سامان نو 15 و 16 - ketab farsi
Share Embed Flag
Download ePaper

سامان نو 15 و 16 - ketab farsi

سامان نو 15 و 16 - ketab farsi سامان نو 15 و 16 - ketab farsi

k.en.com
16.03.2014 Views

ساما نو نشريه پژهش ها سوسياليستى شما ها 16 15 تابستا پاييز 1390 همكا ين شما‏:‏ فريد فا ، على شرفى،‏ مرجا فتخا ، شا مين ، پرينا پرتو،‏ على حصو‏،‏ ساسا نش،‏ ليلا نش،‏ عبا لگشايى،‏ با يو ، حمانى،‏ باقر مومنى معينى،‏ سهر مر‏،‏ سيف،‏ ميلا حمد كو ناظر‏.‏

ساما نو<br />

نشريه پژهش ها سوسياليستى<br />

شما ها <strong>16</strong> <strong>15</strong><br />

تابستا پاييز 1390<br />

همكا ين شما‏:‏<br />

فريد فا ، على شرفى،‏ مرجا فتخا ،<br />

شا مين ، پرينا پرتو،‏ على حصو‏،‏ ساسا نش،‏<br />

ليلا نش،‏ عبا لگشايى،‏ با يو ، حمانى،‏<br />

باقر مومنى معينى،‏ سهر مر‏،‏ سيف،‏ ميلا حمد<br />

كو ناظر‏.‏

پيشگفتا‏|‏ 4<br />

كتا سرمايه،‏ ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى|فريد فا‏|‏ 9<br />

باگا مپرياليسم،‏ حكايت فمينيسم نئوليبر يرنى|ليلا نش|‏‎20‎<br />

سكسوليته،‏ خوبيگانگى سرمايه‏|شيلا مكگرگو‏،‏ برگر‏:‏ با يرستا‏:‏ ،<br />

شا مين|‏‎33‎<br />

فسانه ها بحر‏:‏ نقطه عطف جديد تايخ؟|هيلل تيكتين،‏ برگر‏:‏ يو : حمانى ،<br />

|42 فتخا مرجا يرستا‏:‏<br />

بعد توسعه گريى گلوباليزسيو چه؟ ‏|‏مانوئل لرشتاين،‏ برگر‏:‏ ليلا نش |53<br />

برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر|‏نگلا جويا|‏‎64‎<br />

چر حافظه تايخى نديم؟|‏حمد سيف|‏‎78‎<br />

غير سرمايه |نالد با‏،‏ برگر‏:‏ : سهر معينى ، يرستا‏:‏ على شرفى|‏‎85‎<br />

ستبدهن عمل:‏ شوهد تايخى|‏حمدسيف|‏‎95‎<br />

ستعما مذهب|على حصو‏،‏ يرستا‏:‏ على شرفى |109<br />

ير كنونى:‏ يك نامه سوسيا موكر‏|باقر مومنى|‏‎112‎<br />

كليماند‏،‏ برخوها|توفيق ها همكا مصر‏:‏ كمونيست فسر فسر<br />

برگر‏:‏ ميلا مر‏،‏ يرستا‏:‏ با 120|<br />

فلسفه تشكيلا|يا نايفسكايا ، برگر‏:‏ يو حمانى ، يرستا‏:‏ با |132 <br />

معرفى كتا‏|‏ 135<br />

ضميمه ساما نو ‏|بخشي كتا تباها لت ستبد نوشته پر ندسو ترجمه حسن<br />

مرتضو‏|‏

خرين مهلت بر سا مطالب جهت شما بعد ‏“ساما نو”‏ سفند ست.‏ 1390<br />

* ‏“ساما نو”‏ ما يافت مقاله ها،‏ ترجمه ها،‏ پيشنهاها،‏ نتقاها هنمايى ها شما تما مو مربو به نشر <br />

يرستا ست.‏<br />

* ترجمه ها،‏ مقاله نظرها خو به صو فايل كامپيوتر فرمت Word XP به سيله پست لكترنيكى به<br />

“ ساما نو”‏ سا كنيد.‏<br />

* لطفا توجه شته باشيد كه حاشيه ها مطلب ها ستاند Word باشد ‏(يك ينچ هر طر‏).‏<br />

* همه پاگر ها سر خط شر شوند فاصله بين غا خط بتد حاشيه صفحه نباشد.‏<br />

‏*كل مطلب خو با فونت شما 12 با خط Times New Roman بفرستيد موقع ضر فونت شت<br />

Bold يا تاليك ستفا كنيد.‏<br />

* تما فرنس ها به ترتيب شما گذ كنيد پايا نوشتا ( نه پايا صفحه)‏ مجموعه پانوشت ها قر<br />

هيد.‏<br />

* مسئوليت مقاله ها ‏“ساما نو”‏ با نويسندگا مترجما ست.‏<br />

* ‏«ساما نو»‏ مطلب ها يريش شد فقط پس توفق با نويسندگا مترجما منتشر خوهد كر‏.‏<br />

* نقل مطلب ها ‏“ساما نو”‏ با كر منبع مانعى ند‏.‏<br />

* مطلب هايى كه فقط بر فصلنامه ‏“ساما نو”‏ سا شو منتشر خوهد شد.‏<br />

www.saamaan-no.org تانما:‏ <br />

samanno.editor@gmail.com نو»:‏ با ‏«ساما لكترنيكى تما

4<br />

پيشگفتا<br />

بحر جهانى سرمايه كه 2007 به شكل تنگنا عتبا بر يافت سپتامبر<br />

مريكا 2008 سپس بخش بزگى قتصا جهانى فر گرفت،‏ همچنا مه . به بيا يگر<br />

ينك پس گذشت چها سا غا ژ ترين بحر جهانى سرمايه جنگ جهانى<br />

به ين سو،‏ نه تنها نو نتها تونل يد نمى شو‏،‏ بلكه چشم ند قتصا حتا گذشته نيز<br />

تير تر ست.‏ سالها حيا 2010 2009 قتصا سخن گفته مى شد.‏ كنو ما ثابت شد<br />

ست كه قتصا ها بحر سا‏،‏ كمترين شد بعد كو جنگ جهانى به<br />

بعد تجربه كر ند.‏ مهمتر ينكه همين شد غا سا 2011 به فو نها ست.‏ صند بين<br />

قتصا " مىنويسد:‏ سرمايه جها قتصا ند چشم مو خو گز خرين پو لمللى<br />

جهانى مرحله خطرنا جديد قر گرفته ست."‏ (1) ساما توسعه همكا قتصا‏،‏<br />

،OECD برسى ضا قتصا كشوها عضو ين ساما‏،‏ پيش بينى كر ست كه شد<br />

ين 2) ) بو‏.‏ خوهد صد با 0,3 2012 بربر سا يو حو عضو كشوها قتصا<br />

حالى ست كه به گفته فايننشا تايمز " هيچكد شش كشو با مدها بالا،‏ به سطح قتصا<br />

قبل سا 2008 با نگشته ند."‏ (3)<br />

يك سا نيم پيش پيش گفتا ساما نو شما 12 11 نوشتيم كه بحر كنونى سرمايه<br />

جهانى،‏ بحر ساختا ست.‏ كنو ين قعيت بيش پيش شكا شد ست.‏ ها بيشتر<br />

نشا مىهد كه كو كنونى نو كوها طبيعى نظا سرمايه نيست؛ ين كو‏،‏<br />

پايا نا پيد ست.‏<br />

پيشگفتا

5<br />

نو كه بوژ لتها قتصا سياست ها قدما<br />

خو تايخ سرمايه بى سابقه بو‏،‏ بر غلبه بر ين كو<br />

موثر قع نشد ست.‏ تا كنو‏،‏ چندين تريليو لا با هد نجا<br />

بانك ها،‏ شركت ها بيمه،‏ فرهم كر تسهيلا عتبا بطو<br />

كلى يجا تحر قتصا‏،‏ به قتصا سرمايه تزيق شد<br />

ست.‏ بعلا سياست ها نبسا پولى،‏ توسط تعد لتها تا<br />

حد ممكن بكا گرفته شد ست؛ بر نمونه نر بهر مريكا به<br />

25 صد صد نگلستا به نيم صد كاهش شد ست<br />

كه با حسا نر تو‏،‏ بيانگر نر بهر منفى ست.‏ ين قدما<br />

گرچه ما مانع فرپاشى فو سيستم مالى جهانى شد<br />

ما طولى نكشيد كه ‏"‏قتصا قعى"‏ چا كو شد.‏ سپس بى<br />

نكه بحر بانكى تنگنا عتبا حل شو‏،‏ بحر مالى لت<br />

ها سربا كر‏.‏<br />

لت يسلند با پرخت بدهى بانكها كشو به يگر بانك ها،‏<br />

موسسا مالى لت ها خو كر عملا علا شكستگى<br />

نمو‏.‏ سپس يرلند معر شكستگى قر گرفت با 100 <br />

ميليا يويى توسط حو مالى يو صند بين لمللى پو‏،‏<br />

يند يونا‏،‏ مالى بحر ينك يافت.‏ نجا شكستگى <br />

يو ين طريق قتصا جهانى معر خطر جد قر<br />

ست.‏ <br />

هبر كشوها عضو حو يو پس ماها بى تصميمى<br />

ندشتن ناشى كه يونا مالى با بحر موجهه تعلل <br />

حل قعى بر ين بحر بو‏،‏ سرنجا نشست خو خر <br />

يونا لت بدهىها صد گرفتند كه 50 كتبرتصميم<br />

بعلا شو‏.‏ بخشو بيشتر قتصا ياضت سياست عما <br />

تصميم گرفته شد كه بر موجهه با بحر ها مالى لت ها<br />

عضو،‏ موجو صند نجا حو يو 440 ميليا كنونى<br />

به 1 تريليو يو فزيش يابد<br />

ما بحر مالى لت يونا شريط كنونى چاچو تعيين<br />

شد توسط كشوها حو يو صند بين لمللى پو قابل<br />

كنتر نيست.‏ لا نيست كه كسى قتصا باشد تا يابد كه<br />

لت يونا به هيچ هيچ مقيا مانى،‏ پسِ‏ باپرخت<br />

بدهى 250 ميليا يويى خو كه نزيك به صد <strong>15</strong>0 توليد<br />

ناخالص خلى ست،‏ بر نخوهد مد.‏ بعلا مهمتر ينكه بحر<br />

مالى لتى حو يو تنها به يونا ختم نمى شو‏.‏ قتصا<br />

حو يو قد بزگ هست كه گر شريط عا بو‏،‏ هبر<br />

كشوها حو يو مى تونستند به سانى پس حل بحر<br />

مالى يونا بر يند.‏ موضو پييچد تر ژ تر ينهاست.‏ <br />

حقيقت مسئله بدهى يونا تنها نو كو يخِ‏ بحر مالى لتى <br />

پا ست.‏ غير يونا‏،‏ قتصا ها بزگتر مانند پرتغا‏،‏ سپانيا<br />

بسر مى برند.‏ با تشديد بحر مالى بحر همه يتاليا مهمتر <br />

مالى يونا‏،‏ بحر مالى ين كشوها پيش همه،‏ بحر مالى<br />

كر‏.‏ خوهد سر با يتاليا لت<br />

بدهى لت يتاليا،‏ سومين قتصا پا،‏ به بانكها ، موسسا مالى<br />

خصوصى يگر لتها حد هشت بربر بدهى لت يونا<br />

يعنى 1900 ميليا يو‏،‏ بربر با صد 120 كل توليد ناخالص<br />

خلى ست.‏ هنگا نوشتن ين مطلب،‏ نر بهر قرضه<br />

ها لت يتاليا باها مالى به بالاترين مقد خو يعنى به<br />

حد صد 7 سيد ست.‏ هنگامى كه نر بهر بدهى يونا <br />

صند يو حو سيد،‏ قم به ين مالى باها يرلند<br />

بين لمللى پو مجبو شدند با پرخت عما برنامه<br />

ياضت قتصا به ‏"نجا‏"‏ ين كشو برند . لت يتاليا<br />

بر تامين هزينه ها خو نيامند ست كه سا يند با هم<br />

حد 300 ميليا يو با ها مالى لتها يگر <br />

بگير‏.‏ با تشديد بحر مالى،‏ هيچ معلو<br />

نيست كه كسى حاضر شو به لت يتاليا<br />

يو حو كشوها هم ينك هد.‏ <br />

بر فزيش موجو صند نجا يو<br />

با مشكل جد بر هستند نمى تونند<br />

پو مو نيا تامين كنند.‏ بنا به گز<br />

ها،‏ حو يو چين خوست كمك<br />

كر پاسخ منفى شنيد ست؛ چين حاضر<br />

نيست بخشى خير بيش <br />

تريليو لا خو ين پرژ به خطر<br />

ند‏.‏<br />

صولا كشوها مقر بر ين كه<br />

بتونند به تعهد مالى خو عمل كنند،‏<br />

بايد شد قتصا شته باشند.‏ ما شد<br />

قتصا يونا منفى شد قتصا يتاليا<br />

صفر ست،‏ يند ضا قتصا نه<br />

تنها بر ين كشو بلكه بر تحايه<br />

پا كل قتصا جهانى هماطو كه<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

6<br />

شا شد،‏ تير تا ست.‏ با سر با كر بحر مالى يتاليا<br />

حو مالى يو قا نخوهد بو كه يتاليا نجا هد.‏ گا<br />

فرپاشى حو يو به همر سقو قتصا جهانى يك<br />

بو‏.‏ خوهد قعى مكا<br />

همه جا بوژ مى كوشد تا با بحر سرمايه بر<br />

طبقه كاگر تهيدستترين قشا جتماعى قر هد؛ قطع<br />

خدما فاهى جتماعى،‏ كاهش ستمزها،‏ فزيش شد كا‏،‏<br />

بيكا ساها گستر‏،‏ خصوصى سا با هم بيشتر بطو<br />

كلى ياضت قتصا‏،‏ به سياست صلى لت ها بد شد ست.‏<br />

ين سياست بر خلا تصو بسيا طيف چپ،‏ مه يا تشديد<br />

هما سياست شنا نئوليبرليسم نيست.‏ مسئله فرتر ست؛ <br />

بوژ جهانى سو ستقر مجد يا جعت به سرمايه-‏<br />

نو قر نوهمى ست.‏ هد سترتژ ين ست كه<br />

لت قبا شهرند بطو كلى سلب مسئوليت شو همه<br />

چيز مو ما گرفته تا شريط كا ندگى مر به با<br />

قابت سپر شو‏.‏ هد ين ست كه باقى ماندها لت<br />

فا نيز بر چيد شو‏،‏ تا قونين سرمايه بتونند بى هيچ مانعى عمل<br />

كنند.‏ سياست ياضت قتصا سا ين سترتژ علا جنگ<br />

طبقاتى سو بوژ ست.‏<br />

ست:‏ بر مشكل جد با بوژ سترتژ ين ما<br />

لحا تكنيكى قتصا‏،‏ ين سياست نه تنها به حل بحر كمك<br />

نخوهد كر بلكه به سهم خو باعث تشديد خوهد شد.‏ بيكا<br />

ساها،‏ كاهش ستمزها قعى قطع هزينهها فاهى گر<br />

چه نر سو فزيش خوهد ما ، هما حا باعث كاهش<br />

تقاضا كل قتصا خوهد شد.‏ حا حاضر نيز نر سو‏ِ‏ كثر<br />

شركت ها كمپانى ها بالا ست.‏ ما مشكل سطح كلا ين<br />

ست كه ين شركت ها حجم عظيمى سرمايه نشستهند<br />

كه حو سرمايه گذ سو بريش جو ند‏.‏ به بيا<br />

ميز كاستن سرمايه ست.‏ ضافه نباشت ضافه مشكل،‏ يگر<br />

تقاضا كل قتصا‏،‏ ين مشكل تشديد خوهد كر .<br />

نيست.‏ يو عملى سترتژ‏،‏ كه ين مهمتر ين يگر سو <br />

به شريط كا ندگى كاگر مر همه جا با كنش<br />

بحر " ما هزينه ست.‏ شد بر مبا مقامت عترضى<br />

شما نمى پريم".‏ ين شعا بو كه نخستين با يك<br />

تظاهر يتاليا شنيد شد.‏ ين شعا كنو به شعا صلى همه<br />

تظاهر ها عتصا ها عليه برنامه ياضت قتصا مد <br />

ست.‏ حد سا پيش كاگر فرنسه عليه فزيش سن<br />

بانشستگى سياست كاهش خدما فاهى ست به عتصا<br />

لت چه نتونستند گر كاگر پرختند.‏ به تظاهر ند<br />

به عقب برنند ما ين حركت بزگ شجاعانه به لت فرنسه <br />

بوژ جهانى نشا كه پيش بر سترتژ فو‏،‏ سا نيست<br />

نبر ها سختى پيش ست.‏ <br />

كاگر نفر ميليو يك مسا ژئن 20 نگلستا <br />

كاكنا لت موگا مد گرفته تا كامند شهر<br />

عتر به تصميم لت مبنى بر فزيش سن بانشستگى<br />

همزما ند به عتصا ست عمومى،‏ كاهش خدما <br />

خياباها لند چند شهر يگر تظاهر كرند.‏ كنو تعد<br />

بزگترين تحايه ها كاگر بخش لتى علا كر ند<br />

كه گر لت بريتانيا سياست ها علا شد خويش مو<br />

بانشستگى منصر نشو‏،‏ 30 نومبر عتصا عمومى علا<br />

خوهند كر‏.‏ ين عتصا بزگترين عتصا تايخ نگلستا<br />

تابستا‏،‏ خوهد.‏ سو خوهد 1926 به ين عمومى عتصا <br />

شو مر جونا مناطقى لند كه به چند شهر يگر<br />

نيز كشيد شد،‏ لت ئتلافى محافظه كا‏-‏ ليبر بريتانيا <br />

. فربر شو <br />

باسلو مايد گذ تحرير ميد شبح پاييز مسا‏،‏ <br />

چندين شهر يگر پايى به قلب جها سرمايه،‏ به ستريت <br />

سيد:‏ جنبش شغا ستريت كه خر سپتامبر با شركت چند<br />

صد نفر غا شد،‏ تنها يك ما ما حتيا شت تا با سرعت با<br />

نكرنى همچو مو غير قابل كنتر‏،‏ به يگرشهر ها مريكا<br />

سپس به ساير نقا جها گستر يابد.‏ به ين گونه كتبر <strong>15</strong> <br />

2011 ميليو ها نفر نيويو تا لند پايس تا مايد <br />

تا تن بطو كلى بيش 100 كشو 900 شهر عليه سرمايه<br />

، بى عدلتى جتماعى،‏ چپاگر بانك ها سياست ياضت<br />

قتصا به عتر بر خاستند.‏<br />

يونا سترتژ بوژ با بزگ ترين مانع بر شد ست.‏<br />

عليه سياست ها عمومى ها عتصا تظاهر عترضا‏،‏<br />

ياضت قتصا‏،‏ تد حكومت بوژ ين كشو به<br />

چالش كشيد ست.‏ تصميم نخست ير سابق يونا‏،‏ پاپاند بر<br />

به فرند گذشتن برنامه ياضت قتصا سپس عقب نشينى <br />

هند نشا خا خل متحد پى فشا تصميم ين <br />

مونع بزگى ست كه لت يونا با بر ست.‏ نخست ير<br />

سابق يونا مى خوست تا طريق فرند با قر <br />

بخشى مر مقابل بخش يگر به گما خويش،‏ جر برنامه<br />

ياضت قتصا تسهيل كند.‏ توسل به چنين هكا نشا مى<br />

هد كه سياست ها سركو گرنه نا كامد شد ست .<br />

با تد بحر قتصا جهانى نتظا مى كه سطح مبا عليه<br />

كشوها سرمايه عليه مبا كلى بطو قتصا ياضت<br />

بحر شو‏.‏ نزيك يونا سياسى هر چه بيشتر به شريط يگر<br />

قتصا به همر مبا عليه سرمايه تد خوهد<br />

يافت.‏ هما پيشگفتا ساما نو نوشتيم كه قتصا جهانى ممكن<br />

1990 هه كه ژپن شبيه نچه ساله كه به كو ست<br />

تجربه كر - كه به هه ست فته شهر يافت-‏ فر .<br />

هنگا ين پيش بينى بدبينانه به نظر مى سيد.‏ كنو ما بعضى<br />

مفسر سمى همين مى گويند.‏ (4). حقيقت ين ست كه<br />

پيش بينى ما خوشبينانه بو‏.‏ كنو بايد گفت قتصا جهانى گر<br />

شانس بيا كو ساله شبيه قتصا ژپن هه 1900<br />

فر خوهد فت.‏ ما به نظر مى سد كو قتصا جهانى بسيا<br />

عميق تر كو ژپن هه باشد.‏<br />

پيشگفتا

7<br />

بى تريد سخن گفتن خرين بحر سرمايه نابخرنه ست.‏<br />

تا قتى سرمايه سرنگو نشد يا نتيجه مبا<br />

طبقاتى يا جنگ يا عومل يگر فر نپاشيد‏،‏ هيچ بحرنى خرين<br />

بحر سرمايه نخوهد بو‏.‏ بحر كنونى نيز ين قاعد<br />

بير نيست.‏ ما قعيت ين ست كه قتصا سرمايه كنو <br />

به قتصا مبى تبديل شد ست؛ سرمايه نمر ست،‏ ما<br />

ند هم نيست،‏ سرشيب كو قر گرفته كه نتهايش نا<br />

پيدست . چه كه قر بو پايا تايخ باشد ) پير نهايى<br />

ليبر موكرسى ( ينك به شريطى نجاميد ست كه بى ثباتى<br />

سياسى،‏ سقو لت ها ، برمد جنبش ها بزگ جتماعى <br />

فرپاشى قتصا نقلا‏،‏ سرشت تشكيل مىهد.‏ بحر<br />

جهانى سرمايه بستر ين تحولا ست.‏<br />

ناتما ها نقلا<br />

هند نويد كه بر مدشا فريقا شما ميانه خا نقلاها<br />

بها جديد ين مناطق بو‏،‏ نرژ ليه خو ست ند <br />

نيمه با ماندند.‏ تونس مصر جنبش هايى كه به ستى<br />

جنبش نا نا گرفتند،‏ بى كه به هيج يك <br />

سر بخش به مستا ميد بها ند.‏ فتا نفس باشند،‏ سيد<br />

نيانجاميد ما نيمه پاييز مين گير شد ست<br />

سركو ها ستگا تما ما شد تونس،‏ بن على سرنگو <br />

لتى يعنى تش،‏ پليس مخفى ستگا قضايى سرپا فاسد<br />

همچنا پا بر جا ست.‏ هما سيستم سركو گر كه نقلا<br />

بر عليه موجويت بر پا شد،‏ خر كتبر،‏ نتخابا مجلس<br />

موسسا بر گز كر‏.‏ ژيم حاكم مى كوشد با مهندسى تحولا<br />

سياسى،‏ كل جنبش محتو‏،‏ تهى كند شكست هد.‏<br />

تحو قعى همچنا مستلز هم شكستن ستگا لتى ست.‏<br />

بسيا فعالين جتماعى سياسى به خوبى بر ين نكته گا ند.‏<br />

ستانه نتخابا‏،‏ سليم بن صدين يكى مدفعا حقو بشر<br />

به نامه گاين مى گويد . ‏"لا ست كه تما ماشين لتى <br />

هم شكسته شو‏،‏ پليس مخفى،‏ نيرها حز حاكم سابق فسا<br />

مالى همچنا جو ند مانع بزگ بر سر تحو هستند.‏<br />

(5) . همزما لينا بن محنى،‏ بلاگ نويس نمايند جايز مسا<br />

صلح نوبل،‏ به ين نامه مى گويد:‏ " كشو خطر باگشت به<br />

نظا بو مى كند كه به خاطر بر قر ضافه " پليسى ست لت<br />

سابق،‏ نتخابا شركت نخوهد كر‏.‏ ) 6)<br />

چنين شريطى بو كه نتخابا مجلس موسسا تونس<br />

برگز شد حز سلامى نهضت،‏ نسبت به يگر بيشترين <br />

به معنا ما نتخابا گرها سلا پير . به ست <br />

بر پايى حكومت سلامى تونس نيست.‏ حكومت سلامى نه <br />

ساما بوسيله نيرها بلكه تنها مى توند ها صند <br />

يافته مسلح با كشتا سيع مخالفا بر سر كا يد.‏ ير‏،‏ <br />

حكومت سلامى توسط كميتهها نقلا‏،‏ بسيج ، سپا پاسد‏،‏<br />

گا ها نقلا جوخه ها عد بر پا گريد مستقر شد<br />

. فغانستا نيز مجاهدين سپس طالبا با كشتا خشونت<br />

ساما يافته تونستند حكومت سلامى كشو يجا كنند.‏<br />

تونس جريانا سلامى،‏ بطو مشخص حز سلامى نهضت<br />

نا‏،‏ سياسى هستند.‏ پيش مسلح سلفى ها فاقد نيرها <br />

تصاحب كامل قد برقر حكومت سلامى بد موفقت <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

8<br />

حمايت فعا تش پليس تونس مكا پذير نيست.‏<br />

مصر نيز گر چه نقلا به سرنگونى مبا نجاميد ما قد به<br />

شو نظامى منتقل شد نقلا پيش با يستا‏.‏ قونين<br />

ضطر ما مبا همچنا پا بر جاست طبق همين قونين<br />

فعالين كاگر به خاطر ساماندهى عتصا فعالين سياسى با<br />

ها شوند.‏ جريا مى مجا محاكمه ستگير،‏ هى تهاما<br />

ها تظاهر ها كه تا خرين لمسلمين مانند خو سلامى<br />

عتصا هايى كه منجر به سرنگونى مبا شد،‏ نقشى ها<br />

ندشتند،‏ كنو با ستفا فضا سياسى موجو به ساما هى<br />

نيرها خو فعاليت ها تبليغاتى مشغو ند تلا مى كنند<br />

تا ميد بر يگر نيرها تنگ تر كنند.‏ تظاهر <br />

ميد كنندگا به تظاهر سلامى نيرها هشت ما‏،‏ <br />

تحرير يو برند تعد تظاهر كنندگا كتك ند.‏<br />

جريانا سلامى به يژ خو لمسلمين سخت تلا ند كه<br />

نتخابا مجلس موسسا خر ما نومبر به پير برسند.‏<br />

ينا‏،‏ بد ينكه پاسخ به مطالبه محو نا برنامه<br />

شعاهايى تلاشى بكنند به طر يا صولا باشند شته <br />

مو خلا سلامى مى پرند.‏ هما حا نظاميا حاكم با<br />

توسط خو سلامى تئوكرتيك حكومت خطر بر قر به شا<br />

لمسلمين سلفى ها،‏ تد نقش سياسى خو توجيه مى كنند.‏<br />

نظاميا پنها نمى كنند كه تصميم ند حتى بعد نتخابا <br />

نيز كنتر لت ست شته باشند.‏ به ين گونه نقلابى كه<br />

بر نا غا شد تجربه ميد تحرير به جنبش<br />

ها ضد سرمايه هديه ينك ، خطر ين قر گرفته كه<br />

توسط ين نير مرتجع قابت جد كنونى شا با هم <br />

يا يند نتيجه سا تحا نها عليه منافع كثريت مر‏،‏<br />

به شكست بيانجامد.‏<br />

يند نفس فتا نيمه مصر نقلا تونس گر<br />

بها ست،‏ تحولا ليبى هما غا با خالت نظامى ناتو<br />

بيش پر ناتو با 26000 هز گرفت.‏ قر مسير يگر <br />

10000 حمله نظامى،‏ تش قذفى كا ندخت تا شوشيا<br />

مسلح كه با همكا مستقيم ناتو بخشا ير نظر كاشناسا<br />

نيرها يژ نگلستا فرنسه به عمليا مى پرختند،‏ به<br />

قد برسند.‏ نچه كه شو نتقالى ليبى ناميد مى شد كنو <br />

قد لتى به چنگ ساسا تركيب نامتجانسى ست <br />

نيرها جريانا مسلحى كه بخشى نها به لقاعد متصل ند،‏<br />

بخش يگر به غر بسته ند بخشى نيز تنها پى قد‏-‏<br />

سركو ثر تصاحب قد ينها همه مشتر جه ند.‏<br />

خشونت با هر چيز ست كه نشانى نسا . <br />

قتل فجيح لينج قذفى هنگامى كه ستگير شد بو خبر <br />

تصوير عد حدقل 50 نفر نيرها فا به قذفى بعد <br />

معياها صو ست نمونه بسته،‏ با ستا ستگير<br />

شى ين سته مسلح.‏<br />

سوسياليستى سلامى-‏ سبز شولا قذفى ستبد گرحكومت<br />

بر شت،‏ حكومت جديد بر ست كه پيكر خو با <br />

سلا صيل تر مزين كند.‏ ين ئيس شو نتقالى ليبى<br />

جشن پير بن غا علا كر كه ين پس شريعت<br />

همسر تك قانو بو‏.‏ جديد خوهد حكومت مبنا سلا<br />

قذفى غير سلامى خوند علا كر كه لت جديد<br />

قانو چند همسر سلامى جا قانو سابق خوهد گرفت.‏ كو<br />

موكرسى ناتويى ليبى،‏ نه مو كه تلى عفن ييد.‏<br />

بى تريد خالت قد ها خاجى كه ين سته ها <br />

ليبى به قد ساند ند همين جا به پايا نمى سد.‏ منافع ين<br />

قد ها يجا مى كند كه حكومت بعد قذفى ليبى،‏ نه <br />

نو طالبا لقاعد بلكه شبيه حكومت كر فغانستا گر <br />

نشد شبيه لت مالكى عر باشد.‏ ين بخشى ‏"گفتما<br />

مپرياليسم"‏ ست.‏<br />

به ستى گر منافع طبقاتى كا نمى بو گر ليبر ها<br />

طنى تا ين حد يدئولوژ نبوند،‏ لا نبو كسى بر نها<br />

ها خيابا حكومتهايى كه پليس هاشا كه بيا ستدلا<br />

لند‏،‏ پايس نيويو با باتو به تظاهر كنندگا ضد سرمايه<br />

حمله مى برند نا با سر صو ها خونين ستگير<br />

مى كنند – لبته گا نيز مى كشند-‏ نمى تونند حامى مر <br />

موكرسى كشوهايى باشند كه با شعا نا قيا مى<br />

كنند.‏ منافع جنبش نا با منافع جنبش بزگ ضد سرمايه<br />

گر خو‏،‏ يكى ست.‏<br />

================<br />

كه ست هيم مى حالى نتشا نو ساما شما ين<br />

يا فرمو نشدنى ما بهز كاظمى يگر ميا ما نيست.‏ <br />

فر جها بر يد هميشه بر 2011 به نا گا يل 22 <br />

بست،‏ فت.‏ فكر نتشا ساما نو بو با صلى كا همه <br />

شماها پيشين نيز با فرتنى به مى كشيد.‏ به پا<br />

فعاليت ها خستگى ناپذير ساما نو،‏ ين شما نشريه<br />

. يا ست تقديم شد خاطر يا به همكا همه سو <br />

گرمى با‏.‏<br />

هيا تحريريه موقت<br />

(IMF 2011b.pxv) -1<br />

http://www.businessweek.com/ap/financialnews/-2<br />

D9QNAAOG1.htm<br />

-3 به نقل www.isj.org.uk/index. <br />

php4?id=755&issue=132<br />

4- هفته نامه بز يكشنبه كتبر 23 2011<br />

-5 گاين شنبه كتبر 22 2011<br />

– 6 همانجا<br />

پيشگفتا

9<br />

كتا سرمايه،‏ ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى<br />

فريد فا<br />

مصر يخوهانه كه جنبش ها ند عقيد هم مو ين يرنى مفسر غلب<br />

تونس با مطر كر خوسته ها قتصا جتماعى كنا مطالبا سياسى،‏ قدمى<br />

فرتر جنبش سبز ير گذشتند.‏ لبته ين جنبش ها كنو تضعيف شد ند <br />

بطه با عد نا قليت ها نيز نمايانگر تضاهايى عميق بو ند.‏ با ين حا مه<br />

مبا سويه ليبى يگر كشوها منطقه حاكى ين مر ست كه ناضايتى تو<br />

ها مر شريط نابساما قتصا جتماعى ، سياسى شا حا حاضر سركو<br />

ناپذير ست.‏<br />

همزمانى نتشا ترجمه فاسى جديد جلد كتا سرمايه ماكس با ظهو ين<br />

جنبش ها نقطة غا خوبيست بر من به بحثى عميق گستر پيرمو ين كتا<br />

ير‏.‏ فعلى قتصا شريط بر نبو يا معنا معنا <br />

ين مقاله هد من ين ست كه نكا برجسته تحليل ها برخى قتصا نا طيف<br />

چپ ماهيت يند قتصا ير منظر جلد كتا سرمايه برسى كنم.‏ <br />

قسمت مقاله به نظر فرها نعمانى،‏ سهر بهد حمد سيف خوهم پرخت.‏ <br />

قسمت حين پرختن به چند سئو منظر كتا سرمايه،‏ يد ها محمد مالجو<br />

نيز نظر خوهم گرفت.‏<br />

تحليل ها برخى قتصا نا طيف چپ<br />

به جر مى تو گفت كه جامع ترين تحليل قتصا ير پس نقلا 1357<br />

توسط فرها نعمانى سهر بهد ئه شد ست.‏ نها كتا طبقه كا ير (1)<br />

قتصا پسا نقلابى به قسمت تقسيم مى كنند.‏ (2)<br />

.1 " تابى"‏ سا 1357 تا : 1367<br />

ين نمايانگر بحرنى پسا نقلابى بو كه مبا شكا ناشى ميشد كه منيت<br />

سرمايه به خطر ندخته بو‏.‏ ين بحر منجر به ‏"چركيد شد‏"‏ بط سرمايه <br />

گستر ‏"‏بط توليد خر كالايى"‏ شد.‏ مين ها شركت ها بزگ ستا لت<br />

بنياها متمركز شد.‏ بنياهايى كه نعمانى بهد ساما ها ‏"شبه لتى"‏ مى نامند.‏<br />

سهم سرمايه خصوصى قتصا ير شديد كاهش يافت به نظر نها ينر نباشت<br />

يا تركم سرمايه نيز كاهش يافت.‏ ميز كاگر ‏_"كاگر كم مها يا بى مها<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

10<br />

نير 205) (. خدماتى"‏ يا توليد فعاليت ها <br />

كا شاغل ير صد 40 سا 1355 به صد 25<br />

12,9 نيز شاغل نا ميز كر‏.‏ 1365 سقو سا <br />

سا صد 1355 به 8,2 سا شاغل كا نير صد<br />

1364 كاهش يافت.(‏‏.‏ (127 (3)<br />

هزينه جنگ با عر هزينه يانه ها لتى همو<br />

هنگفت تر مى شد كامند لت خصوصا كامندنى<br />

كه با تش بسيج مرتبط بوند صد 40 نير كا شاغل<br />

ير تشكيل مى ند.‏ ين هزينه ها هنگفت طريق<br />

مد فزيند نفت پرخت مى شد فزيش مد نفت<br />

نيز نتيجه فزيش قيمت نفت با جهانى بو‏.‏<br />

ين ما به سبب هزينه ها هنگفت قتصا مرگ<br />

هزينه تامين مكا همچنين عد جنگ مير ناشى <br />

يانه ها لتى خستگى فرسوگى تو ها مر <br />

همچنين كاهش قيمت نفت با جهانى پايا يافت.‏<br />

.2 " بر تابى"‏ سا 1367 تا :1374<br />

ين با پايا جنگ مرگ يت الله خمينى غا شد.‏<br />

خصلت يژ خصوصى سا قتصا يا ‏"باسا نها<br />

با نيرمند سا بط توليد سرمايه بو)".‏.‏<br />

36) هد ين خصوصى سا نيز ‏"تغيير تويع كاكر<br />

كاهش.‏ . . مصر سرمايه ‏(سو‏)‏ نباشت با فزيش مد<br />

خصوصى بو)".‏.‏ 61) نعمانى بهد با ئه قا نشا<br />

مى هند كه ين سياست منجر به ‏"‏فزيش ميز پرلتايا <br />

197) شد."(‏‏.‏ ستايى كا نير يى هقا<br />

همر با فزيش صد كاگر نير كا شاغل (4)،<br />

ميز نابربر نيز فزيش يافت:‏ " سالها تابى ‏(تا<br />

سا 1369) سهم مد كه مربو به كا مز بگير<br />

يا حقو مى شد خانوها حد متوسط به صو قابل<br />

ملاحظه كاهش يافت.‏ عليرغم معكو شد ين ند<br />

حقو‏}‏ يا بگير مز كا به مربو ‏{سهم 1369، سا <br />

هنو پايين تر ميز سا ست.‏ 1355 ما طى سالها<br />

1355 تا 1379 سهم مد مربو به مالكيت ‏(متعلق به<br />

خر بوژ‏)‏ سو ) متعلق به سرمايه فزيش (<br />

يافته ست.‏ " ‏(صص.‏ 201-200) با ين حا ما چاپ<br />

نويسندگا كتا طبقه كا ير چشم ند<br />

جامعه مبتنى بر عدلت جتماعى ئه نمى<br />

سرمايه كه نظا ميپندند ما هند.‏<br />

بر لا مدنى شريط جامعه يجا با ير<br />

مبا يجا مى كند كه ممكن ست تو<br />

قد به نفع فرستا تغيير هد<br />

سهر بهد<br />

كتا طبقه كا ير‏،‏ نعمانى بهد ستدلا مى<br />

كنند كه بر ثر جو يانه ها لتى ‏"فريند بر تابى<br />

بسيا كند خجولانه فزيش يافته"‏ (. 61)<br />

نعمانى بهد پيش بينى كر بوند كه ‏"بيكا خصوصا<br />

بيكا ميا فر كه تا با كا شد ند،‏ چشم<br />

نتظا به شا با نا 212) (. ست."‏ ژيم سفنديا<br />

فزيش يافته جونا نا خاطر نشا مى كنند:‏ ‏"نسل<br />

با ميز نها ند.‏ شد كا با لد فزيش <br />

بيشتر سو تحصيلا عالى مقايسه با لدين خو‏،‏<br />

نتظا ند كه لاقل هما ند فرصت ها شغلى شته<br />

باشند كه كه لدين شا شتند."(‏‏.‏ 212)<br />

نعمانى بهد مقاله ها مصاحبه هايى كه پس چاپ<br />

كتا طبقه كا ير منتشر كر ند،‏ يك سو<br />

مبا كاگر جديد شكالى مانند سنديكا كاگر<br />

توبو نى شركت حد،‏ سنديكا كاگر نيشكر<br />

هفت تپه،‏ كميته كاگر ير خو‏،‏ سنديكا كاگر<br />

مكانيك فولا سا‏،‏ سنديكاها نقاشا نانويا به<br />

كه ند تاكيد كر سويى يگر شناخته ند.‏ سميت<br />

مانع صلى بر سر تشكل يابى كاگر قر گرفته ست:‏<br />

1. ‏"بخش عمد نها حدها بسيا كوچك كا<br />

مى كنند."‏ (5) 2. ‏"بخش عظيمى كاگر ير بر<br />

لت بنيا ها سپا كا مى كنند"‏ ‏(‏‎6‎‏)كه با كنتر شديد<br />

نظامى هرنو تلا بر تشكل يابى كاگر سركو مى<br />

كنند.‏<br />

با ين حا نعمانى بهد تاكيد مى كنند كه كاگر به<br />

طو فر غير متشكل تظاهر جنبش سبز فعا<br />

بو ند.‏ نها همچنين به تلا كاگر بر يجا تشكل<br />

ها كاگر صنايعى مانند نفت،‏ پتر شيمى،‏ خو<br />

سا صنايع سنگين شا كر نقش برجسته نا <br />

صنايع پاچه بافى،‏ سا صنايع خدماتى خاطر<br />

نشا كر ند.‏<br />

نويسندگا كتا طبقه كا ير چشم ند <br />

كتا سرمايه،‏ ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى

11<br />

به با سيف،‏ سيد به جامعه عدلت محو‏،‏<br />

حل تضا توليد خصوصى سائل مالكيت لغا<br />

ميا مدير حرفه كاگر به نفع كاگر <br />

كنندگا مصر كاگر شوها طريق يجا <br />

همر با ساما ها خوگر عمومى نا <br />

قليت هاست<br />

جامعه مبتنى بر عدلت جتماعى ئه نمى هند.‏ ما<br />

ميپندند كه نظا سرمايه ير با يجا جامعه <br />

مدنى شريط لا بر مبا يجا مى كند كه<br />

ممكن ست تو قد به نفع فرستا تغيير هد.‏<br />

قتصا با متعد ها كتا سيف،‏ نويسند حمد<br />

ير كنونى قتصا پيرمو بسيا ها برسى نيز ير<br />

شاخص شا مقاله تنها به ينجا كه ئه<br />

خوهم كر‏.‏ ستدلا مى كند كه مشكل صلى قتصا<br />

مى تو ضعف ين ست.‏ توليد بنيه ضعف ير<br />

نفتى مشاهد غير صا ميا عظيم شكا <br />

كر‏.‏<br />

يدگا سيف،‏ ير فاقد نهاها لا بر " ثمر<br />

بخش"‏ نظا سرمايه ست.‏ " به عبا يگر،‏ پوسته <br />

نظا قتصا ما سرمايه ست لى قتى ين پوسته <br />

كنا مى نيم،‏ چنا معجونى سر بر مى ند كه با هيچ لگو<br />

شناخته شد جو نمى يد."‏ (7)<br />

مانند نعمانى بهد ستدلا ميكند كه يجا يك<br />

قتصا سرمايه كا مد تضمين منيت بر مالكيت<br />

خصوصى ، نخستين گا تشويق سرمايه گذ <br />

توليد جلوگير فر سرمايه خوهد بو‏.‏ يدگا سيف<br />

نقش لت نيز ين ميا بسيا كليد خوهد بو ير<br />

بد قتصا كه ند جو تايخى هيچ نمونه لا،‏ "<br />

نقش كاسا موثر لت مو توسعه يافته باشد.‏<br />

ثانيا بخش خصوصى ير به لايل گوناگو جمله به<br />

ليل عد منيتى كه جو فاقد خصلت كا فرينى<br />

". طلبى با به يا تمايل عمد‏،‏ جو ست<br />

(8)<br />

پس طر پيش شر ها ست يابى به يك نظا سرمايه<br />

كا مد،‏ چشم ند خو جنبشى بر ست<br />

يابى به جامعه نوين مبتنى بر عدلت جتماعى ترسيم<br />

مى كند.‏ ين جنبش بايد كنتر مدير بر كاگر به<br />

چالش بگير‏.‏ ما نجا كه يك جامعه سرمايه <br />

كامد،‏ مدير لزما مالكا سرمايه نيستند،‏ سيف نتيجه<br />

مى گير كه قد ين مدير غير مالك مبتنى بر شيو <br />

توليد نظا سرمايه نيست.‏ ين قد ناشى <br />

حمد سيف<br />

مناسبا قد جامعه نسانى مى ند (9)<br />

به با سيف،‏ سيد به جامعه عدلت محو‏،‏ لغا<br />

مالكيت خصوصى سائل توليد حل تضا ميا مدير<br />

حرفه كاگر به نفع كاگر طريق يجا<br />

شوها كاگر مصر كنندگا همر با ساما ها<br />

خوگر عمومى نا قليت هاست:‏<br />

تقسيم بند ها كنونى مدير مديريت مى كنند <br />

كاگر كا يگر به جو نخوهد مد.‏ به يك معنا،‏<br />

همگا هم كاگرند هم به جا خويش ‏"مدير".‏ به سخن<br />

يگر،‏ مى خوهم ين بگويم كه ين جامعه يند‏،‏ با<br />

حذ مالكيت خصوصى،‏ شر طبقه سرمايه خلا<br />

مى شويم با تقسيم مسئوليت ها نحصا فر <br />

شركت تصميم گير ها،‏ محملى بر ظهو ‏"مدير<br />

حرفه " نيز باقى نخوهيم گذشت.‏ يعنى ين جامعه،‏<br />

گر بخوهيم مفاهيم مرين بهر بگير‏،‏ ما يك طبقه<br />

بيشتر نخوهيم شت.‏ همه ما هم كاگريم هم ‏"مدير".‏<br />

هم كليت خويش ، مالك بز توليديم هم كليت<br />

خويش،‏ كاگر.‏ (10)<br />

مو شيو تويع جامعه عدلت محو نيز مى<br />

نويسد كه مبنا تويع فر ها ‏"ميز كا حمتى <br />

ست كه هركس بر ين جامعه مى كشد.‏ لبته<br />

كسانى كه قا به كا نيستند،‏ به ميز نيا خويش،‏ حق<br />

بهر مند خوهند شت."‏ (11)<br />

نگاهى با به ين تحليل ها منظر كتا سرمايه<br />

نچه نعمانى،‏ بهد سيف مطر كر ند،‏ منظر<br />

مقولا كتا سرمايه،‏ پرسش ها شوتر پيش <br />

مى گذ‏:‏ سه پرسش كه مايلم مه ين مقاله به <br />

بپر ين قرست:‏<br />

به يجا لزما مد كا سرمايه يك نظا يا 1.<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

