعیت بخشی
به هنجارهای کلی آن همراه است و در
عین حال مستلزم چشمپوشی بر این واقعیت
است که انحصار تاویل بازی و پیامدهای
آن در دستان حریف قرار دارد[.‏ مبارزه
برای جهانی دیگر مستلزم خلق راههای بدیل
مبارزه هم هست که این راهها و بستر ها را
نمی توان کاهالنه/سهل گیرانه در مجراهای
شناخته شده ای که سیستم مستقر برای ‏»کنش
سیاسی«‏ عرضه می کند جستجو کرد.‏ از
این رو برپایی و گسترش ‏)مردمی ساختن(‏
رسانه های آلترناتیو ضرورتی گریز ناپذیر
برای هر گونه پیشروی نیروهای چپ است.‏
بدین اعتبار هر کنشی که پایه های این
ضرورت را سست بنمایاند،‏ نمی تواند در
همسویی با منافع بلند مدت چپ باشد.‏
خرداد ماه ۱۳۹۱
http://blog.youthdialog.
812=net/?p
)*( عنوان فرعی این متن اشاره دارد به
فیلمی از لوئیس بونوئل با نام:‏ ‏»جذابیت
های پنهان بورژوازی«.‏
پانوشت:‏
)۱( این متن خواه نا خواه به روی خوانش
انتقادی از سوی سایر طیف های مخاطبان
هم گشوده است.‏ اگر چه در شق اخیر تمرکز
نقد در جایی بیرون از گرانیگاه این متن
خواهد بود:‏ یعنی در جایی نظیر وجاهت/‏
ضرورت رویکرد چپ!‏
)۲( در مورد ضرورت برپایی رسانه ‏)های(‏
آلترناتیو چپ تاکنون تالش هایی ‏)نظری و
عملی(‏ انجام شده است که متاسفانه بازخورد
یا ثمر بیرونی موثری نداشته است.‏ در سطح
بحث نظری در این خصوص برای مثال می
توان به نوشته زیر اشاره کرد:‏
همایون ایوانی/بحثی مقدماتی در ضرورت
رسانه آلترناتیو:‏
http://www.dialogt.org/index.
101=php?id
)3( به این لیست می توان رسانه های
کوچکتری را هم افزود که اگر چه ‏»مین
استریم«‏ نیستند و حتی به طور موروثی
خاستگاه و داعیه چپ دارند،‏ اما در عمل
و به لحاظ مشی سیاسی در همسویی با
رسانه های مین استریم و در جهت تکثیر
گفتمان سیاسی قدرتمداران حرکت می کنند
‏)در پوشش پایبندی به معجونی به نام ‏»رئال
پولیتیک«(.‏
)۴( رویکرد کلی دولت های غربی در
چینش استراتژی رسانه هایِ‏ خارجی زبان
شان بی شباهت با اهداف اعالم شده ‏)و نشده(‏
ی موسسه آمریکایی ‏»بنیاد ملی دموکراسی«‏
The National Endowment for(
http://( نیست )Democracy – NED
.)/www.ned.org با دنبال کردن خط
مشی سیاسی بنیادهایی نظیر موسسه ‏»کیتو«‏
‏)پایه گذار وبسایت ‏»چراغ آزادی«‏ http://
،)/cheragheazadi.org می توان
خطوط کلی سیاست های ‏»اعالم نشده«‏ ای
که رسانه های فارسی زبان غربی دنبال می