12<br />

مكرسى منجر خوهد شد؟<br />

2. يا شيو توليد سرمايه<br />

صرفا با بط مالكيت<br />

تعريف ميشو؟ منظو شيو<br />

توليد سرمايه چيست؟<br />

نظا تويع شيو لغا 3.<br />

سرمايه تحقق تويع بر<br />

مبنا عدلت جتماعى نيامند<br />

چيست؟<br />

فرها نعمانى<br />

منظر مقوله ها سئو هر كر سعى خوهم ينجا <br />

كليد كتا سرمايه برسى كنم تا شايد يايى يگر شن<br />

شو سئولا پاسخ ها يگر نيز نظر گرفته شو‏:‏<br />

1. يا يك نظا سرمايه كا مد لزما منجر به<br />

يجا موكرسى خوهد شد؟<br />

نعمانى بهد مو جامعه مدنى سرمايه <br />

مبا مكرتيك چنين مى گويند:‏<br />

تفسير ما جامعه مدنى،‏ با يدگا يگر مو ين<br />

موضو ير ختلا . برخى يدگا چپ با<br />

ير چنين ستدلا مى كنند كه جامعه مدنى خو بخشى<br />

نا نتيجه،‏ ست.‏ سرمايه ستثما قتصا <br />

جامعه مدنى مانعى بر تغيير به جامعه بد ستثما<br />

مى شماند مى كنند.‏ نها ين حقيقت نايد<br />

مى گيرند كه جامعه مدنى نه تنها عرصه نابربر‏،‏ هژمونى،‏<br />

توفق،‏ كشمكش ست،‏ بلكه عرصه مبا نيز هست.‏ طبقه<br />

كاگر مى توند با مبا بر موكرسى سياسى عدلت<br />

با مبا قتصا‏،‏ جتماعى شريط بهبو بر جتماعى،‏<br />

با هژمونى بوژ ساير نيرها هژمونيك تجاعى،‏ مثل<br />

پدسالا‏،‏ فاشيسم ، يا تئوكرسى ، جومع ستثما<br />

بير بر‏.‏ شكى نيست كه تونايى طبقه كاگر جومع<br />

صنعتى سرمايه ، بر تشكيل ساما ها خو <br />

مبا ستيابى به برخى متياها مهم شريط كا<br />

خو ‏(‏يمنى كا‏،‏ حدكثر ساعت كا‏،‏ حق چانه نى جمعى <br />

سياست ها كا قانو مختلف حمايت ها عتصا<br />

فا جتماعى)‏ با گستر موكرسى ين جومع مرتبط<br />

مو بحث بر جانبه سه مد هر چند ماكس ست.‏<br />

نبر‏،‏ بكا قعى نيا جامعه مدنى هژمونى،‏ موكرسى،‏<br />

كنش سياسى مانند ‏"ماكسيست"‏ هايى كه به<br />

گفتن ‏"من ماكسيست نيستم"‏ كشاند،‏ نيست . برسى نمونه<br />

هايى مثل مطالبا مطر شد پايا مانيفست كمونيستى<br />

حز كمونيست،‏ يا نامه تبريك به برها لينكلن بر<br />

پير نتخابا ياست جمهو‏،‏ ستايش بر<br />

لغو بر ، موقعيت ماكس به عنو يك فعا سياسى<br />

كتا سرمايه،‏ ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى<br />

نشا مى هد.‏ حتمالاً،‏ ماكسيست ها متعصب مر‏،‏<br />

بر خلا ماكس،‏ ما به طبقه كاگر يالا متحد<br />

توصيه مى كرند كه طر نيرها سرمايه شما عليه<br />

سرمايه جنو نگيرند ينكه به كاگر شما<br />

يا جنو تباطى ند كه يك جنا طبقه حاكم عليه<br />

كنند . چنين نگرشى نه تنها منجر به نفعا حمايت يگر<br />

مى شو‏،‏ بلكه عملا نيرها سركوبگر ضد موكرسى <br />

جامعه حمايت مى كند،‏ مانعى موثر بربر پيشرفت طبقه<br />

كاگر بر سيد به بسيا هما شريطى مى شو كه<br />

بر بسيج ساماندهى به نيا . (12)<br />

شكى نيست كه ماكس بسيا بخش ها كتا<br />

سرمايه خاطر نشا كر كه نظا سرمايه با توسعه <br />

نيرها توليد جامعه،‏ پايه بر شكل بالاتر جامعه<br />

فا نحو به (13) همچنين شا ست.‏ كر يجا <br />

ماكس لت شما مريكا ما جنگ خلى 1861-<br />

1865 به سبب همبستگى با نيرها مخالف برگى،‏ مى<br />

توند لگو خوبى باشد بر فعالا سياسى طيف چپ كه<br />

كنو جنبش سبز ير فا مى كنند.‏<br />

متن فو نعمانى بهد همچنين شن ميكند كه به<br />

نظر نها،‏ يك نظا سرمايه كامد لزما منجر به<br />

موكرسى نمى شو‏.‏ نها صرفا به ين موضو مى پرند<br />

كه سرمايه عرصه مبا بر موكرسى با مى<br />

كند.‏ بى شك نها بر ين باند كه يك نظا سرمايه <br />

كامد،‏ قابت ميا سرمايه ها باعث با شد فضا<br />

سياسى مى شو مكا تمركز قد سياسى ستا <br />

يك هبر خوكامه يا يك لت خوكامه كاهش ميدهد.‏<br />

، با سرمايه مدفع قتصانا برخى مر ما<br />

جمله يليا بائمل،‏ بر ليتا كا شر عا ميكنند<br />

كه 4 نو سرمايه جها متد ست:‏ 1. سرمايه<br />

ها شركت تحت نحصا 2. سرمايه كاسالانه <br />

بزگ 3. سرمايه لت مد 4. سرمايه قليل<br />

سالا‏.‏ نها نتيجه مى گيرند كه:‏ " ما شوهد موجو<br />

قتصا خصوصا مسلما ميتوند كه مكرسى ست ين<br />

كاسالانه به شد قتصا كمك كند،‏ ما بر چنين<br />

جنو سيا سا"‏ ‏"معجز شد نيست.‏ ضر شد<br />

شرقى خير چين گو ين گز ست."‏ (14)<br />

به نظر من بحث ماكس پيرمو فريند نباشت سرمايه <br />

پا هفتم كتا سرمايه ين موضو شن تر مى<br />

كند.‏ ين بخش ماكس به ين مى پر كه سرمايه <br />

بر كاهش هرچه بيشتر كا لا يا ما كا لا لحا<br />

هرچه بيشتر كا فزيش كالاها،‏ توليد بر جتماعى<br />

ضافى لذ ضافه فريند توليد،‏ ميز سرمايه ثابت<br />

يا ماشين لا نسبت به سرمايه متغير يا كاگر

13<br />

نچه تحليل مالجو متمايز مى كند ين ست كه<br />

تمركز بز توليد ست لت به معنى<br />

شد سرمايه قعى نمى ند چر كه<br />

‏"مناسبا سرمايه جو معيا ، منظر <br />

توليد يعنى نحو ستخر تويع ما‏"‏ <br />

نه لزما شكل مالكيت بز توليد ست<br />

فزيش مى هد.‏ به عباتى يگر،‏ نسبت كا ند به ماشين<br />

لا فريند توليد به كاهش ست.‏<br />

بهر فزيش سرمايه ثابت به منظو به فزيش گريش ين<br />

لذ فزيش نر نباشت سرمايه خو ميتوند سرمايه<br />

قابتى به سرمايه نحصا تبديل كند:‏<br />

قابت با كر كالاها برپا مى شو‏.‏ نى كالاها.‏ . . به<br />

بهر كا ين نيز به ميز توليد بسته ست.‏ بنابرين،‏<br />

سرمايه ها بزگتر سرمايه ها كوچك تر مغلو مى<br />

كنند.‏ علا بر ين،‏ به يا يم كه با تكامل شيو توليد<br />

سرمايه ، مقد كمينه سرمايه منفر لا بر به<br />

پيد فزيش متعا شريط كا يك كسب ندختن <br />

مى كند.‏ به همين ليل ست كه سرمايه ها كوچك تر به<br />

قلمر هايى توليد سرير مى شوند كه صنعت بزگ كنتر<br />

ها هنو به طو پركند يا ناقص به ست گرفته ست.‏ .<br />

خر سرمايه ها بسيا هميشه به نابو قابت ين .<br />

مى نجامد كه بخشى سرمايه شا به فاتحا نتقا مى<br />

يابد بخشى به طو كامل بين مى . . . (<strong>15</strong>)<br />

پس شر ين فريند،‏ ماكس فز به چاپ<br />

فرنسو كتا سرمايه چنين مى نويسد:‏<br />

گر سرمايه ها منفر كه هر شاخه معينى صنعت<br />

سرمايه گذ شد يك سرمايه حد ميخته شوند،‏<br />

تمركز نجا به حد مر نهايى خو مى سد.‏ يك<br />

جامعه معين،‏ ين حد مر فقط لحظه فر مى سد<br />

كه كل سرمايه جتماعى ستا يك سرمايه حد <br />

يا شركت سرمايه حد متمركز شد باشد...‏ تمركز به<br />

ين شيو ثر نباشت تشديد مى كند شتا مى هد،‏<br />

هم ما سبب توسعه تشديد گرگونى ها تركيب فنى<br />

سرمايه مى شو كه به فزيش بخش ثابت به يا بخش<br />

متغير مى نجامد به ين گونه تقاضا نسبى بر كا <br />

كاهش مى هد ‏.(صص.‏ 675-674)<br />

بنابرين ميبينم كه كتا سرمايه،‏ مكا يجا يك سرمايه<br />

جامعه يك چاچو غير مكرتيك نحصا <br />

معين بستر با جهانى نظر گرفته شد ست.‏<br />

‏(‏‎<strong>16</strong>‎‏)چنين نوعى سرمايه نهايت به سبب قابت<br />

با جهانى هم شكسته خوهد شد ما عين حا ين<br />

فريند تبديل سرمايه قابتى به سرمايه نحصا <br />

محمد مالجو<br />

باها ميتوند توليد <br />

باتوليد شو‏.‏<br />

ين گفته ماكس<br />

كه يك جامعه<br />

سرمايه <br />

معين،‏ كل سرمايه <br />

مى توند جتماعى<br />

سرمايه يك ستا<br />

حد يا شركت سرمايه<br />

حد متمركز<br />

شد باشد،‏ همچنين<br />

توسط برخى ماكسيست ها به ين معنى تعبير شد كه<br />

يك سرمايه حد مى توند لت نه يك سرمايه <br />

خصوصى باشد.‏ (17) به بيا يگر،‏ قابت بر فزيش بهر<br />

كا طريق فزيش هرچه بيشتر سرمايه ثابت نسبت<br />

به سرمايه متغير،‏ مى توند به نحصا يا تمركز سرمايه <br />

ست لت بيانجامد.‏ ين نو سرمايه مى توند<br />

حدقل بر به شد خو مه هد فريند نباشت<br />

سرمايه تشديد كند.‏<br />

2. يا شيو توليد سرمايه صرفا با بط<br />

مالكيت تعريف ميشو؟ منظو شيو توليد سرمايه<br />

چيست؟<br />

نعمانى بهد تاكيد مى ند كه نظا سرمايه صرفا<br />

با سرمايه خصوصى تعريف مى شو‏.‏ نها قتصا ير<br />

سالها 1357 تا 1367 نمايانگر ‏"چركيدگى"‏ سرمايه<br />

‏"توليد خر كالايى"‏ مى نند چو ميز سرمايه<br />

گذ خصوصى كاهش يافته نقش لت فزيش يافته<br />

ست.‏ حمد سيف نيز قتصا ير سرمايه نمى ند<br />

چو قشر خصوصى بسيا ضعيف ست.‏<br />

محمد مالجو،‏ متخصص قتصا سياسى ، نظر متفاتى<br />

نقلا‏،‏ پس ير كه مسئله پرخته به ين .<br />

نباشت سرمايه چاچو مالكيت لتى صو گرفته.‏<br />

مالجو پس برسى صنعت نفت پترشيمى ير <br />

پس پايا جنگ ير عر نشا كه چگونه<br />

سرمايه ، كاگر نباشت نر فزيش صنعت بر ين<br />

كامند ئمى خو بانشسته يا باخريد كر سپس<br />

همين كاگر كامند طريق شركت ها پيمانكا<br />

با مزها كمتر بد مزيا با ستخد كر‏.‏ خونند<br />

شركت ها كه ين ست قف مر به ين برسى <br />

پيمانكا حقيقت شركت ها متعلق به سپا پاسد<br />

يا به عباتى يگر لت هستند (18) كنو نيز بخش عظم<br />

كاگر كامند صنعت نفت پترشيمى ير قر<br />

هستند طريق ين شركت ها پيمانكا ستخد مى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

14<br />

شوند.‏ (19)<br />

نچه تحليل مالجو متمايز مى كند<br />

توليد تمركز بز كه ست ين<br />

شد به معنى لت ست<br />

سرمايه قعى نمى ند چر<br />

كه منظر ، معيا جو سرمايه<br />

نحو يعنى توليد ‏"مناسبا <br />

ستخر تويع ما‏"‏ نه<br />

لزما شكل مالكيت بز توليد ست.‏ <br />

بر مبنا ين تحليل ها سنتى<br />

ماكسيستى مو نتقا قر <br />

مى نويسد:‏ (20)<br />

شكل مالكيت بز صولا ميا ين <br />

توليد نقش صلى تعيين شيو<br />

توليد با مى كند.‏ با نمونه،‏<br />

نويسندگا جديدترين كتابى كه<br />

مبتنى بر شيو توليد با قتصا ير نوشته شد ست<br />

مناسبا توليد به مناسبا مالكيت تقليل ند.‏ بر<br />

ين مبنا على لقاعد گستر مالكيت لتى بز توليد به<br />

منزله مانعى بر گستر نظا سرمايه تلقى مى شو‏.‏<br />

(21)<br />

پرسشى كه ينجا مطر ميشو ين ست كه گر شيو توليد<br />

سرمايه نميتو صرفا با مالكيت خصوصى سائل<br />

توليد بط مالكيت تعريف كر‏،‏ پس شاخص شيو <br />

توليد سرمايه چيست؟ به نظر من ، فصل كتا<br />

سرمايه بر پاسخ به ين پرسش ضريست . ماكس <br />

فصل تحت عنو ‏"كالا"‏ چنين مى نويسد:‏<br />

‏"‏گر مصرفى كالاها نايد گرفته شو‏،‏ تنها يك يژگى<br />

باقى مى ماند ين ست كه جملگى محصو كا هستند...‏<br />

لخته بى پيريه كا نامتمايز نسانى،‏ يعنى نير كا<br />

صر شد بد توجه به شكل مصر ين 68) (. ".<br />

كا نامتمايز نسانى ‏"جوهر " مى ند.‏ سپس ظها<br />

ميكند كه ‏"من نخستين كسى بو كه ين قعيت گانه <br />

كا نهفته كالاها شكا به نحو نتقا برسى<br />

كر)".‏.‏ 71) همچنين تاكيد مى كند كه مباله<br />

يا پو صرفا نما كا نامتمايز نسانى ست خصلت<br />

طبيعى بد محصو كا نيست.‏ يا مباله<br />

به كا تايخى يك فريند كه قر خصلتى ست <br />

نسبت شد ست (. 77)، فريند تايخى كه <br />

طى كا يك فعاليت مشخص معطو به كيفيت<br />

تبديل به يك فعاليت نتزعى،‏ مكانيكى،‏ تهى فريت <br />

صرفا معطو به كميت شد ست.‏ (22)<br />

به جر مى تو گفت كه ماكس نوشته ها خو<br />

كتا سرمايه،‏ ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى<br />

بيكا‏،‏ ثر بن شا‏،‏ 1938<br />

ستونشته ها قتصا فلسفى 1844 گرفته تا<br />

گرنديسه تا سرمايه ين فريند تايخى كه كا مشخص <br />

به كا نتزعى تبديل مى كند مو برسى قر ست.‏ <br />

ستونشته ها 1844 ‏"كا بيگانه شد‏"‏ كا مى<br />

بيگانه كا‏،‏ فريند بيگانه خو‏،‏ محصو بيگانه ند<br />

قابليت نسا بر فعاليت نه گاهانه،‏ همچنين بيگانه<br />

نسا ها يگر.‏ گرنديسه به ين مى پر كه<br />

چگونه جديى توليد كنندگا بلاسطه مين يا سائل<br />

شريط توليد پا قر چهاهم همزما با شد<br />

گستر تجا ستد كشف جها نو قر<br />

پانزهم شانزهم شريطى به جو كه شيو<br />

توليد كاگاهى نوعى جديد تقسيم كا معطو به كميت<br />

بوجو مد.‏ ين نو نقسيم كا شديد سپس با خترعا<br />

جديد مينه علم فن شيو توليد كاخانه<br />

حاكميت كامل ماشين بر نسا تبلو يافت.‏ خصلت<br />

يژ ين شيو تقسيم كا جلد كتا سرمايه<br />

خصوصا پا چها تحت عنو ‏"توليد ضافه <br />

نسبى"‏ فصل هايى تحت عنو ‏"هميا‏"،‏ ‏"تقسيم كا<br />

مو صنعت بزگ"‏ لا ‏"ماشين " توليد كاگاهى <br />

برسى قر گرفته ست.‏<br />

كانتزعى قلمر توليد مى فريند.‏ بخشى ين <br />

صر تا شو مى باگرند بلاسطه به توليد كنند <br />

معيشت خانو شو‏.‏ بخش يگر توسط سرمايه <br />

تصاحب مى شو‏.‏<br />

ها نظا سرمايه ميا ساسى تفاتى ينجا <br />

برگى ها نظا . پيشين جو ستثماگرنه

چشم ند ماكس لغا شيو توليد سرمايه<br />

به هيچ جه به لغا مالكيت خصوصى سائل<br />

توليد محد نمى شو شيو جديد كا <br />

. مد نظر ندگى<br />

فئولى نيز هد با ستخر حدكثر بر يا سر<br />

ما ست.‏ بو مصرفى به نها سائل حدقل پرخت <br />

نظا سرمايه نجا ، كه كا نتزعيست نه فقط <br />

مصرفى كه مباله توليد مى كند،‏ ستخر كا<br />

محد كافرما يا به طمع با يگر ضافى يا ضافى<br />

نشد بلكه به غايتى خو مبد مى گر‏.‏ ‏"نير محر<br />

بر لذ مصرفى نه كسب { ‏{سرمايه <br />

هاست.‏ قزيش مباله بلكه كسب <br />

متعصبانه مصمم به فزيى ست،‏ بنابرين بى<br />

حمانه نو نسا ناگزير مى كند تا به خاطر توليد ست<br />

به توليد ند."(‏‏.‏ ينجا 637) ميبينيم كه چگونه قلمر<br />

توليد تبديل به قلمر فزيى مى شو‏.‏ <br />

فزيى هد سرمايه ست سرمايه ‏"حامل گا ين<br />

حركت."‏ .) (183<br />

بنابرين گرچه ماكس به بيگانه شد توليد كنند بلاسطه<br />

به بيگانگى بيگانگى پر‏،‏ مى خو كا محصو <br />

محصو كا محد نكر به شيو كا بيگانه شد يا كا<br />

نتزعى مى پر‏:‏ ‏"‏ست ست كه ما حركت مالكيت<br />

خصوصى،‏ مفهو كا بيگانه شد ‏(‏ندگى بيگانه شد‏)‏ <br />

مفهو با تحليل ين ما نمويم ستنتا سياسى قتصا <br />

شن مى گر كه گرچه به نظر مى سد كه مالكيت<br />

خصوصى بنيا علت كا بيگانه شد ست ما قع <br />

نتيجه مى باشد.‏ . . (23)<br />

جها مى نامد نتزعى كا يا شد بيگانه كا ماكس نچه<br />

مر محد به كا كاخانه يا قشر مانوفاكتو نمى<br />

شو كليه قشا قتصا كشا تا خدما نش <br />

قتصا متخصص يلى،‏ بر مى گير‏.‏ <br />

فتا مريكا نويسند كتا جديدعامه پسند تحت<br />

عنو The Upside of Irrationality مى نويسد:‏<br />

‏"من ماكسيست نيستم...‏ما فكر نمى كنم كه بايد مفهو<br />

بيگانگى نز ماكس بطه با نقش محل كا<br />

كاملا كنيم...‏ گر نسانها ماشين خوكا بوند،‏ تقسيم كا<br />

شديد مى تونست كامد باشد.‏ ما با نظر گرفتن هميت<br />

يكر ين ما،‏ پركا نش معنا بر نى نگيز<br />

ممكن ست نتيجه منفى هد.‏ بد جو معنا،‏ نش<br />

چاپلين كه مانند چالى كنند حسا ممكن ست <br />

فيلم عصر جديد،‏ توسط پيچ مهر ها چر ند ها يك<br />

ماشين كاخانه كشيد ميشوند نتيجه ميلى به كا<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

<strong>15</strong><br />

كر با جانشا نخوهند شت."(صص.‏ 80-79)<br />

ين قتصا مدفع نظا سرمايه به ين مسئله قف<br />

برگيرند ماكس نز شد بيگانه كا كه مفهو ست<br />

نقد بر تقسيم كا شديد تهى بو كا معناست <br />

همو قر بيست يكم معنا ست.‏ <br />

متاسفانه ماكس هيچ ثر مشخصا به خو لغا <br />

كا بيگانه شد ختصا ند ست.‏ ما پا هايى ثا <br />

سرمايه،‏ جلد مثا بر گوياست.‏ با ين <br />

فصلى تحت عنو ‏"تقسيم كا توليد كاگاهى"‏ ماكس<br />

هنگا نتقا بر سميت تقسيم كا مى نويسد:‏<br />

" توليد كاگاهى نه تنها بر نير مولد جتماعى كا به نفع<br />

سرمايه نه كاگر مى فزيد بلكه ين كا با مثله كر فر<br />

كاگر نجا مى هد."(‏‏.‏ 399) بر مقايسه قتصا <br />

تقسيم كا باستا نويسندگا با سياسى نا<br />

مى نويسد:‏ ‏"{بنا به نظر نويسندگا باستا‏}‏ كالاها<br />

نتيجه جديى شاخه ها توليد جتماعى بهتر ساخته<br />

مى شوند.‏ گريش ها ستعدها گوناگو نسانى ميد<br />

عمل مناسبى به ست مى ند گر نسا نتوند خو <br />

محد كند هيچ كجا نمى تو نتايج مهمى كسب كر‏.‏ .<br />

مى كنند فقط كر كميت توليد شد گاهى شد گر .<br />

بطه با فرنى بيشتر ها مصرفى ست.‏ نا هيچ<br />

شا به مباله يا شد كالاها نمى كنند.‏<br />

ين يدگا يعنى يدگا مبتنى بر مصرفى بر نديشه<br />

فلاطو نيز حاكم بو‏...‏ " ‏(صص.‏ 400-399).<br />

كتا گرنديسه نيز ماكس مفهو كا نز سميت <br />

نديشيد كا خو با قر نتقا مو <br />

هدفمند مقايسه كر ست:‏<br />

لعنت يهو به ين بو كه به عر پيشانيت نا خوهى<br />

خو‏،‏ تلقى سميت كا نيز چنين چيز ست.‏<br />

با معا مطلوبى ست ضع بر ‏"‏سترحت"‏<br />

‏"خوشبختى"‏ به هننش نيز خطو نميكند كه فر "<br />

حالت عا سلامت،‏ قد كا‏،‏ فعاليت،‏ مها سوگى"‏ <br />

نيز نيا سترحت فتن فرتر كا ضمن به بخشى <br />

لذ يابى سوژ عينيت بخشيد‏،‏ تحقق به خو . . . .<br />

قعى كه عملش همانا كا ست...‏ين حر به هيچ<br />

بچگانه تصو نچه مانند نيست كه كا‏،‏ معنا بد جه<br />

خا نديشانه فويه جو شت،‏ مقوله تفريح سرگرمى<br />

عين حا مانند هنگسا ستى به كا ست.‏<br />

مستلز كوششى طاقت فرسا شديد ترين ميز تلا<br />

ست.‏ كا قلمر توليد ما تنها مانى مى توند به ين<br />

خصلت نائل گر كه 1. خصلت جتماعى مسلم فر<br />

شو 2. خصلتى علمى عين حا عا } كابر خو‏}‏<br />

شته باشد كه تنها بيانگر تقلا سا مى به عنو يك

<strong>16</strong><br />

نير طبيعى برخو مهاتى معين نباشد،‏ بلكه نمو<br />

بر جو به عنو يك سوژ باشد..‏ . . " (24)<br />

بنا بر بخش ها كر شد كتا سرمايه ، گرنديسه <br />

ست نوشته ها قتصا فلسفى 1844، ضح ست كه<br />

چشم ند ماكس لغا شيو توليد سرمايه به<br />

هيچ جه به لغا مالكيت خصوصى سائل توليد محد<br />

نمى شو شيو جديد كا ندگى مد نظر .<br />

با نظر گرفتن بحث فو لا ست نگاهى يگر به<br />

پيشنها حمد سيف پيرمو يجا يك قتصا عدلت<br />

محو بيانديم.‏ همانطو كه بخش مقاله يديم،‏<br />

سيف شيو توليد سرمايه با بط مالكيت تعريف<br />

مى كند نتيجه مى گير كه چو تقسيم كا ميا مدير<br />

حرفه غير مالك كاگر با لغا مالكيت خصوصى<br />

سائل توليد لغا نمى شو‏،‏ پس ين تقسيم كا مى بايد<br />

باشد كه به نظر شته قد مناسبا يشه<br />

جامعه نسانى يشه .<br />

مى پند كه يك جامعه عدلت محو‏،‏ مبا با<br />

‏"مدير حرفه " تقسيم مسئوليت ها نحصا فر<br />

شركت تصميم گير خوهد بو‏.‏ ‏"همه ما هم كاگريم<br />

هم مدير".‏ ‏"هم كليت خويش مالك بز توليديم،‏ هم <br />

كليت خويش كاگر."‏<br />

مسئوليت ها تقسيم مهمى پيرمو سيف نكته گرچه<br />

كا نميكند كه نو شن ما ميكند،‏ مطر نحصا<br />

كيفيت چگونه تغيير خوهد كر‏.‏ به عباتى يگر،‏ ما مى<br />

تونيم مسئوليت ها به نوعى تقسيم كنيم كه نهايى كه<br />

قبلا مدير نبو ند مديريت كنند نهايى كه مدير بو ند<br />

كاگر شوند.‏ ما ين عمل لزما كا هدفمند،‏ نديشيد‏،‏<br />

كاگر كر‏.‏ كيفيت نخوهد به معطو فريت <br />

همچنين مى تونند يك تعانى همه مدير باشند ما بنا<br />

بر مقتضيا قانو هند تا مز خو كاهش<br />

ما كا خو فزيش هند تا بتونند با با جهانى<br />

سرمايه قابت كنند.‏<br />

پيشنها سيف همچنين تجربه ها مشابه ما ناموفق ين <br />

مينه نظر نمى گير‏.‏ بر مثا نقلا فرهنگى<br />

چين،‏ مائو عا مى كر كه كاگر مديريت ميكنند،‏ مدير<br />

كاگر شد ند تصميم گير سطح جمعى نجا مى<br />

گير‏.‏ ما يديم كه شيو كا بيگانه شد نتزعى گرگو<br />

نشد حاكميت مائو تش نيز پابرجا ماند.‏ (25)<br />

سيف مو شيو تويع قتصا عدلت محو مى نويسد<br />

كه مبنا تويع فر ها ‏"ميز كا حمتى ست كه<br />

هركس بر ين جامعه مى كشد."‏ بر يابى<br />

پيشنها لا ست به بطه ميا شيو توليد شيو<br />

تويع نظا سرمايه منظر ماكس ماكس<br />

شيو تويع يك جامعه كمونيستى بپريم.‏<br />

3. لغا شيو تويع نظا سرمايه تحقق<br />

تويع بر مبنا عدلت جتماعى نيامند چيست؟<br />

ماكس بر ست تا نشا هد كه شيو توليد سرمايه<br />

خو به يك شيو تويع نابربر مى نجامد تا مانى<br />

كه ين شيو توليد جو شته باشد،‏ شيو تويع نيز نابربر<br />

خوهد ماند.‏ فصل سرمايه خصوصا كتا<br />

گرنديسه ستدلا مى كند كه پو جامعه سرمايه<br />

كا بى پيريه يا ‏"لخته نتزعى كا صرفا نما <br />

نامتمايز نسانى،"‏ ست.‏ (26) همچنين نجا كه كا نظا<br />

سرمايه تبديل به فعاليتى نتزعى معطو به كميت<br />

شد‏،‏ معيا سنجش ميز كا نسا نيز نه ما كا قعى<br />

لحا لا كا ما " يا كه يك ميانگين جتماعى <br />

بو‏.‏ خوهد جتماعى"‏<br />

ماكس ما كا لا لحا جتماعى چنين تعريف مى<br />

كند:‏<br />

ما كا كه بر توليد هر نو مصرفى شريط<br />

متعا توليد ، جامعه معين با ميز مها ميانگين<br />

مثلا پس ست.‏ جامعه لا يج كا شد <br />

ماشين ها بافندگى با نير بخا نگلستا‏،‏ كا لا<br />

بر تبديل مقد معينى نخ به پاچه به نصف كاهش يافت.‏<br />

حقيقت،‏ كاگر پاچه ست با نگليسى بر توليد<br />

همين مقد پاچه به ما كا بربر با گذشته نيا شت،‏<br />

ما كنو محصو ساعت كا فر بيانگر نصف ساعت<br />

كا جتماعى ست نتيجه به نصف سابق<br />

خو كاهش مى يابد.‏ (. 69).<br />

بنابرين گر نفر نجا يك نو كا طى مانى بربر،‏<br />

به سبب تفا هايى ميز سترسى به فن يا<br />

تفا ها قليمى جغرفيايى،‏ ميز نابربر محصو <br />

توليد كنند،‏ كاشا بربر نخوهد بو‏.‏<br />

معيا شمند بو هر نوعى كا نيز ميز مباله<br />

بو‏.‏ خوهد مصرفى نه صرفا محصو <br />

بر مثا گر كا نفر شته متفا با ميز<br />

بربر تحصيلا ميز بربر نرژ جسمانى يا هنى<br />

طى 40 ساعت بطلبد،‏ كا فر بيشتر<br />

خوهد بو كه مباله محصولش بيشتر باشد.‏ <br />

كا يك لوله كش يك معلم مهد كو بيشتر خوهد بو‏.‏<br />

يا كا يك مهند كامپيوتر كا يك معلم<br />

بو‏.‏ خوهد بيشتر بستا<br />

حا با ين مفهو كا جامعه سرمايه<br />

تويع شيو پيرمو كه ماكس به نچه مى تونيم <br />

جامعه كمونيستى نوشته بپريم.‏ پايا فصل <br />

سرمايه هنگا ئه نگاهى جمالى بر جامعه كمونيستى<br />

كتا سرمايه،‏ ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى

17<br />

مى نويسد:‏<br />

سرنجا بر تنو هم كه شد‏،‏ نجمنى نسا ها <br />

به تصو يم كه با بزها توليد مشتر به كا مى<br />

پرند نير كا فر شا گاهانه حكم نير<br />

كا جتماعى صر مى كنند . . . محصو كل نجمن خيالى<br />

ما محصولى جتماعى ست.‏ بخشى ين محصو به عنو<br />

بز توليد با به كا مى هم چنا جتماعى باقى<br />

مى ماند.‏ ما بخش يگر عضا ين نجمن به عنو<br />

فر بايد ميا بنابرين كنند مى مصر معا سائل<br />

تقسيم شو‏.‏ شيو ين تقسيم هر نو خا ساما<br />

جتماعى توليد متفا خوهد بو به سطح تكامل تايخى<br />

توليد كنندگا تناسب با ين ساما جتماعى بسته<br />

ست.‏ تنها بر ين كه با توليد كالايى تو برقر كنيم ،<br />

فر مى كنيم كه سهم هريك توليد كنندگا سائل <br />

صو ين باشد.‏ شد تعيين كا طبق ما ندگى<br />

ما‏-كا نقشى گانه يفا مى كند.‏ يك سو،‏ تقسيم<br />

معين،‏ سهم متناسبى برنامه سا بر كا جتماعى<br />

متفا نياها فع كه بايد بر مختلف جتماعى ظايف<br />

به ها ختصا شو‏،‏ تنظيم مى كند.‏ سو يگر،‏<br />

سهمى كه فر تعيين بر ملاكى ست همچنين ما‏-كا<br />

ست مهمى نيز ملا عهد به مشتر كا <br />

كل محصو كه به تعلق مى گير مى توند به مصر<br />

فر برسد.‏ مناسبا جتماعى نسا ها با كاشا با<br />

محصو كاشا چه توليد چه تويع شفا سا<br />

ست.‏ ‏(صص.‏ 108-107)<br />

ماكس همچنين نقد برنامه گوتا هنگامى كه به مرحله<br />

كه هنگا مينويسد كمونيستى مى پر‏،‏ جامعه <br />

تويع محصو جتماعى،‏ پس محاسبه كنا گذشتن<br />

، نياها بهدشت ، پر مو ، بيمه بر نچه<br />

ناتونا باتوليد گستر سائل توليد لا ست،‏ فر<br />

جامعه بر مبنا كاشا سائل مصرفى يافت ميكنند.‏ <br />

قع مى تو گفت برگه يافت مى كنند كه نشا مى<br />

هد چند ساعت كا كر ند با برگه ميتونند مجموعه<br />

سائل مصرفى نتخا كنند كه ما توليد بربر<br />

با ما كاشا بو ست.‏<br />

غلب ماكسيست ها صل تويع بر مبنا كا به معنى<br />

تعبير كر جتماعى لحا لا كا ما معيا ستفا<br />

ند نايفسكايا،‏ ها مانند يا برخى ماكسيست ند.‏<br />

كلايمن پيتر هيويس عا مى كنند كه مقوله ما كا<br />

لا لحا جتماعى صرفا متعلق به نظا سرمايه <br />

ست مرحله جامعه كمونيستى جايى ند‏.‏ نها<br />

مى پندند كه منظو ماكس ما كا‏،‏ ما كا قعى<br />

بو ست.‏ (27)<br />

ماكس خو نكته كليد با مرحله جامعه<br />

كمونيستى خاطر نشا مى كند:‏<br />

كا ميزنى به معنى مباله بربر مباله صل گرچه 1.<br />

به يك شكل با ميز بربر كا به شكلى يگر جو<br />

سرمايه با نظا بربر شكل"‏ مباله ‏"محتو ،<br />

متفا ست چو ‏"هيچ كس چيز به جز كا بر <br />

ند چو هيچ چيز به جز سائل مصرفى فر به فر<br />

تعلق نمى گير‏."‏ به عباتى يگر چيز به نا پو جو<br />

نخوهد شت.‏ 2. معيا سنجش كا ‏"‏ما يا شد‏"‏ <br />

خوهد بو‏.‏ به عباتى يگر شد بيشتر به معنى ما<br />

بيشتر محاسبه خوهد شد.‏<br />

مو صل مباله بربر ميگويد كه جامعه سرمايه<br />

چو قر تضا با عمل ‏"حق بربر"‏ صل <br />

‏"مباله بربرها توليد كالايى تنها سطح ميانگين <br />

نه سطح فر جو ما ". جامعه كمونيستى<br />

بسيا تفا ين ند‏."‏ قر تضا با عمل حق بربر ‏"‏صل<br />

مهم ست . مباله بربرها سطح ميانگين به ين معناست<br />

كه يك ساعت كا تنها مانى يك ساعت حسا مى شو<br />

كه ميز بهر يا محصولا توليد شد توسط بربر<br />

با ميانگين جتماعى سطح جهانى باشد.‏ مباله بربر ها<br />

سطح فر به ين معناست كه يك ساعت كا حتى گر<br />

ميز بهر يا محصولا توليد شد توسط كمتر <br />

ميانگين جتماعى باشد كماكا يك ساعت كا حسا مى<br />

شو‏.‏<br />

ما بايد پرسيد كه منظو ماكس ‏"شد‏"‏ چيست؟ (28)<br />

معطو فعاليتى كا گر كه كر ستدلا مى تو ينجا <br />

به كميت باشد،‏ شد بى شك توسط ميز بهر <br />

يا ميز محصولا توليد شد توسط فر يك ما كا<br />

معين سنجيد مى شو‏.‏ ما گر كا فعاليتى معطو به<br />

كيفيت باشد،‏ معيا شد يگر نه ميز محصولا<br />

توليد شد يا مباله محصولا كه نرژ جسمانى<br />

يا هنى ست كه كا ين فر طى يك ما معين <br />

طلبيد‏.‏<br />

با نظر گرفتن نقد ماكس بر شيو توليد سرمايه <br />

به عنو فعاليتى نتزعى معطو به كميت،‏ با توجه به<br />

تاكيد بر مباله بربرها سطح فر نه سطح<br />

ميانگين مرحله جامعه كمونيستى،‏ مى تو نتيجه<br />

گرفت كه ‏"‏ما يا شد‏"‏ كا بربر با ما كا لا <br />

لحا جتماعى نمى ند.‏<br />

بنابرين گر فر نجا يك نو كا مانند كشا‏،‏<br />

ميز بربر نرژ جسمانى يا هنى خو طى 40<br />

ساعت كا مصر كنند ما به سبب عد بربر نظر ميز<br />

سترسى به فن يا تفا ها قليمى جغرفيايى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

18<br />

ميز نابربر محصو توليد كنند،‏ بايد ميز بربر<br />

متفا كا نو كنند.‏ يا گر يافت مصرفى سائل <br />

مثل لوله كشى نگهد كوكا مهد كو ميز<br />

بربر نرژ جسمانى يا هنى طى 40 ساعت كا<br />

بطلبد،‏ ميز سائل مصرفى كه به لوله كش معلم مهد<br />

كو تعلق مى گير مى بايد بربر باشد .<br />

سطح جهانى تنها چشم ند ين منظر ماكس،‏ <br />

نتيجه نقلا ها سوسياليستى كشوها پيشرفته<br />

نظر صنعتى كشوهايى كه ما مر حا توسعه<br />

مى ناميم مكا پذير خوهد بو (29) با نظر گرفتن<br />

تجربيا تلخ نقلا ها قر بيستم ميدنيم كه تحقق<br />

يافتن چنين هدفى با مونع بسيا برست به هيچ جه<br />

ناگزير نيست.‏<br />

نكته كليد ما ين ست كه ماكس،‏ فر شيو <br />

توليد سرمايه يجا شيو تويع غير سرمايه <br />

حتى مرحله جامعه كمونيستى تنها صوتى<br />

كا گر نباشد.‏ نتزعى كا كه شيو مى ند پذير مكا<br />

معيا بو‏،‏ خوهد پو با نيز گر نما شو‏،‏ نتزعى<br />

سنجش كا گر با يك ميانگين جتماعى خوهد بو قلمر<br />

توليد گربا به قلمر فزيى تبديل خوهد شد.‏<br />

به عباتى يگر،‏ بط سرمايه باتوليد خوهد شد.‏<br />

تحقق بديل سرمايه نيامند شيو جديد كا<br />

ندگى ست كه هدفمند،‏ نديشيد معطو به كيفيت<br />

باشد.‏ (30) ين سئو پيچيد يست كه مستلز بحث <br />

برسى فر ست.‏ ما شكى نيست كه لغا مالكيت<br />

خصوصى سائل توليد يجا قتصا برنامه يز شد به<br />

تنهايى شيو توليد سرمايه شيو تويع ناشى <br />

لغاء نميكند.‏<br />

با توجه به نحو كه ژيم ها كمونيستى تماميت خو<br />

ماكس تحريف كر ند با توجه به پيچيدگى بحث<br />

ماكس با بطه شيو توليد با شيو تويع سرمايه <br />

، تفا ها ميا مرحله جامعه كمونيستى نظا<br />

سرمايه همچنين نفا ها ميا مرحله جامعه<br />

كمونيستى نچه ‏"مرحله بالاتر"‏ جامعه كمونيستى ميدند<br />

(31) ، نكا بسيا ناشن ماند‏.‏ سئولا بسيا <br />

ين مينه جو ند كه بايد به نها پرخت.‏<br />

پايا لا ست با نظر گرفتن بحث فو پرسش<br />

يك جامعه تويع شيو سيف حمد با<br />

عدلت محو مطر كنيم.‏ سيف مى نويسد كه يك<br />

جامعه عدلت محو‏،‏ مبنا تويع فر ها ‏"ميز كا <br />

حمتى ست كه هركس بر ين جامعه مى كشد.‏<br />

لبته كسانى كه قا به كا نيستند،‏ به ميز نيا خويش،‏<br />

حق بهر مند خوهند شت."‏ ينجا شن نيست كه<br />

منظو ‏"ميز كا حمت " چيست؟ يا معيا كا <br />

حمت ميز بهر ما كا لا لحا جتماعى<br />

خوهد بو؟ يا سيف مى پند كه يك جامعه معين<br />

مى توند شيو تويع خو حتى چاچو يك قتصا<br />

جهانى سرمايه غير سرمايه كند؟<br />

ميد كه با طر سئولا فو منظر كتا سرمايه<br />

تونسته باشم يا جديد مو مقوله عدلت<br />

جتماعى به بحث بگذ‏.‏ هر صو‏،‏ همزمانى چاپ<br />

ترجمه جديد كتا سرمايه با ظهو جنبش ها<br />

قتصا‏،‏ عميق بحرنها خاميانه يخوهانه<br />

يجا فرصتى جها‏،‏ منطقه محيطى يست جتماعى<br />

كر تا سئولها جديد پيرمو مقوله عدلت جتماعى<br />

مطر كنيم.‏ سئولهايى كه بديل نه سرمايه با<br />

مد لت سرمايه جستجو مى كند،‏ نه <br />

نوعى كمونيسم كه قر بيستم شاهد بويم.‏<br />

فريد فا<br />

كتبر 23 2011<br />

Fafarysecond[at]gmail.com<br />

پانويس ها<br />

‏(‏‎1‎‏)فرها نعمانى سهر بهد‏.‏ طبقه كا ير‏.‏ ترجمه محمو متحد.‏<br />

تهر‏:‏ نشر گا‏.‏ 1387<br />

(2) من ين مقاله متن نگليسى ين كتا ستفا كر لذ نقل قو<br />

ها نيز به صفحا متن نگليسى شا مى كند<br />

Farhad Nomani and Sohrab Behdad. Class and Labor<br />

in Iran: Did the Revolution Matter? Syracuse University<br />

Press. 2006<br />

(3) سا 1385، ميز نا شاغل به <strong>16</strong>‎صد نير كا شاغل ير فزيش<br />

يافت.‏ جو كنيد به خديجه مقد‏.‏ ‏"مانع ترشى بر شتغا نا به بهانه<br />

حتر به ما‏."‏ 21 مهر 1390. سايت يو مانه.‏<br />

(4). ميز كاگر نير كا شاغل كنو به صد 40 فزيش يافته،‏ كه<br />

با پيش نقلا قابل مقايسه ست.‏ جو كنيد به گفت گو كا<br />

مظفر يدين خو با سهر بهد با طبقه كا ير‏.‏ 3<br />

1388. سايت تحليلى لبر<br />

(5) همانجا<br />

(6) ‏"جنبش سبز عا فر طبقاتى بو ". مصاحبه مهيندخت مصبا<br />

با سهر بهد‏.‏ <strong>16</strong> ژئن 2010. سايت يچه له<br />

21 خر ند‏."‏ حل قتصا ير قتصا سيف."‏ مشكل صلى حمد (7)<br />

1388. سايت تحليلى لبر<br />

(8) همانجا<br />

(9) حمد سيف.‏ ‏"‏قتصا يند‏:‏ قتصا عدلت محو‏"‏ 1388. 13 سايت<br />

تحليلى لبر<br />

(10) همانجا<br />

(11) همانجا<br />

(12) فرها نعمانى سهر بهد‏.‏ ‏"‏مكرسى،‏ جامعه مدنى طبقه كاگر<br />

7 بهمن 1389. سايت خبا كاگر‏".‏ مستقل ها ساما بر مبا ير‏:‏<br />

ين . مقاله ترجمه يست متن نگليسى مقاله كه كتا ير ست <br />

چاپ ست.‏<br />

Democracy and Civil Society in Iran, edited by Ramin<br />

Jahanbegloo, Lexington Press, 2011<br />

(13) ‏"نير محر ‏{سرمايه { نه كسب مصرفى لذ بر <br />

كتا سرمايه،‏ ماهيت قتصا ير مسئله عدلت جتماعى

بلكه كسب مباله قزيش هاست.‏ متعصبانه مصمم به<br />

فزيى ست،‏ بنابرين بى حمانه نو نسا ناگزير مى كند تا به<br />

خاطر توليد ست به توليد ند.‏ به ين طريق،‏ محر تكامل نيرها توليد<br />

جامعه يجا سته شريط ما توليد ست كه به تنهايى مى توند پايه<br />

بنيا كه صل تشكيل بدهد،‏ جامعه جامعه شكل بالاتر قعى <br />

تكامل كامل نه هر فر ست."‏‏.‏ 637.<br />

William J. Baumol, Robert E. Litan and Carl J. Schramm. (14)<br />

Good Capitalism, Bad Capitalism and the Economics of<br />

.Growth and Prosperity. Yale University Press, 2007, p. 10<br />

(<strong>15</strong>) كا ماكس.‏ سرمايه:‏ نقد بر قتصا سياسى.‏ جلد يكم.‏ ترجمه حسن<br />

مرتضو‏.‏ نشر گا‏.‏ . 1386. 673<br />

(<strong>16</strong>) لنين تحليل خو پديد مپرياليسم خر قر نوهم ئل <br />

قر بيستم به ين بخش كتا سرمايه مى پر مى نويسد " لحا<br />

قابت مپرياليسم}‏ ، جايگزين شد { فريند ين صلى مسئله قتصا‏،‏<br />

سرمايه توسط نحصا سرمايه ست.‏ . . عين حا‏،‏ نحصاها،‏ كه <br />

كنند،‏ بلكه با سلطه بر نمى حذ قابت ند،‏ سر بر قابت<br />

كنا جو ند.‏ . . مپرياليسم مرحله نحصا سرمايه ست."‏ لنين.‏<br />

. به مثابه بالاترين مرحله سرمايه مپرياليسم<br />

سرمايه پيرمو ماكسيستى ‏"تئويها فا‏،‏ به فريد كنيد ‏(‏(17‎جو<br />

لتى."‏ ژنويه 2008، يل 2009، ژئن 2010. سايت ساما نو .<br />

كاگر طبقه ها:‏ تو يقه بى به محمد مالجو،‏ ‏"باگشت كنيد جو (18)<br />

. سايت خبا 1390. باچاپ يبهشت مهرنامه.‏ هشتا‏".‏ هه<br />

(19) مر يسى مى گويد:‏ " نير‏،‏ نفت هم كافرما<br />

سپا ست،‏ هم پيمانكا سپا ست هم بعضا مشا سپا ست."‏ جو شو به<br />

ميتر شجاعى،‏ ‏"معرفى قاسمى بر نفت:‏ ‏"‏فزيش سهم سپا لت."‏ <br />

27 ژئيه 2011، سايت يچه له.‏<br />

پذير سپا مقامت ‏"صعو چه عوملى ‏"‏ما نويسد:‏ مى حصو مين<br />

پاسد‏"‏ خيل بو ند؟ ‏...برقر قتصا سرمايه ‏(‏نگلى)‏ <br />

كشوها پيرمونى با ساختا سياسى بسته ضد موكرتيك متكى بر شيو<br />

ها نتى/مافيايى حو قتصا‏،‏ بد پشتونه سركو نظامى ميسر نيست...‏<br />

ير ما ين با نظامى نه صرفا بز ست طبقه حاكم،‏ بلكه ) به ليل<br />

جايگا قتصا يژ ( خو بخشى بلو مسلط طبقه حاكم ست."‏<br />

جو شو به مين حصو‏.‏ ‏"سدهايى كه سپا پاسد بر مر بسته<br />

. 1390، سايت خبا مر ست."‏‎9‎<br />

سئولى كه بطه با تحليل حصو مى تو مطر كر ين ست كه يا<br />

حد تش سرمايه صرفا خصلت سرمايه كشوها پيرمونى ست؟<br />

ما شاهد ين حد لت لما نا نيز بويم،‏ يعنى يك كشو سرمايه<br />

قلمر موكر سوسيا حز پرنگ حضو پيشرفته با پيشينه <br />

سياسى .<br />

(20) محمد مالجو.‏ ‏"‏قتصا سياسى ظهو لت نهم"‏ نشريه گفتگو‎1386‎‏.‏<br />

صص.‏ 4-3.<br />

فريبر مسعو نيز نقد بر كتا طبقه كا ير مينويسد:‏ ‏"‏ما مشكل<br />

جا غا مى شو كه نويسندگا عليرغم تعريف مناسبا توليد بربر<br />

با مناسبا مالكيت قيا مى كنند."‏ جو كنيد به فريبر مسعو‏،‏ ‏"طبقه <br />

شغل:‏ نقد كتا‏."‏ نشريه مهرگا‏.‏ تيرما 1390. صص.‏ 37-19.<br />

نظريه به ير‏،‏ قتصا ماكسيستى تحليلى مالجو به جا ين (21)<br />

كا پولانى پيرمو مبالا قتصا قتصا كنونى ير شيو<br />

مباله ميدند كه بر مبنا تمركز قد ست لت يا يك ساما غير<br />

مكرتيك نها شد ست.‏ همانجا صص.‏ 24-23<br />

كا گرچه پيشا سرمايه جومع كه مى پر به ين ماكس لبته (22)<br />

معطو به كيفيت بو توليد عمدتا به منظو مباله نبو‏،‏ بط جتماعى<br />

مبتنى بر بستگى شخصى ، بندگى برگى بو ست.‏<br />

‏(‏‎23‎‏)كا ماكس . ستنوشته ها قتصا فلسفى ‎1844‎‏.ترجمه حسن<br />

مرتضو‏.‏ تهر‏:‏ نشر گا‏،‏ . 1377. 137<br />

Karl Marx, Frederick Engles, Collected Works, Volume (24)<br />

.530-28, pp. 529<br />

كا ماكس.‏ گرنديسه:‏ مبانى نقد قتصا سياسى.‏ ترجمه باقر پرها حمد <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

19<br />

تدين.‏ نشر گا‏،‏ 1363. صص.‏ <strong>15</strong>5-<strong>15</strong>4<br />

نقل قو فو با ستفا ترجمه نگليسى چند مو ژ ها متفاتى<br />

. كر ستفا<br />

پيشگفتا كوين ندسو بر ترجمه فاسى جديد كتا سرمايه خاطر نشا مى<br />

كند كه ‏"ماكس يرست بعد تر فرنسه با يرست قبل تر لمانى كه<br />

بر ضر سلطه نسا بر طبيعت تاكيد مى كند كنا مى گذ بانى <br />

جايگزين مى كند كه بر بطه متكى بر كنش متقابل با طبيعت تاكيد مى<br />

گذ‏.‏ جو " كنيد به . 19 . 209<br />

(25) بخش چها سلسله مقالا تحت عنو " تئو ها ماكسيستى<br />

پيرمو سرمايه لتى"‏ كه به تئو شا بتلهايم ختصا خوهد<br />

شد،‏ به نقد نقلا فرهنگى مائو غير نتقا بتلهايم خوهم<br />

پرخت.‏<br />

(26) بخش كتا گرندسيه ، ‏"‏با پو‏"‏ كه به بحث با پير پر <br />

تئو لغا پو مى پر‏،‏ بر ين مسئله ضريست.‏<br />

(27) پيتر هيويس كتا جديد تحت عنو ‏"مفهو فر توليد<br />

ماكس شد،‏ به برسى خوهد منتشر يند كه سا ماكس"‏ نز <br />

جامعه پسا سرمايه همچنين نچه ماكس تفا ميا مرحله <br />

مرحله بالاتر كمونيسم ميدند پرخته ست.‏<br />

Peter Hudis. Marx’s Concept of the Transcendence of<br />

.Value Production. Brill Press, 2012<br />

Karl Marx, Frederick Engels, Collected Works, Volume (28)<br />

.28, p. 531<br />

‏(‏‎29‎‏)همانطو كه پاسخ ماكس به نقلابى سى،‏ ليچ مقدمه<br />

ماكس نگلس بر يريش ترجمه سى مانيفست كمونيست يديم،‏<br />

ماكس مى پندشت كه نقلا سوسياليستى تنها هنگامى سيه پير<br />

خوهد شد كه منجر به نقلابا پرلتر كشوها غر شو ‏"تا ين <br />

بتونند يكديگر تكميل كنند."‏<br />

Teodor Shanin. Late Marx and the Russian Road. Monthly<br />

.Review Press, 1983, p. 139<br />

‏(‏‎30‎‏)محمد ضا نيكفر ين مو چنين مى نويسد:‏<br />

‏"پرژ كمونيستى به عنو قلب جنبش چپ،‏ مبتنى بر ين تصو بو كه سوژ<br />

پرلتايا جريا مبا " خو بيگانگى"‏ فع مى كند،‏ با حقيقت تايخى<br />

خو يگانه مى شو سوژ مى گر كه مفهو يد سوژ شنگر <br />

ست:‏ بد پيش ، بر خو بنيا‏،‏ نقا ساند ، تونايى<br />

. . . مختصا ين سوژ تفا ها با با نسا قعيت تجربى<br />

شناخته شد . سوژ نسا نيست،‏ ‏"حقيقت"‏ نسا ست.‏ حقيقتى<br />

كه گويا نسا فتا بايستى بد باگر‏.‏ ماكس با نقد خو<br />

بيگانگى سوژ مى غا‏.‏ جو يك ‏"خو‏"‏ حقيقى پيشاپيش فر مى كند،‏<br />

هما خو كه بايد خو قعى شو‏.‏ ما چنين ‏"خو حقيقى جو ؟"‏<br />

.... ين نسا شناسى،‏ بوكرسى،‏ لت،‏ خوخوهى غريز فر جمعى<br />

نايد گرفته مى شوند.‏ برشت ماكس نسا بسيا خو بينانه بو‏.‏ لى<br />

نسا قعيت تجربه شد پست تر،‏ خوخو تر ناگا تر ست كه<br />

لياقت كمونيسم شته باشد.‏ يك مسئله چپ يا شد با ين قعيت نسا<br />

ست.‏ . . " جو كنيد به محمد ضا نيكفر،‏ ‏"نگاهى به ثر مير شمس لدين<br />

يب سلطانى"‏ يبهشت 14 139. سايت بى بى سى فاسى.‏<br />

(31) نقد برنامه گوتا،‏ ماكس ‏"مرحله بالاتر"‏ جامعه كمونيستى چنين<br />

خصلت بند ميكند:‏<br />

تنها مرحله بالاتر جامعه كمونيستى،‏ يعنى پس نكه تبعيت سا با<br />

فكر كا بدنى كا بين كه تضا هنگامى گير‏،‏ پايا تقسيم كا نسا<br />

جامعه خت بربند‏،‏ هنگامى كه كا يك سيله ‏(معا‏)‏ به نيا ساسى ندگى<br />

مبد گر بالاخر هنگامى كه نيرها توليد همر با تكامل همه جانبه <br />

فر جامعه فزيش يابد چشمه ها ثر تعانى جامعه فو نمايد،‏ تنها<br />

ما مى تو فق محد حقو بوژيى فرتر فت جامعه خوهد<br />

تونست ين شعا بر پرچم خو بنويسد كه:‏ " هركس بر حسب تونايى <br />

به هركس بر حسب نيا‏."‏ <br />

كا ماكس.‏ نقد برنامه گوتا نامه.‏ لند‏:‏ نشر كاگر سوسياليستى.‏<br />

.22. 1383

20<br />

مقدمه<br />

باگا مپرياليسم حكايت فمينيسم نئوليبر يرنى<br />

ليلا نش<br />

كتبر 2011<br />

چند بحث حيطه مباحث جنبش نا‏،‏ ما ها گذشته محو بحث مجاله شد.‏<br />

نوشته نوشين حمد مپرياليسم،‏ گفتما ناكايى پيرمو بو بحثى طر نها خرين<br />

خرسانى.‏ مجموعه ين مباحث چرخش قابل توجهى بر جو فمينيسم قابل تحمل<br />

پيرمو شد بحث ئه حاضر ست.‏ نوشته كه موضو هد مى نشا سلامى جمهو <br />

گفتما مپرياليسم بد حيطه مباحث نظر نيست بلكه هد ئه يك سياست جديد<br />

عملى،‏ يك خط مشى تاكتيكى يك سترتژ معين ست.‏ موقعيت ين جريا جنبش<br />

با نا گذشته نتخابا طلب صلا شكست خوگا موقعيت باتا عين حا نا‏،‏<br />

جنبش سبز ست.‏ بسيا مدفعين مستقيم غيرمستقيم ين بحث فعالا حاميا<br />

جنبش سبز بو ند غلب هم بعنو بخش نانه موثر عر ين جنبش معرفى<br />

باگا مپرياليسم

21<br />

شد ند.‏ بر نشا جايگا مباحث نامبر به نوشته<br />

ها يرمرجعه كر تما نقل قو ها گيومه نيز<br />

همين مقالا ست:‏<br />

1/ مانكن ها يرنى،‏ برقع پوشا سلامى – نوشين<br />

حمد خرسانى<br />

2/ سونامى مدخله لت حريم خصوصى شهرند<br />

– نوشين حمد خرسانى<br />

3/ همدستى نا طبقه متوسط جبا شد حجا‏-‏<br />

نوشين حمد خرسانى<br />

4/ جنبش ها جتماعى،‏ مدخله نظامى گفتما<br />

‏«‏مپرياليسم»‏ - نوشين حمد خرسانى<br />

5/ ‏«گفتما مپرياليسم»‏ خيز بلند جنبش ها منطقه،‏<br />

ناكامد ست - گفت گو مدسه فمينيستى با شهلا<br />

لاهيجى<br />

6/ حد بر محو تفاهم يا گسست بر محو تفا؟ -<br />

منصو شجاعى<br />

همه ين مباحث تقريبا شش ماهه گذشته منتشر شد‏-‏<br />

ند نتيجه همگى تقريبا به يك شريط حد سياسى<br />

جو مى كنند.‏ همچنين ئه هندگا ين مباحث<br />

همگى بنوعى ست ندكا بستگا نها هستند<br />

بنا مدسه فمينيستى.‏ بحث نوشته حاضر مو ين<br />

نها سياست ها خط مشى ست كه چهر ها<br />

شاخص ئه مى هند.‏ بر جتنا سو تفاهما<br />

حتمالى كر ين نكته ضر ست كه تشكيل نهاها<br />

نجمن ها تشكل هايى كه بنا جنبشها عترضى<br />

حق طلبانه تشكيل مى شوند تا قتى مو حترند<br />

كه پا بند خوست ها مطالبا ين جنبش ها،‏ منافع<br />

كوتا مد شا باشند.‏ هر كد ين تشكل ها <br />

نهاها عليرغم ينكه بر ماندنشا ممكن ست با ستگا<br />

عريض طويل ختنا حكومتى ست پنجه نر كر<br />

باشند بمحض ينكه هى پيش پا فعالا شا مى<br />

گذند كه نافى منافع مد ين جنبش هاست،‏ <br />

مسير خا شد ند.‏ ين پرسش كه منافع مد ين<br />

جنبش ها چه كسى تشخيص ميدهد لبته پرسشى ست<br />

بجا موضو بحثى بسيا قديمى.‏ تنها سيد به<br />

پاسخ نيز چالش يدگا ها نشا كاستى ها<br />

هكاهايى ست كه منافع يك حركت جتماعى جه <br />

لمصالحه هر چيز غير ما ها ها جنبش<br />

يا حركت عترضى قر مى هند.‏ قيقا همين مساله ست<br />

كه موجب مى شو فعالا يك جنبش جتماعى بسته به<br />

به مطالباتش ستيابى جنبش معضلا ينكه<br />

چه يافته باشند،‏ به چالش يدگا ها يكديگر ند.‏ <br />

بحث حاضر نمونه ست ين ستا.‏ نگاند ين سطو<br />

با شناخت چاچو ها نظر يدگا ها نويسندگا<br />

مطالب فو نهايت سو كه نقد نه بر ثبا<br />

تئو مناظر يدئولوژيك كه جا خو مفيد ست،‏<br />

بلكه بر بى پاسخ بو يكر‏،‏ سياست ئه شد <br />

مقالا نامبر بر جنبش نا ستو كند.‏<br />

بحث چيست؟<br />

مباحث حاضر بر چند مولفه تاكيد ند:‏ مساله حجا <br />

نقش لت،‏ سياست فرهنگ،‏ تايخ شكل گير جنبش<br />

نا يتى ين تايخ سى سا گذشته،‏ برسى<br />

شريط سياسى حاضر مشخصا پس برمد ‏"بهاعر‏"،‏<br />

بالاخر نقد گفتما مپرياليسم.‏ نقطه عزيمت همه<br />

بحث ها،‏ جنبش نا ست.‏ ما بحث خر بطو مشخص<br />

متاثر ست شريط سياسى ير ‏(شكست جنبش سبز<br />

سياسى تحولا 88) سا نتخابا بعد سركو <br />

منطقه خاميانه شما فريقا . فمينيست ها شناخته<br />

شد ين جريا كه هميشه مدعى بوند با سياست كا<br />

ندند ين .... با با قامتى ست به تعين گفتمانى كا <br />

عرصه سياست يپلماسى،‏ نقد نو ناكايش بر همه<br />

جنبش ها نشسته ند.‏ قيقا همين بحث قر <br />

بر متن شريط عمومى سياسى ير خاميانه<br />

ست كه پرختن به ين مباحث تلا بر نقد همه<br />

جانبه ضر مى كند.‏ مباحث مطر شد ما<br />

ها گذشته يك سيستم منسجم نظر سياسى بيا<br />

مى كنند حتى گر نويسند پيشتر موضع متفاتى<br />

شته كه مطلقا با سمت گير مر خونايى ندشته<br />

باشد.‏ بحث ين ست كه فمينيسم قابل تحمل ير <br />

سلامى،‏ به مپرياليسمى چشم ميد خته ست كه گويا<br />

بى يا شكم گفتما ناكاست.‏ عاها<br />

مدسه فمينيستى سخنگويانش هيچ بطى به منافع<br />

جنبش هايى ند تنها با شن كر محتو<br />

ين عاهاست كه مى تو فق يگر مقابل جنبش<br />

نهاها ناكامد ‏«‏ستا‏»‏ تا نمو با هايى<br />

پذيرفته شد لتى بز مپرياليستى بايگانى شوند.‏<br />

فمينيسم نئوليبر ير سالهاست كه بر لحظا كنونى<br />

كمين كر ست.‏ گر بر ينا طر بحث بى خطر بو<br />

خونبا به ‏«‏مكرسى»‏ نشا سبز چر مپرياليسم<br />

مپرياليستى حلقه موفقيت مدسه،‏ نشريه ، نهاها<br />

جى هايشا ست،‏ بر جنبش هايى تنها بهانه<br />

تكليف قطعى با فمينيسم نئوليبر تعيين بر ست <br />

. ضد مكرتيك بغايت حل ها <br />

بر تسهيل پيگير بحث،‏ چگونگى پرسه تكوين قطعى<br />

نامبر مقالا به با جو فمينيسم نئوليبر ين<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

22<br />

فمينيسم نئوليبر ير سالهاست كه بر<br />

لحظا كنونى كمين كر ست.‏ گر بر ينا<br />

طر بحث بى خطر بو مپرياليسم چر سبز<br />

نشا به ‏«‏مكرسى»‏ خونبا مپرياليستى<br />

حلقه موفقيت مدسه،‏ نشريه ، نهاها <br />

جى هايشا ست،‏ بر جنبش هايى تنها<br />

بهانه ست بر تعيين تكليف قطعى با فمينيسم<br />

نئوليبر حل ها بغايت ضد مكرتيك .<br />

سه عرصه مه مى هيم:‏ تلا بر ئه تايخى متفا<br />

جنبش هايى ، تلا بر تدين يك سياست<br />

تاكتيكى،‏ تلا بر ئه يك سترتژ نوين.‏<br />

تايخ گويى به يت فمينيسم نئوليبر<br />

هر جنبش جتماعى فعالا‏،‏ ناظر يا متفاتى .<br />

جنبش،‏ تبيين موضوعيت خو توند مى تفا ين<br />

سيد به مطالباتش،‏ لويت ها مطالباتى ، برگشت<br />

ناپذير كر مطالبا حقو تامين شد ، فرتر<br />

فرگير ها ها تا ما جزيى،‏ مطالبا فتن<br />

عرصه ها تبيين ها ين هركد بربگير‏.‏ <br />

متفا حل ها متفا ممكن مجا ست.‏ <br />

باگويى تايخ جنبش ها چنين تمايزتى مى توند منجر به<br />

ئه تبيين ها متفا تكوين ين تايخ شو‏.‏ ين نيز<br />

مجا ست.‏ ما تايخ گويى تايخ نويسى كه بخشى<br />

كنشگر عناصر موثر تايخ يا نمى بيند يا<br />

گاهانه حذ مى كند،‏ يگر تايخ نويسى معتبر نيست .<br />

، شكوفايى گير شكل ير‏،‏ نا جنبش مو <br />

لحظا گستر .... نيز يت ها متفاتى هست.‏<br />

بعنو يك صل كلى بر كسى كه چند كتا مينه <br />

برسى تايخ جتماعى شكل گير يد ها ما ها<br />

جتماعى جامعه مد خوند باشد،‏ شن ست كه<br />

جنبش نا محصو جامعه مد ست؛ ستقرجامعه<br />

مد ير بطو مشخص با نهضت مشرطه غا شد<br />

ست؛ جامعه مد جامعه ست سرمايه ؛ مذهب<br />

عرصه سياست چه سنت سلامى مشخص بطو <br />

چه عرصه فرهنگ،‏ عامل بسيا موثر بر تد ستم<br />

جنسى عليرغم برخى پيشر ها سياسى جتماعى <br />

بو ست؛ بالاخر ينكه ختنا سركو ين عرصه<br />

نيز مثل عرصه ها يگر مبا جتماعى عامل مهمى <br />

عد گستر ين مبا حق طلبانه بو ست.‏ گر ين<br />

قوعد كلى بپذيريم،‏ نوقت مى تونيم مدعى باشيم كه با<br />

نگاهى تايخى به شكل گير‏،‏ عر يا تولد نوين جنبش<br />

حتى يگر به عبا يم.‏ نگريسته ير هايى<br />

برسى همين تايخ سى سا گذشته نيز شتن چاچو<br />

باگا مپرياليسم<br />

تايخى بسيا مهم ست.‏ با ين مقدمه بپريم به يكى <br />

ين يت ها تايخى.‏<br />

مسا كه نا ها پژهش بنيا بيست كنفرنس <br />

بنيانگذ شجاعى خانم منصو شد هلند برگز <br />

مركز فرهنگى نا فعالا كمپين يك ميليو مضا<br />

نيز يكى سخنرنا ين كنفرنس بو‏.‏ سنا كنفرنس<br />

بنيا معرفى منصو شجاعى مد كه به سو<br />

بنيا هاينريش بل لما مو بطه ‏«جنبش نا<br />

ير جنبش سبز»‏ فرصت مطالعاتى شد ست.‏<br />

شجاعى بحثى ين مينه كنفرنس طر كر بو‏.‏<br />

خل جنبش نا بطه همچنين موضو بحث ين<br />

خا ير كه پانلى متشكل فعالا نسل صو<br />

گرفت باعث مشاجر‏،‏ عترضا ظهانظرها متفا<br />

شد . شجاعى چند پيش بر مبنا بحث ئه شد خو<br />

كنفرنس بنيا پژهش ها نا‏،‏ مقاله نوشت با<br />

عنو‏:‏ ‏«‏حد بر محو تفاهم يا گسست بر محو تفا؟»‏<br />

تا به گفته خو باختصا يتى تايخ جنبش نا<br />

سى سا گذشته ئه هد . به ين برسى نگاهى مى<br />

كنيم.‏<br />

شجاعى مى گويد كه هدفش ين برسى ين ست كه<br />

‏«ببينيم مهاجر هايى كه موجب چند سرمينى بر<br />

جنبش نا ير شد ست تا چه حد يجا مناسبا<br />

ميا فعالا جنبش جغرفيايى پركند تاثير<br />

ير نا جنبش شد چند سرمينى ست».‏ شته<br />

لخو به خو طن،‏ تر ‏«مهاجر مقاله با پديد ين<br />

تا برست يشا مى شو‏.‏ مشخص باجبا‏»‏ خو <br />

ين ‏«جغرفيا سيا‏»‏ فضاها مشتركى كه مينه<br />

سا همكا نظر عملى ميا فعالا جنبش نا<br />

شد ست يك پرسپكتيو تايخى ‏(تايخ سى سا<br />

گذشته 60 تا 09) نشا هد.‏ برشما همين فضاها <br />

نوين»‏ جنبش نا ‏«تولد گير شكل مقاله،‏ لحظا ين<br />

ير خوند مى شو‏.‏ شجاعى باگويى ين تايخ هه <br />

شصت غا مى كند با ين عبا كه ين هه ‏«به تلخى<br />

فتر گذشت»‏ بسرعت مى گذ . سپس هه<br />

ها يگر مى يند.‏ شكل گير جنبش نا تكوين<br />

گريش ها نظر عملى هه شصت شمسى <br />

با فعاليت ها خا كشو قالب نشريه ‏«نيمه يگر»‏<br />

ها پژهش بنيا با شكل گير هه ين نتها <br />

شمسى هفتا سپس هه . مىهد توضيح نا<br />

مى سد كه با ‏«مناسب تر شد ضا‏»‏ كه حقيقت<br />

هما عر جنبش صلاحا ست،‏ ‏«به مرئى شد جنبش<br />

مقالا مجموعه نا‏"،‏ ‏"مجله نتشا مى شو‏.‏ منجر نا‏»‏<br />

‏"جنس ،" ‏"فصل نا‏"‏ خل " " خا<br />

مضا كمپين يك ميليو خير ها سا كشو

23<br />

ئتلا ها يگر،‏ لحظا ين تايخ توضيح مى هند.‏<br />

نكته كل ين بحث محتو ين شكل باگويى تايخ<br />

يكر نشا ميدهد.‏ ينكه تولد نوين جنبش<br />

خا نشريه بتد چند مى يابد به نتشا تقليل نا<br />

بعد پيگير خل كشو‏.‏ ينكه توضيح<br />

‏«چند سرمينى شد‏»‏ جنبش نا مقوله مهاجر بسيا<br />

برجسته مى شو‏.‏ لبته شجاعى ين مقاله نوشته ست<br />

تا به گفته خو به جنجا پيرمو موضع يشا <br />

كنفرنس بنيا پژهش ها نا پاسخ هد؛ چر كه به<br />

نظر حاضرين كنفرنس نكته صلى بحث يشا <br />

متوجه نشد با تاكيد بيش ند بر مساله مهاجر<br />

بوند.‏ به حاشيه ند بحث صلى تبعيد پيا <br />

جبا ختيا مقاله به مقولاتى مثل ‏«مهاجر ين<br />

فرها لاجر تفا با مفهو حقوقى تبعيد»،‏ مى<br />

پر ظاهر تلا مى كند كه با نظرشت با عاطفى<br />

شد چنين بحثى ميا كسانى كه نكبت<br />

مى برند بسر كشو خا سلامى جمهو جو<br />

نچسب بو ين بحث بكاهد؛ با ستنا به فرهنگ لغت<br />

مى گويد كه تبعيد به كس يا كسانى طلا مى شو<br />

كه باجبا يا به ميل خو بدلايل سياسى يا مذهبى بطو<br />

فر يا گرهى تابعيت جبا قامت كشو يگر<br />

برگزيد ند.‏ حتى گر شجاعى كنفرنس مزبو تعريف<br />

شنى مقوله تبعيد يا مهاجر ند باشد،‏ كنو با<br />

كمى غما مى شو تعريف مزبو يشا پذيرفت.‏<br />

ما يا قعا بحث بر سر تعريف مقوله تبعيد مهاجر<br />

عد صولا چر مقوله چنين مهم مى شو؟ ين چر ست؟<br />

تبعيد شدند شريطى كه موجب ين چند سرمينى<br />

شد جنبش نا شد،‏ چه بو؟ يشا تايخ جنبش نا<br />

نتشا نشريا خا كشو شر مى كند تا<br />

، جنبش سبز مضا كمپين يك ميليو كشو خل<br />

تئلا ها مختلف مه مى هد.‏ ين كه چه شد كه<br />

ناگها نا تونستند به نتشا نشريا مختلف بپرند،‏<br />

چگونه نانى پيد شدند كه مى تونستند مقاله بنويسند<br />

تايخ يك گير شكل لحظا نشريه منتشر كنند <br />

به نمايش بگذند بى پاسخ مى ماند.‏ ينكه چر چنين<br />

فر پيشتر جو ندشتند چر همين فر پيشتر<br />

نمى تونستند منشا چنين فعاليت هايى باشند هم بى پاسخ<br />

مى ماند.‏ شجاعى ين بحث ها نمى شو‏.‏ پس بناچا<br />

بايد پاسخ كوتاهى به ين سولا بعد به جستجو<br />

علت بى پاسخى يشا نشست.‏<br />

قعيت ينست كه نمى تو تايخ شكل گير يك<br />

حركت عترضى گستر ير بعد كا مد<br />

جمهو سلامى باگو كر نقش نقلا 57 سركو<br />

خونين هه شصت نايد گرفت.‏ ين مقوله پاشنه<br />

شيل تايخ گويى فعالا جنبش صلاحا همه عرصه<br />

هاست قيقا تمركز همين نكته ست كه پر <br />

يكر مزنه ‏«‏مكرسى»‏ طلبى نها بر مى علت<br />

مجيزگويى مرشا به مپرياليسم توضيح مى هد.‏ به<br />

كل جنبش صلاحا فعلا كا نديم همين بحث <br />

كماكا با فعالا پيش مى بريم.‏<br />

همچنا كه گفته شد باگويى شكل گير يك حركت<br />

عترضى سى ساله ير نمى تو نقلا لت 57،<br />

سركو نقلا نقش خفقا كشتا هه شصت <br />

قلم گرفت.‏ گر ين حركت عترضى،‏ جنبش هايى <br />

باشد مساله بعا يگر هم بخو مى گير‏.‏ ينجا تكوين<br />

نقلا كه حكومت سركو نيم مى تولد جنبشى حر <br />

با موجهه گير قد نخست ها هما <br />

شمشير بست.‏ چه شمشير كه ست پاسد<br />

هيا كه شمشير چه بو نتظامى نير <br />

فرهنگ پد‏/‏ مر سالا جامعه مو تشويق ترغيب<br />

قر گرفت.‏ تولد نوين جنبش نا ير تنها بايد بر<br />

متن شركت گستر نا نقلا 57 برسى كر كه<br />

بلافاصله بعد نقلا با قونين سركوبگرنه ستيز<br />

پاسخ گرفت تا همين مر بعنو يك نير غير قابل<br />

چشم پوشى صحنه سياسى ير ‏(‏قت كنيد:‏ صحنه<br />

سياسى يعنى جايى كه بحث بر سر قد همه عرصه<br />

هاست)‏ باقى ماند ست . نمى تو تولد نوين جنبش<br />

هايى گفت گستر جامعه شهر نتيجه<br />

چيز نا جتماعى حضو ما ها مينه فزيش<br />

نگفت.‏ تايخ تايخ گويى،‏ يت چهر ها يد ها <br />

نشريا نيست.‏ تايخ محصو فعل نفعالا جتماعى<br />

يا ير جتماعى نفعالا فعل ين نديد ست<br />

تايخ نگا به تناقض گا يا گويى مى كشاند.‏ گر<br />

كه چاچو ساسى تحولا تبيين يك تايخ،‏ <br />

تايخ قم مى نند نا يد بگيريد،‏ باگويى تايخ چيز<br />

جز يك قصه گويى لبخوهى نخوهد بو‏.‏ مهم نيست كه<br />

شجاعى پا بند چه تئو سيستم شى ست،‏ نچه <br />

تايخ سى ساله گذشته جنبش نا مى گويد فقط بخش<br />

كمى قعيت ست.‏ حتى گر مانند شجاعى جنبش نا<br />

‏«محد حقوقى با گفتما بربر خوهى»‏ تعريف<br />

كنيم،‏ يا همين مساله يكى محر ها شركت گستر<br />

نا نقلا 57 نبو؟ گر بو سركو شد تحليل<br />

غير تايخ ين همفكرنش خانم شجاعى يابى <br />

عبا گنگ ‏«تلخى فتر‏»‏ هه شصت چيست؟<br />

فرمو نكنيم كه ما شا نشريا چندنى حيطه<br />

مساله منتشر نمى شد خفقا سركو به كسى<br />

كه معياها جتماعى سيستم شى حكومت شا<br />

جو بر جا بسختى شريك نبو ندكانش ست <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

24<br />

ميد‏.‏ چنين شريطى چه چيز باعث شد بو كه تو<br />

كثير نا‏،‏ حا با چا پوشش سلامى به صف<br />

عترضا جتماعى ها بپيوندند؟ نگا غير تايخى<br />

‏«تايخ»‏ نويسى مثل شجاعى ين پرسش صولا طر نمى<br />

شو‏.‏ نقطه غا جنبش نا ين نگا نتشانشريا ست<br />

نه حضو جتماعى نسا هايى كه خوست شا<br />

نير محركه نتشا چنين نشرياتى مى شد.‏ جامعه ير<br />

قتصا تحولا فشر 57 مقطع نقلا <br />

سياسى ستا تبديل شد به يك جامعه مد <br />

سر گذند بو‏.‏ مدنيزسيو ين كه عمدتا به بتكا<br />

حكومت قت پرتو ‏«‏نقلا سفيد»‏ شا ممكن شد<br />

بو‏،‏ ساختاها قتصا جامعه ير گرگو كر<br />

بو بد ينكه بتوند باتا قابل قبولى سطح ندگى<br />

مر شته باشد.‏ عين حا كاملا شكا ست ست كه<br />

چنين حكومت هايى فقط به پشتونه ستگا پليس<br />

مخفى سركو مى تونستند بر سرپا باشند.‏ هر عترضى<br />

به چنين شريطى با سركو ند حتى تبعيد پاسخ<br />

مى گرفت.‏ ين تنها شامل كسانى نبو كه مبا <br />

مسلحانه عليه ژيم شا ستو گذشته بوند.‏ كافى<br />

بو شما كاگر كاخانه باشى به كم كسر ندگى <br />

معتر شو تا نه فقط خرجى كاخانه نشانت<br />

هند بلكه مامو سا هم سر قت سرغت<br />

بفرستند هستى ساقط كنند.‏ خير،‏ بحث بر سر<br />

نشريه نيست.‏ نتشا نشريا پيامد يك تحو ساسى تر<br />

بوند ين تحو چيز نبو جز نقلا شكست خو<br />

57. سركو نقلا هه شصت كه با ‏«فتر تلخى»‏<br />

گذشت توسط همين حكومتى عما شد كه شجاعى <br />

به حجر صلا بر ست سا سالها ستانش<br />

باگا ين خوند خوند خيل مى بندند.‏ نچه <br />

تايخ نويسى شجاعى غايب ست همين مقوله نقلا<br />

ست.‏ لا نيست كسى نقلابى تشه باشد تا تايخ<br />

گويى يك نقلا قو يافته سخن بگويد.‏ كافى<br />

ست كه يا منصف باشى يا لاقل ها نشگاهى<br />

پايه ساسى ين كر حذ باشى!‏ خوند خو <br />

تايخ جنبش نوين نا‏،‏ كا كسانى ست كه صدها صفحه<br />

كه نقلا ند هرگز نفهميد ند نوشته نقلا نكوهش<br />

تو ها مر شكل ند نه هيچ مكتب يدئولوژيكى.‏<br />

با چنين يكر به تايخ بنابرين صلا عجيب نيست<br />

كه نه فقط نقلا 57 بعنو بستر شكل گير جنبش<br />

نوين نا ير حذ مى شو بلكه فعالا نقلابى جنبش<br />

نا تلا هايشا نيز جايى ين تايخ نمى يابند.‏<br />

تبعيدشا مى شو ‏«مهاجر‏»‏ يكر نقلابى شا<br />

خشونت خوهى.‏<br />

بجر مى تو گفت كه بسيا هما نشريا منتشر<br />

شد خا كشو يا فعالا غير مذهبى جنبش نا<br />

باگا مپرياليسم<br />

به نقش مستقيم نقلا 57 ‏(نه لزما بدليل نقلا بونش<br />

بلكه بعنو بستر بر يك فعاليت جتماعى گستر‏)‏<br />

خوگاهى تولد پر تو جنبش نا گاهند.‏ تايخ<br />

نويس ما بدليل بى ثمر نستن نقلا‏،‏ صولا نقش بط <br />

حذ نا جنبش شكل گير 57 يافته قو نقلا<br />

مى كند.‏ حتمالا همين كا كنفرنس بنيا پژهش<br />

ها نا هلند موجب نجش بسيا فعالا قديمى<br />

تر جنبش نا شد ست.‏ يشا به سته فعالا<br />

جنبش نا متعلق ست كه تا قتى ير فعاليت مى<br />

كرند به يمن برخو شا تريبو ها موجو‏،‏ <br />

هر بر جو بجا بيجا طعن كنايه نفر نثا نقلا<br />

كه با كمك مالى نهاها قتى ند؛ كر نقلابيو <br />

بين لمللى بر مطالعه به خا كشو مى يند جنبش<br />

سبزشا هم نق فتا ست،‏ بر گستر حركت<br />

سياسى شا مترصد همر كر بخش هايى همين<br />

تبعيديا كه غلب نقلابيو قديم هستند،‏ مى شوند .<br />

پس سركو عترضا پسا نتخاباتى سا 88 خر<br />

برخى فعالا جنبش سبز ير‏،‏ ين نو فعاليت <br />

پيد كر ست.‏ صلا طلبا لتى تبعيد ‏(خوشا مى<br />

گويند مهاجر‏)‏ برنند كه پويسيو نامنسجم جمهو<br />

با ين هدفشا‏،‏ پيشبر بر فعالا سلامى<br />

جغرفيايى نزيك تر به صا كنندگا ‏«‏مكرسى»‏ جمع<br />

فضاها شجاعى به برسى علت ينكه كنند(‏‎1‎‏).‏ جو <br />

نشيند مى خا خل فعالا ميا شد يجا<br />

نشريا فعاليت نا سكولا ‏(نيمه يگر بنيا پژهش<br />

ها نا‏)‏ حتى فرتر يك نشريه جنا چپ )<br />

تنها بمنظو مى فزيد تايخ به ليست عناصر ين (<br />

گستر قد بسيج سياسى شا خا كشو <br />

مهاجرتشا ست.‏<br />

بطو خلاصه مى تو گفت كه خانم شجاعى ين <br />

نوشته يكر بسيا شناخته شد ستانش كمپين<br />

يك ميليو مضا مدسه فمينيستى .... نمايندگى<br />

مى كند كه به يمن بلندگوهايى كه حكومت جمهو<br />

سلامى صاحب شد ند،‏ خو يگانه تايخ جنبش<br />

سيا‏»‏ بحث نه بر سر ‏«جغرفيا نند.‏ مى ير نا<br />

نسل ها قديم جديد بلكه بر سر يكرهايى ست كه<br />

فرتر تايخ جغرفيا موجو بو هستند كه نگا<br />

يشا جايى نمى يابند.‏ سو بطو مشخص ين ست كه<br />

يا بغير مدسه فمينيستى كمپين يك ميليو مضا<br />

.... صد يگر جنبش نا ير هست؟<br />

يكر نقلابى يا يشه برخو به مساله يا <br />

جنبش نا صولا موجو هست يا نه؟ گر هست<br />

چر نامش نمى ند تايخ حذ مى شو؟ جنبش<br />

نا يكدست نيست.‏ حتى كه بالا سر هر نسانى<br />

يك نيز بدست يستا باشد با هم كسانى خوهند بو

كه معتقد باشند تنها خلاصى شر تحقير نسا مبا<br />

عميق همه جانبه يكا عليه نظا موجو ست<br />

نه قانع شد به چند سانت پس كشيد سر مجا<br />

بو مانكن سلامى يكر .... نقلابى جنبش نا<br />

نمى تو بدلخو حذ كر‏.‏ يكر نقلابى با عاجل<br />

نستن نقلا ممكن نستن نقلا هر لحظه يكى<br />

نيست.‏ ين كسى كه ست بقلم مى بر تا تايخ يت <br />

كند بايد نسته باشد.‏ بعلا چنين يكر مختص<br />

فعالا نسل قديم نقلا نيست،‏ همين مر هم<br />

با نسخه ها هايى كشو خل بسيا نا<br />

مدسه فمينيستى نبا نمى كنند.‏ تايخ نويسى كه نه<br />

به فعل نفعالا جتماعى قعى مى نهد نه سنت ها<br />

سياسى - مباتى مى شناسد ما صر كه خو <br />

صاحب تايخ قلمد كند صرفا بر بى بضاعتى فكر جهل<br />

سياسى خو عتر مى كند.‏ ما چنانكه خوهيم يد مساله<br />

فقط ين نيست.‏ گشو بر لشكركشى ‏«‏مكرتيك»‏<br />

مپرياليستى يجا مى كند كه تايخ چنين بنويسند كه<br />

مى نويسند.‏<br />

مبانى تاكتيكى:‏ معضل حجا<br />

مقالا نوشين حمد خرسانى مو مساله حجا بطو<br />

كلى،‏ منع حجا برقع فرنسه برخو فمينيسم<br />

يرنى خا كشو به بطو مشخص،‏ يكى يگرحلقه<br />

ها تكوين فمينيسم نئوليبر ير ست.‏ خرسانى <br />

ين مقالا ‏(«مانكن ها يرنى،‏ برقع پوشا سلامى»،‏<br />

‏«سونامى مدخله لت حريم خصوصى شهرند‏»،‏ <br />

‏«همدستى نا طبقه متوسط جبا شد حجا‏»)‏<br />

برنست كه بحثى حيطه متد برخو به مسائل مباتى<br />

مشخصا مساله حجا ئه كند.‏ نقطه عزيمت ين <br />

مقالا‏،‏ نقد ست كه يشا به موضع بخشى نا <br />

سكولا خا كشو تائيد خالت لت فرنسه <br />

منع حجا برقع پوشى ند؛ برسا ين نقد ئه<br />

ين حكم ‏«عالمانه»‏ كه حجا جبا محصو مبا ضد<br />

مپرياليستى ست(‏‎2‎‏).‏<br />

خرسانى معتقد ست كه برخو به مسائلى قبيل حجا<br />

برقع مسائلى حيطه فرهنگ ظيفه جامعه مدنى<br />

ست بطى به كاگز لت ند‏.‏ سپس تاكيد<br />

مى كند كه لت حريم خصوصى نبايد خالت كند<br />

منع حجا موفق سكولا نا موضع برخو ين<br />

برقع فرنسه موضعى ‏«‏يدئولوژيك مانشهر‏»‏ <br />

قلمد مى كند.‏ يشا همچنين برقع پوشيد با حجا<br />

يكى نسته هر پوشش سته بند مى<br />

كند كه حيطه ختيا فر ست نه لتى.‏ لين<br />

مشكل خرسانى ين بحث موضع متناقض ست <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

25<br />

مو خالت لت.‏ سو مشتى حكا پاخو كه هر<br />

متنى هر شريطى مى تونند قابل ستفا باشند <br />

يشا ستفا نها ستا ست،‏ كل بحث حكامى <br />

كه صا مى كند عموما تناقضا موضع خو ، كمپين<br />

يك ميليو مضا همه ست ندكا خط بطى <br />

برملا مى كند كه سا هاست گو فلك بر كاها<br />

مدنى فرهنگى شا كر كر ند.‏ معلو نيست كسى كه<br />

تا ين جه مخالف خالت لت فرنسه مر پوشش<br />

فرهنگى مدنى فعاليت ها چر ست،‏ نا<br />

كمپين يك ميليو مضا مدفع لغو حجا جبا نبو‏.‏<br />

فرمو نكنيم كه كمپين يك ميليو مضا صلا <br />

طلبا شكل گرفت خانم خرسانى يانش<br />

بيشترين مكانا بر بيا چنين موضعى شتند(‏‎3‎‏).‏<br />

نكته ين بحث بهترين حالت نشانه سرگرنى<br />

نظر فكر چهر شاخص مدسه فمينيستى ست.‏<br />

خرسانى توضيح نظر خو مبنى بر عد خالت لت<br />

حو خصوصى بعد توضيحا مفصل مو موضع<br />

فمينيسم مو هه 70 60 ميلا مبنى برعد<br />

تفكيك حو خصوصى عمومى مى نويسد كه بحث مو<br />

60 هه ها ماكسيست سو » فمينيسم ساسا <br />

70 مطر شد بو فلسفه ‏«كل گريانه»‏ ناشى مى شد<br />

كه جامعه يك كل مى بيند نه تفكيك شد به حو<br />

خصوصى عمومى مانند نچه ليبرليسم كشوها<br />

عمومى بحث تفكيك حو ست».‏ مر مكرتيك<br />

خصوصى يا بعبا يگر بطه حو خصوصى عمومى<br />

بحثى صرفا حيطه مساله نيست.‏ خرسانى گر مى<br />

خوهد بر مبنا ين بحث مبانى قابل تكايى بر مثا <br />

برخو به مساله حجا فرهم ؛ خصوصا گر عليرغم<br />

لقا فمينيستى يكى موضع كلاسيك فمينيسم<br />

مو قبو ند‏،‏ موظف ست مساله حو خصوصى<br />

عمومى همه بعا با كند.‏ ما خرسانى ين بحث<br />

ها بر گشايى يافتن هكا بر حل مساله<br />

حجا طر نمى كند.‏ ين مه مى بينيم.‏ يشا<br />

حو خصوصى بحث حو كه ستدلا به ين كنش<br />

عمومى يكى مباحث پايه فمينيسم بو ست ناگها<br />

همه بحث ها موجو كنا گذشته مى گويد:‏<br />

» من خوهر فمينيست جهانى يا گرفته كه بر<br />

ما‏،‏ هر برهه خا‏»‏ ‏«شريط ‏«موقعيت»‏ سا<br />

موضع گير عمل كنم ..... حتى گر برخى فمينيست<br />

ها يك معين،‏ بحث تدخل حو ها خصوصى<br />

عمومى هم مطر كر باشند ما ليل نمى شو كه<br />

ين بحث جانب ما نسل كنونى فمينيسم معاصر هم<br />

كشو مانند ير يه ها مقد حياتى تلقى<br />

شو ملز باشيم كه حتما موقعيت خا متفا

26<br />

كنونى ما‏،‏ نها بكا بنديم.»‏<br />

ين بد نظر‏ِ‏ جالب،‏ گو خلاقيت فكر خرسانى نيست<br />

بلكه بيش هرچيز ناشى پوتونيسم ست.‏ معلو نيست<br />

ظها نظرتش به چه پا بند ست؟ ماكسيسم كه<br />

ما شتن كه يشا مى نيم ست شهر‏»‏ ‏«‏ما<br />

بيز ست.‏ پا بند ليبرليسم كلاسيك هم كه نيست گرنه<br />

تما ين سا ها يك كلمه مى گفت كه حجا نبايد<br />

جبا باشد.‏ مو مباحث فمينيستى هه ها خير<br />

هم كه تا با موضع يشا قابل نطبا نيست ناگها مبد<br />

موضع من جا به شريط مشخص ‏«نسل<br />

كنونى فمينيسم معاصر هم كشو مانند ير‏»‏<br />

مى شو‏.‏ سو مشخص كسى كه با بهر جهت نامى<br />

كر لاقل ستانش بسر قسم مى خوند ين<br />

ست كه بالاخر چه سيستم شى تفكر شما شكل مى<br />

هد؟ عليرغم گه هايى نسبيت گريى نقطه عزيمت<br />

خرسانى حتى يك پسامد باعُرضه هم نيست.‏ ستى<br />

بايد بر چه پايه گرفت،‏ جد خرسانى باشد قر گر<br />

قابل عتما بو موضع سنجيد؟ علت طر ين<br />

پرسش شكستن عتبا خانم خرسانى نيست.‏ چر كه يشا<br />

فى لحا با ين موضع سر گم شفته نا‏،‏ خو <br />

شكسته ند!‏ توضيح خرسانى بطو يقين ين خوهد بو<br />

كه يشا پرگماتيست ست.‏ ين هم نقل قو بالا مى<br />

تو يافت هم جاها يگر خو بصرحت گفته<br />

بست بو پرگماتيست مى شو نيست.‏ ير ند.‏<br />

خدمت هد ها يك جنبش عترضى جتماعى<br />

باقى ماند.‏ خرسانى ما ين كا هم نمى كند.‏ ين <br />

بخش بعد نظر مى گذنيم ينجا به نكته يگر <br />

مباحث مى پريم مو حجا‏،‏ برقع موضع تائيد<br />

منع حجا كشو خا سكولا نا بخشى ميز<br />

طر لت فرنسه.‏<br />

نوشين حمد خرسانى كه به مدفعا خالت لت<br />

فرنسه منع حجا برقع پوشى ير مى گير <br />

حجا ‏«پديد ها ندها بغرنج فرهنگى <br />

جتماعى»‏ سته بند مى كند كه بايد طريق ‏«جامعه<br />

مدنى»‏ پاسخ بگير نه ‏«كاگز لت»،‏ ناگها <br />

توضيح حجا ما شا به مغلطه گويى مى فتد.‏<br />

بنا به يت يشا حجا برخلا نظر ‏«‏نا نقلابى<br />

مقطع نقلا تنها نه مر‏»‏ فمينيست ها ير<br />

ظهو حكومت سلامى بلكه پيشتر يك سير پيچيد<br />

تر،‏ همگانى شد بو‏.‏ ين نقل قو نسبتا طولانى مقاله<br />

‏«سونامى مدخله لت حريم خصوصى شهرند‏»،‏<br />

نمىتو گذشت:‏<br />

‏«...‏لى ما ما شا با چنين برخو سو جامعه<br />

باگا مپرياليسم<br />

موجه نبويم،‏ بلكه جامعه كليت ، ‏«كشف حجا‏»‏ <br />

به عنو ‏«نما حكومتى»‏ تلقى مى كر ين كثر <br />

بخش ها جامعه ‏«چا‏»‏ ) مخالفت با نما حكومتى)‏<br />

برحتى مو پذير قر گرفت حتى ‏«سمبل مخالفت<br />

عتر‏»‏ هم شد.‏ حقيقت مسئولا قت فرهنگ<br />

عمومى نخبگا كشو ما شا ) هما سالها<br />

‏«نما عنو به كه ‏«چا‏»‏ كرند مى حسا 1345)<br />

عترضى»‏ حا فرگير شد ست ما ما‏،‏ ين<br />

فقط گر ها سلامى ير نبوند كه ين نما <br />

برگزيدند بلكه به تديج با گستر ، حتى برخى گر<br />

ها چپ ماكسيستى نيز نه تنها هيچ نو مخالفتى با <br />

ندشتند بلكه با ين تفسير ‏(«چا‏»‏ به عنو‏:‏ نما عتر<br />

سياسى به حكومت شا‏)‏ همرهى نشا مى ند........گر<br />

ها نقلابى چپ نيز گا ين نما ستفا سياسى هم<br />

مى كرند ‏(هرچند برخى نا‏،‏ ستفا چا <br />

كنند).‏ بر مى محد منيتى»‏ صرفا به ‏«‏ستتا <br />

همين ست كه تفاقا بعد نقلا 75 كه حجا جبا<br />

شد هيچ كد گر ها سياسى نقلابى بر مخالفت<br />

با ، هيچ نو بز مشرعى چنته ندشتند،‏ .... چه بسا<br />

فمينيست ها بينيم برخى مى كه گا همين ست <br />

چپ يرنى مر‏،‏ به شكلى فر گونه سرشا حسا <br />

تعصب بربر هر نو ‏«حجا‏»‏ ‏(حتى به عنو يك<br />

نتخا شخصى)‏ مى يستند نفى نفرين مى كنند.‏<br />

حتما كه ‏«حس شر‏»‏ يك هه سكو بربر<br />

حجا ‏«به عنو نما عترضى»‏ ما شا‏،‏ برخى<br />

موقع بهر بر سياسى بربر ‏«حكومتى»‏<br />

كه خوها سرنگونى بوند»،‏ نا پس نقلا <br />

سو با‏»‏ طر » قولى به به حجا‏،‏ شد جبا<br />

ست نگا كه يگر نمى تونند مينه ‏«حجا‏»،‏ به<br />

شكلى معقو منطقى برخو كنند.»‏<br />

خرسانى تما سا ها قلم نى عرصه مساله<br />

پيچيد ‏«نما بطه ست.‏ نفهميد نكته نا<br />

فرهنگى»‏ با مذهب ‏(يعنى مثلا هما حجا برقع)‏ <br />

نقش مذهب سياست خصوصا سلا بعنو يك سنت<br />

سياسى.‏ حجا پيش نكه محصو پيچيدگى فرهنگى<br />

باشد محصو نقش مذهب پيچيد كر فرهنگ ست.‏<br />

گر ين مذهب،‏ سياسى هم باشد قطعا ين خاصيت به<br />

نماها خو نيز تسر خوهد ير . سنت سلامى<br />

بمو عر جامعه مد بر تثبيت نقش سياسى<br />

خو ، تلا همه جانبه بر شاعه نماها <br />

سمبل ها سنت خو شته ست.‏ حجا ين با<br />

حجا قر سطى متفا بو‏،‏ قيقا به ين ليل كه<br />

سنت سياسى سلامى بر شاعه پيا خو ستفا<br />

كر ست.‏ خرسانى مى گويد پوشش نا سياسى<br />

نكنيد لى يا مى كه ين خو لت ها هستند كه

27<br />

پوشش نا سياسى مى كنند.‏<br />

مو ير فرنسه چيز غير <br />

شا ما نيست.‏ حتى مو ين<br />

كه نقل قو بالا مد نيز چيز<br />

جز كنشى سياسى به يك عملكر<br />

سياسى لت نيست.‏ خرسانى <br />

يا هنو متوجه نشد ند كه<br />

علت تناقض گويى نها مر <br />

حجا‏،‏ ين ست كه نها حجا<br />

فرهنگى مقولا تماما <br />

بند مى كنند.‏ بهمين علت ست<br />

كه يشا قتى به مساله موضع<br />

حجا به برخو فرنسه لت<br />

مى سد به خو لت كا يا<br />

ند بلكه به فعالا يا مر<br />

كه ين مو ظها نظر كر ند كا . حذ مقوله<br />

لت يدگا خرسانى شركا نشانه برتر موضع<br />

سياسى يا فرهنگى يشا نيست كه گويا پوشش نا <br />

قيد سياست خلا كر ند!‏ ين تنها نشانه نشناختن<br />

عرصه سياست نفهميد بطه حجا با سياست ست،‏<br />

هر چند كه فرهنگ نيز نقش بسيا برجسته ختيا <br />

. يا تحميل حجا <br />

باگريم به نقل قو بالا.‏ نوشين خرسانى برسى<br />

پرسه جبا شد حجا مى گويد كه بسيا <br />

نيرها پويسيو ما شا حجا بعنو ستتا<br />

ستفا مى كرند هما مقاله تلويحا معتقد ست كه<br />

همين نيرها ‏«‏يكا‏»‏ بوند كه بجا كا فرهنگى <br />

جامعه موجب حجا شدند.‏ فرتر <br />

ين مشخصا مقاله ‏«همدستى نا طبقه متوسط......»‏<br />

معتقد ست كه:«‏جبا شد حجا ير‏»‏ ‏(‏قعا<br />

چر نوشين خرسانى ين عبا گيومه مى گذ‏.‏<br />

مگر حجا ير جانب لت جبا نبو ست؟)‏<br />

ساسا به ين ليل تفا فتا كه حجا يكى ‏«شاخص<br />

ها مهم ضديت با مپرياليسم غر‏»‏ جزيى گفتما<br />

جنبش ضد شا بو كه توسط كسانى كه مشغو مبا<br />

عليه شا مپرياليسم بوند ين ميا بطو مشخص<br />

متوسط»‏ بوند چپ كه ‏«طبقه مذهبى مبا نا<br />

شد(‏‎4‎‏).‏ ظها فضل بى محتو خرسانى حوشى<br />

بحث مى گذيم به هما نكته ساسى با مى گريم:‏<br />

حجا محصو مبا ضد مپرياليستى بدليل<br />

‏«متخصص»‏ كا خرسانى بو‏.‏ ها يكا ها چپ هما<br />

فرهنگى نهاها مدنى ست.‏ گر فر كنيم كه بهترين<br />

فعاليت بر نا ما شا نو همين كاهايى<br />

مشخص پرسش گا مى كند كه نوشين ست<br />

كسانى كه مستمر همين چر كه لا ست ين يشا<br />

منصو فخمى،‏ مهنا پاسا،‏ ‏(فرخر مى نقل قو نها<br />

پيرنيا مهرنگيز منوچهريا( ستشا هم به خيلى جاها<br />

بند بو نمى تونستند كا بر نا بكنند؟ ثانيا سو<br />

مشخص تر ‏«متخصص»‏ جامعه مدنى ين ست كه يا <br />

نظر يشا جامعه ير ما شا برخو نهاها<br />

يشا چنين بو‏،‏ گر جامعه مدنى بو؟ يافته ستقر<br />

بر كتل تلا كه با علم ست هه چر ستانش<br />

يجا نهاها مدنى گا مى گذنند؟ ستى چه حد<br />

قو يت لا ست تا يافت كه جامعه<br />

ختنا ير ما شا‏،‏ نهاها مدنى – نهايى كه<br />

موجو بوند-‏ جايى فعل نفعالا جتماعى حركا<br />

ما حجا علت شاعه گر بعلا ندشتند؟ عترضى<br />

شا ين بو كه نا چپ با مخالفتى نمى ند <br />

كافرهنگى لا بر ستو ندشتند،‏ سو ين<br />

ست كه شما با ين همه مكاناتى كه يد بوجه هايى<br />

كه ختياتا قر مى گير چر نتونسته يد نزيك به<br />

فرهنگ حجا طلبى،‏ صلا گفتما بعد عر هه <br />

تحميلى جامعه ير تغيير هيد(‏‎5‎‏)؟ به ين ترتيب<br />

شايد بتو گفت كه علت شاعه حجا جمهو<br />

سلامى هم ناشى سا مثا خرسانى خيل بستن<br />

شا به يت الله ها مد ست.‏ ما خير.‏ علتش فقط ين<br />

نيست.‏ ين پرسش ها تحريك كنند فقط بر نشا<br />

پوچى ستدلا سركر مدسه فمينيستى ست.‏<br />

حجا ير مر سياسى بو هست.‏ كا فرهنگى<br />

قطعا مى توند به حجا‏،‏ يا عد ستفا <br />

حجا تحميل بى برگشت كر باشد ما تاثيرشته <br />

تحو تغيير ين ست.‏ سياسى تحو تغيير يك گر <br />

سياسى هم لزما نقلا نيست كه مدسه فمينيستى حيانا<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

28<br />

كسى كه مى خوهد چنين شريطى بزعم خو <br />

بر يك گفتما ‏«تا‏»‏ با كند كا سخت تر<br />

ست.‏ سخت تر به ين معنا كه بايد همه خبا فجيع<br />

حشتناكى كه هه گذشته بر صفحه<br />

تلويزيو ها مد همه نابسامانى ها جتماعى<br />

ناشى حضو مدخله مپرياليستى مثلا عر<br />

پذير قابل بها ليبى كنو فغانستا <br />

ستقر ‏«‏مكرسى»‏ قلمد كند<br />

فيو بپرند!‏ تغيير تحولى حد جامعه تركيه مقبو<br />

شد يك سنت سلامىِ‏ فكل كرتى شد‏،‏ بر تحقق ين<br />

مر كافى ست.‏<br />

شا بيت بحث خرسانى ين مقالا ين حكم ‏«حكيمانه»‏<br />

ست كه حجا جبا ناشى غلبه گفتما ضد<br />

مپرياليستى بو مجريانش نيز نا طبقه متوسط بوند.‏<br />

جنبش چپ مبنى بر تركيب نتقا يا <br />

ساختا ساما ها سياسى،‏ نقش نها شا‏،‏<br />

محويت مبا ضد مپرياليستى ‏(كه بعدها لت سركو<br />

نقلا پرچم بدست گرفت)‏ به يا مى طلبد تا<br />

حكا خو باصطلا ثبا كند.‏ خرسانى عاجز ئه <br />

مدسه مفتضحانه خو موضع مو ستدلا<br />

قبا حجا برقع نقش مذهب،‏ با يز شد به مولفه<br />

هايى نقد جنبش چپ با ژستى عالمانه عا مى<br />

كند كه بانى حجا جبا كشف كر ست:‏<br />

گفتما ضد مپرياليستى.‏ علت ين مغلطه گويى ها كماكا<br />

ئه هكا بر خلاصى معضل حجا نيست.‏ خرسانى<br />

طنابى پيد كر ست كه مى شو با ستدلا ها<br />

بزعم محكمه پسند تا عر خو مپرياليسم عر كر‏!‏<br />

بحث بيشتر ين مو به بخش بعد مى گذيم <br />

فقط ين نكته تاكيد مى كنيم كه حتى گر همه نا<br />

چپ نقلابى مبا با مبا ضد مپرياليستى جبا <br />

شد حجا هموكر باشند يا كا فرهنگى گستر<br />

مدسه خرسانى پرسش هم با باشند ند نجا <br />

ستگا فمينيست لتى پرشا‏،‏ ين ست كه شما<br />

كه لاقل <strong>15</strong> سا ست همه گفتما ها مد‏،‏ مدنيسم<br />

هيچگا يد،‏ نو كشف كر خوند پسامدنيسم <br />

برندنبويد،‏ مكانا تريبو ها گستر هم <br />

بر حجا بو گز ختيا هر چر يد شته ختيا<br />

قليت ها مذهبى فرتر نرفتيد؟<br />

بعنو خرين نكته با نكوهش موضع لت فرنسه<br />

به ليل منع حجا‏،‏ بايد به خانم خرسانى يا كر<br />

كه لت فرنسه هما لتى ست كه نقش موثر <br />

بدست ‏«‏نقلابيو‏»‏ ليبى خو حما بلو يجا<br />

باگا مپرياليسم<br />

ليبى ‏(بقو خرسانى)‏ شته ست.‏ مقالا مفصل نوشين<br />

خرسانى با حجا هى بر مقابله با حجا جبا<br />

‏(چه حو سياست چه حو فرهنگ)‏ نشا نمى<br />

برقع حجا فمينيستى بتد مدسه گرنند هد.‏<br />

تماما فرهنگى تعريف مى كند سپس جايى كه بايد كا<br />

فرهنگى كر ‏(مثلا بطه با نا برقع پو جنو ير‏)‏<br />

مى فرمايند كه برقع باعث شد ين نا بتونند جامعه<br />

حضويابند!‏ معلو نيست ما چر بايد يشا بپذيريم كه<br />

علت حجا ما شا گفتما ضد مپرياليستى<br />

مخالف فرهنگ غربى بو نبايد بپذيريم كه علت تد<br />

حجا ( به يژ برقع جنو ير‏)‏ با جو نها مدنى<br />

نتقا غير نگر فمينيستى ناشى مثل مدسه <br />

پوتونيسم گرنندگا ين نها ست؟ حيطه تاكتيك،‏<br />

خرسانى هكا قابل جريى ئه نمى كند.‏ نتظا هم<br />

نيست.‏ فاضا بحث متديك تاكتيكى قرست <br />

بر ئه سترتژ طلايى همو كند.‏ با ين توضيح به<br />

خرين مولفه تكوين فمينيسم نئوليبر مى سيم كه<br />

قضا هم تقرير خرسانى ست.‏<br />

سرنجا قتى : پرگماتيست ها سترتژيست مى<br />

شوند<br />

با مقاله نوشين حمد خرسانى مو ناكايى گفتما<br />

مپرياليسم پس مصاحبه مدسه فمينيستى با شهلا<br />

لاهيجى يكى يگرسخنگويا ين جبهه بر تثبيت<br />

سرگر فمينيسم چرخش جديد،‏ سيكل تحو ين<br />

كريدها صلا طلبى به فمينيسم نئوليبر ضد<br />

مكرتيك بسته شد.‏ شريطى كه هنو مصائب ناشى<br />

عر به مر مپرياليستى تحميل ‏«‏مكرسى»‏ <br />

فغانستا سو ير ترميم نيافته ست،‏ شريطى<br />

كه موشك ها مپرياليستى ليبى بخا خو كشاند<br />

نشا جنايت بر صفحه تلويزيو صحنه هايى ند<br />

شد كه ستكمى جنايا خو قذفى ندشت،‏ بر پاسخ<br />

به ست ند كا مدسه فمينيستى نياچندنى<br />

به بحث سياسى يا نظر نيست.‏ بر بايگانى كر پرند<br />

كه نكاتى كافى ست تنها جنبش نا جريا ين<br />

مو ين موضع جايگا گفت تا شن شو كه كا<br />

جمله ست.‏ شد كجا كشيد به سرنجا گريش ين<br />

نكا مهم سخنگويا مدسه ينهاست:‏ ناكايى گفتما<br />

كشو چپ خا محض»‏ سياست ‏«‏فشاگر مپرياليسم،‏<br />

ضر شتن يپلماسى بر جنبش ها جتماعى.‏<br />

ناكايى گفتما مپرياليسم:‏ مى گويند <br />

مپرياليسم بتبع گفتما مپرياليسم سر مد ين <br />

بحثى بو كه ماكسيست ها قر نوهم مطر كرند.‏<br />

خرسانى بحث مينه منتفى شد گفتما مپرياليسم

طبق معمو با هز ما گر شايد بايد طر مى كند<br />

حاليكه ستدلا لاهيجى بسيا صريح شن ست.‏<br />

توجه كنيد:‏ ‏«همه قتصا جهانى غا شد ند».‏ <br />

لولويى بنا قانع كند كه پس يگر همه ما ست قر ين<br />

كه مقوله يست مپرياليسم نيست!‏ موجو مپرياليسم<br />

قر برسى مو مختلفى ها با تئو مختلف يا<br />

گرفته ست هيچ لا نيست كسى نقلابى ماكسيست<br />

طبقاتى تشخيص مناسبا به يا قا سوسياليست،‏ <br />

جامعه باشد تا مقابل بى خطرعلا كر مپرياليسم<br />

با ين ستدلا ها سطحى بى سر ته بايستد.‏ هر<br />

نشجو حقيقت جو خو علو جتماعى<br />

مى توند ها كتا معرفى كند كه نقش مپرياليسم<br />

يا مختلف سياسى،‏ قتصا نظامى توضيح<br />

مى هند.‏ گربحث نشگاهى قبو نيست،‏ مى تو<br />

صدها كتا مقاله با نقش مپرياليسم جنگ ها<br />

كشتاها نيمه قر بيستم تا به مر ينترنت<br />

يافت.‏ ين نويسندگا ‏«‏سترتژيست»‏ بايد مى تونستند<br />

شد ‏ِمد بو ناكا با بيشتر ها ستدلا<br />

گفتما مپرياليسم ئه كنند.‏ ما غدغه ينا ثبا بحث<br />

نيست.‏ بيا ينكه ليبى گر خطر نابسامانى هست نه<br />

بخاطر مپرياليسم بلكه بدليل فقد نهاها مدنى ست<br />

ما ست قر شهلا لاهيجى ست)،‏ خانم فرمايشا )<br />

قانع كند كه نجا كه فعالا صلا طلب سبز مدسه<br />

فمينيستى .... سا هاست بر ستقر نهاها مدنى<br />

نابسامانى نگرنى كنند جايى بر مى تلا ير <br />

جو ها مپرياليست حضو فر ير‏،‏ غتشا<br />

صف هلهله كنا كاكنا مدسه فمينيستى نيست!‏<br />

نها كه خالتگر مپرياليستى مضر به حا جامعه<br />

ميدنند معمولا با بحث ستدلا‏،‏ با نشا عوقب<br />

سياسى جتماعى چنين مر تلا مى كنند جبهه <br />

مخالفت سياسى مقابل تهاجم مپرياليستى شكل<br />

هند.‏ ما كسى كه مى خوهد چنين شريطى بزعم<br />

خو بر يك گفتما ‏«تا‏»‏ با كند كا سخت<br />

تر ست.‏ سخت تر به ين معنا كه بايد همه خبا فجيع <br />

گذشته بر صفحه تلويزيو هه كه حشتناكى<br />

ها مد همه نابسامانى ها جتماعى ناشى حضو<br />

كنو فغانستا مثلا عر مپرياليستى مدخله <br />

ليبى بها قابل پذير ستقر ‏«‏مكرسى»‏ قلمد<br />

كند؛ جا به ستقر ين مكرسى همه بخوهد<br />

كه چشم ها ببندند تا ثا بمب ها مين هايى كه<br />

هر جايى منفجر مى شوند نبينند؛ بطه ميا<br />

بيما ها مرگ مير كوكا عرقى با ين جنگ ها<br />

حتى سا ها پس ختم جنگ ها كشف نكنند.‏ برستى<br />

كا سختى ست كه حاليكه هه خير بمو<br />

جنگ ها مپرياليستى ميليو ها نفر جها عتر<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

29<br />

مخالفت خو با نشا ند،‏ شريطى كه<br />

مر معتر همين كشوها مپرياليستى با فريا<br />

كر ‏«ما 99‎صد هستيم»‏ كشوها مپرياليست شا<br />

جنگ شهرند نسانى چشم بستن بر حقو <br />

كشتا ندختن بقيمت بيكا فقرنها برحذ مى<br />

ند؛ كسانى پيد شوند كه كمر همت ببندند تا خالت<br />

فا با فيس كر قلمد مكرتيك مپرياليستى<br />

مشمئز كنند با ناكا بو گفتما مپرياليسم<br />

سخن سريى فرمايند.‏<br />

هد طر ناكايى گفتما مپرياليسم بستن سد<br />

ست مقابل هما كسانى كه با هر خطا سياسى<br />

حتمالى نقش جايگا مكرسى نظم نوينى كه با بمب<br />

بر سر مر يخته مى شو شناخته ند.‏ تشخيص لاهيجى<br />

خرسانى ست ست.‏ بر نكه بعد سا ها عليه<br />

كه بشيو كر »نقلابيو‏»‏ ‏«‏نقلا‏»‏<br />

ليبى گذشت،‏ بر حمايت مپرياليست ها ‏«‏نقلابيو‏»‏ <br />

‏(كه ين با خوشا هستند!)‏ با كنند لين قد بايد<br />

گفتما مپرياليسم موضع ضد مپرياليستى مد شد <br />

جايى مدفو كنند.‏ بحث سياسى نظر تخا ين<br />

موضع گير جا چندنى ند همچنانكه ‏«‏نقلابيو‏»‏<br />

ليبى هم مباحث سياسى نظر نبو كه تفنگ<br />

بدست گرفتند خدمت هد مپرياليست ها سربا<br />

جنگى خونين شدند كه تا غا نابسامانى ليبى ست.‏<br />

با ين حا لاهيجى تلا مى كند فا ين موضع<br />

گير ستدلالى ئه هد.‏ بر باصطلا مستد كر<br />

ناكايى گفتما مپرياليسم كه بحث ماكسيست ها بو<br />

با نشانه گرفتن چپ مى گويد «.... يكى ها ما،‏<br />

مسائل قتصا‏/‏ بويژ شتغا نا‏-‏ بو.نها مى گفتند<br />

شا ‏(كه نظر نها سگ نجير مپرياليسم مريكا بو‏)‏<br />

با كر نا به عرصه شتغا‏،‏ ستثما مضاعفى <br />

جامعه يجا كر ست......‏ ». خانم لاهيجى فر شتيا<br />

بمب ها مپرياليستى به مجيزگويى ستگا شا هم<br />

خو گير موضع برگشت كر بى بر ست فتا<br />

يكى ستانش نقل مى كند كه گفته ست:‏ » ين<br />

گر ها ساما ها نقلابى،‏ نا همچنا خدمه <br />

بيش نيستند...».‏ به موضع ضد چپ يشا هيچ قعى نبايد<br />

گذشت قتى كه ين جمله هم بخونيم:‏<br />

» ... خو لمسلمين هم گر نگونه كه عا مى كند<br />

به عنو يك جريا سياسى ‏(بقو خوشا ‏«غير<br />

يدئولوژيك»)‏ پالما مصر شوند من گما نمى كنم<br />

بر ند مكرتيز شد مصر،‏ خطر باشند.‏ بهر حا<br />

نمى شو مصر هستند سياسى قد بخشى نها<br />

كسى كه چنين موضعى يك لولو ساخت».‏ عجب!‏ نها<br />

مو خو لمسلمين نبايد نتظا موضع بهتر

30<br />

بر هر كنشگرجد‏،‏ مستقل عرصه فعاليت ين<br />

پرسش مطر مى شو كه صولا يپلماسى بر<br />

يك جنبش جتماعى يعنى چه؟ كسانى كه تا چند<br />

پيش هر نو حر سياست طعن لعن<br />

مى كرند چگونه ست كه يكبا با با بيا <br />

قد بمعنا كلاسيك جامعه سرمايه <br />

حر مى نند؟ قعا چر جنبش ها جتماعى<br />

به يپلماسى نيا ند معنا ين يپلماسى<br />

چيست؟<br />

مقابل چپ يا تلا بر خلا كر نا برقع پو<br />

جنو كشو يك نما غير جبا فرهنگى شت.‏ حسن<br />

گفتگو مدسه فمينيستى با خانم لاهيجى ين ست كه <br />

برخلا موضع خرسانى با صرحت سخن مى گويد.‏ چر كه<br />

خرسانى هرجا عايى مى كند ) جمله مقالا بالا)‏<br />

مى پيچاند مى چرخاند موضعش گر ما با با <br />

هفت سو پنها مى كند لا مى گذند.‏ ين <br />

مطلقا بدليل فعاليت شريط ختنا محظو منيتى<br />

نيست بلكه تماما ناشى پرگماتيسم كوته بينانه نا<br />

بنر خو ست كه ختنا به مشرعيت كا<br />

مى هد.‏ عالم تفكر پرگماتيستى ين شيو موضعگير‏،‏<br />

بحسا كا ‏«خرمند‏»‏ ‏(بقو لاهيجى)‏ گذشته مى<br />

شو‏.‏ چر كه قتى پا تسويه حسا با چپ كنو همه<br />

مخالفا مپرياليسم مى سد صرحت لهجه گستاخى<br />

پر ‏«خرمند‏»‏ بلهانه شا كنا مى ند.‏<br />

به خانم خرسانى شركا بايد گفت كه گر كا فرهنگى <br />

نهاها مدنى كمپين ها مختلف جنبش سبز <br />

شته پز بر صلا لت سلامى ستقر مكرسى<br />

پاسخگو نبو‏،‏ بهتر ست لاقل با خو ست باشند به<br />

نقد سياست هايشا بنشينند نه ينكه يك طر حجا<br />

كنند قلمد مپرياليستى ضد مبا محصو جبا<br />

سو يگر بر مپرياليست ها خو عبوبى سر<br />

صد نعش مخالفا مپرياليسم ببينند.‏<br />

كه فاضا مى ند نوشين خرسانى محض.‏ فشاگر<br />

با ناكايى گفتما مپرياليسم پاسخى شايسته<br />

خوهد گرفت.‏ ينر بجا فع جو ين موضع گير<br />

تيغ نتقا بر گر چپ خا كشو مى گذ‏.‏<br />

بحث جد ينكه بد همين مقاله كذيى يشا<br />

لاقل چاچو هما ‏«‏مكرسى»‏ پرمپرياليستى <br />

ئه هد يقه فعالا چپ خا كشو خل ) <br />

كشو گويا يگر هيچكس به ين بيما مبتلا نيست!)‏ مى<br />

گير كه مشغو ‏«‏فشاگر محض»‏ ند ينكه فشاگر<br />

محض باعث ‏«منز سا‏»‏ لت همو كر بر<br />

عما خشونت برند حكومت مى شو‏!‏ ين حالى<br />

ست كه پيا نتيجه سياسى بحث تماما ين ست كه<br />

بپذيريم كه مپرياليست ها بى خطر بيايند يكتاتو <br />

منقر شو‏،‏ همچنا كه ليبى ساقط شد.‏ ين ظاهر<br />

هم كه همگا نيست.‏ صحنه هايى خشونت ميز صلا<br />

همين خر ليبى يد ند لابد سو تفاهم ست!‏<br />

پايكوبى مدسه فمينيستى بر مپرياليست ها به كنا‏،‏<br />

لى خرسانى ستانش فرمو مى كنند كه گر همين<br />

فشاگر ها خا كشو نبو‏،‏ يشا بجز محافل<br />

پستوها بسته به نزيكا لتى فمينيسم سلامى<br />

مچاله شد مجلس سلامى،‏ كس يگر نمى شناخت.‏<br />

قعا قد قو چنين ستدلا هايى چنا كوتا ست كه<br />

نسا فقط مى توند نتيجه بگير كه بيخو نيست مدسه<br />

فمينيستى يك حكومت ستيز تحمل مى كند.‏<br />

يپلماسى جنبش نا‏:‏ بر مينه چنين بحثى ست<br />

كه لز يك يپلماسى مستقل جنبش نا جانب<br />

لاهيجى خرسانى مطر مى شو‏.‏ قتى خونند قانع شد<br />

كه مپرياليسم خيلى هم خطرنا نيست قر نيست<br />

كسى خونين مالين شو قت مى سد كه ئيس <br />

سا مدسه فمينيستى ها عملى پيش پا بگذند<br />

بر جنبش ها جتماعى يگر هم نسخه بپيچند.‏<br />

ننقطه عزيمت نظريه پر نئوليبر ما ين ست كه<br />

چو مپرياليسم سرمد‏،‏ حالا جنبش ها جتماعى<br />

بايد هر كد يپلماسى خوشا بيا كنند.‏ ين جا<br />

بر هر كنشگرجد‏،‏ مستقل عرصه فعاليت بسرعت<br />

ين پرسش مطر مى شو كه صولا يپلماسى بر يك<br />

جنبش جتماعى يعنى چه؟ كسانى كه تا چند پيش<br />

هر نو حر سياست طعن لعن مى كرند<br />

چگونه ست كه يكبا با با بيا قد بمعنا<br />

كلاسيك جامعه سرمايه حر مى نند؟ قعا<br />

چر جنبش ها جتماعى به يپلماسى نيا ند معنا<br />

ين يپلماسى چيست؟ منظو خرسانى لاهيجى نمى<br />

توند برقر بط حسنه مثلا با فعالا جنبش <br />

مصر تونس مركش .... غير باشد.‏ ين هيچ نيا<br />

به گفتما ترشى مپرياليستى ند‏.‏ پس يا منظوين<br />

جايز همبستگى ستانه بط برقر يپلماسى<br />

قلم طلايى جو نقر بد بستا ها ين چنينى<br />

‏(كه معلو نيست كد جنبش جتماعى حل مى<br />

كند)‏ با نهاها كنشگر جومع غربى ست؟ ما ينكه تا<br />

بحا هم يج بو كم نيستند كسانى كه ين عرصه با<br />

يكديگر به قابت ها جانانه بحسا جنبش ها جتماعى<br />

نشسته ند.‏ با تكا به بحث بى پايه خرسانى لاهيجى <br />

مو مپرياليسم بنابرين تنها مى تو به ين نتيجه سيد<br />

كه يپلماسى مو نظر هيچ چيز غير مر مستقيم<br />

باگا مپرياليسم

با نهاها ست نشاند مپرياليستى نيست.‏ خرسانى <br />

همفكرنش يك لحظه تايخى مباحث كلا جامعه<br />

شد متفق لقو هكا ئه ند كه گويا قر<br />

ست قابل تعميم به همه جنبش ها جتماعى باشد.‏ همه<br />

صاحب ‏«‏يپلماسى خرمندنه»‏ شوند،‏ چشم شا به <br />

‏«فرصت ها با شد‏»‏ ناشى چر سبزها مپرياليستى<br />

با كنند،‏ ين .... طنز مضحكى ست كه كنشگر مدسه<br />

فمينيستى قتى هم كه خوستند جنبش نا فرتر فته<br />

مقيا كلا ظها نظر كر هكا تعيين كنند،‏<br />

سر ست به باگا خونين مپرياليست ها مشر شدند.‏<br />

سخن خر<br />

مجموعه بحث ها همين چند ما گذشته جانب ين<br />

جريا شناخته شد جنبش نا‏،‏ چرخش شنى <br />

نشا مى هد.‏ ين جريا پيش تر نيز نه مو مسائل<br />

عمومى جامعه نه مو مسائل مشخص جنبش نا‏،‏<br />

نظر مباحث يكالى مطر نمى كر‏.‏ ما طر بحث<br />

ها فو تماما جز تثبيت يك فمينيسم نئوليبر ضد<br />

مكرتيك ير شكل مى هد.‏ توضيح چنين موضع<br />

گستاخانه بايد فضا حاصل تحولا جا <br />

خاميانه شما فريقا همچنين خرين تقلاها<br />

صلا طلبا قالب جنبش سبز يافت.‏<br />

مو عترضا جها عر ساسا نفجا پايين بر<br />

فع شر يكتاتوها ست يابى به شريطى نسانى تر<br />

ين جومع بو‏.‏ لت ها بزگ غربى كه يگرگويا<br />

مپرياليست نيستند،‏ يا ساليا سا ين كشوها مدفع<br />

يكتاتوها بو ند يا كنو فضا بر خالت مستقيم<br />

تضمين منافع خو مناسب يد ند.‏ مدسه فمنيستى<br />

بر خلاصى شر يكتاتو‏،‏ نمونه ها مصر تونس<br />

سرمشق نمى كند بلكه بر ليبى كشوگشايى<br />

مپرياليست ها سر ست مى شكند.‏ ينا تصو مى كنند<br />

مى تونند بساگى پاييز خونين عر با شاموتى با <br />

با نگ ‏«سبز»‏ جنبش شا بجا بهامكرسى جا بزنند.‏<br />

چشم ختن به قد ها خاجى بر خلاصى شر<br />

حكومت سلامى ميا پويسيو ين لت مر تا <br />

نيست.‏ ما حتى نها كه طو جنگ مريكا عر <br />

فشا بر ير جنگى چنين قو حتما فغانستا‏،‏<br />

گذشتن بر جمهو سلامى ستفا مى كرند چنين<br />

گستاخانه سخن نمى گفتند.‏ جنبش صلاحا فعالا <br />

عرصه ها مختلف گاعليرغم چر سبزهايى<br />

كه گا به نيرها خاجى مى ند هنوبه يند خو <br />

چاچو حكومت موجو ميد شتند.‏ ما مر بعد <br />

سركو فركش كر عترضا عمومى پس نتخابا <br />

سا صلا 1388، طلبا سبز يگر نقطه تكايى ندند.‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

31<br />

مر بها عربى عر جنبش ها عترضى خاميانه<br />

بسيا كنش گر ين حركت نيز به سوسه باسا<br />

طلبا سبز صلا جنبش باسا ست.‏ جنبش ندخته <br />

ين با ساسا خا كشو شكل مى گير‏.‏ جمعى<br />

كنشگر شناخته شد ين حركت كه بقو شجاعى<br />

مجبو به ‏"مهاجر‏"‏ شد ند همين گذشته<br />

بر،‏ گذ تاثير بر هايى تلا متعد مو <br />

سر ساما پويسيو خا كشو مسيرهد<br />

جنبش سبز شكل ند.‏ صلا طلبا‏ِ‏ ير حكومتى<br />

نگا خو مجد باسا بر تلا ‏«مهاجر»،‏ مر <br />

بر هم قطا گذشته ند.‏ خرسانى،‏ لاهيجى<br />

شجاعى ين تلا كاملا منسجم عمل مى كنند.‏<br />

نقا هستند؛ خو پيرمو نير مترصد جمع نها<br />

ضعف موضع سياسى خو با برجسته كر ضعف چپ<br />

موضع سكولاها مى پوشانند؛ تايخ طو بانويسى<br />

مى كنند كه تنها كسانى كه خو نها مى خوهند،‏ عناصر<br />

شكل هند هستند؛ بعد سى سا قتى جنبش<br />

سبزشا مق فتا مپرياليست ها حو حو<br />

جبا كشف مى كنند كه حجا ند،‏ جلو منتظر ير<br />

محصو مبا ضد مپرياليستى بو؛ بالاخر ينكه چر<br />

سبز به پير سلطنت هم فرمو نمى كنند!‏ <br />

همين ها خير هيلا كلينتو گفت كه جنبش سبز<br />

نئوليبر فمينيست ها يد بايد بو‏.‏ ما كمك نخوسته <br />

‏«فرصت با ين پايتخت بر شا مدسه يرنى<br />

شد‏»،‏ ين با چه شى سر هم خوهند كر‏.‏<br />

جنبش هايى ها يا قربانى سركو<br />

قرعه ست.‏ فرهنگى شد سياسى جهل خفقا‏،‏ <br />

به محا كشاند ين جنبش گويا ين بابنا فمينيسم<br />

نئوليبر فتا ست.‏ ست كلا شا كوتا‏!‏<br />

پاقى:‏<br />

1/ بسيا فعالا جنبش سبز صلا طلب،‏ خر خو<br />

مهاجر 88 سا نتخابا پسا سركو بعد ير <br />

مى نامند نه تبعيد.‏ گر بحث بر سر يك نتخا سا<br />

لغت باشد لبته بايد گفت صلا مملكت خويش،‏ خسر<br />

نند.‏ ما قتى ين تبيين مبنا قضا چند چو تبعيد<br />

طو سركو سى چند ساله ير خصوصا<br />

هه شصت مى شو يگر بحث بساگى يك نتخا لغت<br />

نيست.‏ سو ين ست كه يا ينا خو مهاجر مى نند<br />

بر ينكه ظرفيت سركو جمهو سلامى كمرنگ<br />

نشا هند؟ يا مى خوهند بر سركوبگر بو ين لت<br />

مانى كه بسيا شا ستگا شريك بوند<br />

سرپو بگذند؟ يا شايد نقد پو ند كه لا نباشد

32<br />

مثل بسيا تبعيديا ندگى صفر مطلق غا<br />

كنند؟ هر چه هست لغت مهاجر تبعيد ين <br />

جا با كه بسختى بشو سياسى با چنا يگر<br />

به كتب لغت ... چنانكه خانم شجاعى مى كند ير با<br />

تحميل شد بر ين لغا گريخت.‏<br />

2/ معضل حجا طو هه نو ميلا‏،‏ معا<br />

مجهولى بر مقابله با سير فزيند پناهند به كشوها<br />

پايى بو‏.‏ فشا بر محجبين مسلمانا جمله قدماتى<br />

بو كه بنا بوين ند فزيند متوقف كند.‏ ما پس <br />

ستيز مسلما گستر سپتامبربتبع ياهم قايع<br />

بعا پايى كشوها برقع حجا مساله غر‏،‏ <br />

جديد به خو گرفت.‏ ممنوعيت حجا فرنسه مباحث<br />

غربى سيستم مكرسى محديت مو يا<br />

يك حكومت لائيك مثل فرنسه من . هر چند بحث<br />

لت خالت نا پوشش مو نيز ينجا <br />

بو ما مساله بد مربو به شريطى بو كه پس 11 <br />

سپتامبر غربى بوحشت ندخته بو‏.‏ موضع <br />

غربى ينجا فرنسه بدليل نقشى كه يجا جنگ<br />

ها بى پايا با تريسم بر خو تعريف كر بوند<br />

مطلقا موضعى برحق نبو‏.‏ حجا ميا همه مسلمانا<br />

جبا نيست هر مسلما محجبى هم تريست نيست.‏<br />

بسيا شهرند غربى مقابل ين موضع لت<br />

هايشا يستاند،‏ حا يا موضع نسبيت گريى فرهنگى<br />

هايشا لت موضع ضد مكرتيك به يا سرعتر <br />

كه بر پيشانى هر مسلمانى فى لحا يك تابلو تريست<br />

نمى شو‏.‏ بحث مطلقا به ين خرسانى بوند.‏ يخته<br />

نما پوشش محد فقط حجا مساله يشا<br />

فرهنگى مو برسى قرمى هد به همين ليل نمى<br />

توند بفهمد كه پسِ‏ پشت ممنوعيت حجا فرنسه<br />

مپرياليستى سياست هما پايى،‏ كشوها يگر <br />

خوبيد بو كه بعدها نوشين خرسانى قر بو بلندگو<br />

تبليغاتى شو‏!‏<br />

مد جومع ست.‏ بحث متفا ما برقع مو <br />

بمنظو تسهيل مر مر جتماعى،‏ شهرند حق<br />

ند چهر يكديگر باشناسند.‏ گركسى همسايگى<br />

شما با برقع فت مد مى كند كجا مى تونيد بدنيد<br />

كه هر با هما شخص مى بينيد چگونه مى تونيد<br />

مثلا محل سكونت تا حسا منيت كنيد؟ مساله به<br />

همين ساگى ست<br />

3/ همين خر منصو شجاعى مصاحبه كر ند<br />

با حسن يوسفى شكو ‏(‏ين گفتگو سايت ‏«كانو<br />

نا يرنى»‏ موجو ست)‏ يكى يگر چهر ها شناخته<br />

شد صلا طلبا كه لاقل موضع شخصى خو بسيا<br />

مذهبى تر نوشين خرسانى ست.‏ يشا لاقل مر به<br />

ين نتيجه سيد ند كه حجا نبايد جبا باشد ما<br />

خرسانى فمينيست كه باعتبا ها كمپين ئتلا باسم<br />

جنبش نا‏،‏ سر ميا سرها ، ترجيح مى هد<br />

جبا بو حجا به مپرياليسم صل باشد تا موضوعى<br />

بر لغو شد‏.‏<br />

4/ صدقه سر لز تطهير مپرياليسم،‏ نوشين خرسانى<br />

به ستفا مقوله ‏«طبقه»‏ هم نا مبا<br />

نقلابى ما شا يك جا كيسه طبقه متوسط مى<br />

چپ ها ساما سياسى فعالا بخشى ينكه يز‏.‏<br />

حتى مثلا مجاهدين برخاسته طبقه متوسط شهر بوند<br />

هيچ حقانيتى به موضع خرسانى نمى هد.‏ ستايزبحث<br />

‏«طبقه»‏ پنها شد پشت نا حمتكش قتى قرست<br />

بر گفتما بى خطر مپرياليسم همو شو يگر<br />

حتى ين سو كه مگر نوشين خو هل كد طبقه<br />

ست،‏ غيرضر مى كند.‏<br />

5/ خانم خرسانى مثالى نا برقع پو جنو ير<br />

مى ند مدعى ست كه برقع پوشيد ين نا برخلا<br />

نظر برخى يرنيا خا كشو كه مدعى ند برقع مانع<br />

حضو جتماعى ست،‏ نه فقط مانع حضو جتماعى<br />

نا برقع پو جنو كشو نشد بلكه ين هى ست<br />

كه حضو جتماعى نها تسهيل مى كند!‏ معلو مى<br />

شو كه شتن مونوپو كا فرهنگى ستقرنهاها<br />

مدنى بنا جنبش نا فا نا حمتكشا<br />

) مقاله همدستى نا طبقه متوسط....)‏ قر نيست حتى<br />

تاثير جزيى ندگى ين نا شته باشد.‏ يا تلا<br />

بر خلاصى يك جبر فرهنگى بنا برقع منطقه<br />

كه گرما طاقت فرسايش بانز ست،‏ نيا هم<br />

به مبا ضدمپرياليستى ند تلاشى بر مبا عليه<br />

يك ‏«نما پيچيد فرهنگى»‏ نيست؟ به لغت ‏«تلا‏»‏ <br />

‏«مبا‏»‏ توجه كنيد.‏ كا فرهنگى جامعه مثل ير<br />

ير پوشى برقع بعلا ينها هر به حتيا<br />

جبا نيست بطى به برند هم ند‏.‏ پس قعا<br />

چر ين ستگا مجا فمينيستى حتى بر ين مساله<br />

سا هم نمى توند تاثير بگذ؟ نصا بد ست كه <br />

خرسانى يگر ست ندكا مدسه فمينيستى نتظا<br />

كه مشغو ست مدعى يشا گر ما باشيم.‏ شته يا<br />

طر مبانى برخو به مسائل تاكتيكى ست بايد قاعدتا<br />

به نمونه ها كنكر هم بتوند پاسخ بدهد گرنه نشا<br />

نويسى صفحه سيا كر جز ينكه تناقضا موضعش <br />

ند‏.‏ كند خاصيت يگر <br />

باگا مپرياليسم

33<br />

سكسوليته،‏ خوبيگانگى <br />

سرمايه<br />

شيلا مكگرگو<br />

برگر‏:‏ با <br />

يرستا‏:‏ شا مين<br />

ياشت مترجم<br />

يك قبل كه بهز به حا كما بر ين مقاله بريم<br />

فرستا خوست ببينم بر ترجمه مناسب ست يا نه.‏ با هما<br />

بو‏.‏ كر نتخا نا مسدله با خو خا سو<br />

به گمانم پاسخم هرگز نخوند.‏<br />

به يا پيكا هايى نا<br />

چند شما پيشين نشريه ‏"سوسياليسم بين لمللى"‏ يكر ماكسيسم پيرمو كسب<br />

بحثى با " نا با مقاله 1 جين پريتچا ست.‏ شد به بحث گذشته سكس كا <br />

كا جنسى"‏ 2 پاسخ نقانه به گريل نتىيتتاكر مىهد.‏ 3 جس به ين نقد<br />

مقاله به نا ‏"تبعيض جنسى كسب كا سكس"‏ 4 پاسخ مىهد كه يل يتتاكر <br />

5<br />

نيز به ترتيب به پاسخ مىهند.‏<br />

مقاله پريتچا موقعيت متضا كا جنسى مقابل هم قر مىهد،‏ ‏"‏لغاگر‏"‏<br />

ست 6 مشاغل"‏ ‏"‏يگر شغلى چو كه تن فرشى پند همچنين ين ‏"جرئى".‏ <br />

نظا فرشى تن كه لغا همه متفقلقوند يتتاكر يل ، مىكند.‏ پريتچا‏،‏ <br />

سرمايه شدنى نيست.‏ همه بر ين باند كه بايد كا كاگر سكس مشتريا <br />

جرئى شو‏.‏ همه كسب كا جنسى نتيجه ستم بر ، خوبيگانگى جامعه <br />

سرمايه مىنند.‏<br />

ختلا بر سر ماهيت سكسوليته نسا هويت ست.‏ يل 7 يتتاكر بر ين باند كه<br />

بحث پريتچا ‏"متكى بر نگاهى يدليستى عما جنسى چو بخشى جدناپذير <br />

خو نى ماهو ماست"‏ . 8 پريتچا عا كه " سكس بخشى طبيعت نسانى<br />

ماست،‏ تجربه كه بر هويت فر محويت ضا مىكند."‏ حالىكه 9 يل<br />

يتتاكر معتقدند ‏"هسته هويت فر هرنچه باشد مىتوند سكسوليته بر بگير ما<br />

10<br />

بهيقين برگيرند تما عما جنسى كه فر شركت ، نيست ".<br />

چنانچه يل يتتاكر ست بگويند كه سكسوليته بخش ساسى طبيعت نسانى نيست<br />

نهتنها پريتچا بلكه من 1989، كريس هامن 1994 جويت 2010 همه<br />

شتبا بويم،‏ نويسندگا برجسته چو نگلس،‏ ببل كولنتا نامى نمىبر‏.‏ لبته<br />

منظو ين نيست كه ‏"سنت قطعاً‏ ست مىگويد " بلكه خشم نهفته پاسخ <br />

به يل يتتاكر پاسخ غضبلو متقابل نا نشا كه بحثى بنيا مطر<br />

11<br />

ست.‏<br />

بنابرين نيا ست تا شنى سكسوليته نسا بطه با خوبيگانگى <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

34<br />

ستم بر نا ئه هيم.‏ 12 همچنين بايد نشا كه چگونه<br />

شريط قتصا نئوليبرليستى كه سا 1990 جها<br />

غالب شد،‏ بط جنسى نسا شكل كه پيديش كسب<br />

تحليل مفاهيمى ژ ين جمله ست.‏ نيز سكس كا<br />

بسط پاسخها ماكسيستى به هنجاسا صنعت سكس<br />

تحليل بر چشمند ين همچنين من معتقد . خو <br />

بو‏.‏ خوهد تاثيرگذ سوسياليستى جامعه ما تى<br />

سكسوليته نسا پيش تايخ<br />

سوسياليستها نقلابى هه ين 08 ستدلا<br />

فمينيست ها يكا كه مر به حشى ، خشن<br />

مىپندشت تجا سلا مر بر سركو نا مى-‏<br />

متفا بسيا مر به چالش كشيدند.‏ 13 بحث ها نست،‏<br />

هاست.‏ ما همچنا پى هى ئه تحليلى<br />

ما كه يشه هستيم نسا سكسوليته <br />

توسعه جومع نسانى نتيجه طبيعت نسانى شته<br />

باشد.‏ 14 من حقيقت فتا جنسى مسلم گرفتم ير تكامل<br />

خو نسانى بد ميسر نمىشد.‏ فريند تكاملى كه نسا<br />

مد برخاست سكسوليته نسا نيز شكل .<br />

يكر ماكس نگلس جامعه نسانى مبتنى بر<br />

تحليل ساما توليد باتوليد(توليد مثل)‏ حيا نسا بو‏.‏<br />

خو حيا مه كمك به مر نا كه بز<br />

تضمين مىكرند،‏ فتا نسا شكل كه فتا جنسى<br />

نيز جمله ست.‏ نگلس بعدها علا كر كا عامل صلى<br />

گذ ميمو به نسا ست.‏ نساها <strong>15</strong> طى ميليو ها سا<br />

مقا ‏"‏بزسا فرهنگى"‏ مقا موجوتى جتماعى<br />

كه با يكديگر همكا تباند حيا خو تضمين<br />

<strong>16</strong><br />

كرند.‏<br />

هامن خاطر نشا مىكند كه لگوها فتاها جنسى <br />

ميا شامپانزها‏ِ‏ پيگمى ‏(نزيكترين عمو ها ما)‏ <br />

بيش 4 ميليو سا تغيير كر‏.‏ شامپانز ها‏ِ‏ پيگمى ما<br />

با حركت بد خو نشا مىهند كه چطو مى خوهند<br />

جفتگير كنند.‏ ها قاند غاگر بطه جنسى <br />

سكس باشند.‏‎17‎ هامن مه ستدلا مىكند كه ساما<br />

لگو تغيير ‏"شايد بو ما گونه نيا بزگتر،‏ جتماعى<br />

سكسوليته ما ها،‏ تشويق بطه ئمى ميا نر ما<br />

كه طو ما شفته نسبت به جفتگير <br />

شامپانزها متعا شاهديم توضيح هد".‏ 18 كا‏،‏ فرهنگ<br />

بزسا گذ ميمو به نسا پيش ند،‏ عين<br />

حا تغيير سكسوليته بط جنسى ين مسير <br />

ضر ساخت.‏<br />

تايخ پيش ها كه نسا مىكند ستدلا نگلس<br />

جومعى بد طبقه،‏ سركو لتى نابربر بين مر<br />

مىيستند.‏ 19 تقسيم جنسى كا ميا نا مر جو<br />

شت ما ستم بر نا سو مر جائى ندشت.‏ ين<br />

نظر مجموعه نساشناسا فمينيست ماكسيست<br />

تاييد كرند.‏ ها ‏(‏نساشناسا‏)‏ ينبا كه نساها<br />

مر كه شكاچى-جمعند كوچك ستهها <br />

همكا با هم،‏ حيا گر تضمين مىكرند،‏ هم <br />

هستند.‏ 20 چنين سته هايى تا سط قر بيستم مشاهد<br />

شدند خصائلى چو همكا‏،‏ نبو سلسله مرتب بط <br />

بربر بين مر به نمايش مىگذشتند.‏ بربر جنسى<br />

ين حقيقت يشه شت كه هم جمع ) غالبا بدست<br />

نا‏)‏ هم شكا ) غالبا به ست مر‏)‏ كنا هم به<br />

تد حيا سته مىنجاميد.‏ 21 برخى قبايل شكاچى-جمع-‏<br />

چرخشى ‏(سيا‏)‏ جنسيتى نقشها شمالى مريكا ند<br />

نقشها مىتونست كو كه پذيرفته بوند <br />

22<br />

جنسيتى غير جنس بيولوژيكى خو بپذير‏.‏<br />

ين فتا جنسى با تشريك مساعى محيطى بربر<br />

تكامل يافت كه به حتما يا ماهيتى توفقى برخو<br />

بو ست.‏ حالىكه نسا ها محد به جفتگير فصو<br />

خاصى نبوند،‏ سكسوليته نسا با جنبه ها لذميز<br />

تكامل يافت كه با نيا مستقيم سته بر توليد مثل تباطى<br />

ندشت.‏ جومع نسانى ليه تحت نقيا نظم ساعتى نبوند.‏<br />

لحظهها فرغت،‏ نا مر مىتونستند بطى ها<br />

قيد بين عضا خو سته پيش بَرند.‏ گر 23 كا عامل<br />

تطو ما به عنو گونه متفا بو‏،‏ ظرفيت لذ جنسى<br />

ما نيز به همر تكامل يافت.‏<br />

ين بيا‏،‏ گونه كه يل يتاكر عا مىكنند "<br />

يدگا يد سكسوليته جدناشدنى نى <br />

ما"‏ نيست.‏ 24 بلكه يكر ماترياليستى ست كه حقيقت<br />

تكامل غا مىكند شد ما بستر توليد باتوليدِ‏<br />

حيا نسا تعامل با طبيعت مىنشاند.‏ ما با حو<br />

بينايى،‏ شنويى،‏ بويايى،‏ لامسه چشائى متولد مى شويم ما<br />

چگونگى بهكاگير ين حو بستگى به جامعه كه<br />

بزگ مىشويم.‏ ما مىتونيم صحبت كنيم ما ين كه<br />

كد با مىمويم به بانى بستگى كه جامعه<br />

ما بد سخن گفته مىشو‏.‏ سكسوليته نسانى نيز چنين<br />

ست.‏<br />

ستم بر جومع طبقاتى<br />

سكوساليته،‏ خوبيگانگى سرمايه <br />

پيش نسا جنس كه مشخصه بربرخوهانه بط<br />

تايخ بو با شد جومع كشا به پايا خو سيد.‏ نگلس<br />

جامعه طلو تنيد كه ستم بر مىكند ستدلا<br />

طبقاتى ظهو خانو ست.‏ نا 25 نقيا مرند،‏<br />

مانند بسيا نا مر كه تحت نقيا طبقه حاكم-‏<br />

ند.‏ ين تحو تايخى به قوعد مبتنى بر بربر يگانگى<br />

پايا بط فر ما بنابر نياها جومع طبقاتى كه<br />

كر‏.‏ باتعريف پى هم مدند <br />

هانا مر بر تنو بط فر پيشاسرمايه

جايگا همجنس گريا كه چگونه بط مىهد نشا <br />

مهمى شته ست.‏ 26 كولنتا نديشهها جالبى<br />

با نو مختلف عشق جومع فئولى ما 27 . شته-‏<br />

تما جومع طبقاتى به هم پيوند مىند:‏ خانو‏،‏ ستم<br />

بر مقيد ساختن سكسوليته نا به نيا توليدمثلى<br />

‏(باتوليد)‏ جامعه.‏<br />

طلو جامعه سرمايه مجموعه بيشتر تغيير<br />

به نبا جنسى نسا بط شگرفى متناقض ما گرچه<br />

. مرحل ليه ، سرمايه خانو فئولى<br />

هزها سپس كر‏،‏ نابو توليد حد يك به عنو <br />

بعدها ميليو ها تَن به معا كاخانهها جديد ند<br />

شدند.‏ چنين تاثير بر جامعه كهن سبب شد تا ماكس<br />

نگلس نابو خانو طبقه كاگر جديد پيش-‏<br />

بينى كنند.‏ شتبا نا هما غا ثابت شد،‏ ير طبقه<br />

بوژ جديد بر باسا خانو مبا كر‏.‏ خانو<br />

طبقه كاگر نوپا بر تضمين باتوليد طبقه كاگر حياتى<br />

بو‏،‏ چركه خانو مكانى بو كه نسل تى كاگر <br />

شوند توليد به فريند كه ما تا مىشدند <br />

گريزگاهى چو شد حيا خانو ين نمو مىيافتند.‏ <br />

تا صنعتى شد با ستقبا طبقه كاگر موجه شد.‏ ما 28<br />

پامترها تحميل بر مقر لوهايى با خانو ين<br />

بطه جنسى باسا شد:‏<br />

1834، با غيرقانونى علاكر سا فقر قانو صلاحيه<br />

كوشيد تا لگوها بوند،‏ نكر كه نانى بر عانه<br />

پيشين سكس پيش برچيند.‏ قانو يگر سا<br />

1880 سن بطه جنسى بر ختر‏،‏ مقر هرگى،‏<br />

سپىگر هجنسگريى مطر كر بخشى حركت<br />

به سمت بو كه تا تنها بستر يگانه مكا مشر<br />

29<br />

بر بط جنسى حدقل بر نا بنيا گز‏.‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

35<br />

خانو طبقه كاگر با نا <br />

به نقيا مر ، ستم بر <br />

تد بخشيد.‏ نقشها جنسيتى مجز<br />

به همر با توليدمثل كه بر نا <br />

فتا بو‏،‏ تقديس شد كه به تبعيض<br />

هم خانه هم خا خانه نجاميد:‏<br />

ستمز قانونى،‏ حقو چهاچو <br />

نابربر تبعيض جنسيتى.‏ همچنين <br />

نا نتظا مى فت تا نياها جنسى<br />

مر بر ساند.‏<br />

عليرغم ين،‏ بنيا خانو‏،‏ بىچو <br />

چر يك حد توليد تحت ستيلا<br />

فئوليسم به حد مصرفى <br />

سرمايه تغيير يافته بو كه ين<br />

- به مر شركت بنيا ند<br />

چه كه نگلس ‏"عشق جنسى فر‏"‏ مىناميد،‏ تغيير .<br />

مىنويسد:‏ " جامعه سرمايه مد بط <br />

عرفى مشتر مر نا بر سا جابه طرفه <br />

30<br />

نه شكل ند"‏<br />

توليد نبو كالاها خانگى با تبليغا گستر خيلى نا <br />

به مصركنندگا كالاها خانگى مبد كر‏.‏ همچنين<br />

بز خو ظاهر ند شدند تا سكس تشويق نا<br />

حفظ علاقه شوهر به خو ببينند:‏ ‏"‏نا خو-گاهى فزنى<br />

نسبت به ند ظاهر خو پيد كرند.‏ يبائى شهو <br />

كه عظيمى 31 تحولا شبكه پولى مد.‏ مصر نقيا<br />

بربر نا نمايا شد نيز نبايد نظر شت.‏ به يكبا<br />

ينكه چه چيز خريد شو تصميمى پرهميت قلمد شد<br />

نا تشويق شدند تا جذ سكسى به نظر يند.‏ ين <br />

سنايو،‏ نقش نا نيز ند نا مصر كنند جامعه<br />

نوشته شد.‏<br />

جامعه سرمايه نيز يگر مد بلند ندها ما<br />

بوند كه مه حيا خانو طبقه كاگر به عنو حد<br />

متشكل پد‏،‏ ما فرند تحليل بر‏.‏ ين تحولا<br />

تناقضا نبو حو موقعيت نا جامعه من كه<br />

تاثير بسيا بر سكسوليته نا مر نها‏.‏<br />

مهمترين تحو بو كه نا طبقه كاگر كه هرگز <br />

فريند توليد غايب نبوند،‏ به طو نظامند به كا مز<br />

خا خانه كشاند شدند.‏ چنانكه خاطر نشا مىكند:‏ "<br />

مر‏،‏ غالب نا بريتانيا(‏‎17‎ صد)‏ خا خانه كا مى<br />

32<br />

كنند...‏نا تقريبا صد 50 نير كا بريتانيا هستند.‏<br />

ما فزيش موجبا مر نا قتصا ستقلا ين "<br />

طلا‏،‏ كاهش فزيش خانو ها تك سرپرست <br />

فرهم كر‏.‏<br />

تحو يگر پيديش بطه جنسى يمن سقط جنين

36<br />

تضعيف شد لايه كاگر طبقه تحا قتى<br />

فمينيست ها ين بحث به ندختند كه يشه<br />

ها ستم بر نا بيولوژ مر نهفته ست <br />

تجا‏،‏ سلا نقيا نا ست.‏<br />

قانونى بو‏.‏ ين تحو به نا جا تا با برنامهيز<br />

مانى تعد فرند خو كنتر كنند كه بعدها به تشكيل<br />

خانوها كوچكتر ندگى نجاميد.‏ پيشگير با<br />

بطه مكا توليد مثل جد سقط جنين،‏ سكس <br />

جنسى بر سا لذ بد تر حاملگى فرهم كر‏.‏<br />

تحو‏ِ‏ يگر شد مو عمومى بو كه بخشا ظيفه مو<br />

سپر‏.‏ به لت گرفت خانو جونا كر جتماعى <br />

ضمناً‏ با‏،‏ تقريباً‏ ظيفه توليد تما كالاها مصرفى خانو<br />

بو‏.‏ گرفته بر عهد <br />

فر فر جنبش هايى نا<br />

ساها پس جنگ جهانى شاهد گسيل بخشِ‏<br />

عظيمى نا به كا مز خا خانه مو عمومى<br />

نا جو كنا مر نشگا بو‏.‏ خلاقيا محافظه-‏<br />

كا‏ِ‏ حاكم بر هه 50 به شد مقابل يا نا طبقه<br />

كاگر نشجويا يستاگى ، كر‏.‏ ين 33 تصاما <br />

نهايت به ظهو جنبش هايى نا هه 60 كنا ساير<br />

34<br />

جنبشها بخش پا .<br />

خوستها ساسى جنبش هايى نا‏،‏ ستمز مسا‏،‏<br />

شيرخوگاها تما قت پايا به تبعيض جنسى<br />

حق جلوگير با سقط جنين بو‏.‏ فز 35 بر<br />

ين،‏ جنبش هايى نا كليشهها جنسيتى حو ظرفيت<br />

عقلانى،‏ كا سكسوليته نا به چالش كشيد.‏ مينهها<br />

چنين چالشى به شيوها بسيا فرهم مد بو‏:‏ جنس<br />

جنسيت حو ها عمومى،‏ بسيا به بحث گذشته<br />

شد؛ نا جو حق پوشيد منها كوتا كوتاكر<br />

موها خو بدست ند.‏ مر نيز ين حق يافتند كه<br />

صو تمايل موها خو بلند كنند هر جنس،‏<br />

پوشيد جين بى نگ مد كرند.‏ نها همچنا كه خوها<br />

كنتر خو بر ظاهر بد خو بوند،‏ عين حا خوها<br />

كنتر سكسوليته ظرفيت توليدمثلى شا نيز بوند.‏<br />

نا جو نهتنها مشاغلى مختص مر طلب مىكرند<br />

بلكه خوها بطه جنسى خا ير بوند،‏<br />

بد كه سپى خوند شوند.‏ 36 فضايى به جو مد<br />

كه سكسوليته نا به طو جد ميا نا مر<br />

به بحث گذشته مىشد جمله گاسم نا‏.‏ نا جو<br />

خوستا حق لذ جنسى شدند كه ثا مستر جانسو <br />

برگرفتند تا ثبا شيرهايت نظر حتى حمايت مىكر <br />

كنند:‏ ‏"‏كثريت نا نه خو كه با تحريك كليتويسى به<br />

گاسم مىسند"‏ 37 تقليل كليشهها جنسيتى،‏ يچههايى<br />

پيش نا مر گشو تا پتانسيل همسا با فريت<br />

خو‏،‏ فا جنسيت بيولوژيك شا كنند.‏ چركه ستم<br />

نا گر جد‏ً‏ جلو پيشرفت نا مىگرفت مر نيز<br />

مها مىكر‏.‏<br />

هما ما‏،‏ بريتانيا طبقه كاگر بىپر‏،‏ نبر حياتى<br />

با كافرمايا لت قت خو كر‏.‏ همبستگى<br />

طبقه كاگر خو صف ها عتصابا‏،‏ جتماعا‏،‏<br />

طبقه همبستگى كشيد.‏ چنا به سرسر عتصابا<br />

كاگر،‏ سوسياليستها فمينيست ها قا ساخت تا لايه-‏<br />

ها گستر جنبش سنديكاليستى كه ستيلا <br />

مر بو قانع كند كه نا حق كنتر سكسوليته خو<br />

38<br />

طريق پيشگير با سقط جنين ند.‏<br />

حالىكه بسيا ين تحولا‏ِ‏ نقشها نا پايا<br />

ماند،‏ ما يدها بسيا يگر با هايى نا‏،‏ بهنا<br />

پرهيز خوشبينى جنبش ها 8691 كنا گذشته شد.‏<br />

كنش عليه هايى نا چندين سو سر بر؛ كنشى<br />

كه سنگ بنا تحولا‏ِ‏ يگر جامعه نها‏.‏ مبا <br />

طبقه كاگر عليه كنتر ستمزها قونين ضدتحايه<br />

محافظهكا تا به لت 1970 تحليل فت ها سا خر <br />

ماگا تاچر نجاميد.‏<br />

قتى تحا طبقه كاگر تضعيف شد لايه فمينيستها<br />

بر نا ستم كه يشهها ندختند به بحث ين<br />

بيولوژ مر نهفته ست تجا‏،‏ سلا نقيا نا ست.‏<br />

صدها غالب يگر نيز همين ستا به گو مىسيد<br />

كه مدعى بو خوستها جنبش نا مرنگى با بحر<br />

موجه مىكند.‏ همچنين مفهو فتا نسانى با جا به ژها<br />

ماند"‏ خوهند پسر ‏"پسر شد كه يد حيا گربا هن،‏ <br />

كه حاكى كليشهها جنسى ست تغذيه مىكر‏.‏<br />

خر هه 08 پس گسست شته كه فمينيسم<br />

به يد سوسياليسم نا متصل مىكر‏،‏ تبعيض<br />

جنسى سو مر‏،‏ حياتى با يافت.‏ كنش شديد<br />

عليه " ماگر سياسى"‏ كه سياستمد جنا ست<br />

‏"‏نا نتونست مىكرند،‏ نبا ستگر ها سانه <br />

تفاها يد تبعيض جنسى ما به خانه باگرند."‏ <br />

ساسى جنسى پوستينى تا عرضه شد.‏<br />

نئوليبرليسم سكسوليته<br />

‏(نرما‏)‏ تصويرِ‏ به هنجا ئه پيشينه همچنا ين<br />

تجا سكس خير ناتو ست،‏ تجاتى كه نا<br />

بسيا سهيمند ميليوها پذيرفتهند.‏ <br />

ستدلا مىكند كه بخشى توصيف ين پديد ين <br />

سكوساليته،‏ خوبيگانگى سرمايه

37<br />

نهفته ست كه چگونه ‏"فرهنگ هر‏"‏ به عنو كالايى مجا<br />

فرخته شد:‏ ‏"‏ين باتا با تايخ نبرها نا ست <br />

خو كشيد ست كه ين حق شته باشند تا<br />

بيش تا چيز كنند،‏ فا خو ميا جنسى نياها <br />

39<br />

يك شىء صِ‏ ر بر بهرمند يگر باشند."‏<br />

شيو كه سكس به كالا مبد كر كانو فريند به<br />

هنجا نمائى ‏(نرما سا‏)‏ قر . جنبه طبيعت<br />

ما_سكسوليته ما_‏ ما بيگانه شد،‏ غيرنسانى شد،‏ با<br />

بستهبند به خو ما فرخته شد.‏ ين 40 سكسوليته<br />

بيگانه شد ستم بر شكل . بدين علت ست كه<br />

صنعت سكس به طو فزيند‏،‏ تصاير ند خدما<br />

جنسى نا ئه مىكند كه نا خو نيز مشاكت<br />

41<br />

مىكنند.‏<br />

75 ميليا لا مد سالانه ين صنعت بسيا پرسو <br />

جها بر شد ست كه همچنين 02 ميليا فيلم-‏<br />

ها بزگسالا 11 ميليا لالى سكس به جيب مى-‏<br />

نا حق ستفا بيشتر پونوگرفى،‏ حاصل سو ند.‏<br />

42<br />

تجا تيمها حرفه فوتبا‏،‏ بسكتبا بيسبا ست.‏<br />

فر نيا فتا لبا تصاير،‏ ها،‏ با ‏"‏سو <br />

سكس پو به فرهنگ غالب جامعه"‏ همر ست.‏ <br />

سكس فر كه عا ست يگر بحث بشخو ين<br />

43<br />

ند نا ‏"تنها شغل يگر‏"‏ ست.‏<br />

چر چنين شد؟ كليد ين جريا تاثير نئوليبرليسم<br />

بر سكسوليته نهفته ست كه بافت تحولا برسا<br />

خانو طبقه كاگر تضعيف جنبش طبقه كاگر <br />

44<br />

نبو‏.‏ همبستگى طبقاتى قاعد جايى كه يگر <br />

خانو نعطاپذير بر تد بهستى پريچا <br />

طبقه كاگر،‏ هم به عنو بز توليدمثل هم به عنو<br />

يد نا طبقه كاگر نگشت<br />

مىگذند.‏ توليدمثل خصوصى شد‏،‏<br />

به طو مثا خانو‏،‏ بيش هر<br />

چيز منبع ستم بر نا ست.‏ ما<br />

ين تما ماجر نيست.‏ نئوليبرليسم<br />

خانو طبقه كاگر تحليل<br />

بر‏،‏ ين توضيح خوبيگانگى<br />

كالايى شد‏ِ‏ به غايت سكسوليته<br />

به ما كمك مىكند.‏<br />

بط جنسى 40 سا گذشته<br />

تغيير بسيا سر گذنيد<br />

به سكس محد ست.‏<br />

نيست.‏ ختر پسر تر بالغ<br />

شد بط جنسى تر غا<br />

مىكنند.‏ نا نتخا مىكنند كه<br />

تصميم مىگيرند بچه نيز بسيا شوند بچه يرتر<br />

ندشته باشند.‏ طلا ساتر شد ست.‏ فر بيشتر ندگى<br />

با يك يا چند پاتنر نتخا مىكنند.‏ بطه با همجنس كه<br />

تا چند هه پيش غيرقابل تصو بو‏،‏ يگر پذيزفتنى ست.‏<br />

عد گريش جنسى خو ندگى تغيير<br />

مىهند حا كه فر جنسگر هستند.‏<br />

يكى پيامدها چنين تغييرتى ين ست كه نا مر<br />

مسئله ند.‏ گسترتر نتخا طيف خو بط <br />

يگر بطه مد ست،‏ ها فا مىتونند<br />

پى عشق جنسى يا همنشينى باشند ‏(‏نچه نگلس ‏"عشق<br />

جنسى فر‏"‏ مىنامد)‏ حتى گر ثابت شو چنين بطى <br />

تجا مىهد نشا همه ينها . نخوهد مد <br />

جنسى فر بسيا متنوتر گا گذشته ست.‏<br />

خانو ندگى فشاها بايد پشتِ‏ پر ين ما<br />

طبقه كاگر يد.‏ خوسته مو سكس بر ختر <br />

پسر مطر مى شو‏.‏ مر ساعا طولانىتر ير فشا<br />

ما‏ِ‏ نظا مديريتى كا مىكنند.‏ نيايى ندگى مى-‏<br />

كنيم كه"‏ تما نياها نسانى ما به كالا مبد شد‏"‏ كه به<br />

نظر به ساگى خريد يك مكنالد ست.‏ خر 45 هفتهها ما‏ِ‏<br />

مصر لكل مخد عد هايى فشا تحملناپذير<br />

46<br />

ندگىِ‏ كا ست.‏<br />

ما نياها جنسى ما ين چنين ضا نمى شوند.‏ نزيكترين<br />

بط منو به پذير يگر به عنو فر‏،‏ شريك كسى<br />

نسا سكسوليته . نياهايى خو نيز بر كه ست<br />

به مجموعه نسانى،‏ بطى نسانى،‏ ما صبر كنا<br />

سرندگى نسانى نيا ندگى . كنونى هديت بط<br />

جنسى ضايتبخش شو ست.‏ تعجبى ند كه<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

38<br />

ساما جمعى كاگر سكس غر مانند هر<br />

كجا يگر با مونع ساختا جتماعى برست.‏<br />

بسيا كاگر سكس منفرند يا محيط ها<br />

كا كوچكى بسر مى برند.‏ بسيا پيمانكانى<br />

مستقل ند يا ها تجا كوچكى ند خو<br />

كاملاٌ‏ گو قابت مستقيم قتصا قر ند.‏<br />

صنعت سكس ين شكا با يدئوها پونو،‏ سبا با‏-‏<br />

ها جنسى،‏ كلوپها قص برهنه تيك،‏ لالى سكس<br />

شكل سنتى سپىگر خيابانى پر كر ست.‏<br />

جنسى شى عنو به صنعت تقسيم جنسيتى نا ين<br />

مر به عنو خريد محصولا تقويت كر ست.‏<br />

خو جنسى نياها نكا نا تقسيمبند ين<br />

مىند به مر ين با لقا مىكند كه نا پيكرهايى<br />

بر چشم چرنى خريدند.‏ يكى يبائى ها مكا<br />

جلوگير با ين بو كه با يچههايى نوئى كه به <br />

نا مر گشو‏،‏ بط جنسى بد نگرنى حاملگى<br />

نمايشها ساير شكا برهنه قص ممكن ساخت.‏‎47‎ <br />

جنسى،‏ جايگزين ‏"جستجو"‏ بر بط جنسى قعى شد<br />

ست.‏ شمايل پايس هيلتو كه خو لز بطه جنسى<br />

ست گو ين مدعا ست.‏ ين با جين بيركين هنگ <br />

سرژگينسبوگ ‏"‏ستت ‏....من هم همينطو 1967 "<br />

48<br />

مقايسه كنيد كه به نظر مى سد به گاسم سيد ست.‏<br />

يكر ماكسيستى به كسب كا سكس<br />

كا به خانو ما يكر ماكسيستها همه بر ين<br />

سكس چه معنايى ند؟ نخست،‏ ما نيامند نيم تا يكى<br />

جنبهها هم بر نا هم مر كه تقا<br />

ظرفيت كامل ما به عنو فر ست ‏-صر نظر جنسيت<br />

ما-‏ با تعريف كنيم.‏ كه نگاهى به بط جنسى<br />

نسانى شته باشيم كه نه غا شد مبتنى بر جذبيت،‏<br />

ضايت ضا طرفين باشد.‏ چنين بطى چه كوتا يا<br />

بلندمد‏،‏ بين همجنسا يا گر جنسا‏،‏ هايى همسن<br />

يا با ختلا سنى يا‏،‏ ين تصميمى بر خو هاست.‏<br />

نيايى كه مشو تقا تما جنبهها شخصيت نسانى<br />

ست،‏ بستگى مطلق به يك بطه ‏"عاشقانه"‏ جا خو به<br />

49<br />

بط متنوتر بر مبنا همبستگى مىهد.‏<br />

چنين نگاهى تنها با تحو كل جامعه مكاپذير خوهد<br />

شد تنها هنگامى تحقق مىيابد كه توليد بر پاسخ<br />

به نياها نسانى ساما هيم نه كسب سو فزتر.‏<br />

مو به بحث گذشته خو نياها كه بتونيم <br />

به خريد ما كشاند تصميم بگيريم،‏ نقش تبليغا <br />

بين مى‏.‏ ين مسئله به طو خص به معنا جتماعى-‏<br />

شد تما شئو خانو ست تا يچه نو متنو<br />

عشق بط حمايتى چه ميا بزگسالا چه بزگسالا<br />

كوكا بگشايد.‏ فز بر ين،‏ نابو صنعت سكس<br />

ضر خوهد بو تا يگر نا جسم خويش بر سكس<br />

نفرشند مر‏،‏ يگر پى پونوگرفى،‏ قص برهنه <br />

خريد خدما جنسى نباشند.‏<br />

ما مسئله ساماندهى كاگر سكس مر چه هميتى<br />

كه با هرگونه تقبيح نا نقطه بياغايم ين ما بايد ؟<br />

مرنى كه صنعت سكس گرفتا مدند مبا كنيم.‏ بايد<br />

صريحاً‏ مقابل تمامى شكا جرنگا كاگر سكس<br />

فت شامل كمپين بر كه ين بگيريم قر مشتريا <br />

مد نه مر جها حقو قانونى نا بر پيوستن<br />

50<br />

به جامعه مو نتخا خو نيز مى شو‏.‏<br />

ما همچنين بايد صريحا حق كاگر سكس بر تحا<br />

كا بر حقا حقوقى كه به بهبو شريط ندگى<br />

شا مىنجامد،‏ حمايت كنيم.‏ بهيژ‏،‏ بايد تشخيص كه<br />

چگونه تحولا نقلابى،‏ برخى سيبپذيرترين كاگر <br />

جامعه بر تحو ندگى شا تونا مىسا‏.‏ نقشى كه<br />

سپيا پايس فا كمو پايس سا 1871 به<br />

51<br />

نجا ساندند،‏ ين ست ست.‏<br />

ما يا ين بد معناست كه ماكسيستها بايد ساماندهى<br />

كاگر سكس لويت قر هند؟ ينجا بايد كمى<br />

محتا بو‏.‏ ساند‏،‏ نيل پيچر بر كرند كه " <br />

7 كشو كه كاگر سكس ساما يافتهند،‏ عضا<br />

به 5000 نفر مىسد.‏ ين 52 قا ندند.‏ يل يتاكر <br />

بخشى ين مشكلا به با ند:‏ .<br />

بديهى ست كه ساما جمعى كاگر سكس غر مانند<br />

هر كجا يگر با مونع ساختا جتماعى برست.‏<br />

بسيا كاگر سكس منفرند يا محيط ها كا<br />

كوچكى بسر مى برند ‏...بسيا پيمانكانى مستقلند يا<br />

ها تجا كوچكى ند خو كاملاٌ‏ گو قابت<br />

53<br />

مستقيم قتصا قر ند.‏<br />

ستدلا مىكنند كه عنو پيش مىند تا نجا ها<br />

مشابهى مىتوند بر ‏"لولهكشها يا نامهنگا مستقل <br />

يا كاگر خانگى نيز جو شته باشد".‏ ما 54 توجه به مثا<br />

خر هميت . بريتانيا ميليوها خدمتكا خانگىِ‏ تا<br />

پايا قر نوهم به كا مشغو بوند.‏ ما عتصا ختر<br />

كبريتسا كنا كاگر باند يگر كاگر شر<br />

لند بو كه نخستين تحايه سرسر صلى يجا كر<br />

ترسيم كر‏.‏ كاگر مر نا پيشِ‏ چشمند <br />

همو ينبا بحث مىكنيم كه حز نقلابى بايد بر<br />

طبقه كاگر بجنگد تريبو ستمكشيدگا باشد.‏ ما ين،‏<br />

معنايش غا كر ستم كشيدترينا نيست.‏ يكر ما<br />

به ساماندهى كاگر سكس بايد به نبا چنين مشى<br />

سكوساليته،‏ خوبيگانگى سرمايه

39<br />

كه فر معناست بد ين تحليلى شتابز‏،‏ باشد.‏ <br />

نقلابى قتى يكديگر بيابند ساما مىيابند.‏ ما شاخهها<br />

ستاها حزبى بايد بر تجمعا بزگ كاگر‏،‏ نشجويى<br />

بايد ما متمركز شوند.‏ گيرند پيكا سايرينى كه <br />

فر خلا گريانه بپرهيزيم:‏ نفى كاگر سكس<br />

به عنو شمنا صد قر نا تمركز<br />

55<br />

بر نبر‏.‏<br />

ست كه " شوها نى<br />

بزگتر بر كاگر سكس<br />

يجا كر نه خو ما 58 ."<br />

نشانههايى بر كاهش ين<br />

ننگ جامعه يد مىشو‏.‏<br />

طيف گستر كاها<br />

مرتبط با صنعت سكس مر<br />

پذيرفتنىترست:‏ جسم نا<br />

به مثابه شىء جنسى،‏ ختر<br />

سنين پايين تحريك لت<br />

پسر كم سن سا <br />

مىموند با ها<br />

همچنين ستفا يدئوها <br />

پونو غير بسيا پيد<br />

كر ست.‏ 59 ساند‏،‏ نيل پيچر نقل مى شو‏:‏<br />

برنشتاين(‏‎2001‎‏)‏ ستدلا مىكند كه ستفا همه جانبه<br />

نا بد شكل ستفا سكس بالاخص كامل <br />

تبليغا ساير ساكاها توليد فرهنگى باعث مقبوليت<br />

فرگير تيك به هنجاشد ميا شهونى مقبوليت<br />

فزيند بر مر ( به طو فزيند بر نا‏)‏ بر<br />

60<br />

پيگير ين ميا شد ست.‏<br />

ما گر ما به طو مثبت حق ساماندهى كاگر سكس<br />

فا كنيم يا بدين معنى نيست كه معا ساير كاها<br />

قر يم؟ ينجا تعريف كولنتا سپىگر حائز<br />

هميت ست:‏<br />

گذشته هر چيز سپى گر پديد جتماعى ست؛ به<br />

شد به موقعيت نيامند نا ستقلا قتصا نا به<br />

مر خانو مرتبط ست.‏ يشهها سپى-‏<br />

گر قتصا نهفته ست.‏ نا سويى موقعيت سيب-‏<br />

پذير جتماعى قر ند سو يگر طى قر ها مو<br />

يدند كه نتظا تامين ندگى مر خوست-‏<br />

ها جنسى نا چه محد چه خا <br />

56<br />

شته باشند.‏<br />

كولنتا بدستى،‏ سيبپذير قتصا ليل صلى<br />

نتخا تن فرشى ئه خدما جنسى سو برخى<br />

برنگيزنند عامل مانند مر به نا بر مىند"‏ نا<br />

بر به صنعت سكس نيا قتصا ست بر<br />

بسيا ين نتخابى گاهانه ست؛ چر كه پو بيشتر <br />

نسبت به مد كه مىتونند شغل ها متعا شته<br />

57<br />

باشند،به ست مىند".‏<br />

نچه كه تغيير كر ست،‏ به هر شيو ست كه<br />

كالاشدگى سكس با بر صنعت سكس يجا كر<br />

ست.‏ ين چه تاثير بر كاگر سكس گز ست؟ يل<br />

يتتاكر عا مىكنند ننگ همبسته به كا سكس<br />

بنابرين فر بيشتر بيشتر به صنعت سكس كشاند مى-‏<br />

شوند،‏ حالىكه كنش به سو جامعه متفا ست<br />

طيفى ست كه پذير مشتاقانه گستر تا پهلو<br />

بو يا خصومت شكا با برمىگير‏.‏ شد خير<br />

فرهنگ هرنگا نيز مخالفت با جامعه،‏ به<br />

61<br />

يژ محيطها نشگاهى مستند ساخته ست.‏<br />

ماكسيستى سكسوليته<br />

نيا ست تا ماكسيستها مو بسيا قعيتها يد‏-‏<br />

ها شنى شته باشند.‏ نخست كه ميا بط جنسى<br />

مبتنى بر ضايت كه نساها جستجو نند ‏(كوتا يا<br />

بلند مد‏)‏ عمل خريد فر سكس تفا قائل شوند.‏<br />

تفا ميا ين قعى ست.‏ بههمين ليل كسانى كه<br />

بحث)‏ ‏"جد‏"‏ ين ) خو گيرند سكس كا كسب <br />

ساخته تا تجا خو مه هند.‏ بطه فر‏،‏ فر<br />

ميد ند كه ‏"خو‏"‏ باشند،‏ بد كه نقا بر چهر نهند<br />

يا نقش يگر با كنند.‏ لزما كسب كا سكس<br />

كه كسب كا نقشى يفا نقطه مقابل ست؛ ست<br />

سكس ساير بط فر جد كند.‏ به ين ليل ست كه<br />

جامعه تى كه تما نساها بتونند بط خو<br />

كا كه كسب ست كنند،‏ تنها جامعه ضايت حسا<br />

سكس خت بر مىبند‏.‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

40<br />

، تفا بين تيك تقليل پونوگرفيك جسم نانه<br />

به شى جنسى ست . 62 قع ين مو خر به تيسم<br />

ئى مىنجامد كه ممكن ست تا حد توضيح<br />

هد كه چر نا جو بسيا بىتابند تا خو با<br />

معياها جنسى جذ نشا هند بد كه <br />

مفهو قعى چيز بدنند،‏ تجربهها نگيز<br />

عما 63 باشند.‏ شته جنسى بط ضا <br />

جرحى بر ند جنسى نا ين موفقيت ‏"نمايش"‏<br />

ميا ضايت جنسى نشا مىهد.‏<br />

سو‏،‏ مسئله همبستگى طبقه كاگر ست.‏ كاگر<br />

توليد،‏ قد فريند خو طريق موقعيت خا <br />

سرنگونى سرمايه خلق جامعه متفا <br />

ند.‏ ما جنبه ها ساسى عينى بر عملى-‏<br />

كر ظرفيت قد قتصا بايد نظرگرفت .<br />

تحا چو پتكى ست بر پيكر شمن مشتر‏.‏ غلبه<br />

بر نشقا طبقه كاگر بايد فريند موكرتيك<br />

بحث نظر محقق شو‏.‏ همبستگى طبقه كاگر<br />

بر تحو جامعه ضر ست.‏ كاگر مر‏،‏ بايد<br />

كاگر تما ببينند.‏ بربر نيمه چو نا<br />

بايد بپذيرند سكسوليته فر مىتوند متفا باشد <br />

ينكه عتقا مذهبى كيد‏ً‏ مسائل شخصى هستند.‏<br />

چنا كه كولنتا ستدلا مىكند همبستگى يعنى<br />

64<br />

گو سپر پاسخ به نياها يكديگر.‏<br />

چگونه چنين فريند تحقق يابد،‏ تا مانىكه مر<br />

جسم شى جنسى مىبينند كه بايد بر چشم<br />

چرند بر تحريك جنسى يا هر عمل جنسى<br />

يگر خريد كر‏.‏ چگونه نا مىتونند به ين<br />

همبستگى عتما شته باشند قتى كه محكوند<br />

خو چو شى جنسى بر مر نمايش هند،‏<br />

يا حسا مىكنند كه هد نا بايد غو جنسى<br />

مر باشد بد كه نياها خو بر<br />

ساند؟<br />

صنعت سكس ميانبر تحليل برند ين نيا به<br />

همبستگى طبقه كاگر ست.‏ ين ، ماكسيست-‏<br />

ها بايد با عا مبنى بر تيسم يا تامين خدما<br />

مفيد يا تونمندسا نا به چالش برخيزند.‏ بد<br />

خلاگرئى،‏ نيا ست تا توضيح هيم كه صنعت<br />

سكس بخشى ناقص تبا سا ميا جنسى<br />

نسا ست.‏ صنعت سكس،‏ كسانى كه ين كسب<br />

به شى مبد مشتريا هم مشغوند كا <br />

مىكند.‏<br />

حين كه جنبش ها تو با ساختاها<br />

جتماعى ستيز چالش مىكنند،‏ طر مسائلى<br />

پيرمو بط سكسوليته شخصى جتناناپذير<br />

نبايد متعجب شوند كه ميليو‏-‏ ماكسيستها ست.‏<br />

ها نسانى كه نبر با جامعه سركوبگر تغيير<br />

گيرند نديشهها خو متوجه گسستن<br />

تغيير شكل ناخرسند فر بط نجيرها<br />

كنند.‏ ين فريند ميد لتحرير قاهر مشهو بو‏.‏<br />

مسلمانا كنا مسيحيا‏،‏ مر كنا نا پير <br />

كنا جونا‏،‏ همه كنا هم بر تغيير جتماعى<br />

جنگيدند.‏ نفس تا كر‏،‏ شجاعتيافتن حسا <br />

تجربهكر به گونه يگر،‏ بخش تى فريند<br />

همبستگى طبقه مسئله گر ست.‏ نفلابى هايى<br />

كاگر كانو قدما تى خو قر هيم،‏ ممكن<br />

ست شتبا كنيم ما غلطى نمىپيماييم.‏<br />

ياشت<br />

-1 من نيز تصميم گرفتم كه به هما ليلى كه پريتچا عبا " كاجنسى "<br />

خو هر گونه محكوميت خلاقى نكه بر ببر‏،‏ بكا بر‏،‏ مى بكا <br />

كر باشم ، بد نكه نظر ين باشد كه كا جنسى نيز كا مانند<br />

ساير كاهاست.‏<br />

0102 Pritchard 2-<br />

a0102 Dale and Whittaker 3-<br />

0102 Edwards 4-<br />

Dale and Whittaker 2010b 5-<br />

Pritchar, 2010, p.<strong>16</strong>1 6-<br />

Dale and Whittaker, 2010a, pp2-3 7-<br />

Dale and Whittaker, 2010a, p.3 8-<br />

Pritchard, 2010, p.171 9-<br />

توصيفا بسيا بند فرمو ين 0102 يتاكرp186‎ يل 01-<br />

طفر مى كه بر بها نويسندگا عا . سولا‏،‏ كمى به ترتيب<br />

مطر شد ست.‏ گر سكسوليته بخشى طبيعت ما نيست چطو چگونه<br />

پيد شد ست؟ نژ نسا چگونه تكامل يافته توليدمثل كر‏،‏ گر توليد<br />

مثل بخشى طبيعت ما نيست؟ يا يا يل يتاكر نوعى ئاليسم <br />

" غريز جنسى"‏ مطر مى كنند تا باتوليد منه فزنه كه ما<br />

سكسوليته مى ناميم مطمئن شوند.‏<br />

-11 شايد كلمه حتيا ست باشد-‏ تما ما متعهديم تا عليه ستم بر <br />

بستيزيم جهانى عا بط سركوبگرنه همچو كا جنسى بسايم.‏<br />

سكوساليته،‏ خوبيگانگى سرمايه

41<br />

-12 من معتقد پريتچا تحليلى ست شفا ئه مى كند بنابرين<br />

به شيو ها مختلف نچه كه قبلا به بحث گذشته مطر مى كنم.‏<br />

هرچند پريچا نمى تونسته عد توفق بين سكسوليته طبيعت نسانى<br />

پيش بينى كند.‏ ين نيا ست كه ين بحث بيشتر توسعه هم<br />

نيز به ين بپريم كه بيست سا گذشته جايگا سكس سرمايه<br />

تغيير بنيا يافته ست.‏<br />

McGregor, 1989 .-31<br />

41- بر تحليل بيشتر ين منبع ببينيد McGregor, 1989 <br />

Kollontai, 1977<br />

<strong>15</strong>-Engels, 1975<br />

61- تعريفى كه نسن هالا گرهمايىها هه 0891 مو قبا<br />

قر گرفت.‏<br />

Harman, 1994-71<br />

Harman, 1994, p.100--81<br />

Engels, 1975-91<br />

02- بر مر كامل نگلس نظر به شد نگا كنيد به هامن<br />

1994. ين كه يا همه جا حق با نگلس بو موضو بحث ما نيست.‏<br />

12- شكا نيز كا جمعى بو كه نا نيز شركت شتند.‏<br />

22- بنگريد به 1989,p7. McGregor,<br />

32- نكته ماشا ساهلينز كه سا 2003 بيا شد<br />

Dale and Whittaker 2010, p. 187 -42<br />

Engels, 1975-52<br />

Dee, 2010-62<br />

Kollontai, 1977-72<br />

McGregor, 1989,p10-11.-82<br />

McGregor, 1989, p.10-92<br />

McGregor, 1989, p10-03<br />

McGregor, 1989, p.11-13<br />

Orr, 2010, p55-23<br />

33- جنگ جهانى بط " نرما " با فتن نامز ها شوهرنى به<br />

جنگ كه شايد هرگز با نگشتند،‏ شديد به هم ين . ‏(شريط نو)‏ نا <br />

به كا مولد كشاند،‏ ستقلا حدقلى بط بر نا به مغا<br />

با به مسئله مصائب بسيا ين بوند.‏ نشد موجه كه هرگز با <br />

هنگامى كه خانو هنجا با پس 1945 بنيا گذشته شد.‏<br />

-34 شو ها ين جاها يگر بسيا مستند شد بنگريد<br />

Harman, 1988& Orr 2010<br />

53- من ترجيح مى هم بيشتر جنبش نا ستفا كنم تا ‏"مو<br />

فمينيسم"‏ چر كه بيشتر توسعه جنبش 1960 نشا مى هد.‏<br />

بنياين تغيير كه گير مى نايد نكته ين به نظر صطلا<br />

جامعه مستلز هايى ستم بر نا ست.‏<br />

63- نشجويا بر ستفا تختخو يكديگر شب بايد كمپين<br />

برگز مى كرند.‏<br />

بزگ معدنچيا 85-1984 خو نشا . سر نا نخستين عتصا ين بو<br />

‏"پستا ها خو به معدنچيا نشا هيد " ‏(خطا به پليس ما ،( به نهايى<br />

كه طرفم بو ند گفتم با ين شعا هرگز پير نمى شوند.‏ پايا عتصا هما معدنچيا<br />

متحو شدند.‏ همسر معدنچيا كانو ين همبستگى قر گرفتند.‏ ‏"تظاهر گى<br />

ها"‏ 1985 بنر معدنچيا هم با خو شت.‏<br />

Orr, 2010,p.36-93<br />

-04‎ين نكته Pritchard, ,2010 pp<strong>16</strong>9-170 بسيا مد ست.‏<br />

-41 سهمى صنعت سكس به مشتريا طريق لالى سكس سپى گر خيابانى<br />

نا سهيم ند.‏ جنسى كا كسب نيز همچنين جامه گرنا ست.‏ شد ختصا<br />

كوكا بسيا مشتريا پونوگرفى هستند.‏ ما گرچه كه بسيا مشتريا پونوگرفى نا<br />

كوكا ند محتو با ستفا نا به عنو شى جنسى بر ضا مر ست.‏<br />

24- ببينيد_‏http://crossculturalconnections.org/documents/sex<br />

stats.pdf قابل توجه ست كه تما ين ما بر سيدگى به غير قانونى كر صنعت<br />

سكس شو ست.‏<br />

Orr, 2010, p21-34<br />

‏-‏‎44‎جا خالى نبر تحا طبقه كاگر مطمئنا مى توند خيلى سريع تغيير كند.‏<br />

45- Pritchard, 2010, p 170<br />

64- من همچنين به ين بحث مى پر كه شد چاقى نتيجه يگر كالايى شد نيا به<br />

خو شاميد نسا ست.‏<br />

74- به هر ترتيب،‏ پيش گير با به ين معناست كه يگر هر خولى به حاملگى<br />

نخوهد نجاميد.‏<br />

48-Levy, 2005, p.30<br />

Kollontai, 1977, pp288-289-94<br />

Pritchard, 2010, pp<strong>16</strong>6-<strong>16</strong>8-05<br />

نبو‏.‏ صا سپيا كثر مو هرچند Cliff, ,1984 42.p <strong>15</strong>-<br />

Gall 2007 به ها مربو ما 52-Sanders, O’Neil and Pitcher, 2009<br />

جمع شد ست.‏<br />

Sanders, ‏-‏‎53‎همچنينO’Neil Dale and Whittaker, 2010a, p. 191.<br />

and Pitcher, 2009, chapter6<br />

54- Dale and Whittaker, 2010<br />

55- ماكسيست ها بحث مشابهى هه 70 60 بر عليه تمركز بر ساماندهى نا خانه <br />

مخالفت با ‏"كا مز خانگى"‏ ترتيب ند.‏<br />

Kollontai, 1977, p264-65<br />

Carre همچنين ببينيد Sanders, O’Neil and Pitcher, 2009, p 40.75<br />

and Agostini, 2010, p24-50<br />

58-Dale and Whittaker<br />

-95‎ين نكته خو يل يتاكر ‎2010,p203‎مطر كر ند.‏<br />

60- Sanders, O’Neil and Pitcher, 2009, p30<br />

Orr, 2010-<strong>16</strong><br />

26- مى نم كه ين جمله بى پر ست ميد كر همين جا كافى باشد.‏<br />

-36 ببينيد Levy, 2005, chapter1<br />

Kollontai, 1977, p290 64-<br />

37- McGregor, 1989, p13<br />

عتصا تبعيض جنسى با مبا طبقه كاگر همبستگى تبا 83-<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

42<br />

بحر‏:‏ فسانهها<br />

نقطه عطف جديد <br />

تايخ؟<br />

هيلل تكتيتن | برگر يو : حمانى | يرستا‏:‏ مرجا فتخا<br />

منبع:‏ نشريه كريتيك،‏ شما 2011 57<br />

پيشگفتا چكيد‏:‏ مر يدگا ها ماكسيستى گوناگونى با بحر كنونى نظا<br />

سرمايه جو ، ‏.عد به ين بحر منظر سيكل طبيعى فر فر قتصا <br />

چاچو سرمايه نگا مى كنند،‏ حالى كه عد يگر " بحر پايانى " سخن<br />

مى گويند.‏ بيش ترين يدگا ها،‏ جايى مابين ين يدگا فرطى كه مى تو نها <br />

به ترتيب يدگا‏ِ‏ هيچ چيز " تغيير نيافته " يدگا " تغيير مطلق"‏ ناميد،‏ قر ند . به گونه<br />

يگر نيز مى تو به ين مسئله نگريست پرسيد كه يا ما غا يك مو‏ِ‏ بلند جديد<br />

قر يم يا ين كه نقطه پايينِ‏ مو بلندِ‏ پيشين بسر مى بريم.هر يدگا‏،‏ طر نى<br />

.<br />

بحر ها فسانه

كند كه ما مى ستدلا Anvar Shaikh شيخ نو<br />

نقطه پايينِ‏ سيكل يك مو بلند بسر مى بريم ين سيكل<br />

ها جز سرشت طبيعى سرمايه ست.‏ (1) به نظر مى<br />

نز بلند مو مفهو يگر يت كه بحث سد<br />

ترتسكى ست.‏ بطو مشخص بر ين نظر ست كه كنتر<br />

مز كاگر هنگامى كه سو ها حا فزيش بو‏،‏ به بحر<br />

منتهى شد.‏ مقابل ، ند كليمنCliman Andrew<br />

يگر‏،‏ جمله نظريه پر ‏"حز كاگر سوسياليست<br />

بريتانيا"‏ ستدلا مى كنند كه نر سو حا كاهش بو<br />

هست همين نيز بطو مشخص علت بحر ست.‏<br />

بسيا چپ ها با پايا يافتن تحا شو جنگ سر‏،‏<br />

چا سرگمى شد ند.‏ ين ها گر چه ممكن ست به<br />

صلا يدگا ين به خو ما باشند،‏ نقد شته ستالينيسم<br />

شد ستالينستى سيد ند كه ما ينك تجا <br />

بسر مى بريم بهترين كا كه مى تو نجا ، حمايت<br />

بخش لتى ست.‏ بر بسيا يگر،‏ ين يد كه سرمايه<br />

ممكن ست يك با يگر،‏ كو بزگ (1929-1932)<br />

هه نها كه بو پر تجربه كند ، خيا <br />

1970 1960 به ندختند . به خوبى مى نيم<br />

كه هبر ‏"حز نقلابى كاگر‏"‏ بريتانيا ، پيش بينى<br />

بر بحر نهايى سرمايه مركز تحليل خو قر<br />

نكر بر بحرنى چنين 60 سا كه بر نجا بو‏.‏ <br />

، بيش يك نسل به ين نتيجه سيدند كه كل ين يد<br />

چه برسد به ‏"حز ست،‏ ناست ماكسيسم ، با همر<br />

تحا كه ماكسيسم ستالينيسيتى نو كاگر‏".‏ نقلابى<br />

جماهير شو مو مى شد،‏ بحر عمومى سرمايه<br />

1970 هه تا خر نها سخن مى گفت؛ به يد <br />

بو‏!‏ كاهش حا مرتب بطو غر ندگى ستاند<br />

بحر<br />

سرمايه كه كر خوهم مقاله من ستدلا ين <br />

يك بحر كلاسيك بسر مى بر؛ بحر به هما معنايى كه<br />

ماكس تعريف مى كند،‏ يعنى عرصه بط توليد.‏<br />

ماكس نوشت:‏ " بحر ها تجا جهانى بايد همچو<br />

تمركز قعى تعديل خشونت با تما تضا ها قتصا<br />

بوژيى نست."‏ (2) ما ‏(بحر كنونى)‏ ما پايا- ناپيد<br />

ست.‏ ين لحا‏،‏ بحر كنونى،‏ بحر كلاسيك نيست بلكه<br />

نظر مد ژفا،‏ بيشتر با كو بزگ قابل مقايسه ست.‏<br />

ين جا من نو شيخ جد مى شو‏.‏ ستدلا مى<br />

كند كه كو ) بزگ)‏ تنها نتيجه عومل هنى تد<br />

يافت؛ يعنى ليل ين بو كه ئيس جمهو لت،‏ به<br />

سياست قتصا پيش جعت 1933 كر‏.‏ به<br />

با نو شيخ،‏ ين عومل هنى،‏ بخشى بحر نيستند .<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

43<br />

ما تنها هنگامى مى توند چنين ستدلا كند كه متعقد<br />

باشد،‏ قتصا‏،‏ عامل هنى يعنى تصميم گير طبقه حاكم،‏<br />

جدست.‏ ين ستدلا‏،‏ قدماتى كه جريا جنگ <br />

خو ، شد شتغا باعث فزيش گرفت قر كا ستو<br />

جنگ،‏ جد نظر گرفته مى شو‏.‏ ما مى-تو گفت كه<br />

طبقه حاكم ست به ليل جنگ بو كه به ين متياها<br />

تن . من مقاله يگر با بحر ين نشريه (3)<br />

تاكيد كر كه بحر ها تنها چهاچو شكا عينى<br />

عمل نمى كنند.‏ بعضى قتصا نا ماكسيست به مسلئه<br />

بحر‏،‏ منظر تنگِ‏ تكنيكى-‏ قتصا مى نگرند كه <br />

تقابل با نگا يه قتصا سياسى ست.‏ ين نكته با <br />

ير توضيح مى هم.‏<br />

بحر چندين سطح مه ؛ سطح فر فر قعى<br />

) قتصا ( ما شاهد نباشته شد حجم عظيم ضافه سرمايه<br />

بويم كه عرصه بر عمل نمى يافت.‏ ين ضافه سرمايه،‏<br />

پتانسيل شت كه خر هه 1970 به سمت<br />

سرمايه مالى تغيير جهت هد.‏ كمبو نسبى مينه <br />

سرمايه گذ‏،‏ باعث شد كه ما به ين سو،‏ چندين<br />

" حبا‏"‏ بوجو يد.‏ بحر كنونى يك لحا‏،‏ خرينِ‏ ين<br />

حبا ها ست.‏ به نظر من عد جو فرصت سرمايه گذ‏،‏<br />

ناشى متنا بوژ‏–‏ لت ها تحر بخشيد به<br />

بخش صنعت پشت كر به ين بخش كشوها غربى<br />

بو‏.‏ صد سرمايه به جها سو به يژ به چين،‏ نتونست<br />

ست نبو مكا فرصت سرمايه گذ جبر كند.‏ ين<br />

، جريا كه مالى شد سرمايه تفو منجر به مر<br />

سرمايه مالى با ستفا تونايى خو‏،‏ كوتا ترين ما<br />

ممكن،‏ مد ها بالا بخش مولد بير مى كشد.‏ نتيجه<br />

fictitious capital موهو سرمايه پيديش كا‏،‏ <br />

چونا بخش مسلط سرمايه بو ست.‏ ين سرمايه،‏ بمثابه<br />

سرمايه موهو‏،‏ ترجيح مى هد كه عرصه ها غير<br />

مولد شو‏.‏ ين سرمايه،‏ ِ خو فز نيست به همين<br />

نقطه به سرنجا متضا‏،‏ ضعيت ين سرمايه نيست.‏ ليل<br />

سيد كه سرمايه مالى،‏ به خوخو شر به<br />

بلعيد خويش كر‏.‏ ين مر موجب شد كه فت قتصا غا<br />

شو‏.‏ شكل گير ‏"حبا‏"،‏ منشا فت قتصا نيست،‏ بلكه<br />

فت قتصا‏،‏ مبنا پيديش حبا ست.‏ من ين عناصر<br />

گوناگو تا حد با جزئيا مقاله كه بالا به<br />

شا شد،‏ مو بحث قر ين 4) ). جا كافى<br />

ست توجه كنيم كه قتصا كه هد گستر سرمايه<br />

ست كه سرمايه نيست،‏ به ضو با مشكل برست.‏<br />

مشكل همچنا مه . حالى كه ضافه سرمايه كه<br />

مبنا علت بحر پيشين بو‏،‏ حا فزيش ست،‏ كوشش<br />

بر نق ) قتصا‏)‏ ستو كا خا شد

44<br />

ست . ناسا ين ست كه فتِ‏ قتصا باعث<br />

شد ست كه كاگر خر شوند،‏ ستمزها<br />

كاهش يابد،‏ ميز بهر بالا بنابرين<br />

به غم كاهش تقاضا،‏ ميز سوها فزيش يابد<br />

. نتيجه ما به هما ضعيت پيشين برگشته<br />

يم؛ ضعيتى كه ، به سيله سياست تسهيل<br />

شد مقدپوeasing quantitativ بر حجم<br />

عظيم ضافه سرمايه،‏ فز مى شو‏.‏ بنابرين،‏<br />

بحر مه با متنا لت ها ستفا <br />

مفيد ين پو‏،‏ بر مثا ستفا بر<br />

بهدشت عمومى يا بر يرساخت قتصا‏،‏<br />

تشديد مى شو‏.‏<br />

من جا يگرستدلا كر كه بحر<br />

كنونى،‏ بحر معمولى نيست كه بخش<br />

ها گوناگو قتصا يك يگر گسسته مى<br />

شوند؛ به بيا يگر مسئله فقط گونه كه ماكس گفت<br />

ين نيست كه فر مقابل خريد،‏ مباله مقابل<br />

حا‏،‏ هما بلكه بحر‏،‏ ست.‏ گرفته مصرفى قر <br />

بحر سترتژ بوژ نيزهست.‏ مد‏،‏ هنگامى<br />

كه سرمايه معر تهديد قر بطو نسبى <br />

حا ست،‏ طبقه حاكم نقش خويش تهديد كه<br />

عليه هستى جو گا ، ست . بنابرين طبقه حاكم<br />

مجبو ست ها ممكن بر حفظ سرمايه مو<br />

يابى قر هد.‏<br />

سترتژ بوژيى<br />

مبا طبقه حاكم،‏ هم گاهانه هم ناگاهانه ست.‏ <br />

مو بخش گاهانه مى تو به شيو ها مو ستفا<br />

بر حفظ نظا شا كر‏،‏ صر نظر ينكه بوژ<br />

يا نه.‏ به بيا باشد شته خو عما كاملا ستى <br />

نبو نديشه هميشه بوژ تصميم ها يگر،‏<br />

كاملى تاثير ين تصميم ها ندشته ست.‏ ين <br />

، بوژ قر نوهم نيمه قر بيستم به<br />

چندين جنگ فاجعه با ست كه گرچه بر بقا نظا<br />

ماثر بو‏،‏ ما باعث شكستگى بريتانيا،‏مپرتو عمد <br />

سرمايه مالى،‏ سرمايه تجريد ست.‏ ين <br />

، نيا مولد مو تامين سرمايه پس <br />

مالى كند.‏ سرمايه مى نابو بى حمانه <br />

جستجو ترين نير كا جها ست <br />

تر هم با كا‏ِ‏ نير نكه پيش <br />

بيابد،‏ نابو مى كند.‏<br />

ما شد.‏ يالا متحد مريكا نيز تجربه مشابهى سر<br />

گذند‏،‏ گر چه نه كاملا با هما نتايج ير كنند‏.‏ <br />

پس جنگ جهانى ، ثبا ‏(نظا‏)‏ با ستفا لت <br />

تخا گاهانه قد‏،‏ هر ين شد.‏ تامين جنگ سر فا<br />

پيش بر شد.‏ ينكه يا هبر يالا متحد بريتانيا،‏<br />

گونه كه به نظر مى سيد،‏ ماكيالى عمل كرند يا نه،‏<br />

پاسخ شن نيست.‏ ما به سختى مى تو قد نها <br />

طو يگر تعبير كر‏.‏<br />

با گذشت ما‏،‏ جنگ سر‏،‏ كم نگ شد به پايا سيد.‏<br />

فا لت شد.‏ مشگل فا‏،‏ لت حا‏،‏ هما<br />

فا‏،‏ لت گرفت:‏ قر تضا سرمايه با عمل كر جه<br />

تش خير كا محد كر با ئه يگا يا پرخت<br />

سوبسيد به كالا ها بخش ما‏،‏ مو‏،‏ مسكن،‏ نرژ<br />

حمل نقل،‏ كاكر بتوگى كالا محد كر‏.‏ نقش<br />

تحايه ها كاگر بخش لتى،‏ موجب تضيف بيشتر<br />

كاكر بتو گى كالا شد كل مسئله،‏ نتيجه مبا<br />

جويى طبقه كاگر تهديد خو‏ِ‏ سرمايه،‏ تشديد شد.‏ هر<br />

فا لت با جو شد،‏ كه شا گونه هما خير مو <br />

تقويت مى شد.‏<br />

هوگو يس ،Hugo Ridice عر نچه كه " نيوليبرليسم<br />

" مى خوند با نيا طبقه سرمايه به قد نمايى<br />

مجد‏،‏ توضيح مى هد.‏ بنابرين نظر حا حاضر<br />

خوست بوجه متو كاهش هزينه ها لتى ين <br />

جا ناشى مى شو مه هما ند ست كه خر <br />

هه 1970 شر شد.‏ با ينكه مقاله مطلب به شنى<br />

توضيح مى هد ما به نظر من موضو نايد مى<br />

گير‏:‏ نخست ينكه ين قعيت قلم مى ند كه ين<br />

به صطلا نيوليبرليسم،‏ يك يدئولوژ مستقل نيست كه<br />

طبقه حاكم مجز نياها يژ ما‏،‏ ساخته <br />

بحر ها فسانه

45<br />

پرخته باشد.‏ به بيا يگر پاسخ به هه شصت هفتا‏،‏<br />

سياست سخت گيرنه نو جها سومى توسط يگا‏،‏ تاچر<br />

به سرمايه باگشت بلكه نبو‏،‏ پو لمللى بين صند <br />

مالى بو‏.‏ ين سرمايه،‏ نزيك نگر،‏ به نبا سو بيشتر بى<br />

حم ست.‏ سرمايه مالى،‏ سرمايه تجريد ست.‏ ين <br />

سرمايه مالى پس تامين سرمايه مو نيا سرمايه<br />

مالى كند.‏ سرمايه مى نابو بى حمانه مولد،‏ <br />

جستجو ترين نير كا جها ست پيش<br />

نكه نير كا‏ِ‏ با هم تر بيابد،‏ نابو مى كند.‏ ين<br />

سرمايه،‏ همچو يك سرمايه موهو‏،‏ سرمايه كه <br />

خو سرمايه نيست-‏ شناختى بنابرين،‏ - كند نمى يجا<br />

ند‏.‏ سرمايه مالى،‏ توسط سرمايه مولد يجا مى شو‏،‏ ما<br />

خو كابر مولد ند‏.‏ بنابرين،‏ سرمايه مالى،‏ ير گر<br />

ست.‏ غيرمنطقى بو سرمايه كه سرمايه نيست،‏ باعث<br />

مى شو كه تجسم نسانى ين سرمايه نيز ستدلالش معيو<br />

باشد.‏ ين سخن كه سرمايه مرحله خو‏،‏ <br />

عنصر غير منطقى ست،‏ يك كليشه گويى شد ست.‏ با نگا<br />

به گذشته،‏ به قر بيستم همچنين به پديدها كنونى<br />

- نه فقط به سياست مد - مى تو ين قعيت به<br />

شنى يافت.‏<br />

ليبر ها قر نوهم بر عليه طر ها قدماتى <br />

جنگيدند كه لت ها كنونى گر همچنا كا<br />

خو ثابت قد باشند،‏ هما طر ها قدما <br />

نو عما خوهند كر‏.‏<br />

جر سياست سرمايه مالى،‏<br />

مستلز ين بو ست كه لت<br />

ها،‏ ماليا بر سرمايه كاهش<br />

هزينه ها نتيجه هند<br />

مربو به نياها مر بكاهند.‏<br />

مسئله ما ين فر تر مى ؛<br />

سو بيشتر،‏ نيامند به صطلا<br />

بهر بيشتر توليد ست.‏ <br />

ين ، شد كا بايد فزيش<br />

يابد مز ها بايد كاسته شو<br />

تا سو بيشتر به ست يد .<br />

بر ين منظو‏،‏ به يك تش<br />

خير كا نيا ست به<br />

همين ليل،‏ بيكا بطو قابل<br />

توجه فزيش يافته ست.‏ ‏-‏گر<br />

چه با تريد مى تو گفت كه<br />

تش خير كا‏،‏ با فرينى<br />

شد ست.‏ ين حكم كه به كنا لت فا بقاء <br />

بتوگى كالا باعث يسيپلين مر مى شو‏،‏ مو ستقبا<br />

سرمايه مالى ست.‏ غير منطقى بو سرمايه،‏ خو <br />

فو كه نتايج سياسى ‏(‏قدما هد مى نشا قعيت ين<br />

گير‏.‏ مى نايد ( <br />

سترتژ جديد<br />

باعث تغييرجديد تد 2007 سا قتصا فت<br />

سياست شد ست.‏ شكا ست كه سرمايه مالى با مشكل<br />

مر‏،‏ كنتر بر شد گرفته بكا ها شيو ست بر<br />

ناكافى ست . ين جاست كه من با يگر جمله با<br />

هوگو يس مخالفم كه مى گويند قطع ‏(هزينه ها لتى<br />

فا‏،‏ لت نگوييم كل-‏ يا-گر بخش سا نابو (<br />

تد هما سياست قديمى " نيوليبر‏"‏ ست.‏ (6) قعيت<br />

محد فا چه لت گر كه سياست فو‏،‏ ست ين<br />

كر ست ما تا كنو نتونسته نابو كند نيز<br />

قر برين نبو ست.‏ قدما جديد كه كنو بريتانيا<br />

بر گرفته قر ستو مريكا شو مى عما<br />

كشوها يگر پا نيز تد يد مى شو سياست<br />

‏"نيوليبر‏"‏ بسيا فر تر مى ين . ها ند بخش لتى <br />

بطو ساسى كاهش مى هند،‏ حقو بانشستگى كم مى<br />

كنند تامين جتماعى كاگر چنا قطع مى كنند كه<br />

تصو ستقر مجد خانه فقر كه ما يكتويا جو<br />

شت بيماستا هايى كه توسط كليسا خوهند شد،‏<br />

بى جا نخوهد بو‏.‏ ليبر ها قر نوهم بر عليه طر ها <br />

كا همچنا گر كنونى ها جنگيدند كه لت قدماتى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

46<br />

خو ثابت قد باشند،‏ هما طر‏-ها قدما نو عما<br />

خوهند كر‏.‏ غير منطقى بو ين سياست بيش همه<br />

خو قدما قتصا سركو گرنه نشا مى هد<br />

كه بطو گستر عليه همه بخش ها مر‏،‏ غير ثر<br />

مند عما مى شو‏.‏ ها پيشين،‏ سياست تفرقه<br />

بياند حكومت كن،‏ شعا طبقه حاكم بو‏.‏<br />

ما يسونسين Wisconsin چهر قعى سياست مد<br />

يديم.‏ مشكل ين ست كه سرمايه مالى منفجر<br />

شد ست.‏ ين سرمايه گرچه به بقاء خو مه ست <br />

قديم خويش به شيو تسلط ها مينه نمى توند ما<br />

فرهم كند.‏ قع لترناتيو جو ند؛ به ندختن <br />

جنگ ها بيشتر منتفى ست ؛ مر ين نمى پذيرند،‏<br />

مپرياليسم به حد مر خو سيد ست،‏ ستالينسيم )<br />

ستفا كوشش بر نماند باقى چيز شر‏)‏ گا<br />

جنگ عليه تر بر سيد به هما مقصو‏،‏ به شكست<br />

توسعه سياست حاكم تخا طبقه ست.‏ نجاميد<br />

قتصا بيم ، حفظ لت فا بيم ، نمى توند<br />

كند،‏ نابو خو نكه بى بر فر جنگ جهانى تش<br />

ينكه به سرمايه مالى جعت كند،‏ هرسا ست.‏<br />

بنابرين،‏ سياست جديد بر سرمايه جو ند؛ سرمايه<br />

به بن بست سيد ست.‏<br />

به بيا يگر بحر كنونى تنها يكى يگر فر فرها<br />

شكا ها تفا نيست.‏ كاملا جد سرمايه ‏(‏قتصا‏)‏<br />

شد،‏ بوژ خوهد بحث موشا كه پايين تر قعى <br />

حا حاضر با مسئله مرگ ندگى بر ست.‏ ين مسئله<br />

تما نى كه ترتسكى نتقالى مى نامد،‏<br />

خو نشا ست؛ كه سرمايه مى بايست با<br />

ين قعيت بر شو كه حا حذ تديجى تايخ<br />

ست.‏ ما بحرنى كه غا 2007 شد‏،‏ نشا گر يك نقطه<br />

عطف ست.‏ هوگو يس نيز هما گونه كه بالا نشا<br />

شد،‏ منشا سياست طبقه حاكم مطر مى كند.‏<br />

ميليتانسىِ‏ بعد مه كنونى مرحله ما<br />

هه 1970 1960 مى ند.‏ بحث عليه ين نظريه،‏<br />

لا مى نم كه نه تنها تفا ين ) ( بلكه نيا )<br />

بوژ‏)‏ به كر جديد حتما موفقيت يا شكست<br />

يك مشخص ، تنها چند گزينه معين<br />

بر طبقه حاكم جو نگا كه ين گزينه ها<br />

مو ستفا قر گرفتند،‏ ين طبقه تنها مى توند<br />

به سرمايه غاين يا به سرشت سرمايه <br />

جعت كند.‏ كنو ما باگشت به گذشته تايخى<br />

ناممكن هر گونه تلا بر حيا با سرشت<br />

سرمايه محكو به شكست ست.‏<br />

توضيح هم.‏<br />

يك مشخص ، تنها چند گزينه معين بر طبقه<br />

حاكم جو نگا كه ين گزينه ها مو ستفا قر<br />

گرفتند،‏ ين طبقه تنها مى توند به سرمايه غاين يا<br />

به سرشت سرمايه جعت كند.‏ كنو ما باگشت به<br />

گذشته تايخى ناممكن هر گونه تلا بر حيا با<br />

سرشت سرمايه محكو به شكست ست.‏ ممكن<br />

نيست كه بتو يك چاچو قابت قعى با تعد يا<br />

بنگا شت كه بر تاثير گذشتن بر قيمت ها بسيا كوچك<br />

صنعت هر ند يك بخش كوچك بنگاها تعد ند.‏<br />

نيز يا باشند،‏ سرنجا‏،‏ بنگا ها بزگ،‏ بطو محتو هم<br />

سطح ملى هم سطح بين لمللى مسلط خوهند<br />

شد.‏ نقش سرمايه مالى كاهش يافته،‏ ما لغو نشد هيج<br />

عظيم كه تفا لغو كند مگر نمى توند لتى<br />

چنا ها مد تفا ين به چالش بگير‏.‏ مدها<br />

نها به شا ثر حفظ بر كه ثرتمند ست يا<br />

ها مالى نيا يافته ند.‏ به همين گونه،‏ كنتر كاگر نيز<br />

ناممكن ست؛ پيچيد گى فزيش يابند كا‏،‏ <br />

به كاگر يقه سفيد به جا يقه بى مقامت كاگر‏،‏<br />

كنتر كاگر به شيو قديم با مشكل بر مى سا‏.‏<br />

ير ين نو كنتر‏،‏ ممكن ست به بالاترفتن هزينه ها،‏<br />

عتصا ها كم كا فر كاگر بيانجامد . تحت نظر<br />

قر‏(‏ كاگر‏)‏ مى توند بر مدتى باعث فزيش توليد<br />

شو‏،‏ ما فشا تنش ناشى ، نهايت فضا كا <br />

خفت مى كند منجر به شكل گير مقامتى مى شو<br />

كه ممكن ست خو بنگا خطر قر هد.‏ با گذشت به<br />

بتو گى كالا قر نوهم يعنى مانى كه كاگر بطو<br />

نفر نير كاشا مى فرختند نيز نا ممكن ست.‏ ما<br />

نبو صو مجر‏،‏ كا به كه مى تو ست تنها هى ين<br />

يگر ها بخشيد.‏ حتى بخشا ستحكا شريط،‏ يگر<br />

نيز هستند كه منشا تضعيف كاكر قانو ند كه<br />

ين خو باتا هند تضيف شريط كا مجر ست.‏ ما<br />

بحث قيق ين با ، موضو مقاله يگر مو<br />

ماهيت سرمايه كنونى ست .(7) نكته صلى ين جا<br />

چه بيشتر توليد،‏ هم كا هر شد كه جتماعى ست ين<br />

مجر محد مى كند هم بهترين حالت،‏ باگشت به<br />

بتو گى كالا تنها بطو ناقص،‏ مكا پذير مى سا‏.‏<br />

بوژ كاگز ها لت بين پنها نبر كنو<br />

يك سو،‏ نيا ها قتصا طبقه كاگر سو يگر <br />

جريا ست.‏ يك سو ياضت قتصا‏،‏ خصوصى سا‏،‏<br />

بيكا گستر مد‏،‏ بتو گى كالا يم <br />

سو يگر بخش هايى ) قتصا جو ( ند كه نيا ها<br />

بر مى كنند كاكر بهينه نها مستلز مديريت<br />

بحر ها فسانه

47<br />

هيلل تيكتين<br />

بد خالت<br />

پو ست.‏ مو<br />

، ما ، مسكن<br />

خدما عمومى<br />

مهمترين ين<br />

بخش ها هستند .<br />

قع نبر بين<br />

نيرها ،<br />

نياها نسانى <br />

فاقد ، يا<br />

به بيا مخت تر،‏<br />

بين <br />

مصرفى جريا<br />

ست.‏ فز بر ين،‏<br />

با نظر گرفتن ماهيت قعى قتصا كه مسير فت<br />

ند نتقالى شد سرمايه قر ، بايد<br />

گفت كه نمى تو نيرها طبقه كاگر ، هر ند هم<br />

نامتشكل باشد،‏ گا كه منافع فو خو فا مى كند،‏<br />

شكست .<br />

ضريا نهايى سترتژ توپيايى سياسى <br />

قتصا جديد<br />

نتيجه بحث كنونى ين ست كه طبقه حاكم تا كنو<br />

سوسيا با تو فا‏ِ‏ جنگ،‏ستالينيسم،‏لت مپرياليسم،‏<br />

ستفا مو - با ‏-بر سرمايه مالى موكرسى<br />

قر ست ينك لترناتيو يگر غير حل<br />

توپيايى باگشت به سرمايه كلاسيك ند‏.‏ ين<br />

كا ين نمى تونند نها ير ست.‏ نابخرنه لترناتيو<br />

موفق شوند مگر به گونه بسيا ناقص،‏ كه ين خو <br />

نهايت به شكست هد مى نجامد.‏ به سختى مى تو<br />

تصو كر كه نها ين فريند،‏ بتونند مانع شكل گير<br />

پويسيونى شوند كه با تشديد بحر نيرمندتر خوهد شد.‏<br />

سترتژ‏،‏ ين ير نيست،‏ ‏"نيوليبرليسم"‏ ‏(‏سترتژ‏)،‏ ين<br />

كه قصد پذيرفته پيش،‏ ناكامى نيوليبرليسم <br />

شد كه:‏ پرلتريز قصد سترتژ ين . فرتر <br />

كاگر متخصص يقه سفيد سرعت بخشد،‏ شغل ها<br />

طبقه متوسط به سطح شغل كاگر متخصص كاهش<br />

فاهى مكانا - نه همه گر – بخش عظم هد،‏<br />

پرخت سوبسيد به بخش ها بر ند نيا قطع كند <br />

تلا مى كند كه كاگر‏،‏ جا گا پايين تر خو جامعه<br />

به جبا بپذيرند.‏ ين چنين ست معنا شعا‏ِ"‏ بر شتن<br />

لت مر‏"‏ چه كه بريتانيا " ننه لت "<br />

مى نامند‏.‏<br />

بايد توجه شت كه طبقه حاكم،‏ ين ) سترتژ‏)‏ <br />

نه يك نتخا‏،‏ بلكه مر ضر بر حفظ تمد‏-‏ به<br />

هما معنايى كه خو تمد مى كند-‏ مى ند.‏ هيچ<br />

ثرتمند نيست،‏ مگرينكه پذير مكا يگر سترتژ<br />

مذكر بر تسليم شد پرخت ماليا بيشتر،‏ ماليا بر<br />

، تغيير يل به سمت صنايع بر ند نيا نهايت<br />

لغا با بپذيرند.‏<br />

هوگو يس ستدلا مى كند كه طر حل ظاهر سوسيا<br />

موكرتيك/‏ كينز بر بحر‏،‏ طبقه حاكم مجبو مى<br />

كند كه لترناتيو خو ئه هد.‏ (8) ين ست ست<br />

كه سوبسيد ها لتى،‏ نجا هى بانك ها تخصيص<br />

پو بر يرساخت ها،‏ لترناتيوها سوسيا موكرتيك<br />

هستند،‏ ما جريى كر نها بجز چين،‏ بسيا محد<br />

بو ست.‏ ين به تنهايى،‏ تهديد بر نظا نيست،‏ مگر<br />

ينكه طبقه حاكم چيز بدتر همه شته باشد.‏ كنش<br />

ناپذير هر بحر جديى بخش قتصا‏،‏ نقش لت<br />

ست.‏ گر بعضى قتصا نا چپ ين نكر ند،‏<br />

طبقه حاكم ين خو كر ست.‏ تر طبقه <br />

حاكم فقط قتصا‏"‏ " نيست،‏ سياست نيزهست.‏ ها مى<br />

بحر قو باعث نظا‏،‏ قتصا سياسى كه بحر نند<br />

سياسى شد تديجى شد ست.‏ بعلا طبقه-‏ حاكم<br />

كنونى،‏ همانى نيست كه پيش ين بو‏.‏ بخشى ين طبقه<br />

كه كو بزگ،‏ فاشيسم جنگ ) جهانى ( <br />

به يا شت،‏ جا خو به سرمايه مالى يا مدير نو<br />

جديد ست كه توسط سرمايه مالى گما شد ند.‏<br />

ين ها شناخت كمتر نظا ند.‏ ما با توجه به ماهيت<br />

نامولد شا‏،‏ پويسيو سا سياسى متنفرند.‏<br />

ساختا قديمى پالمانى يا ساختا جمهو مربو به<br />

طبقه حاكم،‏ شكا بر شته ست.‏ عد ها سياست<br />

مد‏،‏ هنگامى كه به قد مى سند،‏ با ين گفته كه "<br />

تصميم گير سخت ست"‏ به ضد خو تبديل مى شو <br />

موكرسى مضحكه مى سا‏.‏ سياست مدنى كه تنها<br />

هد شا تضمين شغل حت،‏ بد نظر شتن برنامه<br />

. سيستمى كه ند محبو ست،‏ قتصا سياسى <br />

يا سه حز صلى بر سر تما صو بنيا توفق نظر ند<br />

به هيچ نتخابى نيست؛ به يژ نكه لترناتيو ها چه <br />

سانه ها چه نها ها موشى مو كنكا قر نمى<br />

گير‏.‏ بر تافتن ‏"‏موكرسى بوژ " مى تو <br />

عد شركت گستر مر گير ها مشاهد كر‏.‏ <br />

ميا هنگا‏،‏ علاقه به ) به نتايج)‏ گير نسبتا<br />

پايين ست.‏ مخالفت قعى تظاهر ها كه بعا قابل<br />

توجه يافته ند شو ها خو بخو‏،‏ بويژ توسط<br />

بخش محر مر‏،‏ بر مى يابد.‏ نتيجه منطقى بحرنى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

48<br />

كه بر مد طولانى مه مى يابد يا فرپاشى ست يا<br />

نقلا‏.‏<br />

بحر كنونى همچو نما تز بالا<br />

ضمن بحث بالا شد طر من ستدلا مه،‏ <br />

مو بحر كنونى توضيح خوهم شا خوهم كر كه<br />

طبقه حاكم چگونه با كد لايل،‏ لترناتيوها ممكن<br />

مى كند.‏<br />

بعد كه قتصا نا تدكس سانه ها عمومى،‏<br />

پايا بحر علا كرند،‏ خبر بر بحر جديد مالى<br />

لت ها علا شد ين به سهم خو‏،‏ بحر قعى تشديد<br />

كر‏.‏ ين مر بيشتر كشو ها توسعه يافته شامل مى<br />

شو كه به يژ‏،‏ كشوها موسو به piigs يعنى<br />

تعد كشو ها پايى مانند يونا‏،‏ يرلند،‏ پرتغا <br />

سپانيا برجسته ست.‏ ين كشوها مشكل فو‏،‏ ساسا به<br />

خا مربوبط مى شو . به ين معنى كه " سرمايه گذ<br />

خاجى"‏ كه نگر پس گرفتن پو شا هستند،‏ خريد<br />

پو پرخت كشوها ين لتى قرضه ها <br />

مو نيا نها خو مى كنند.‏ ساير كشو ها مانند<br />

بريتانيا يا مريكا يافت بر مخا لتى ساسا،‏ -<br />

ما نه تماما-‏ منابع خلى تامين مى شو‏.‏ ين كشو ها<br />

تو‏،‏ هيج چيز مگر تر نباشد-‏ كا يگر عومل گر -<br />

مانع نتشا پو توسط بانك مركز نمى شو‏.‏ جا<br />

كه صنايع ين كشوها پايين تر ظرفيت شا كا مى كنند<br />

مز ها كنتر شد ند،‏ نگرنى كمتر تو‏،‏ حدقل<br />

بر مدتى،‏ جو . همه ين مو‏،‏ نظر سمى<br />

ين ست كه باها،‏ نيا مالى ) لت ها)‏ بر نخوهند<br />

كر‏.‏ كشوها حو مالى يو به ليل نكه نمى تونند<br />

پو خوشا منتشر كنند يا نر بهر كشو تعيين<br />

كنند،‏ به سا خريد قرضه مد ند.‏<br />

چه كه به يژ ين سنايو پيچيد مى كند،‏ ين<br />

ست كه لت لما نقش تعيين كنند تعين شريط<br />

نها يگر مى كند.‏ بانك ها يفا يو مالى حو <br />

ها مالى لما‏،‏ هند گا صلى به كشوها حو<br />

يو هستند.‏ ين بانك ها نها ها،‏ لبته تنها هندگا <br />

نيستند،‏ ما بزگترين ها تشكيل مى هند.‏ نتيجه،‏<br />

تعين مى كند كه كشو به گونه شريط لما‏،‏ لت<br />

ها گيرند‏،‏ شكسته defaultنشوند با پرخت<br />

‏-هايى كه سرمايه مالى لما يافت كر ند،‏ شانه<br />

خالى نكنند.‏ با ين جو‏،‏ ين نظر بطو فزيند پا مى گير<br />

كه علا نيمه شستگى،‏ تنها حل ممكن ست.‏ منشا<br />

قعى ها يافت شد لما كاملا پيچد ست.‏<br />

ما ‏"‏كونوميست"‏ ماهيت ين ها شن كر ست.‏ (9)<br />

گرچه جمع بدهى ين لت ها به بانك ها موسسا مالى<br />

27 ميليا يو فر تر نمى ين بدهى ساسا به بانك<br />

ها كوچك ست،‏ با ين حا شكستگى لت مقر<br />

ممكن ست به شكستگى بانك ها شركت ها لما <br />

بيانجامد.‏ " طلب بانك ها لما بانك ها سه كشو<br />

كه با كمك ضمانت مالى bail out نجا شد<br />

ند،‏ بربر طلب ها لت ها ين كشو هاست.‏<br />

گر بدهى شركت ها يگر بدهى ها نيز به ين قم ضافه<br />

شو‏،‏ ضربه پذير لما شكامى شو‏:‏ بانك ها ين كشو<br />

230 ميليا لا بستا كاند ." (10) گر سپانيا شكست<br />

شو ين قم به ميز صد 75 فزيش پيد مى كند.‏<br />

هندگا نجا " مى گير نتيجه پايا كونوميست<br />

لزمى ند كه چند خيرخو باشند."‏ سرمايه گذ نها<br />

بر نجا مالى كشوها مقر " به نظر بسيا سو <br />

ست."‏ (11) شكا ست كه نتيجه(‏ شكستگى ( مى توند<br />

فاجعه با باشد،‏ نه فقط بر لما؛ بريتانيا نيز به ند<br />

. منافع ينجا لما<br />

نتيجه به نظر مى سد هنگامى كه مايو سو‏،‏ نخست<br />

لما بوژ لت مركر،‏ نگلا پيشين پرتغا‏،‏ ير<br />

مو حمله قر ، نظر بيا شت كه بخش عظم<br />

يو حو كه (12) خطر شت.‏ با عميقا به پا<br />

پرژ پا تهديد مى كند،‏ شكا ست . نامه گاين<br />

شكستگى چه حق علا مى نويسد كه گر مقاله<br />

شكا حق،‏ ين ما نمى شو خوست با بدهى ها،‏ بطه<br />

مو بحث قر مى گير‏.‏ 13) ) مد ها پيش عد <br />

ستد كر ند كه هد كمك ضمانت مالى،‏ بيش<br />

ها بانك نجا ها باشد بر لت نجا بر نكه <br />

چپ يكا هم ينك،‏ پاست.‏ مالى ها نها يگر<br />

نهاها پالمانى يرلند پرتغا حضو معينى مى<br />

تونيم نتظا شته باشيم كه نيرمند تر نيز خوهد شد <br />

همر با مخالفت با شريط ها نيز شد خوهد يافت<br />

كشو‏،‏ ين بدهى بانك ها پرخت يسلند لت متنا .<br />

پيا هند چيز ست كه فر مى سد .<br />

به نظر مى سد كه حو يو بحر بى پايا بسر مى<br />

بر بريتانيا،‏ قد مپرتو سابق،‏ خا ين منطقه،‏<br />

بن بست سياسى قتصا قر گرفته ست.‏ لفگنگ<br />

مانچو Wolfgang Munchau كه پيوسته گفته ست كه<br />

مقاما حو يو‏،‏ قعيت نايد مى گيرند،‏ تا<br />

ترين مقاله مى گويد كه سپانيا بطو يقين هما مسير<br />

طى خوهد كر كه يونا‏،‏ يرلند پرتغا طى كر ند.‏<br />

علا مقر ها مالى لت كه شكستگى مانى (14)<br />

شو‏،‏ لت لما با مشكل شكستگى بانك ها لما<br />

بحر ها فسانه

بر خوهد شد ين مر بدهى ملى ين كشو فزيش<br />

خوهد گر . لت لما بگذ كه پس ندكنند گا <br />

صاحبا بها - حتا نه صاحبا سها‏-‏ پو شا <br />

ست بدهند،‏ ين كا پيامد يا خوهد شت.‏<br />

ين ناسا كه سرمايه لما كه خو بتد ، توسط<br />

كشو با مالكيت لتى ‏(‏لما شرقى ( نجا يافت،‏ كنو<br />

مى توند قتصا كشو پو سريز كند شركت ها<br />

بخوهد كه ير ساخت ها بساند،‏ مهم ست.‏ فز بر ين،‏<br />

نمى تو تاثير كاگر لما شرقى كاگر پا <br />

شرقى بر قتصا لما غربى نديد گرفت ؛ گو ينكه ين<br />

تاثير لحا مانى محد ست.‏ به بيا يگر معجز <br />

فرپاشى يا حدقل،‏ ستالينيسم نتايج پايا‏ِ‏ لما‏،‏<br />

خو چين نيز محديت به بايد گفت صا ست.‏<br />

محد لما تحمل طبقه كاگر صبر كه همانظو <br />

ست.‏<br />

تغييرمسير سوسيا موكرسى به محافظه كا <br />

تحايه پا حو يو‏،‏ باعث تغييرشكل حكومت<br />

طبقه حاكم شد يف جمهمو خوها <br />

مريكا قر ست.‏ ين شكل حاكميت بر قطع قابل<br />

توجه بوجه بدهى ملى مبتنى ست . ناسا ين ست كه<br />

كشو ثرتمندترين سما كه كشو مريكا،‏ لما<br />

ها هستند ظاهر شد قتصا سريع ند،‏ خوها كاهش<br />

بوجه خو كشو ها هم پيما هستند؛ با ينكه تاثير<br />

بر مر ين كشو نيز كشو ها هم پيما مى توند<br />

بسيا شديد باشد.‏<br />

ناسا تر ينكه به نظر مى سد بخشى مر مريكا با<br />

بيشترين كاهش مد ها برهستند.‏ يك تحليل گر<br />

محافظه كا به نر بالا بيكا‏،‏ بيكا پنها‏،‏ بسته <br />

بو 14 صد مر به كمك ها لتى شا مى<br />

كند.(‏‎<strong>15</strong>‎‏)‏ حقيقت ما ما ، سمى ست كه هميشه <br />

ميز قعى بيكا كمتر ست.‏ بر سيد به ميز قعى<br />

بيكا‏،‏ بايد ين قم بربركر‏.‏ مسئله بر منتقدينِ‏<br />

سرمايه جنبه : نخست ينكه بايد نست ين<br />

تحليل گر بطو قعى نه ظاهر،‏ پى چه هدفى<br />

هستند،‏ ين كه چر نها تا حد ستيصا سيد ين<br />

هد كوشش مى كنند.‏ به نظر مى يد كه كلمه ستيصا‏،‏<br />

نتخا ستى باشد.‏ ير ين قدما لت ) ها)‏ مسقيما<br />

خلا چيز ست كه سياست مد بر نتخا شد<br />

به نيا ند.‏ حقيقت خلا چيز ست كه مانع<br />

نتقا خو سرمايه مى شو‏.‏ فز برين،‏ به نظر مى<br />

سد كه شكل قعى سرشت تغيير قتصا سياسى<br />

يركانه نيست همه طيف ها جمعيت به جز ميليونرها<br />

بريتانيا كاگر كه حز هنگامى بر مى گير‏.‏ <br />

پو يا كاهش عرضه فزيش لت قدما<br />

يا بطه با ماليا‏،‏ يا پرخت سوبسيد به<br />

كمپانى ها،‏ نها ها شخا‏،‏ موجب تغيير <br />

كاكر قتصا مى شو‏.‏ ين مر لت مجبو<br />

مى كند كه بر مقابله با تو ، يا كاهش قيمت ها<br />

يا تجديد تويع مدها يا عد جو كنتر بر<br />

نير كا‏،‏ كه قد خالت لت ناشى شد<br />

بر‏.‏ يگر ها گا ند،‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

49<br />

مخالفت بزلانه عليه قطع هزينه ها لتى،‏ خوستا<br />

مى شو كه قطع هزينه ها به تديج مد ما طولانى<br />

تر جر شو‏،‏ قع شيو يركانه تر بر پيش<br />

بر طر ها طبقه حاكم ئه ميدهد.‏ به ين گونه با يجا<br />

تفرقه مر حمايت يك بخش عد حمايت بخش<br />

شو جر متو بطو قدما ين كه شو مى تلا يگر،‏<br />

فقط بانشستگا‏،‏ كوكا‏،‏ خانوها تك لد نظاير<br />

. حمايت شو <br />

هما گونه كه شا شد،‏ ستدلا مى شو كه با ها <br />

مه خريد بها لتى خو خوهند كر‏.‏ ين<br />

ميا ظها بيل كر مدير كل پيمكو ، pimco بزگ<br />

ترين معامله كنند بها جها كه معا 1/2<br />

تريليو لا قرضه لتى مريكا كنتر خو<br />

غا گير‏.‏ مى قر ستنا مو مرتب بطو ،<br />

سا 2010 قرضه لت بريتانيا ير سئو<br />

بر‏.‏ ما سپس قدما لت محافظه كا ين كشو تاييد<br />

كر‏.‏ (<strong>16</strong>)<br />

به نظر مى سد كه بيل كر حا يفا همين نقش<br />

يك ليبر جا كه ست.‏ مريكا با لت بطه <br />

مريكايى ست – ين نكته گز ها خو تاكيد<br />

مى كند-‏ ، ممكن ست چنين نتيجه گير شو كه فقط<br />

به ين كند.‏ مى تكنيكى به مسايل نگا منظر مالى <br />

معنا نيست كه موضو تنها به خلاصه مى شو‏.‏ ما به نظر<br />

مى سد گفته ها قد فر قرضه ها لت<br />

مريكا به كاهش تبه عتبا ين قرضه ها كمك كر‏.‏ به<br />

سختى مى تو با كر كه كل ستدلا معنا سياسى<br />

ندشته باشد.‏ بيل كر علا كر ست كه مقد بدهى<br />

لت مريكا 75 تريليو لا ست.‏ مى بايد هزينه تامين<br />

مى كر‏.‏ ضافه قم نيز به ين مانى خدما جتماعى<br />

نسا مى ماند كه چه تفاقى خوهد فتا گر همين هزينه<br />

ها به بدهى لتها بريتانيا ، فرنسه لما ضافه شو‏.‏<br />

پاسخ با سها به همه ين ها ين ست كه ما نيا به شد<br />

شو‏.‏ يافت لا ند به تا ماليا يم قتصا<br />

كسانى طيف چپ تاكيد مى كنند كه كاهش ماليا

50<br />

ها بايد معكو شو ثرتمند بايد<br />

ماليا بيشتر بپرند.‏ پاسخ هميشگى<br />

مقابل ين بحث،‏ ين ست كه ين <br />

صو‏،‏ ثرتمند ها فر ماليا<br />

پيد خوهند كر بنابرين تاثير بر<br />

مقد ماليا يافتى منفى خوهد بو‏.‏ <br />

چه كه به ند كافى با بحث<br />

نشد‏،‏ ين ست كه خريد قرضه<br />

ها لتى مريكا بريتانيا ‏(كه كثر<br />

شهرند كشو ها يا شد هستند)‏ <br />

مى تو طريق ضمانت كر ين <br />

صو شكستگى مالى،‏ يا با بستن<br />

ماليا به ثرتمند صند ها بيمه<br />

بانشستگى يگر صند ها بيمه،‏ به<br />

خريد ين ، ترغيب كر‏.‏ ين مو<br />

نيز ستدلا پاسخ با سها ين ست كه<br />

ين كا موسسا خصوصى ميد به<br />

عتر‏،‏ مند ثر كه باعث مى شو مى كند <br />

كشو تر كنند يا به قدما يگر بپرند.‏ ين <br />

ستدلا كه سو ست ها بيا مى شو‏،‏ حقيقتى نهفته<br />

ست.‏ به ين معنى كه سرمايه ، نظامى ست يك پاچه<br />

كه خالت بخش هايى ، تعا نظا بر هم مى ند.‏<br />

يا پو يا كاهش عرضه فزيش لت قدما<br />

بطه با ماليا‏،‏ يا پرخت سوبسيد به كمپانى ها،‏ نها ها<br />

شخا‏،‏ موجب تغيير كاكر قتصا مى شو‏.‏ ين مر<br />

لت مجبو مى كند كه بر مقابله با تو ، يا كاهش<br />

قيمت ها يا تجديد تويع مدها يا عد جو كنتر بر<br />

نير كا‏،‏ كه قد خالت لت ناشى شد ند،‏ گا<br />

ها يگر بر‏.‏ سخن كوتا ينكه،‏ كاهش نقش بتوگى<br />

كالا كاهش تش خير كا‏،‏ گر نه هميشه ما كوتا<br />

مد‏،‏ تهديد عليه سرمايه ست.‏ ين لحا‏،‏ بيل گر<br />

مى ند كه چه مى گويد.‏<br />

به بيا يگر،‏ موضو چنا كه پويسيو ها كوته با<br />

پالما بريتانيا يا كنگر نمايندگا مريكا نمو مى<br />

كنند،‏ سا نيست.‏ منطق نترناتيو،‏ بناگزير باعث تغيير<br />

مسير به سوسيا موكرسى چنا كه بعد جنگ <br />

جهانى شاهد بويم ، مى شو‏.‏ ينجا ) سوسيا<br />

موكرسى)‏ بر يرساخت قتصا ، مسكن لتى ، تامين<br />

جتماعى كنتر بر تويع مد طريق ماليا‏،‏ تاكيد<br />

مى شو ين . مر،‏ هم شد قتصا هم حمايت كثريت <br />

كه سر نجا گونه مسير،‏ هما ين . تضمين مى كند <br />

هه شكا 1970 1960 شد،‏ ثبا ندشت.‏ بنابرين<br />

سرمايه مد يا طبقه حاكم،‏ هما گونه كه بالا<br />

بحر ها فسانه<br />

شا شد،‏ نمى توند ين مسير بپذيريد.‏ لحا صولى،‏<br />

باگشت به موقعيت پيش 2007، تا هنگامى كه ظرفيت<br />

با چاپ پو به ساگى جو قتصا نشد ستفا<br />

مو نيا بر تامين مخا يرساخت ها ، خدما موشى<br />

حالت ميز ين . ست پذير مكا فاهى،‏ مانى ،<br />

تو محد خوهد بو‏.‏<br />

مشكلى كه بطه با كل ين بحث ها جو ين ، ست<br />

كه صر نظر ميز پيچد گى نها كه باعث خرسند<br />

سطح بسيا بحث ها ين ، مى شو تدكس نا قتصا<br />

كه هرچه ياضيا ست ين شايد قاعد ند.‏ قر بتديى<br />

مو ستفا پيچد تر باشد،‏ ستدلا‏،‏ سا نگانه <br />

مى يد.‏<br />

نقطه نظر همانطو كه مى تو نتظاشت،‏ نز قتصا<br />

قتصا طبق نظر ين ، بحر گر ست.‏ معمو بوژ نا<br />

نا‏،‏ با شد منفى متولى سه ماهه تعريف<br />

كنيم ، نگا ستدلا ها مشكل نخوهد بو‏.‏ ما ين<br />

) تعريف)‏ ، سطحى بى بط ست.‏ شن ست كه بحر<br />

كنونى بيش هر بحرنى جنگ جهانى به ين سو،‏<br />

جنبه جهانى بطه ، با مريكا،‏ ين لنگرگا سرمايه<br />

جهانى،‏ عميق ترين بحر بعد كو بزگ ست.‏ ما<br />

تعريف كنيم كه ماكس گونه هما ما بحر گر<br />

تعريف كر‏،‏ يكر كاملا متفا خوهد بو‏.‏ به سختى مى<br />

تو به بحر كنونى هما گونه نگريست كه به فر فر<br />

ها قتصا ) ما ( جنگ تا سا . 2008 مقايسه با<br />

نبو يا نسبى بطو ها فر فر ، تاثير كنونى ضا<br />

معمولا به بخشى جها محد مى شد.‏ تا پيش پيديى<br />

سرمايه مالى،‏ سطح بيكا نسبتا پايين مد يابى

51<br />

كوتا بو . سرمايه ، به غم يا ها ماكسسيت<br />

ها خوبين ، ست نخو باقى ماند .<br />

يژ به سرمايه بو پذير نعطا يد ، <br />

طر ها مكر سوسيا شناسا جامعه ميا <br />

يا شت . نها ستدلا مى كرند كه سرمايه مى<br />

توند مكانيسم ها خو تعديل ناضايتى طبقه كاگر<br />

تخفيف هد هما حا به گستر طبقه متوسطى<br />

بپر كه منافع ستا منافع سرمايه ست.‏ نهايى<br />

كه مفهو سرمايه نعطا پذير به كا مى برند،‏<br />

به قتصا سياسى سرمايه نگا قيق ندشتند.‏ نها به<br />

يافت ها سطحى جامعه شناسا كاميك تكيه مى<br />

كرند كه مصرگريى،‏ نشناسى شا‏،‏ فرهنگ خريد<br />

هميت فرهنگ تو سخن مى گفتند.‏ لبته بر عايت<br />

نصا بايد گفت كه نها مو تميز شد فرگريى<br />

موجو فرهنگ تو نيز بحث مى كرند.‏ ين يافت<br />

ها با تاكيد بر تفاها گوناگو مبتنى بر تبعيض ميا<br />

مر تكميل مى شد.‏ بطو كلى ين نظريه،‏ فرضيه سوسيا<br />

موكرسى برخاسته نديشه ها برنشتاين فابين ها مى<br />

پذيرفت كه عا ميكرند كه سطح ندگى ند صعو <br />

هند نقش ثبا ست گستر حا طبقه متوسط <br />

سرمايه خير،‏ لبته مى كند.‏ يفا مهمى <br />

مسير مخالف پيش گرفت ثر مند‏،‏ ثرتمند<br />

تر فقر فقيرتر شدند.‏ ختلا ميا بوژ پرلتايا<br />

فزيش يافته ست،‏ ما ين مر باعث نشد تا تشريحى ليل <br />

پيديى فرميست ناكامى نهايى بدست شو‏.‏<br />

همين پرسش مى توند بربر ماكسيست ها قر گير‏،‏ به<br />

ين مفهو كه چر سرمايه تقريبا صد سا بعد نكه <br />

تحا جماهير شو سرنگو شد،‏ هنو باقى ماند ست.‏<br />

توجه كنيم كه پياتاكو خى ، piatakov كه جها<br />

با شكست نقلا توسط ستالينيسم به پرتا شد بو<br />

پيش بينى كر‏.‏ سا 1927 ناتاليا ترتسكى هنگامى<br />

كه منتظر باگشت شوهر نشست كميته مركز بو‏،‏<br />

نوشت"‏ پياتاكو بسيا بد بين بو‏.‏ برين با بو كه <br />

طولانى تجا سيه ساير بخش ها جها غا شد<br />

، طبقه كاگر به پايا خط سيد ، حز سركو شد <br />

پويسيو‏،‏ نبر باخته ست."‏ (20) ترتسكى خو بين<br />

تر بو‏.‏ ما ثابت شد كه شتبا مى كر‏.‏ سياست مد غربى،‏<br />

سيما با شكست نقلا كه كه جها نكته ين لبته<br />

بر ين تشخيص ند.‏ ، شد به عقب ند ستالينيسم<br />

بقاء سرمايه بسيا با هميت بو گاهانه يا نا گاهانه<br />

سترتژ صلى بوژ قر گذشته بو‏.‏ ين تنها بخشى<br />

پاسخ به پرسش ست .<br />

بطو كلى نظريه سرمايه نعطا پذير<br />

فرضيه سوسيا موكرسى برخاسته نديشه ها<br />

برنشتاين فابين ها مى پذيرفت كه عا ميكرند<br />

كه سطح ندگى ند صعو طبقه متوسط<br />

حا گستر ست نقش ثبا هند مهمى<br />

سرمايه كه مفهو نهايى مى كند.‏ يفا <br />

نعطا پذير به كا مى برند،‏ به قتصا سياسى<br />

سرمايه-‏ نگا قيق ندشتند.‏<br />

حا سرمايه مفهو كنو‏،‏ بالا،‏ تقابل با مفهو <br />

مرگ بكا بر مى شو ين . مفهو ين متيا كه به<br />

بنبست سرمايه شا مى كند كه به نظر ست مى نمايد .<br />

مشكل ين يدگا ين ست كه بايد نشا هد كه سرمايه بر<br />

مكانيسمى تكنيكى ستو ست ينكه ين مكانيسم به پايا<br />

عمرخو سيد ست.‏ ين يدگا غير قابل طمينا ست.‏<br />

هيچ ليل شنى جو ند كه نشا هد كه چر سرمايه<br />

به نو توند نمى نشد‏،‏ تا هنگامى كه سرنگو <br />

فزيش بهر مه ، هد.‏ مى تو ستدلا كر كه<br />

سرنجا ماشين،‏ ماشين خوهد ساخت نسا توليد نقش<br />

نخوهد شت بنابرين،‏ ، توليد نخوهد شد.‏ نجا <br />

كه قانو بر سرمايه حاكم ست،‏ ين به معنا<br />

پايا سرمايه خوهد بو‏.‏ شكا ست كه ما هنو <br />

نقطه قر نديم.‏ گرچه نشانه ها ثر همكنو جو<br />

. حتا ما نيز،‏ سرمايه تا هنگامى كه طبقه<br />

كاگر،‏ كثريت جامعه،‏ گاهانه سرنگو نكند،‏ به پايا<br />

نمى سد.‏ هيچ تغيير تكنيكى يا عد جو تغيير تكنيكى<br />

به خو خو موجب سرنگونى جامعه نمى شو‏.‏ ين مر<br />

) سرنگونى)‏ مستلز ست كه بط جتماعى به همر<br />

گاهى سياسى به نقطه برسد كه جامعه قديم نتوند<br />

به حيا خو مه هد لا شو كه ميا برشته شو<br />

تا بر جامعه جديد گشو شو‏.‏<br />

تقابل با ين يدگا مى تو ستدلا كر كه سرمايه<br />

به ست،‏ ين به نقطه سيد كه<br />

سرمايه محكو به سرنگو شد ست . يك نظا<br />

جتماعى-‏ قتصا‏،‏ مانى بسر مى بر كه پيوند<br />

ها كاكر ند به سختى مى تو ها يافت .<br />

ين كه ين جامعه ست كه شكا ميا چه كه<br />

سرمايه توليد مى شو با چه كه سوسياليسم<br />

توليد خوهد شد،‏ حا فزيش ست . ين موضو‏،‏ هم<br />

به كفيت هم به كميت محصولا مربو مى شو . سو<br />

، كه شكل ست حا جامعه ينكه<br />

سرمايه ، بطو فزيند نقصا مى يابد جايگزين<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

52<br />

مى شو‏.‏ همه ين شريط كنو جو ند.‏ ما مى<br />

توند طولانى باشد فرپاشى ين نظا جامعه،‏ مى توند<br />

حدقا بر يك بديل باشد.‏<br />

پايا .<br />

پانوشت<br />

Anvar Shaik , The First Great Depression of the 1<br />

Twentieth Century (London: The Socialist Register/<br />

63-Merlin Press, 2010 pp -44<br />

Karl Marx , Theories of Surplus Value, Vol.2 ( 2<br />

London : Lawrence and Wishart, 19669/ Moscow:<br />

Progress, 1969)p.510<br />

Hillel Ticktin, “The Crisis and the Capitalist 3-<br />

-System Today” Critique, 53 ( Agust 2010),pp,355<br />

375<br />

همانجا-‏‎4‎<br />

Hugo Radice” cutting Government Deficits: 5-<br />

Economic Science or Class War”, Capital and Class,<br />

127-35 ( February 2011) pp125<br />

همانجا -6<br />

Hillel Ticktin, “ Decline as a Concept and its 7-<br />

-Consequences” Critique,39( Augest 2006), pp.145<br />

<strong>16</strong>2<br />

همانجا-‏‎8‎<br />

Follow the money”, The Economist, April 2011,“ 9-<br />

p. 80<br />

همانجا -10<br />

همانجا-‏‎11‎<br />

-12 " حا حاضر همه لت ها تحايه پا كم بيش تحت<br />

تسلط لما نگلا مركر بسر مى برند كه خو صاحب پا مى<br />

ست.‏ جامعه پا"‏ " مديو كه لما ست كر فرمو ند<br />

مى شوIan حمايت سركو جمهو ئيس توسط متحد مفيد ين<br />

Trynor: “ Portugal bailout Term Must be Strict , EU<br />

minesters Warns” Guardian 9 April2011<br />

-13 " بعد يك هه عد شد فقيرترين كشوها پا غربى،‏<br />

مى تو گفت شريط سختى كه به پرتغا عما شد ست ، بطو<br />

يقين بر مشقا مى فزيد ين خوست شد خوهد كه بايد<br />

گذشت ضيعف ترين عضا منطفه مالى پا علا شكستگى<br />

نمايند يا نكه پرخت بدهى خو بانگر كنند تا بر لين با<br />

سرمايه گذ نيز جز يا يدگا شوند.‏<br />

-14 پا " : :wolfgang Munchua خو خيا بايد بدند كه<br />

سپانيا بعد خوهد بو‏."‏ تايمز مالى يل 11 2011<br />

-<strong>15</strong> " حالى كه با ‏(سها‏)‏ فزيش خير مد بخش<br />

غير كشا‏،‏ شعف ست،‏ مريكا به هيج حيا ) قتصا (<br />

بسر نمى بر‏.‏ هنو 24/4 ميليو نفر مريكايى ير شتغا قر ند<br />

كه ين شامل 13 5/ ميليو بيكا صد 8/8 ) نير كا 10/9 (<br />

ميليو فر ير شتغا مى شو ما . متوسط شتغا به 39 هفته<br />

بر بيكا ها مريكا صد يا 45 نفر ميليو 6/1 ست سيد<br />

27 هفته يا بيشتر بيكا بو ند.‏ كريستوفر ، تحليل گر CLSA<br />

بولتن خو تحت عنو Greed &Fear هفته گذشته نوشت"‏<br />

هم ترسنا هم نظر سياسى هميت كه ما لت نشا مى<br />

حا مريكا خانو يا 20/7 ميليو نفر كه 44/2 ميليو هد<br />

حاضر با كوپن غذيى لتى ندگى مى كنند كه ين تعد شامل 14<br />

The Scotsman كنيد نگا مى شو‏"‏ كل جمعيت مريكا صد<br />

11 April2011<br />

http:ftalphavile.ft.com/blog/2010/01/26/134706/ <strong>16</strong>-<br />

.uk-gilt- gilts-resting-on-a-bed-of-nitroglycerine<br />

بستر 2011 ژنويه بريتانيا قرضه لتى مى گويد <br />

نيترگليسيرين خويبد بو‏.‏<br />

Mike Foster and Phil Craig “ pimco Revertses – 17<br />

nitroglycerine stance on Gilts , 4 Jun 2010<br />

بيل كر مسئو مشتر سرمايه گذ پيمكو پيوند با يند<br />

بها لت بريتانيا حدقل بر حا حاطر به نظر مثبت<br />

كر‏:‏ كه علا مانى يك ما بعد گذشت نهم ست سيد<br />

بها لت بريتانيا بستر نيترگليسرين ميد ست"‏ نگا<br />

كنيد به :<br />

06-04-http://www.efinancialnews.com/story/2010<br />

.pimco-reverses-nitroglycerine- stance<br />

20April http: media.pimco.com/ documents/10 18-<br />

20final.pdf 2011<br />

بيل كر سخنرنى يل 2011 مى گويد به نظر من<br />

لت بايد پرخت عمومى كه بالغ بر 44 صد كل بوجه مريكا<br />

ست ، قطع كند.‏ علا مى كند كه پيمكو تما بدهى لت<br />

بطو مريكا كه لت نظر ست ين بر ير ست.‏ فرخته مريكا<br />

يقين شكست مى شو‏،‏ حتا بطو غير مستقيم مثلا به ليل تو‏.‏<br />

–: 19 " بيل كر نشريه ماها خو موسو به چشم ند<br />

سرمايه گذ نوشت : ‏"‏لت مريكا با حتسا بدهى ها <br />

تعهد به تامين جتماعى مانى،‏ 75 تريليو يا نزيك به<br />

500‎صد توليد ناخالص خلى،‏ بدهى ثبت نشد . نوشت<br />

تو‏،‏ با نپر عمومى ها پرخت به صلا مريكا لت گر<br />

كاهش پو يج به ليل فزيش قيمت ها با نر بهر<br />

پايين يا منفى بر خوهد شد.‏ نگا كنيد به " Bloomberg<br />

03--Anywher: http:www.bloomberg.com/news/2011<br />

31/bill-gross-say-u-a-debt-has-little-value – echoes-<br />

.buffett-3-html<br />

2o- Victor Serge and Natalya sedova Trotsky< The<br />

lif and Death of Leon Trotsky( London: wildwood<br />

House, 1973) , p.149<br />

بحر ها فسانه

53<br />

بعد توسعه<br />

گريى <br />

گلوباليزسيو چه؟<br />

مانوئل لرشتاين<br />

نشگا يل<br />

مترجم:‏ ليلا نش<br />

مقدمه متر جم:‏<br />

جها سرمايه كلا سرگمى تناقضا بخو مى پيچد.‏ با<br />

جنگ ندختن ين گوشه گوشه جها تا بد نمىشو<br />

برعمق بحر گستر كه جريا ست،‏ پر ساتر كشيد.‏<br />

صنعتى كشيد پيشرفته كشوها ها خيابا به تظاهر عتر<br />

شد ست.‏ پانزهم كتبر مسا بسيا شهرها بزگ جها<br />

صحنه تظاهر عليه نظا سرمايه ليگاشى ، مالى،‏ بى عدلتى،‏<br />

بيكا تعر به حقو جتماعى شهرند شد.‏ جنبش شغا<br />

نقا يگر خو گذشت تا متحد مريكا مر ستريت <br />

جها‏،‏ يونا سپانيا،‏ يتاليا فرنسه ... بيابد.‏ كمى عقب تر<br />

خاميانه ، نا نقلا گر مو جا‏،‏ سا يل <br />

شما فريقا نويد.‏ چه بر با فتن يكتاتوها تونس <br />

مصر،‏ چه تاخت تا ‏«‏مكرتيك»‏ ليبى كه ست مشابه نمونه<br />

گستر چه عترضا بو‏،‏ جديد هز يل عر فغانستا<br />

يابند سويه بحرين،‏ هركد حلقه ست يك شته قايع<br />

گستر به سعت جها كه گرچه به ظاهر هد متفاتى ند ما<br />

حقيقت باتا يك شريط عمومى حد هستند.‏ مقاله ‏«بعد<br />

گلوباليزسيو توسعه،‏ چه؟»‏ متن سخنرنى مانوئل لرشتاين<br />

جامعه شنا مريكايى ست كه به نحو جذبى ناتونى كنونى نظا<br />

كاپيتاليستى باسا ترميم خو تشريح مىكند.‏<br />

سا ير 1990 مستعمر فرنسه ند تد نمايشگا جهانى پايس كاميل<br />

گا ئيس خدما جغرفيايى،‏ خوست تا كتابى تهيه كند بنا ‏«مستعمر فرنسه:‏ توسعه<br />

مناطق ستعما (2). معنا تحت للفظى mise en valeur عنو ين كتا‏،‏<br />

شمندسا ست.‏ يكشنر ما عبا mise en valeur به توسعه ترجمه مى كند.‏<br />

ستفا به عبا ين مى شد،‏ بحث مستعمر قتصا مفهو با قتى ما <br />

كتا به جو مى شد.‏ ترجيح «développement» كاملا فرنسو ژ <br />

Les Usuels de Robert: Dictionnaire des بر(‏Expressions يكسيونر<br />

figurees- 1979 (et Locutions بر فهم بهتر عبا «mettre en valeur » مى<br />

تو يافت كه ين عبا‏،‏ ستعا ست بر مفهو » بهر كشى،‏ سو بر‏».‏<br />

توسعه مينه پاپايى نگر سا ‏«‏شمندسا‏»‏ ين ستعما‏،‏ طو <br />

پائيا كه بو نضمامى مشتمل بر يك سلسله قدها توسعه،‏ بو‏.‏ باقى نيا قتصا<br />

بر بهر كشى سو بر منابع نيا غير پايى بكا مى بستند.‏ ين نگر چند<br />

فرضيه نهفته بو‏:‏ جها غيرپايى قا نيست يا حتى شايد مايل نيست كه منابع خو<br />

ما بهبو يك چنين توسعه ما هد.‏ ‏«توسعه»‏ پاپايى نيا فعا خالت بد <br />

معنو بر نيا نمايندگى مى كند.‏ به همين ليل بهر كشى منابع ين كشوها<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

54<br />

مانوئل لرشتاين<br />

بعد توسعه گريى چه؟<br />

بهر به پس ير ست.‏ پايى سياسى پا ظيفه خلا<br />

كشى پاپايى ين منابع نيست؛ ير كسانى كه منابع<br />

شا مو بهر بر قر گرفته نيزبه نوبه خو بهر <br />

ين فريند مى برند.‏<br />

چنين نگرشى لبته جايى بر بحث مو ندگى مر<br />

محلى ستثما شد بجا نمىگذ‏.‏ سنتا تصو ميشد كه<br />

فلاكت مر مستعمر ‏(به بيا مر‏)‏ ‏«خسا جانبى»‏<br />

مأمويت متمد سا ست.‏<br />

شيو بحث غابه 1945 تغييركر‏.‏ ين تغيير پيامد<br />

حساسا قو جنبش ها ضد ستعما سيا فريقا <br />

بو‏.‏ لاتين مريكا جمعى جو بر جديد شكل ها <br />

ما ين عتقا شكل گرفت كه كشوها جنو مى<br />

تونند خو ‏«توسعه»‏ هند بجا ينكه توسط كشوها<br />

شما توسعه يابند.‏ فرضيه ين بو كه گركشوها جنو<br />

فقط سياست ها مناسبى تخا كنند،‏ يند خوهند<br />

تونست هم لحا صنعتى مد شوند هم لحا فا<br />

به پا كشوها شما برسند.‏<br />

بعد ،1945 نويسندگا مريكا لاتين ين<br />

يكر desarollismo يا ‏«توسعه گريى»‏ ناميدند.‏<br />

بلو گرفت.‏ به خو متفاتى شكل ها گريى توسعه يكر<br />

شر ‏«سوسياليسم»‏ خرين گا ، پيش ‏«كمونيسم»‏<br />

خوند.‏ مريكا به نا ‏«توسعه قتصا‏»‏ يدئولوگها .<br />

به جا مفاهيم ين هر غلب جنو كشوها <br />

هم به كا مى برند.‏ با چنين جما جهانى همه كشوها<br />

شما‏-‏ مريكا،‏ شو قما ( پا شر پا ،(<br />

غربى ستعماگر ‏(حا يگر ستعما سابق)‏ كشوها شما<br />

بر مشا ‏«كمك»‏ به ئه كرند شر كانا‏-‏ پا<br />

چنين توسعه كه همه مشتاقش بوند.‏ كميسيو قتصا<br />

مفاهيم مركز – حاشيه ( CEPAL) لاتين مريكا<br />

جه بر توجيه سياست ‏«صنعتى سا با جايگزينى<br />

بد « كر‏.‏ يكاها شنفكر مريكا لاتين<br />

( يگر‏)،‏ گفتما ‏«‏بستگى»‏ شكل ند تصو مى<br />

كرند كه بايد با بستگى مبا كر بر فائق مد.‏<br />

توسعه به نظرنا هى بو بر مبا عليه بستگى.‏ به<br />

نظرشا با غلبه بر بستگى مىشد كشوها بسته <br />

مسير توسعه كشوها پيشرفته قر .<br />

ترمينولوژ مو ستفا مى تونست متفا باشد ما نكته<br />

مو توفق همه ين بو كه توسعه ممكن ست،‏ گرفقط ....<br />

بنابرين قتى ساما ملل متحد هه 1970 ميلا <br />

بعنو هه توسعه علا كر‏،‏ توسعه هد تقريباً‏ <br />

مر مقدسا نگاشته مى شد.‏ با ين حا كنو مى نيم<br />

كه هه هفتا ميلا هه بد بر بيشتر كشوها<br />

جنو بو‏.‏ ين هه،‏ هه فزيش قيمت نفت

55<br />

بو‏.‏ شما كشوها تو همچنين فزيش پك<br />

نتيجه به ستثنا كشوها صا كنند نفت،‏ فزيش<br />

هزينه بر كشوها جنو همر بو با كاهش<br />

شديد صا بدليل كو قتصا جهانى كه موجب<br />

كسر مونه مالى تقريبا همه ين كشوها ‏(شامل<br />

كشوها گا باصطلا سوسياليستى)‏ شد.‏<br />

كشوها صا كنند نفت ثر كلانى ندختند <br />

بخش بزگى به بانك ها مريكا لما سپر<br />

شد تا بعدها ستفا نها يافت شو‏.‏ ين سرمايه ها به<br />

صو ختيا كشوهايى قرگرفت كه مشكل مونه<br />

پرخت شتند.‏ عطا ين ها فعالانه جانب خو بانك<br />

ها شما تشويق مى شد.‏ ين ها همزما مشكل<br />

سرمايه بر خرجى كر پيد حل مى كرند:‏ <br />

كلا موجو بانك ها كشوها شما همچنين حل<br />

مشكلا نقدينگى كشوها جنو‏.‏ ما ها باعث فزيش<br />

شتا تصاعد بهرها هه هشتا ميلا شد نهايتاً‏<br />

كسر مونه پرخت ين لتها باهم بيشترشد.‏ ها <br />

متاسفانه بايد بهر حا با پرخت مى شدند.‏ نتيجه جها<br />

ناگها با پديد بحر بدهى لهستا سا 1980، مكزيك<br />

1982 سپس همه جا موجه شد.‏<br />

يافتن خطا كاصلى سا بو‏.‏ نگشت تها متوجه توسعه<br />

گريى شد كه تنها يك هه پيش همه نيا بى شائبه<br />

مو ستايش بو‏.‏ سياست قتصا مبتنى بر كنو <br />

عامل فسا لت سا عامل گستر بوكرسى شناخته<br />

مى شد.‏ ساختاها شبه لتى نه تنها به منزله تلا بر<br />

پر كر با كشيد بند كفشها خو‏،‏ بلكه بعنو<br />

مانعى بر شد شكوفايى شركتها شناخته شد.‏ بر<br />

سوساختن ها تصميم گرفته شد كه به شرطى<br />

به كشوها تحت فشاجهت غلبه برمشكلاشا <br />

شو كه ين لتها هزينهها ئد مينه ها غيرحياتى<br />

مانند مو بهدشت حذ كنند.‏ همچنين علا شد<br />

كه شركتها لتى،‏ تقريباً‏ بنا به تعريف سونيستند <br />

بايد سر قت خصوصى شوند؛ حالى كه شركتها<br />

خصوصى،‏ با هم بنا به تعريف،‏ پاسخگو ‏«با‏»‏ بو<br />

كايى موثر شتهند.‏ يا لاقل ين تفا نظر بو كه<br />

شنگتن جو شت.‏<br />

مفاهيم بحثها مد كاميك معمولاً‏ بيش يكى <br />

هه نمى ند.‏ توسعه گريى ناگها خا شد.‏<br />

گلوباليزسيو سيد.‏ پرفسوها نشگاهى،‏ مدير<br />

نهاها،‏ نتشاتى ها مفسر صاحبا ستو ها مطبوعا<br />

همگى بر ين تغيير يدند.‏ چشم ند يا حل تغيير<br />

كر بو‏.‏ حا يگر پيشرفت نه جايگزين كر <br />

كالاها صلى بلكه سياست قتصا معطو به صا<br />

بو‏.‏ نه فقط ملى كر صنايع بلكه كنتر نتقا سرمايه هم<br />

بايد كنا گذشته مىشد نتقا بى مانع سرمايه همو<br />

مىشد.‏ پس گفته شد بياييد بجا تلا قت <br />

governance) حزبى به مطالعه حكومت تك ها ژيم<br />

يك لغت جديد پر بر خنه ناپذير،‏ گر نه بى معنى)‏<br />

بپريم.‏ مهمترهمه ينها بگذيد پنج با به مكه<br />

كنيم الله كبر بگوييم-‏ لترناتيو يگر نيست.‏<br />

ياها به يشه 1980 ميلا‏،‏ نيمه هه <br />

توسعه گريى،‏ گم ها جديد سر بر‏.‏ ‏«‏قتصا جديد»‏<br />

كه بنا بو مريكا شر سيا قتصا جهانى بنحو<br />

باشكو هديت كنند،‏ 1990 ميلا خشيد.‏ ما ين<br />

خشش يرپا نبو‏.‏ بحر شر جنو سيا<br />

1997 ‏(كه به سيه بريل هم كشيد شد)،‏ به ير<br />

كشيد تصوير ساما تجا جهانى سياتل كانكو‏،‏<br />

سپتامبر،‏ 11 لقاعد لگر‏،‏ پوتو عر فو<br />

سپس شكست مفتضحانه بو عر بحر مالى <br />

مريكا-‏ همه ينها حتى بيشتر،‏ ين گما تقويت مى كند<br />

كه گلوباليزسيو‏،‏ بسا يك عبا پر بسرعت هما<br />

هى مى كه توسعه گريى فت.‏ ينجا پرسش ين<br />

ست كه بعد توسعه گريى گلوباليزسيو‏،‏ چه؟<br />

جا هيد به تئوها نگ باخته چند خر نگيريم.‏<br />

1945 تا به مر تما محوبحث ين بو كه ين حقيقت<br />

جد گرفته شو كه سيستم جهانى نه فقط قطبى شد‏،‏<br />

بلكه قطبى كنند بو ست؛ همچنين ينكه ين حقيقت<br />

هم بلحا خلاقى هم بلحا سياسى قابل تحمل نيست.‏<br />

بر كشوها فقيرهيچ چيزعاجل ترين نمى نمايد كه<br />

بر تقا ضعيت شا جه نظرقتصا تلا<br />

كنند.‏ بالآخر‏،‏ تنها كا كه مرما فقير ‏[بر فهم قطبيت<br />

جها‏]‏ بايستى مى كرند ين بو كه فيلمى ببينند تا بفهمند<br />

كه مر يگر نقا جها ضعيت بمرتب بهتر نسبت به<br />

نها ند.‏ همچنين كشوها ثرتمند بايد بنوعى بفهمند<br />

كه ‏«تو حسر « يك خطر ئمى بر نظم<br />

جهانى فا خوهند بو‏.‏ پس جايى بايد تفاقى بيفتد<br />

تا ين ضعيت متعا كند.‏<br />

بنابرين تحليل ها شنفكرنه سياستها برگرفته<br />

جد تلاهايى گلوباليزسيو‏،‏ توسعه مو نها<br />

قابل حتر بوند،‏ حتى گر مر نها بى شكا نبينيم.‏<br />

نخستين پرسشى كه كنو بايد پاسخ هيم ين ست كه يا<br />

همه - نه چند يند - كه ممكن ست صولا<br />

نيا ستاند ندگى ‏(‏چه بسا نهاها سياسى فرهنگى)‏<br />

مثلا شبيه نما‏،‏ ست يافتنى باشد؟ پرسش ين <br />

ست كه گرست يابى به ين ستاند ممكن نيست،‏ يا<br />

نظم نامتعا ‏(نابربر)‏ موجو مى توند كمابيش مه يابد؟<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

56<br />

پرسش سو ين ست كه گر تد ضع موجو ممكن<br />

نيست،‏ چه نو لترناتيو بر همه ما موجو ست؟<br />

نه چند يند - كه ممكن ست صولا يا<br />

- همه نيا ستاند ندگى ( چه بسا<br />

نهاها سياسى فرهنگى مشابه)‏ مثلاً‏ شبيه<br />

نما‏،‏ ست يافتنى باشد؟<br />

شكى كه نيست كه نما – بيشتر كشوها عضو<br />

OECD ‏(ساما توسعه همكا قتصا‏)‏ بخش قابل<br />

توجهى مر سطح ندگى مناسبى ند.‏ ستاند<br />

ميز مد خلى - شاخص قم - Gini كاملا پايينى<br />

بر غلب كشوها عضو ساما تعا قتصا پا<br />

نشا ميدهد كه با ستاند جهانى بهترين هاست (3).<br />

مطمئنا قشا كم مد هم ين كشوها هستند كه<br />

بسياند جنو كشوها با قيا شماشا لبته<br />

جنو كشوها فقير كه مر ست شن بنابرين ست.‏<br />

مشتا سيد به سطح ندگى مر نما باشند.‏<br />

سا ها خيرمطبوعا قتصا جها پر بو ست<br />

حكايا شد قتصا چشمگير چين – كشو كه<br />

گذشته نه چند بعنو يكى فقيرترين كشوها<br />

شناخته مى شد-‏ گمانه نى مو ين كه چقد تا<br />

چه جه ين شد يند مى توند مه يابد تا چين <br />

به يك كشو نسبتا ثرتمند حيث GDP ‏(توليد ناخالص<br />

خلى)‏ تبديل كند.‏<br />

بگذيد ين قعيت فعلا كنابگذيم كه بسيا<br />

كشوها بيست سى سا گذشته جه شد قابل<br />

توجهى شته ند.‏ خرين مو مثلا نمونه تحا شو<br />

يوگوسلا ست.‏ همچنين بگذيد فعلا ليست بالا<br />

بلند كشوهايى كه توليد ناخالص خلى سرنه شا قبلا<br />

بهتر بو هم بگذيم.‏ بر يك لحظه تصو كنيم كه شد<br />

قتصا چين بر بيست سا يگرهم بى مانع مه<br />

يابد،‏ توليد ناخالص خلى سرنه گر نه حد<br />

نما كه لاقل به سطح پرتغا يتاليا برسد.‏ با هم<br />

فر كنيم كه حد 50‎صد مر چين ين شد<br />

تغيير محسوسى كه شوند بطو مند بهر قتصا<br />

سطح مد قعى نها قابل مشاهد باشد.‏<br />

تصو كر ثابت فر كه همه فاكتوها ممكن ست يا<br />

كر كه مر جها يگر هما سطحى ستاند <br />

فز باقى بمانند ؟ هستند،‏ كه مر ندگى<br />

كه جا مى هد 50‎صد مر چين حد 50‎صد<br />

مر يتاليا قد مصر شته باشند باقى مصر<br />

كنندگا جها حدقل هما حد كه لا هستند باقى<br />

بمانند،‏ كجا مى يد؟ يا قرست كه ين فز <br />

به صطلا بهر فز تر جها ‏(يا چينى ها)‏ تامين<br />

شو؟ شن ست كه كاگر ماهرهايو هر <br />

‏[قطب صنعتى سنتى لما‏]‏ چنين فكر نمى كنند.‏ نها فكر<br />

مى كنند كه خوشا ين بها خوهند پرختند؛ نها <br />

كنو نيز با كاهش قابل توجه ستاند ندگى شا ين بها<br />

مى پرند.‏ يا نها قعا چنين شتباهند؟ يا همين<br />

ضع هه خير تفا نيفتا ست؟<br />

نخستين گو‏،‏ تايخ قتصا جها سرمايه ست.‏ <br />

بالا بين شكا سرمايه حيا پنج قر بيش <br />

پايين،‏ مركز حاشيه هرگز كمتر نشد بلكه هميشه فزيش<br />

يافته ست.‏ شريط حاضر چه يژگى كه تصوكنيم<br />

طو شك نيست كه يافت؟ لبته نخوهد مه لگو ين<br />

ين پانصد سا بعضى كشوها تونسته ند جايگا نسبى<br />

خوشا تويع ثر سيستم جهانى بهبو هند.‏<br />

بنابرين مى تو مدعى شد كه ين كشوها بنوعى ‏«توسعه»‏<br />

يافته ند.‏ ما ين هم حقيقتى ست كه بعضى كشوها <br />

نسبتا پايين تر نظر ميز ثر شا نسبت به<br />

قبل قر گرفته ند.‏ گر چه ها ما ما فقط بر<br />

75 تا 100 سا گذشته تقريبا قابل تكا هستند،‏ مطالعه<br />

مقايسه ها تويع ثر‏،‏ يك سيستم سه قطبى<br />

سيستم جهانى نشا مى هد كه تعد كمى<br />

كشوها تونسته ند جايگا خو ‏[به توسعه يافته]‏ تقا<br />

هند (4).<br />

شاهد ين ست كه سطح بالا سو به تبع <br />

با جه مستقيم تبا فز نباشت مكا<br />

مونوپوليزسيو ‏[‏نحصاگر‏]‏ فعاليت توليد (5). <br />

نچه كه ما پنجا سا گذشته توسعه خوند يم<br />

نوعى گستر فر كشوها برخى تونايى سا<br />

شركت ها توليد با سوهى بالا بو ست.‏ ين ،<br />

هر چه شركت ها ين مسير بيشتر پيش فتهند ميز<br />

مونوپولى توليد به تبع سو فعاليت قتصا شا<br />

كاسته شد ست.‏ لگو تايخى موفقيت صنايع موسو<br />

به ما‏-‏ نساجى تا فولا‏،‏ خوسا تا لكترنيك <br />

تكنولوژ كامپيوتر‏-‏ شاهد غير قابل نكا ين مينه<br />

ست.‏ كنو صنايع سا مريكا ناميدنه با چنين<br />

كاهشى ظرفيت سو خو ست پنجه نر مى<br />

كند.‏ يا بوئينگ يربا قابت با صنعت هوپيماسا<br />

چين مى تونند تا بيست سى سا يگر سطح سو<br />

فعلى شا حفظ كنند؟<br />

بعد توسعه گريى چه؟

بنابرين ين شق يكى تفا مى فتد.‏ يا كشوها تا<br />

توسعه يافته توسط برخى فريند ها مخر مثل جنگ،‏<br />

طاعو يا جنگ خلى مضمحل مى شوند.‏ ين <br />

حالت مركز فعلى نباشت سرمايه همچنا عر خوهند<br />

ماند قطبى شد همچنا تد خوهد يافت.‏ يا كشوها<br />

تا توسعه يافته قا به باتوليد بعضى فريند ها صلى<br />

توليد مشابه كشوها مركز مى شوند.‏ ين حالت يا<br />

قطبى شد بساگى معكو خوهد شد ‏(كه بعيد ست)‏ <br />

يا منحنى قطبى شد مسطح خوهد شد.‏ ما حالت خير<br />

نباشت فز قتصا جهانى كل شديد كاهش<br />

خوهد يافت،‏ علت جو قتصا جهانى كاپيتاليستى<br />

سرمايه يل مى شو‏.‏ هيچكد ين سنايوها،‏<br />

كشو به نمونه نما تبديل نخوهد شد.‏<br />

به بامن ليل تريد عمومى به توسعه قتصا فايد<br />

مند گلوباليزسيو ين ست كه شما فزيند مر <br />

- محققين،‏ سياستمد جه كاگر‏-‏ به<br />

ين نتيجه سيد ند كه كفگيربه ته يگ خو ست.‏<br />

خو بينى هه 1960 1950 كه باقه 1990 <br />

مشاهد شد،‏ خت بربسته ست.‏<br />

شخصا چاچو قتصا سرمايه جها هيچ هى<br />

نمى شناسم كه ما به تويع عالانه ثر جها نزيك<br />

كند يا لاقل نا بربر عمومى چنا كاهش هد كه<br />

همه مر نيا بتونند حد يك مصر كنند نماكى<br />

مصر كنند.‏ ين با نظر گرفتن همه مكانا پيشرفت<br />

تكنولوژيك همچنين با نظرشت مفهو ست<br />

نيافتنى،‏ يعنى بهر مى گويم.‏<br />

گر ممكن نيست كه چاچو سيستم جهانى<br />

كنونى همه كشوها به سطح ستاند ندگى<br />

نماكى ها ست يابند،‏ يا ممكن ست كه ين<br />

سيستم جهانى بشد نابربر كماكا مه يابد؟<br />

من شك . با ين حا بايد قيق بو‏،‏ چر كه معلو شد<br />

كه پيش بينى ها ماتيك مينه تغيير ساختا<br />

طى سد گذشته،‏ ميا مد ناست مد <br />

كليد به برخى مولفه ها توجه هم عد علت ند<br />

تحليل بو ست.‏<br />

بنيا ساختا تغيير لز ترين توضيحى كه بر صلى<br />

بو شدگا سركو ستثماشدگا ناضايتى شد‏،‏ ئه<br />

ضا‏،‏ تر شد خيم با گذما كه شد ستدلا ست.‏<br />

مر فقير يا كثريت مر فرست،‏ ناگزير شو خوهند<br />

كر‏.‏ ين هما چيز ست كه معمولا نقلا ناميد مى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

57<br />

شو‏.‏ من نيا به باگويى ستدلا ها له عليه ين<br />

نگر نمىبينم ير ين ستدلا ها بر كسانى كه بطو<br />

جد تايخ سيستم جهانى مد مطالعه كرند بيگانه<br />

نيست.‏<br />

قر بيستم شاهد يك طولانى قيا ها ملى <br />

جنبش ها جتماعى بو كه هد نقلابى شتند بنوعى<br />

قد لتى به ست ند.‏ نقطه ين جنبش ها <br />

فاصله 1945 تا قيقاً‏ 1970 هما توسعه گريى<br />

ست كه به يك معنا خو محصو ين جنبش ها بو ست.‏<br />

ما همچنين مى نيم كه 1970 تا 2000 شاهد<br />

فو غلب ين جنبش ها‏ِ‏ قد يا ست كم تجديد<br />

نظر قابل توجه سياست ها نها بو ست.‏ ين <br />

خير،‏ شكوفايى گلوباليزسيو ست كه ين جنبش<br />

ها - چه نها كه قد بو ند چه نها كه همچنا<br />

تلا ند كه طريق پالمانى نقشى بر خو بيابند -<br />

منطق با كر پذيرفته ند.‏ بنابرين ما شاهد <br />

سرخوگى پى سرخوشى هستيم.‏<br />

برخى كاها ين جنبش ها يا شر كرند به منطبق<br />

شد با نچه كه قعيت ها جديد نگاشته مى شد يا <br />

گرنه بير فتند:‏ برخى نيزست فعاليت كشيدند يا به<br />

صف شمنا سابق پيوستند.‏ هه 1980 تا نيمه ها<br />

1990 ميلا جنبش ها ضد سيستم سطح جهانى<br />

شريط بسيا بد بوند.‏ ما 1995 همزما با فركش<br />

موقتى جبر نئوليبرليسم،‏ كوششى جهانى بر يافتن<br />

يك سترتژ ضد سيستم شكل گرفت.‏ چياپا گرفته<br />

تا سياتل تا پوتولگر‏،‏ گويا ظهو گونه - جديد<br />

بنا گاهى مر كه سيستم بو ضد جنبش ها <br />

لترموندياليسم ‏(يا گرجهانى سا‏)‏ خوند مى شوند.‏<br />

نامى كه من به ين حركت مى هم،‏ پوتو لگر ست <br />

تصو مى كنم كه ين حركت مولفه مهمى مبا سياسى<br />

جها 25 تا 50 سا يند باشد.‏ به ين نكته بحث<br />

پيرمو لترناتيوها حقيقى كنونى با خوهم گشت.‏<br />

ساختا فرپاشى فكر نمى كنم كه نچه يگر،‏ سو <br />

سيستم جهانى سرمايه مىنم ئه ژ جديد<br />

جنبش ها نقلابى يك فاكتوساسى باشد.‏ فرپاشى<br />

سيستم جه نخست ناشى شو پايين نيست بلكه<br />

ناشى ضعف قتدطبقا حاكم غيرممكن بو حفظ<br />

سطح سو متياتشا ست.‏ تنها هنگامى كه سيستم<br />

موجو نتيجه تناقضا خو ضعيف شد باشد فشا<br />

پايين حتمالا مىتوند موثر قع شو‏.‏<br />

قد پايه سرمايه بعنو يك سيستم،‏ گانه بو<br />

نتظا‏،‏ كه برغم همه-‏ نشا يك طر ست.‏

58<br />

مىتوند نباشت بى پايا سرمايه تضمين كند.‏ طر<br />

يگر ساختاسياسى شكل كه بد ينكه توسط<br />

يو ‏«طبقا خطرنا‏»‏ ناضى معر ژگونى<br />

قربگير‏،‏ نباشت بى پايا سرمايه تضمين كر ست.‏<br />

شريط كنونى ضعف بنيا سرمايه بعنو يك<br />

سيستم تايخى ين ست كه موفقيت،‏ بسمت شكست<br />

هديتش مى كند ) شومپتر به ما موخت كه معمولاً‏ ين<br />

تفا خوهد فتا‏).‏ نتيجه مرهر تضمين،‏ يعنى<br />

هم تضمين نباشت بى پايا سرمايه هم تضمين ساختا<br />

سياسى كه بنا بو خطر طبقا خطرنا بد‏،‏ <br />

همزما حا ضمحلا ند.‏<br />

موفقيت كاپيتاليسم تضمين نباشت بى پايا سرمايه<br />

ين بو كه تونسته مانع فزيش شد سريع سه مولفه<br />

ساسى هزينه توليد،‏ يعنى هزينه نسانى توليد،‏ هزينه<br />

موخا ماليا شو‏.‏ ما ين مر توسط ساكا هايى<br />

نجا شد كه خو گذما‏،‏ فرسو شد ند.‏ سيستم<br />

كنو به مرحله سيد ست كه هزينهها توليد بنحو<br />

شگرفى بيش شد كر ست كه توليد بتوند منبع<br />

خوبى بر نباشت سرمايه باشد.‏ پس طبقه سرمايه به<br />

سرمايه مالى ست.‏ گمانه نى ها مالى تا يك<br />

ساكاگذ ست چر كه مبتنى برعتما ست عتما <br />

مى شو‏.‏ يل نى ساكاگمانه خو‏ِ‏ توسط مد ميا<br />

جا هيد هر كد ين نكا بيشتر با كنم.‏<br />

هزينه نسانى توليد،‏ تابعى مبا جا طبقاتى پايا<br />

ناپذيرست.‏ نچه كاگر جبهه خو ند،‏ يكى تمركز<br />

توليد ‏(بدليل بهر ست ( يگر تونايى خوسامانيابى<br />

كه موجب عما ست سپهرسياسى همچنين كا محل<br />

فشابركافرمايا بر فزيش ستمز مى شو‏.‏ مقابل،‏<br />

كافرمايا هميشه بر پس ين مبا‏،‏ كاگر <br />

به جا هم ندخته ند.‏ ما عما ين شيو ها چاچو<br />

كشو يا محلى،‏ حد مرهايى ، چر كه كاگر<br />

مى تونند بز ها سياسى موجو ‏(بشكل قانونى ‏/يا<br />

فرهنگى)‏ به عنو نقا قو خو ستفا كنند.‏<br />

قتى ما فا كندتيف-‏ هستيم كافرمايا موجهه<br />

با مطالبا يكا كاگر‏،‏ معمولا جه فزيش <br />

ستمز بر سيب ها ناشى توقف كا ترجيح مىهند،‏<br />

خوستهها پذير ضر بيش بريشا كا توقف ضر ير<br />

كاگر ست.‏ ما فا كندتيف – كاهش ستمز ها<br />

بر كافرمايانى كه مى خوهند بد سر بگذنند<br />

قيمت ها به شد ين كه چر ست،‏ لزمى<br />

قابتى هستند.‏ تايخ نشا كه همين مرحله ست<br />

كه كافرمايا مبا به نتقا بز توليد - به صطلا<br />

كاخانه فر‏-‏ مىكنند توليد به مناطقى مى برند كه<br />

ستمزها ‏«تايخا»‏ پايين،‏ هزينه پايين ترتوليد ممكن<br />

مى كنند.‏ ما قيقاً‏ چه بها تايخى بر ين نر ها<br />

تايخا پايين توليد جو ؟ پاسخ نسبتا سا ست-‏ ين<br />

بها،‏ جو يايى كاگر ستايى ست كه كا مز<br />

هر سطحى ستمز‏،‏ بريشا به منزله يك فزيش<br />

مشهو مد قعى خانوست.‏ بنابرين قتى ستمز <br />

يك منطقه جها بنحو كمابيش پيوسته فزيش مى يابد،‏<br />

جديد لشكر كاگر بهايش جهانى قتصا مقيا <br />

مى پرند كه مى پذيرند با ستمز پايينتر لبته كايى<br />

بربر،‏ كا كنند.‏<br />

مشكل ين حلى كه مالكين/‏ توليد كنندگا مكر‏ً‏ به<br />

كا مى برند ين ست كه بعد 25 تا 50 سا‏،‏ كاگر<br />

منطقه جديد توليد با غلبه بر سرگمى ها ليه<br />

مبا مسير جهل سياسى،‏ پا به هما شهر ندگى <br />

مى گذند كه كاگر مناطق يگر جها پيش نها <br />

يك منطقه با ستمز يگر نظر،‏ منطقه مو ند.‏ نجا<br />

تايخا پايين نخوهد بو يا لاقل قيا با قبل نخوهد<br />

بو‏.‏ ير يا كافرمايا بر حفظ سو خو مجبوبه<br />

فر يا نتقا مجد به مناطق يگر خوهند شد.‏ ين تغيير<br />

مستمر جغرفيايى منطقه توليد طو قر به خوبى عمل<br />

كر ست ما يك پاشنه شيل هم . مناطق جديد بر<br />

توليد،‏ جها به تما ند.‏ ين چيز ست كه ما<br />

ستايى يى شتابا حا قو جها بعد<br />

جها نسبت جمعيت شهر يم.‏ ناميد 1945 <br />

30‎صد 1950 به صد 60 2000 تغيير كر ست<br />

(6). قتصا جهانى سرمايه قاعدتا ظر حدكثر 25<br />

سا يند فاقد مناطق توليد جديد خوهد شد.‏ ين كمبو<br />

تباطا‏،‏ مد ها با شيو ست.‏ محسو همكنو<br />

گير جهت لا مناطق جديد،‏ فرجه مانى ين <br />

ينر‏،‏ يافته ست.‏ كاهش بشد چگونگى سامانيابى <br />

تو كافرمايا بر منجمد كر ستمزها بشد كم<br />

شد ست.‏<br />

هزينه مو خا بستگى به ينكه كافرما مجبو به<br />

پرخت چه صد ست.‏ هر قد ين صد كمتر<br />

باشد مخا كافرمايا پايينتر نگهدشته خوهد شد.‏<br />

ساكا صلى كه كافرمايا طو قر پيش<br />

گرفتهند تا پرخت هزينه موخا جتنا كنند <br />

حقيقت ندختن ين با بر يگر بو ست.‏ ين<br />

برنى سا externalization هزينه ها مى نامند.‏<br />

سه هزينه صلى ين ند عباتند لوگى يى محيط<br />

قتصا‏.‏ يرساختها تجديد منابع ليه يست،‏<br />

بعد توسعه گريى چه؟

59<br />

فضولا مى تو ست.‏ سا يى لوگى كا‏،‏ بتد <br />

جايى كه عمومى ست يا هزينه نمى طلبد فع<br />

كر‏.‏ ين كا تقريبا هيچ خرجى ند‏.‏ با ينكه نيا فو<br />

به پرخت هزينه ها نيست ما باپرخت،‏ غلب به تعويق<br />

مى فتند.‏ مشكل حتمالى،‏ مشكل ‏«حو عمومى»‏ ست-‏<br />

چه ين مطالبا جانب فر طر شو چه جانب<br />

لتها.‏ پرخت هزينه لوگى يى،‏ قتى كا توليد به<br />

نجا سيد باشد،‏ بند توسط شركت لو سا صلى<br />

تقبل مى شو‏.‏ گا پيشامد‏،‏ حكا ست فضولا<br />

به قلعه ها مختلف پنا مى برند.‏ قتصا جهانى سرمايه<br />

مى كنند.‏ همين كا كمابيش نيز توليدكنندگا <br />

سطح ستمز فر ها مشكل همانند كاخانه ينجا<br />

ته كشيد توليد ضايعا فع بر جديد حوضچه ها ست.‏<br />

ست.‏ بعلا‏،‏ هزينه جتماعى سمو صنعتى گريبا گيرما<br />

شد ست يا حدقل به ليل پيشرفت ها علمى،‏ بيشتر<br />

به گاهيم.‏ ين جها پى سم يى ضايعا<br />

صنعتى ست.‏ ين نگرنى بر يست بو مى گويند.‏ با<br />

فزيش ين نگرنى ها ين پرسش هر چه بيشتر مطر مى<br />

شو كه چه كسى ين بها خوهد پرخت.‏ ين تقاضا<br />

فزيند ترمىشو كه نا كه منابع طبيعى ستفا <br />

مسمو كرند بايد بها لوگى يى بپذيرند.‏ ين <br />

شو‏.‏ مى هزينه ها ناميد internalization سا نى<br />

هر قدلت ها بيشتر هزينه ها نى شد به سرمايه<br />

تصاعد بنحو تحميل كنند،‏ هزينه كل توليد،‏ گا <br />

فزيش مى يابد.‏<br />

مساله ترميم منابع ليه نيز به همين گونه ست.‏ گر<br />

جنگل ها قطع شوند خوشا يك فريند طبيعى كه<br />

غلب بسيا كند ست به ترميم خو مى پرند.‏ هر چه<br />

جنگل ها بيشتر قطع شوند ‏(بدليل فزيش توليد جهانى)،‏<br />

فريند ترميم طبيعى نها يك مانى معقو بطو<br />

فزيند سخت تر مى شو‏.‏ بنابرين ينجا هم نگرنى ها<br />

يست محيطى يا شد موجب مىشو كه لت ها نيز<br />

كنشگر جتماعى،‏ مصر كنندگا منابع طبيعى ير <br />

فشا بگذند كه يا مصر خو كاهش هند يا فريند<br />

ترميم سرمايه گذ كنند.‏ تا جايى كه لت ها موفق<br />

به نى كر ين هزينه ها شوند هزينه توليد فزيش<br />

مى يابد.‏<br />

بالاخر همين ضع مو يرساخت ها هم صد مى<br />

كند.‏ هزينه يرساخت،‏ شامل همه چيزهايى ست كه<br />

فويد فقط متعلق به يك توليد كنند نيست مثل ساختن<br />

جا ها عمومى كه نقل نتقا كالاها مكاپذير مى<br />

كنند.‏ ما ين قعيت كه عويد هزينه يرساخت ها<br />

توليد نصيب توليد كنند منفر نمى شو‏،‏ به ين معنا<br />

نيست كه گرهى توليدكنندگا نيز عويد ين هزينهها<br />

برخونمى شوند.‏ هزينه يرساخت ها قتصا نيز<br />

به شكل تصاعد فزيش يافته ست.‏ بله،‏ يرساخت ها<br />

كالاها عمومى هستند ما ‏«عمو‏»‏ تا حد مشخصى مى<br />

تو به لخو خو تعريف كر‏.‏ ين مو هم گر لت<br />

ها بتونند حتى بخشى ين هزينه ها نى كنند،‏ با<br />

هم هزينه توليد فزيش مى يابد.‏<br />

سومين مولفه هزينه توليد،‏ ماليا ست.‏ هر مقايسه<br />

نيا با جها‏،‏ نقطه يا جها سطح ماليا <br />

يك قر پيش نشا مى هد كه مستقل نوسانا نر ها،‏<br />

مر هر نفر ماليا بيشتر مى پر‏.‏ علت چيست؟ هر<br />

لتى سه بخش هزينه عمد : هزينه منيت جتماعى<br />

جتماعى،‏ فا نو هزينه غير‏)،‏ ، پليس،‏ ‏(‏تشٍ‏<br />

هزينه بخش ) همه مهمتر هزينه جمع <br />

ماليا‏).‏ چر هزينه ها لت چنين فزيش قابل توجهى<br />

يافته ست؟<br />

ها ناشى پيشرفت به ساگى منيتى هزينه ها فزيش<br />

تكنيكى ست.‏ ستفا بزها نيرها منيتى هر به<br />

شكا مختلف گر تر مى شو‏.‏ بالآخر‏،‏ منيت مانند يك<br />

گيم ‏(با‏)‏ ست كه هر طر تلا مى كند بايچه<br />

هايى بيش حريفانش شته باشد.‏ ين شبيه يك مزيد<br />

بى پايا ست كه هر با نر بالاتر علا مى شو‏.‏<br />

باماند مى شتيم،‏ يك هولوكاست هسته گر حتمالا<br />

جها كه ين خطر سرگذند بو به تير<br />

كما بامى گشت گا ين هزينه مى تونست كاهش<br />

يابد.‏ تا پيش ما،‏ من يگر بر كاهش ين هزينه<br />

نمى بينم.‏<br />

بعلا هزينه فا هم عليرغم همه تلا ها بر كاهش<br />

، مستمر فزيش يافته ست.‏ ين هزينه ها به سه ليل<br />

قشا جهانى سياست قتصا ينكه يافته ند:‏ فزيش<br />

حاكم تحت فشا قر ست تا پاسخگو سه خوست<br />

مهم طبقا خطرنا باشند كه عباتند مو‏،‏ بهدشت<br />

سلامتى،‏ تضمين مد ما لعمر.‏ همچنين سطح ين<br />

خوست ها مرتبا بالا فته نظر جغرفيايى نيزگستر<br />

ترشد ست.‏ علا برين،‏ فزيش طو عمرمر ‏(بخشا<br />

بدليل همين مكانا فاهى)‏ باعث فزيش هزينه ها<br />

مو مر تر سيع شما توسط مر كه شد جتماعى<br />

ستفا قرمى گير‏.‏ ينكه پيشرفت ها تكنولوژيك<br />

مو پر بهدشت،‏ هزينه سرپا نگهدشتن<br />

سيستم فزيش ‏(‏ست مثل هزينه ها نيرها<br />

منيتى).‏ بالاخر ينكه توليدكنندگا هركد ين <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

60<br />

عرصه ها بركت ين تقاضا عمومى سوبسيد شد توسط<br />

لت،‏ تونسته ند لقمه ها چربى نصيب ببرند.‏<br />

فا نطو كه محافظه كا معتر به شكو مى كنند<br />

تبديل به يك حق شد ست.‏ تصوينكه لتى بتوند<br />

كاهش گستر هزينه ها جتماعى ين مينه ها <br />

برحتى سر بگذند شو ست.‏ ما هر حا كسى بايد<br />

هزينه نهايت ين توليدكنندگا بپر‏.‏ هزينه ين<br />

يا مستقيما يا طريق شاغلين خو كه تقاضا فزيش<br />

ستمز شته ند،‏ مى پرند.‏<br />

ما طلا قيقى ميز فزيش مد ين هزينه ها نديم<br />

بر يگر طر ست.‏ كه بسياگستر مى نيم ما<br />

جبر هزينه توليد نمى تونيم فزيش بى يه <br />

قيمت فر سطح جهانى شته باشيم ير كه گستر<br />

بى سابقه توليد جهانى منجر به كاهش تعد مونوپو ها<br />

فزيش قابت جهانى شد ست.‏ پس ته قضيه ين ست<br />

كه هزينه توليد سريع تر قيمت فر محصو فزيش<br />

يافته ست ين يعنى نجما سو كه منجربه شو<br />

نباشت سرمايه توليد مى شو‏.‏ سى سا ست كه ين<br />

تنگنا بر همه قابل مشاهد بو به همين علت ست كه<br />

هه 1970 تب سرمايه مبتنى بر گمانه نى،‏<br />

سرمايه جهانى برگرفته نشانى فركش كر<br />

ند‏.‏ ما حبا ها تركيدند.‏ باكنك ها نمىتو تا بد<br />

با كر‏.‏<br />

مطمئنا سرمايه بصو كلكتيو مقابله مى كنند.‏ <br />

كل گلوباليزسيو نئوليبرلى حاصل همين مقابله ست-‏ ين<br />

مقابله نئوليبرلى شامل تلا سياسى گستر بر پايين<br />

كشيد هزينه ستمز‏،‏ بر مقابله با مطالبه نى <br />

كر هزينه ها،‏ لبته بر كاهش سطح ماليا ست.‏<br />

چنانكه قبلاً‏ هم تلاها نئوليبرلى خيربر<br />

مقابله با فزيش هزينهها بخشا موفق بوند،‏ لى فقط بخشا.‏<br />

به غم همه كاهش هزينه ها توسط ژيم ها تجاعى،‏<br />

هزينه توليد هه قر بيست يكم بنحو قابل<br />

توجهى بيش هزينه معا ست.‏ 1945 من ين<br />

ضع شبيه ثر ضامنى مى بينم:‏ قد جلو يك قد به<br />

عقب،‏ ضربه سهمگين تر مى كند.‏<br />

نجا كه ساختا يرين قتصا سيستم جهانى سرمايه<br />

به سويى گريش كه فزيش نباشت سرمايه<br />

كنتر كه ظيفه سياسى مى كند،‏ ساختا شوتر <br />

طبقا خطرنا شت هم به سر فتا ست.‏<br />

پير 1945 تا ، 1970 توسعه گريى <br />

جنبش ها تايخا ضد سيستم بو كه تقريبا همه جا<br />

به گونه قد به ست گرفتند.‏ بزگترين عد نها<br />

بعد توسعه گريى چه؟<br />

تحقق يا توسعه بو ست.‏ قتى ين جنبش ها شكست<br />

خوند،‏ طر خو ست ند.‏ ين جنبش ها<br />

صرفنظرينكه خو كمونيستى يا سوسيا مكرسى يا<br />

ليبر ملى ناميد باشند،‏ همه جا قد ست ند.‏<br />

گلوباليزسيو‏،‏ 1970 تا 2000 سرخوگى<br />

عميق جنبش ها تايخا ضد سيستم بو‏.‏ نها نق <br />

فتاند بعيد ست كه بتونند علاقه عمومى سطح<br />

گستر با كسب كنند.‏ ممكن ست يك نتخابا<br />

به عنو گزينه بهتر بقيه،‏ بياند ما يگرطلايه<br />

يند طلايى نگاشته نمى شوند.‏<br />

شو‏-‏ مى چپ قديم ناميد نچه جنبش ها-‏ ين فو<br />

قع متيامثبتى بر كاكر بى نقص سيستم جهانى<br />

سرمايه نيست.‏ مانى كه ين جنبش ها هد خو<br />

ضد سيستم بوند،‏ ساختاها يسيپلين يافته تشكيل<br />

مىند كه تحركا يكا هونشا كنتر مى كر‏.‏<br />

ين ساختاها هو شا بر قدما يژ بسيج مى<br />

كرند،‏ عين حا به يژ هنگامى كه لت ست <br />

شتند،‏ با ين توجيه كه شفتگى ناشى قدها نى به<br />

ضر منافعى ست كه قرست يند حاصل شو‏،‏<br />

هو شا تحر بامى شتند.‏ سقو ين لت ها<br />

قع سقو تو مها كر طبقا خطرنا ست كه<br />

حا طبعا باهم خطرنا شد ند.‏ ناشى گستر يابند<br />

قر بيست يكم كنش شنى به ين گذست.‏<br />

قتصا جهانى سرمايه مر يك ساختا بسياناپايد ست.‏<br />

ين ساختا پيش تر هرگز چنين متزلز نبو ست.‏ ين<br />

سيستم مقابل جريا ها سريع مخر ناگهانى بسيا<br />

سيب پذير ست.‏<br />

فعلى ممكن نيست،‏ چه نو ضع مه گر<br />

لترناتيو بر ما حا حاضر موجو ست؟<br />

ينكه سيستم جهانى حاضريك بحر ساختا بسرمى<br />

بر ما ظر 25 تا 50 سا يند حا نتقا <br />

مشكلى بو خوهيم سيستم به سيستم يگر ين<br />

ساكنين جنو حل نمى كند.‏ نها مى خوهند بدنند كه<br />

چه تفاقى ين فاصله خوهد فتا نها چه مى تونند<br />

يا چه بايد بكنند كه ضعيت بر بخشى مر ين<br />

كشوها شريط حاضر بهتر شو‏.‏ مر بدستى تمايل<br />

يگربر طر كنند.‏ كنونى ندگى لحظه كه ند<br />

قو ست،‏ يافتن موثر مفيد به كنش ست<br />

به محديت ها شريط حاضر،‏ بسيا مهم ست.‏ بنابرين<br />

25 تا 50 سا سنايو بگويم كه به نظر هيد جا

61<br />

نگر چه پيامد بر كنو ما .<br />

سنايو 25 تا 50 سا يند جه . يك طر<br />

فرپاشى نظم تايخى موجو به سبب همه لايلى كه پيش<br />

تر بحث كر‏،‏ محتمل ترين حالت ست.‏ طر يگر<br />

سيستمى كه جايگزين سيستم حاضر شو كاملا ناشن<br />

غيرقابل پيش بينى ست.‏ هر چند همه ما مى تونيم<br />

بر ين عد قطعيت تاثير گذيم.‏ سرشت سيستم يند<br />

غيرقطعى ست چر كه قتى ما يك نشقا سيستمى<br />

بسر مى بريم به هيچ جه نمىتونيم پيش بدنيم به<br />

صو جمعمى كد شق بايد برگزينيم.‏ ين كا علو<br />

فرگير(‏complexity ست (sciences of .(7)<br />

سو يگرقيقا به ين ليل كه ين نتقالى،‏ سيستم<br />

موجو بشد نامتعا همه عرصه ها چا نوسانا<br />

شديد ست،‏ فشابر باگشت بسمت تعا بسياضعيف<br />

» عمل ما موقعيت كه معناست بد ين ست.‏<br />

« هستيم فعاليت ها ما چه فر چه جمعى<br />

تاثير مستقيم مهمى برنتخا تايخى پيشا جها<br />

خوهد شت.‏ با توجه به ين نكا مى تونيم بگوييم كه<br />

هد ‏«توسعه»‏ كه پژهش گر لت ها پنجا<br />

سا پيش پى بو ند،‏ 25 تا 50 سا يند بيش<br />

تضمينى هم بر لبته ست.‏ گذشته قابل ستر <br />

تحقق شا نيست چر كه ما يك ضعيت عد قطعيت<br />

به سر مى بريم.‏<br />

يك جغرفيا سياسى گستر تر،‏ حا حاضر سه<br />

شكا ساسى موجو ست.‏ شكا ، تقابل ميا مريكا،‏<br />

پا غربى ژپن ( شر سيا)‏ بر تبديل شد به<br />

مركز صلى نباشت سرمايه سيستم جهانى سرمايه ست.‏<br />

تويع بر جنو شما تقابل قديمى ميا <br />

محو حو ست جديد تقابل سو ست.‏ جها فز<br />

بحر ساختا قتصا جهانى سرمايه مكا ظهو <br />

گزينه حتمالى گذ به سيسستم جديد.‏<br />

مو ، تقابل ها سنتى چاچو سيستم<br />

جهانى مد هستند.‏ نچه كه قدها سه گانه ناميد<br />

مىشوند تلاشند تا سيستم جهانى توليد سيستم<br />

فاينانس تجديد ساما هند.‏ مانند همه تقابل ها<br />

سه گانه ين چنينى،‏ فشا بر كاهش سه گانگى به<br />

گانگى جريا ست كه حتما هه يند به<br />

سرنجا برسد.‏ مدتها پيش ستدلا كر كه حتمالا<br />

ين گانه شامل مريكا ژپن ( شر سيا)‏ مقابل<br />

ستدلا ين نيست (8). نيا ست سيه)‏ ( پا<br />

ينجا تكر كنم كه بنظر من ين تقابل نسبت به مساله<br />

غلبه بر گانگى ‏(قطبى شد‏)‏ سيستم موجو‏-‏ هما كه<br />

‏«توسعه»‏ سيستم جهانى خوند مى شو‏-‏ ثانو ست.‏<br />

تقابل كه ميا شما جنو ست لبته نقطه<br />

تمركزصلى مسائل توسعه پنجا سا گذشته بو ست.‏<br />

قع تفا بزگ عصر ‏«توسعه گريى»‏ عصر جهانى<br />

شد‏،‏ ناشى تقابل نسبى قد شما جنو بو ست.‏<br />

بهبو حا كه جنو به نظر مى سيد <br />

شريط خو ست - گر چه ناچيز.‏ يكى <br />

ها پيش پيرمندنه شما بو ست.‏ ما كنو<br />

ميا شكا جهانى تجا بن بست ساما با پير ين<br />

سخنگويا شما مو مفا توفق شنگتن به تما<br />

ست.‏ ينجا من به ناضايتى شكا فزيند چهر هايى نظير<br />

جو ستيگليتز،‏ جفر ساكس،‏ جو سو نرمش<br />

قابل توجه سياستها سرسختانه صند جهانى پو<br />

پس شا 2000 ين . قابت نتظا تغيير<br />

چندنى هه ها يند ند‏.‏<br />

جهانى موقعيت جديد سيستم كه سومين شكا ما<br />

نشا مىهد،‏ بحرنى ساختا با هر مر پيامد <br />

بر ين سيستم ست.‏ ين شكافى ست ميا <br />

پوتولگر كه پيش تر شا كر‏.‏ ينجا توضيح<br />

خوهم كه مسائل محو نظرمن كد ها هستند.‏<br />

جد برسرين نيست كه يا ما حامى نظا سرمايه به<br />

عنو يك سيستم جهانى هستيم يا نه.‏ مساله ين ست كه<br />

با توجه به ضع مبتلا به سيستم جهانى فعلى،‏ چه چيز<br />

بايد جايگزين شو‏.‏ جايگزين حتمالا موجو نه نا<br />

بيا ند.‏ شد تشريح جزئيا نه ند قعى<br />

كلى مى تو گفت كه بحث برسرين ست كه يا سيستم<br />

جايگزين،‏ سيستمى هرمى قطبى شد ‏(مثل سيستم<br />

موجو يا بدتر)‏ خوهد بو يا نسبتا مكرتيك تر بربرتر.‏<br />

، موضع ما قبا ست خلاقى يك نتخا ساسا ين<br />

خط مشى سياسى ما تعيين مى كند.‏<br />

خط مشى بايگر صلى صحنه سياست هنو ناشن<br />

ست.‏ جبهه طرفد تقسيم شد ميا نها كه<br />

چشم ندشا يند مبتنى ست برسترتژ سرسختانه<br />

نهاسا‏،‏ نها كه صرمى ند كه چنين سترتژ<br />

بسيا يك گا ين حاضر حا نيست.‏ قابل تكا <br />

قطبى شد ست.‏ جهبه پوتولگر ما مشكلا يگر<br />

جنبش ها هستند سست صرفا يك تحا نها .<br />

موجو جها كه ست كم حا حاضر چاچو<br />

فو جتماعى جها (WSF ) جمع مى شوند.‏ ها<br />

هنو سترتژ مشخص مشتركى ندند.‏ ما حمايت ها<br />

مرمى قابل تكايى برخوند بريشا شن ست كه با<br />

چه مخالف ند.‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

62<br />

پرسش ين ست كه هو جبهه پوتولگر بر ساختن<br />

‏«جها يگر‏»‏ كه مى گويند ممكن ست،‏ چه مىتونند<br />

بكنند.‏ ين پرسش لايه ست:‏ لت ها معد كه<br />

تاحد با ين نگر موفق ند چه بايد بكنند جنبش<br />

ها چندگانه چه بايد بكنند.‏ لت ها مسائل كوتا مد <br />

برسى مى كنند حالى كه جنبش ها مىتونند به مسائل<br />

كوتا ميا مد بپرند.‏ هر ين نو مسائل بر گذ<br />

مد جامعه تاثير مى گذند.‏ پرختن به مسائل عاجل<br />

بر ندگى مر ما تاثير بلافصل مى گذند.‏ يك سترتژ<br />

هوشمندنه سياسى بايد همه خطو جبهه برگير‏.‏ <br />

مهمترين مساله كوتا مد‏،‏ تد جهانى سا نئوليبرلى<br />

بر گشو يك جانبه همه مرها - لبته گشو<br />

مرها جنو لى نه قعا شما‏-‏ ست.‏ ين هسته صلى<br />

مباحث چاچو ساما تجا جهانى همه بحث ها<br />

جانبه،‏ جه توسط مريكا بعد توسط تحايه<br />

« تجا تشكيل چند ‏«قر - عضا پا<br />

مثل نفتا كفتا غير‏-‏ ست.‏ سا يالا متحد پى<br />

تضمين موقعيت مونوپولى خو ‏(‏صطلاحا مالكيت معنو‏)‏<br />

حفظ نفو موسسا مالى خو ست حاضربه<br />

پذير محد كاهش تعرفه محصولا كشا<br />

جنو كشوها كه ست كم شى صنعتى كالاها <br />

توليد مىشوند.‏<br />

كانكن ] جنو مكزيك]‏ كشوها نيمه قدتمند<br />

جنو نظيربريل،‏ هند جنو فريقا با طر يك خوسته<br />

بسيا سا يو ساما تجا جهانى متوقف علا <br />

كرند:‏ تجا بايد جانبه باشد.‏ خلاصه حر<br />

كه ما مرهايما خوهد مى شما گر كه بو ها ين <br />

بگشاييم،‏ بايد ها نيز مرها خو به ما بگشايند.‏<br />

ما شما سا پذير چنين توفقى به ليل <br />

ناتو ست.‏ ينكه پذير چنين خوستى مى توند<br />

كشوها كاهش سطح مد قابل توجه بيكا شد<br />

شما پى شته باشد.‏ ين مساله بنوبه خو مانع طر<br />

مى شو‏.‏ يك مساله نتخاباتى بمثابه موضو ين<br />

نيست كه شن گانه شما سه ها قد بر ينكه<br />

كدميك چنين توفقى بيشترين سو كد كمترين<br />

سو مى برند،‏ نتيجه تريد مى كنند.‏ مشغو شد <br />

گيرشد قد ها سه گانه به ختلافا تعرفه سوبسيد<br />

باهم يگر با جنو‏،‏ موقعيت سياسى ين كشوها <br />

شريط قتصا فعلى هر چه بيشتر تضعيف مى كند .<br />

ين ضعيت مى شو نتيجه گرفت.‏ ين نز سياسى<br />

ناگزيربه بنبست مى نجامد.‏ بر كشوها جنو بلحا<br />

سياسى بسيامهم ست كه موضع خو حفظ كنند.‏ ين<br />

مهمترين قدمى ست كه ين لت ها مى تونند نجا<br />

ستاند مد سطح تقا حفظ تا مكا هند<br />

ندگى كشوها خو ند نگهدند.‏ ين كشوها با<br />

تريد به نگ خطر گم ها نئوليبرلى جو مى هند <br />

حق هم ند.‏<br />

لبته لت ها جنو بايد قد بمانند.‏ بزگترين<br />

تهديد بر بقا ها خالت خاجى فزيند سياست<br />

نهاست.‏ نچه كه كشوها بزگتر جنو نجا مى هند<br />

هه يند نيز تسريع خوهند كر شد به<br />

كلو هسته ست كه هدفش سا خنثى كر<br />

تهديد نظامى به تبع كاهش تهديد سياسى ست.‏<br />

كر مطالبه ها مى تو لت ين كه سومين چيز <br />

تويع فا جتماعى كشوهايشا ست كه لبته مىتوند<br />

شامل پرژ ها پايين ‏(مثل حفر چا غير‏)‏ باشد.‏<br />

چيز كه نمى شو ين لت ها نتظا شت ين ست<br />

كه ظر يا بيست يا سى سا يند تبديل به يك<br />

نما شوند.‏ ين تفا نخوهد فتا ساسا هم چنين<br />

نتظا‏،‏ سياست هوشمندنه به ست.‏ ساساً‏<br />

نقش لت ها پيشر جه حصو طمينا ين <br />

ست كه كشوخوشا باقى جها هه ها يند به<br />

ضعيت بدتر چا نشوند.‏<br />

جنبش ها مى تونند بيش لت ها نقش شته باشند.‏<br />

ما صو لز بايد هر جا كه مى تونند لت ها كمتر<br />

پيشر قد تحمل كنند مشغو خر گير ها<br />

بچگانه چپ با فقد ستاهايى نشوند كه قعاً‏<br />

نتظا تحقق شا بخرنه نيست.‏ ينجا بايد به يك مولفه<br />

مهم شا كنيم كه غلب يد ناظر پنها مى ماند.‏ <br />

شكا ژئوپوليتيك نخست ين بحث،‏ يعنى تقابل ميا<br />

قدها سه گانه تقابل شما‏-‏ جنو حقيقت<br />

جغرفيايى هستند.‏ ما تقابل ميا <br />

پوتولگر جغرفيا ند‏.‏ به مانند خو ين جنبش ها شكا<br />

ها نيز همه جها فرگرفته ند.‏ ين يك نبر طبقاتى<br />

ست،‏ يك نبر خلاقى ست نه نبر جغرفيايى.‏<br />

يك چشم ندميا مد‏،‏ بهترين چيز كه جنبش<br />

ها مى تونند نجا هند عما غيركالايى كر<br />

كه مقد هر جايى ست decommodification<br />

باشد به هر ميزنى ست كه مى تونند.‏ هيچكس نمى توند<br />

كاملا مطمئن باشد كه ين چطو پيش خوهد فت.‏ بايد<br />

به خاطر شته باشيم كه يافتن يك فرمو ماندگا‏،‏ تجربه<br />

لا همين چنين تجربه مى طلبد.‏ فرنى <br />

جريا ست.‏ بايد بخاطر شته باشيم كه غلب ين تلا ها<br />

كرشا خفه بر سيستماتيك ختنا فضا <br />

بعد توسعه گريى چه؟

63<br />

Volume III of Les Colonies françaises, /2<br />

Exposition Univer selle de 1900, Publications de la<br />

Commission chargée de préparer la participation<br />

de la Ministère des Colonies, Paris: Augustin<br />

.Challamel, 1900<br />

3/ نگا كنيد بر مثا به:‏<br />

Anthony Atkinson, Lee Rainwater & Timo thy<br />

Smeeding, "Income Distribution in European<br />

Countries," in A. B. Atkinson, ed., Incomes and<br />

the Welfare State: Essays on Bri t ain and Europe,<br />

.Cambridge: Cambridge Univ. Press<br />

4/ يك مقاله كلاسيك ين مينه:‏<br />

Giovanni Arrighi & Jessica Drangel, "The<br />

Stratification of the World-Economy: An<br />

Exploration of the Semiperipheral Zone," Review,<br />

74. Ar ri ghi is currently-X, i, Summer 1986, 9<br />

.updating this argument in a forthcoming arti cle<br />

حا Arrighi حاضر مشغو بر كر ين ستدلا مقاله<br />

يند خو ست.‏<br />

بند ما منطقى بنظر مى سد نگا چه ين گر 5/<br />

تحليل ها قتصا نا سمى مى شو‏.‏<br />

6/ نگا كنيد به:‏<br />

Deane Neu bauer, "Mixed Blessings of the<br />

Megacities," Yale Global On-line, Sept. 24, 2004.<br />

http://yaleglobal.yale.edu/display.article?id=4573<br />

7/ نگا كنيد به:‏<br />

Ilya Prigogine, Isabelle Stengers; The End of<br />

Certainty: Time, Chaos, and the New Laws of Na<br />

.ture, New York: Free Press, 1997<br />

8/ نگا كنيد بر مثا به:‏<br />

Japan and the Future Trajec tory of the World-"<br />

System: Lessons from History?" in Geopolitics and<br />

Geocul ture, Cambridge: Cambridge Univ. Press,<br />

.48-1991, 36<br />

جريا ست همين مى توند به شركت كنندگا ين <br />

جنبش ها صدماتى هم بزند.‏ ما غيركالايى كر تنها <br />

ضديت به سياست ها نئوليبرلى نيست بلكه پايه سا <br />

يك فرهنگ سياسى لترناتيو ست.‏<br />

لبته نظريه پر سرمايه ساليا سا ست كه<br />

غيركالايى كر به سخر مى گيرند.‏ با ين ستدلا كه<br />

توهم ست،‏ با بشر تناقض ست،‏ ناكامد ست <br />

موجب توقف شد قتصا به تبع فقر مى شو‏.‏ همه<br />

مد جها صلى نها فقط به ست.‏ كذ عاها ين<br />

فكر كنيم-‏ نشگا بيماستا - تا بفهميم كه حدقل تا<br />

بيست سا پيش غير نتفاعى بو نها مر مسلم نگاشته<br />

مى شد،‏ نه سها شتند نه سوبَر‏.‏ شو مى<br />

تو ستدلا كر كه به ين ليل غير موثر بو ند كه يا<br />

پذير تكنولوژ جديد سربا ند،‏ يا بر پرسنل با<br />

صلاحيت جابه ندشته ند يا قا به ئه سريس ها<br />

پايه نبو ند.‏<br />

ينكه چگونه ين غيرنتفاعى صنايع توليد بزگ<br />

مثل توليد فولا يا صنايع كوچكترتوليد عما شو بر<br />

ما شن نيست.‏ ما طر بى نگ ين مكا‏،‏ جزميتى<br />

كوكونه ست.‏ كه موسسا توليد بيش <br />

پيش سوهى خو ست مى هند قيقا به ين ليل<br />

كه قتصا جهانى سرمايه گستر يافته ست،‏ ين<br />

جزميت حمقانه ست.‏ نه فقط بر كشوها جنو بلكه<br />

بر نوحى صنعتى به فو شما نيز طر لترناتيو<br />

بر توسعه ين ستا مى توند پاسخى باشد .<br />

هر صو همانطو كه گفتم مساله ين نيست كه<br />

معضلا سيستم جهانى چگونه بايد بنحو معجز سا<br />

حل شو بلكه ين ست كه يك سيستم جهانى جايگزين<br />

بايد بر چه پايه بنا شو . بر ئه پاسخ جد بايد<br />

بتد شنى توسعه تايخى سيستم موجو شته<br />

باشيم،‏ معضلا كنونى بشناسيم هن ما بر<br />

يك لترناتيو يكا بر يند با كنيم.‏ ما بايد همه<br />

ين ها نجا هيم نه فقط حيطه كاميك بلكه<br />

غدغه شتن كنو يعنى يستن عمل،‏ ميد <br />

نياها عاجل مر هم بر مر هم بر گذ به يند‏.‏<br />

بنابرين بايد هم تدفعى مبا كنيم هم تهاجمى.‏ گر <br />

چنين كنيم ، ممكن ست ( فقط ممكن ست)‏ طو<br />

ندگى برخى حضا جو ينجا پيشرفتى شته باشيم.‏<br />

ياشت ها<br />

1/ سخنرنى كنفرنس ‏«چالش ها توسعه قر نشگا 21»،<br />

كُرنل،‏ كتبر 2004.<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

64<br />

برسى تطبيقى<br />

نئوليبرليسم <br />

سويه مصر<br />

سياسى ها بحر لت مخالف نيرها سير مبا : شا<br />

همر لحظاتى با قفه شك بد سويه مصر كشو جتماعى<br />

خوهد بو‏.‏ ين لحظا ما باگشت،‏ برسى تصميم گير ست.‏ شتبا<br />

شد همزما بدنيم.‏ نشينى مبا عقب به معنا تجا پيشر گر ست<br />

بحر قتصا با بحر سياسى ِ مشرعيت لت گزينه ها طبقا حاكم<br />

محد مى كند.‏<br />

نگلا جويا نشجو كتر پاتما علو سياسى نشگا يو ست.‏<br />

مقالاتى مينه قتصا سياسى مصر سويه به چاپ سيد ست.‏<br />

هم كنو حا تكميل تز كتر خو با عنو " ساخت سرمايه<br />

مصر:‏ مطالعه بخش مسكن ساخت سا؛ 1991 تا 2004"<br />

ست.‏ مقاله حاضر گرچه پيش تحولا خير مصر سويه نوشته<br />

شد ‏(سا 2009-10) با ين حا موضو مو بحث مطالعه شمند <br />

ست./‏ مترجم<br />

مصر سويه پس ستقلا سياسى سا ها 1946 1952 سياست ها توسعه <br />

به همر متفاتى پيامدها نها سياست هايى كه بر كرند.‏ نبا مشابهى قتصا<br />

نقش لت باسا ، ثر منجر به باتويع پوپوليستى صلاحا جر شت.‏<br />

جامعه شد . مناعا پس جنگ بر سر باسا لت توسعه قتصا نهايت<br />

به شكست ژيم ها پوپوليست منتهى شد بر ژيم ها محافظه كا نظامى<br />

نو سا مصر حافظ لاسد سويه گشو‏.‏ مرحله بعد توسعه قتصا بر<br />

چه بوسطه مستقيم چه بصو هم سويه هم مصر كه نفتى بو نق مينه<br />

با كمك منابع مد ژيم هر كر‏.‏ منتفع كشو‏*‏ خا كاگر ها يافتى<br />

خا ، سياست ها توسعه به جر گذشتند كه باعث گستر بوكرسى،‏ نظامى گر<br />

يرساخت ها خدما شد.‏<br />

ين ژيم كه بوجه خو به ميز يا فزيش بوند بر سيد به<br />

80 هه بوند كر تكا خاجى مها به كمك ها توسعه،‏ منظو به خو هد<br />

با بحر قتصا موجه شدند.‏ ين هه گذ نز بر سر لت قتصا بو <br />

بر با قتصا جهانى ِ حامى مد منافع به سو لمللى بين متعد عومل پايا <br />

تعيين جهت ين مناعا عمل شدند.‏ گر طبقا حاكم ين كشو هه <br />

1990 با مقا يا موجه نشدند به ليل تديجى بو صلاحا ياضت قتصا بو‏.‏<br />

ين كشو سا 2004 به بعد،‏ شد صلاحا نئوليبرلى فزيش ند.‏ صلاحاتى<br />

كه جهت عما شديدتر مو ها سرمايه با ين كشو ها توليد كنندگا<br />

مستقل خر‏،‏ كاگر كشا تحت نقيا منطق با . با جو تضاها ناشى<br />

قتصا شد فقد فقر بيكا بالا مانند نر تغييرجهت به سمت نئوليبرليسم <br />

پايد معنا‏،‏ غيا هرگونه نير پيشر ساماندهى شد باعث نحصا مقا <br />

‏*مبالغى كه كاگر مهاجر به خانو ستا خو مى فرستند.‏ workers’ remittances <br />

برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر

65<br />

لمسلمين خو همچو گريى سلا ها گر ست<br />

مصر شد ست.‏ لت گر ها سلامى سويه مد ها<br />

يا سركو كر ست كنو شناسايى ماهيت مقامت<br />

مرمى بربر سياست ها لت شو ست.‏<br />

پس مصر كه سويه مقاله ههايى ين <br />

جنگ مسير توسعه قتصا پيمو ند مقايسه مى<br />

كنيم.‏ ين مقاله با تمركز بر تغييرجهت قتصا به سمت<br />

نئوليبرليسم به چها بخش تقسيم شد ست.‏ نخست تايخى<br />

شد ستفا توسعه سياست ها توسعه <br />

پس جنگ ئه خوهم . سپس بحر قتصا مصر<br />

سويه هه 1980 پاسخ ها متفا ين ژيم ها<br />

به نشا خوهم . پس سياست ها تغييرجهت<br />

به سمت مد ها نئوليبرلى با كه بتد هه <br />

1990 به كا گرفته شد توضيح مى هم به برسى ين<br />

سياست ها،‏ ماهيت سياسى صلاحا عوملى كه سرعت <br />

شد تعيين كرند مى پر‏.‏ بخش چها برسى<br />

تضاها مد نئوليبرلى شكست سيد به هد<br />

علا شد توسط لت هر كشو ست.‏ مد نئوليبرلى<br />

قتصا به جا پاسخگويى به نياها شهرند خدمت<br />

منافع طبقه عمل كر كه با گريش قدتمند جهانى هه<br />

1990 بر لت هر كشو چير شد بو‏.‏ نتيجه،‏<br />

جد بوكرتها لتى كه هه ها 1980 1970<br />

لت حاكم بوند نئوليبرليسم قد طبقه حاكم<br />

باتويع كر‏.‏ به هر حا نجايى كه مد نئوليبرلى قتصا<br />

قليتى منتفع ساخته كثريتى متضر‏،‏ نمى تو گفت<br />

كه سا قتصا همگا بو ست با سياسى.‏<br />

بخش خر ترنامه ئه مى كند تلا هايى كه <br />

جهت سياسى صو گرفته به شناسايى عوملى مى<br />

پر كه چگونگى شد ماهيت چنين مباتى تعيين<br />

مى كنند.‏<br />

تايخچه<br />

مصر سويه پس ستقلا سياسى با كمبو منابع<br />

محديت تكنولوژيك موجه شدند سيد به<br />

ها ژيم به مشكل برخوند.‏ جتماعى توسعه هد<br />

پوپوليست،‏ خل سياست هايى عليه طبقه مين <br />

حاكم عما كرند سطح بين لمللى،‏ نجا كه<br />

يالا متحد شكا با سترتژ ِ توسعه مستقل نها به<br />

مخالفت برخاسته بو‏،‏ به كمك ها تحا جماهير شو<br />

متكى شدند.‏ سويه تحت حاكميت حز بعث مصر تحت<br />

حاكميت ناصر فسر صلاحا جتماعى گستر <br />

نابربر سياسى ستقلا پيش كشو هر ند.‏ نجا<br />

ها جتماعى عميقى نج بر بوند بر ميا بر<br />

ثر مخر چنا تويع ثر نابربر حز بعث ژيم <br />

ناصر صلاحاتى غا كرند با هد بهبو ندگى كاگر<br />

هقانا‏.‏ هه ها ‎1960‎سياست 1950 ها صنعتى<br />

سا صلاحا ضى به جر گذشته شد.‏ همچنين <br />

كشو سا ها 1958 تا 1961 با هد تحا كشو<br />

توسعه برنامه به هد ستيابى منابع ستفا <br />

مشتر كه به هر نها كمك مى كر قر همكا<br />

مضاء كرند.‏ نيرها محافظه كا سو با يكر ناصر به<br />

تغيير جتماعى صلاحا مخالف بوند باعث شدند ين<br />

توفق سه سا بعد هم بپاشد.‏<br />

حكومت ناصر مصر تغييرجهت گسستى يشه<br />

بر تمامى لت كه يكر مينبو‏.‏ طبقه <br />

قتصا چير گشت.‏ لت پوپوليست ناصر با مصا مين <br />

ملاكا‏،‏ ملى كر بانك ها،‏ شركت ها بيمه كاخانه<br />

ها تحت مالكيت خاجى همچنين كانا سوئز تونست<br />

ناصر صنعتى سا كند.‏ يجا خو بر لتى مد<br />

غا كر بوكرسى لتى با هد ستيابى به عدلت<br />

جتماعى باتويع ثر گستر لت . با سياست<br />

قتصا صنعتى سا تونست بر بخش عمومى،‏ تصميم<br />

گير مو سرمايه گذ‏،‏ جريا ها خاجى <br />

خل خا مصركنتر شته باشد.‏ ‏(‏‎1‎‏)با ين سياست ها<br />

بهبو مصر هقانا كاگر بسيا ندگى سطح<br />

حاصل شد.‏ ‏(‏(2‎صلاحا ضى بر هقانا كشا <br />

همچنين ‎1‎تا‎3‎ ميليو كر يجا منيت مين ستفا<br />

هقا مالك مين هايى شدند كه نها كا مى كرند.‏<br />

خانو شامل هقانا كه مصر ميليو ‎5‎تا‎7‎ مجمو <br />

هايشا بو صلاحا ضى بهر مند شدند.(‏‎3‎‏)‏ توسعه <br />

قتصا ناصر 1952) تا (1970 برنامه ملى<br />

بو با هد يجا نظامى جتماعى مبتنى بر فع نياها<br />

همه مر‎4).‏)‏<br />

باسا لت سويه همر با ملى سا بنگا ها<br />

خصوصى بو‏*‏ . حد 106 بنگا خصوصى شامل شركت<br />

ها نفتى صنعت پنبه صد 70 صا<br />

تجا ملى شد.‏ قونين مالياتى سياست ها ملى جهت<br />

يجا تويع عالانه تر مد صلا شد.‏ كاهش جا بها<br />

ژيم كر‎5).‏)‏ يجا بهبو فقر كاگر ضعيت <br />

لت بعنو هنمايى توسعه قتصا باتويع<br />

مد ثر ستفا كر‏.‏ ساسى ترين مرحله سياست<br />

ها ژيم بعث 1966 تا 1969 بو‏.‏ صلاحا<br />

بعثى ها يكا نقش بزگتر تصميم گير ها<br />

مربو به توليد،‏ مصر باتويع مد ثر به لت<br />

private firms*<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

66<br />

شكست سرئيل سا 1967 به چالش<br />

كشيد شد عتبا سياسى ين ژيم توسط<br />

نيرها تجاعى خلى غا بو بر پايا ين <br />

ژيم پوپوليست.‏ نيرها تجاعى كه حمايت<br />

مين بوژ صنعتى برخو بوند<br />

تونستند مونه قد تش تغيير هند.‏<br />

ميا فقر هقانا بر لت پايه جتماعى يجا مى<br />

كر‏.‏ ‏(‏‎6‎‏)همچنين تحايه ها مستقل هقانى كاگر كه<br />

ها تصميم گير تونستند مى هقانا كاگر <br />

مربو به توليد نقش شته باشند محبوبيت بيشتر بر<br />

كر‎7).‏)‏ يجا لت<br />

شكست سرئيل سا 1967 به چالش كشيد شد<br />

عتبا سياسى ين ژيم توسط نيرها تجاعى خلى<br />

غا بو بر پايا ين ژيم پوپوليست.‏ نيرها تجاعى<br />

كه حمايت مين بوژ صنعتى برخو بوند<br />

تونستند مونه قد تش تغيير هند.‏ شكست<br />

نظامى سرئيل بربر سياست ها توسعه قتصا هر<br />

كه گرفتا ژيم ين كر‏.‏ هايى يجا محديت كشو <br />

بدهى ها خو<br />

بوند با فزيش<br />

نر بيكا‏،‏<br />

كاهش نر<br />

شد،‏ كاهش<br />

منابع موجه<br />

شدند.‏ قد<br />

گرفتن نيرها<br />

محافظه كا<br />

همچنين نشانه<br />

نز شد <br />

بر سر قد <br />

قد محد<br />

ين ژيم <br />

پوپوليست بو‏.‏<br />

يجا پوپوليست ژيمها بايد گفت كه ناتونى ينجا <br />

فضاهايى بر فريندها موكرتيك سياسى منجر شد به<br />

تغيير نظامى بالا به پايين ين ژيم ها توسط نوسا <br />

حافظ لاسد.(‏‎8‎‏)‏<br />

تغييرتى كه هه مينه 1970 بر قد<br />

گرفتن ژيم ها حافظ لاسد نوسا مهيا كر‏.‏ سطح<br />

بين لمللى،‏ نق نفتى فرصتى بر سويه مصر يجا<br />

كر تا مد ها خو طريق يافتى ها خاجى<br />

برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر<br />

كاگر كمك ها خاجى فزيش هند.‏ تغيير سياست<br />

قتصا به سمت ‏"‏نفتا‏"‏ يا باگشايى بر مينه جنگ<br />

1973 با سرئيل تفا فتا‏.‏ مصر سويه نظر شتند<br />

تا مناطق ست فته جنگ 1967 پس بگيرند ين <br />

بهانه كرند بر باگشايى قتصاهاشا‏.‏ گرچه هر<br />

نبا مشابهى قتصا سا ها سياست كشو <br />

كرند ما عومل قتصا سياسى كه تو نيرها هر<br />

جامعه نشا مى نتايج ها تغيير .<br />

پس مرگ ناصر سپتامبر نو 1970 سا (1970<br />

تا 1981) پاسخ به بحر خلى قتصا همچنين<br />

فرصت هايى كه فزيش قيمت نفت منطقه يجا كر<br />

بو تغييرجهت سياست ها خلى خاجى مصر <br />

يا مشكلا مصر قتصا عمومى ‏(‏‎9‎‏)بحر كر‏.‏ علا<br />

يجا كر بو‏.‏ شد سرسر قتصا سا 1973 به<br />

بالا شهر كا نير بيكا نر كاهش يافت 3‎صد<br />

بعنو تش عمومى بخش گستر بو‎10).‏)‏ 10‎صد<br />

يك بر حل بيكا فزيند قسمت قابل توجهى <br />

جمعيت بيكا تحصيل كر بخو جذ كر‎11).‏)‏ عليرغم<br />

ين حل ها،‏ نر بالا بهر مناعا جتماعى مصر<br />

تشديد كر‏.سا بر جلوگير تعميق گستر تنش<br />

ها جتماعى به قر گرفتن مه سوبسيد قيمت<br />

ها حمايت كر ‏.قر گرفتن ها يا نهايت فزيش بى<br />

سابقه بدهى ها خاجى مصر يجا كر‏.‏ كسر<br />

فزيند تر تجا به همر فزيش فزيند بدهى<br />

خاجى همچنين نر بالا بهر مينه بر سياست<br />

كر‏.‏ ما 1974 سا سا نفتا<br />

ها سرمايه جذ پس ‏ِسياست نفتا صلى هد ما<br />

كشوها عر بعنو پاشى بر جنگ با سرئيل بو‏.‏<br />

با ين جو نفتا ميا حلقه سياستمد <br />

كابينه مو عتر بو‏.‏ بسيا مخالف چنين تغيير<br />

نفتا هم كه نانى بوند قتصا سياست ها <br />

حمايت مى كرند به ين ليل بو كه مى پندشتند ين<br />

تغيير جهت منابع مالى لا بر حمايت بخش عمومى

67<br />

سا بر جلوگير تعميق گستر تنش<br />

ها جتماعى به قر گرفتن مه سوبسيد<br />

قيمت ها حمايت كر ‏.قر گرفتن ها يا <br />

نهايت فزيش بى سابقه بدهى ها خاجى<br />

مصر يجا كر‏.‏<br />

كر‏.‏ ‏(‏‎12‎‏)خيلى منتقد نفتا سياستى مى يدند كه<br />

ثر جمع بر مشتريانشا شركا سا ست<br />

بى سابقه با مى گذشت.‏ يد غالب ين بو كه سا<br />

لت به مثابه قلمر شخصى ملك طلق خو مى ند.‏<br />

عامه مر مصر مخالف نفتا بوند چر كه مى نستند<br />

چنين سياستى حر طمع فزيش <br />

به ظهو طبقه مصر كنند جامعه<br />

مى نجامد.‏ عليرغم مناطق مالياتى كه يجا<br />

شد حالى كه كالاها مصرفى كه با<br />

حمايت مدها نفتى فرشگا ها نباها <br />

لبريز مى كر توسعه قتصا متوقف شد<br />

بو‏.‏ (13)<br />

معمولا سياست ها سا حمايت <br />

قتصا با مى نند.‏ ما نگاهى به گذشته<br />

نشا مى هد كه سياست ها عا <br />

جهت گير هدفى شن بو‏.‏ حالى كه<br />

برنامه يز قتصا به فرموشى سپر شد<br />

بو نفتا مينه بر هر مر قتصا<br />

مهيا كر كه نه تنها منجر به بدهى ها سنگين<br />

خاجى شد بلكه شريط ندگى بسيا مر مصر بدتر<br />

كر‎14).‏)‏ سا بخش عمومى قتصا مصر <br />

حالى متضر شد كه نطر بخش خصوصى ساما يافته<br />

هم شكل نگرفت.‏ بخش عمومى نظر كمى فزيش يافت<br />

كيفيت توليد بو ماند كد حالى كه ستمزها <br />

خدما كاهش يافت.‏ نتيجه يگر كاهش ستمزها <br />

بخش عمومى جابجايى كاگر مدير ماهر به بخش<br />

خصوصى يگر قتصاها منطقه گستر فسا به<br />

عنو تنها سيله بقاء كاگر بخش عمومى بو‎<strong>15</strong>).‏)‏<br />

سياست ها سا سطح جتماعى هم با عترضاتى<br />

فزيشى 1977 سا كه مانى بخصو شد بر<br />

قيمت مو خوكى ساسى علا كر‏.‏ تركيب نفتا توفق<br />

نامه صلح با سرئيل مينه قتل سا بدست خو<br />

مصر بو‎<strong>16</strong>).‏)‏ لمسلمين<br />

سويه حافظ لاسد پس شكست جنگ 1967 با<br />

سويه قتصا بدست گرفت.‏ بحر قد سرئيل<br />

قتصا سياست ها بو مصر مشابه بحر ين<br />

مدها جذ مكا سا‏.‏ هم مشابه سياست ها سد<br />

نفتى با هد تشويق سرمايه گذ خاجى سويه منجر<br />

به علا مجموعه سياست ها نفتا شد.‏ ‏(‏(17‎ما تفا<br />

سويه با مصر برنامه قتصا بو كه حز بعث<br />

سترتژ كر‏.‏ مى نبا سد جمهو ئيس شت<br />

سد حفظ تو جامعه بو‏.‏ به همين ليل يك طر با<br />

مشاكت هقانا پايه ها جتماعى لت تغيير <br />

طر يگر با حمايت فعا لت برنامه يز لتى<br />

صنايع محلى گستر .<br />

برنامه توسعه قتصا سد بربر برنامه يز<br />

همچنين قد پيشين ها ژيم ساما نابه قتصا<br />

گرفتن تديجى طبقا تاجر ئه شد.‏ برنامه طو<br />

طرحى شد بو تا بتوند پايه ها سياسى ژيم جديد <br />

با علا هد.(‏‎18‎‏)‏ مذهب گستر سنى تاجر ميا <br />

خوست باگشت سرمايه ها سو به سويه مجموعه<br />

گير شكل قتصا فشاها شد.‏ غا صلاحا <br />

باگرند به نبا تا ناگزير كر سد تحكيم لت <br />

سرمايه ها خا شد * بر به ين منظو محر ها<br />

قتصا هم معرفى كر مانند مناطق مالياتى كه<br />

بخشى بو سياست نفر يا لانفتا على لشعب ‏(گشايش<br />

به مر‎19).(‏)فريند ساخت لت با قد سهيم كر<br />

نيرها مختلف جتماعى موجب تمركز قد شد.‏ تحايه<br />

ها كاگر نير كا نها تا تاسيس ‏"جبهه پيشر<br />

ملى"(‏npf‏)‏ ‏**جذ شدند.‏ صلاحا يگر شامل تاسيس<br />

مرجع نظا قضايى بر فعاليت ها قتصا بخش لتى<br />

به ست خالد سلامبولى تر مى شو سا<br />

repatriation of capital*<br />

National Progressive Front**<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

68<br />

بو‏.‏ سياست ها باتويعى نظير مسكن بر عمو‏،‏ خدما<br />

ما عمومى،‏ گستر تحصيلا عمومى شتغا ضمانت<br />

شد لتى بر فا لتحصيلا‎20)‏)‏ طريق مدها<br />

بالا فر نفت،‏ يافتى ها كاگر خا كشو <br />

مدها ژئوسترتژيك مربو به جنگ سر تامين<br />

مالى شد.(‏‎21‎‏)‏<br />

سد نقش بخش خصوصى قسمت ها تجا صنايع<br />

بطو يشه فزيش طر با تجديد ساما<br />

بخش عمومى نقش قتصا كاهش ‎22).‏)بخش<br />

خصوصى ها مختلف سا قتصا منافع<br />

يا بدست . خومختا كه به بخش<br />

خصوصى شد بو به ليل نقش جديد بو كه قر بو<br />

كند.‏ سياست ها يفاء سويه قتصا سرسر توسعه <br />

‏"پاسخ محتاطانه"‏ بربرفقط سد قتصا سا<br />

بخش خصوصى يافت كر‏.‏ عليرغم ينكه سه بخش صلى<br />

قتصا سويه ساخت سا‏،‏ تويسم حمل نقل به<br />

گذ سرمايه نر بو شد با خصوصى سرمايه ها <br />

همچنا پايين ماند.(‏‎23‎‏)‏<br />

سياست ها سا هه نقى 1970 بخش خدما<br />

بوجو ما به ليل تكنولوژ جديد سهم بخش<br />

كشا نير كا كاهش يافت.‏ همين حا‏،‏ قونين<br />

حمايتى كا به نفع تشويق باگشت سرمايه ها خا شد<br />

به حا تعليق گذشته شد.(‏‎24‎‏)‏ حالى كه بخش خصوصى<br />

توسعه قتصا ناموفق بو مدخله سيع لت<br />

كه بخش خصوصى مثبت شت نتايج تعد قتصا <br />

جامعه سويه كل منتفع شدند.‏ تحت حاكميت<br />

حافظ سد جامعه سويه شاهد پيشرفت تعد پرژ<br />

ها كلا مربو به يرساخت ها قتصا ، جا‏،‏ <br />

بو‎25).‏)‏ مخابرتى تجهيز بند هن،‏<br />

بحر جتماعى خر هه ئل 1970 هه 1980<br />

ناضايتى طبقا سنتى سابقا حاكم لت سياست ها<br />

بو لتى يكه نمونه سويه . مى نشا قتصا<br />

كه گرچه ير پرچم سوسياليسم كمونيسم نبو ما تامين<br />

كنند منافع بخش ها سيعى كاگر هقانا بو‏.‏<br />

تاجر سنتى حاميا نها خشم خو فزيش نفو طبقه<br />

مزيا كه خر توليد كنندگا تاجر نوظهو <br />

نفتا بهر مند شد بوند نشا مى ند.‏ موجه با ين<br />

ناضايتى لت سعى مى كر تا با سركو تاجر سنتى <br />

يك طر عما محديت هايى بر بخش خصوصى نوپا<br />

تاجر توليدكنندگا خر‏،‏ تو نيرها حفظ كند.‏<br />

ماليا بر فعاليتها بخش خصوصى فزيش يافت مو<br />

خا به سمت بنگا ها بخش عمومى سرير شد.‏ لت<br />

مى كنند نقش يفا جامعه قتصا ها بخش كنتر ها سياست گز سهم ند جتماعى قدتمند ها گر كه لتى corporatist state*<br />

برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر<br />

لت سويه يا با تكاء به نتها گستر يافته<br />

بو هم ينكه نت ها ناپديد شدند تامين هزينه<br />

ها بخش عمومى ِ بزگ شد ناممكن مى نمو<br />

فر ماليا مجا مى كر موسسا مالى بسته به<br />

لت تبديل شدند به مركز صلى عتبا هند‎26).‏)‏ پرتس<br />

ستدلا مى كند كه نجايى كه به بخش خصوصى ين<br />

سلب مالكيتى سوسياليسم كه بو شد طمينا<br />

كا نخوهد بو نتيجه مقر لتى عما شد بر بخش<br />

خصوصى مانعى جد بر فعاليت ها ين بخش نبو‏.‏<br />

هد ين مقر تسهيل توسعه كلى قتصا بو‏.‏ لت<br />

با تشكيل ‏"كميته هديت ، صا مصر‏"‏ <br />

سا 1981 بخش خصوصى هم توسعه برنامهيز<br />

طو علت كه سد به ين كر‎27).‏)‏ قتصا<br />

سا قتصا قد گذ نكر لت مى تونست<br />

هنو قتصا خالت كند.(‏‎28‎‏)‏ سد نمى خوست پايه ها<br />

سياسى سيع تا تاسيس خو ملاكا‏،‏ تاجر‏،‏ هقانا<br />

كاگر با خو بيگانه كند.‏ همين كه بخش خصوصى<br />

نجا ظيفه خو توسعه قتصا خو ناتو ماند<br />

لت كوپوتيو*‏با ظاهر شد.‏<br />

بحر قتصا هه 1980 <br />

مصر سويه مسير توسعه مشابهى هه 70 <br />

نبا كرند ما عومل خلى خاجى نتيجه بر هر<br />

كد متفا ساخت.‏ نتها هه قتى 1970 جامعه<br />

مصر با يگر با بحر قتصا موجه شد بو محبوبيت<br />

سا پايين ترين حد خو بو‏.‏ لت ئه برنامه<br />

فزيند بيكا ندگى سطح با پايين مد موجه <br />

ناموفق بو‏.‏ تر بر هم خو نظم جتما سا <br />

ناگزير كر تا غذ يگر كالاها ساسى با قرضه <br />

خاجى كند.‏ بحر يگر مانى بو كه سا قر<br />

صلح با سرئيل مضاء كر باعث نز مصر يگر <br />

كشوها عر شد.‏ ين گونه مصر با هبر بد عتبا<br />

سياسى بحر قتصا كه بصو بحر بدهى ها<br />

فزيند خو نشا مى هه غا 1980 كر‏.‏<br />

نر يكطرفه بطو پل لكر مريكا فد ييس قتى<br />

بهر فزيش لت مصر با بحر عتبا موجه شد.‏<br />

بدهى مصر ‎2‎ميليا لا خر هه 1960 به 21<br />

ميليا لا سا سيد.(‏‎29‎‏)‏ 1981 بين سا ها 1984<br />

تا 1987 تعهد بدهى مصر بطو ميانگين ‎1‎تا‎7‎ ميليا<br />

لا سا فزيش يافت مجمو ژئن 1987 به

40 ميليا لا سيد كه صد 112 توليد ناخالص خلى<br />

ين كشو بو‏.‏ ‏(‏‎30‎‏)همزما كاهش قيمت نفت باعث كاهش<br />

يافتى ها كاگر خا شد.(‏‎31‎‏)‏<br />

حسنى مبا جانشين سا بر مديريت ين بحر<br />

قتصا صلاحا پيش گرفت.‏ پدسالانه يكر<br />

لتى كه تعميق بحر جتماعى مى ترسيد با نگاهى به<br />

1980 هه تا نتها گرفت.‏ صو مصر مر عمومى فا<br />

كه گريشا يگر لت چير شد ين لگو مه شت.‏<br />

طى هه 1980 هو بيزنس تجا بين لمللى خو<br />

تا باگانى كميته ها لتى ساما به<br />

ين ترتيب بتد هه 1990 نفو خو بر سياست<br />

گذ ها عمومى فزيش ند.(‏‎32‎‏)‏ عليرغم كايى بالا<br />

بنگا ها بخش عمومى،‏ بحر توجيه قتصا لا بر<br />

تغييرشكل بخش عمومى فرهم كر‎33).‏)‏ يك طر هد<br />

بو كاگر مالكيت هقانا سلب قتصا‏،‏ صلاحا<br />

ساما مصر نبر سمى قتصا به بستگا يگر طر <br />

يافته عليه نانى كه قتصا غيرسمى فعاليت مى<br />

كرند بر ندختند.‏ نتيجه بحر قتصا مينه بو<br />

بر مناعا نى نخبگا نتيجه شكست پرژ<br />

" شركة توظيف لأمو لإسلامية"‏ ‏(شركت ها مديريت<br />

پولى سلامى)‏ *(immc) تحكيم قد بانك ها سمى<br />

لتى بو‎34).‏)‏ به ين ترتيب بانك ها لتى تونستند به<br />

بها شكست immc ها قد نحصا بر سيستم<br />

مالى مصر بدست ند.‏<br />

به لايلى طى هه ‎1970‎سويه عليرغم مصر چنا بحر<br />

عميقى تجربه نكر‏.‏ نخست ينكه سويه موضع سرسختانه<br />

خو عليه سرئيل حفظ كر همچنا كمك<br />

ها كشوها عربى بهرمند بو‏.‏ ينكه سياست ها<br />

سا قتصا هه 1970 سويه بيشتر نكه <br />

ساختا باشد بخشى بو نتيجه مديريت ثر <br />

كر پرتس ستدلا لكر نبو‏.‏ مصر به شو سويه <br />

بو مختلفى سياست ها نمونه كه"[سويه]‏ ست<br />

كه لت ها خاميانه ( يگر لت ها)‏ بر مديريت<br />

تغيير قتصا بد يجا تغيير سياسى مخر تخا<br />

مى كرند"‏ ‏(‏‎35‎‏)سو ينكه لت به سختى خو گير <br />

مسائل قتصا كر با كمك مدها نفتى كمك<br />

ملى شو ها صندلى 1990 يك سو سا <br />

ختيا بخش خصوصى بو‏.‏ مر كه تغيير ساسى<br />

مى نشا طى بيست سا سويه لت <br />

شكا نشانه كاهش ثرگز نيرها سنتى،‏<br />

يعنى بعثى ها،‏ لت بو<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

69<br />

* Companies Islamic Money Management سا 1984 تا 1988<br />

ها خاجى سياست ها جتماعى خو جرء مى كر‏.‏<br />

حافظ لاسد برخلا سا فضا محد ختيا <br />

بخش خصوصى قر با نخستين نشانه ها ناكامد<br />

بخش خصوصى كنتر لت بر فعاليت ها قتصا فزيش<br />

پويسيو هم كوبيد بر حالى كه سا (36) .<br />

ژيم به نير جبر لتى متوسل شد بو‏،‏ سد به ضعيت<br />

سياسى حسا سويه گا بو سيب پذير حاكميت<br />

خو كشو تقسيم شد مى نست؛ به ين لايل<br />

تونى مديريت مطالبا گر ها مختلف حفظ كر‏.‏<br />

كنا كمك ها كشوها عربى يافتى ها خاجى<br />

كاگر‏،‏ كمك ها نظامى مالى شو به صنعتى شد<br />

سويه تحت حاكميت سد كمك كر‏.‏ با ين جو <br />

نيمه هه 1970 صنعتى سا مصر كه به منابع<br />

خاجى بسته شد بو قتصا ين كشو بحر هه<br />

1980 كر‎37).‏)‏ حالى كه هه 1970 بخش<br />

بزگى سرمايه گذ عمومى صنعت بو هه <br />

ين 1980 بخش حاشيه شد قسمت كوچكى هزينه<br />

ها عمومى يافت كر‏.‏ هه 1980 بخش عمد<br />

كمك ها خاجى صر هزينه ها نظامى شد ين <br />

تخصيص هزينه تاثيرتى منفى بر مصر گذشت.(‏‎38‎‏)هزينه<br />

ها لتى منجر به فزيش نر بهر فزيش بدهى ها<br />

خاجى شد كه بين سا ها 1970 تا 1983 بربر شد<br />

بو‏.‏ بدهى 2 تا‎3‎ ميليا لا قتصا ضعيت بد<br />

قر (39). هينبو مى نويسد كه لت سويه يا با<br />

تكاء به نتها گستر يافته بو هم ينكه نت ها ناپديد<br />

شدند تامين هزينه ها بخش عمومى ِ بزگ شد ناممكن<br />

مى نمو‏.‏ بر حل بحر خاجى برنامه ها ياضت<br />

قتصا پيش گرفته شد هزينه ها عمومى كاهش<br />

يافت نطر لت فعالانه بخش خصوصى تشويق كر تا<br />

توسعه قتصا نقشى مركز بعهد بگير‏.‏ لت سد<br />

صند به سمت بانك جهانى فتن گزينه بربر <br />

بين لمللى پو پذير شر شر ين موسسا <br />

يا پذيرفتن نقش بزگتر بر بخش خصوصى،‏ مى <br />

كر‎40).‏)‏ نتخا<br />

به سمت قتصا سويه 1980، هه ميانه <br />

صا گر تغييرجهت ين . تغييرجهت خا تعهد<br />

يدئولوژيك به با نبو پاسخى پرگماتيك بو به<br />

بحر يجا شد توسط عومل منطقه بين لمللى.(‏‎41‎‏)‏<br />

ين مرحله سا قتصا فقط باعث تشويق بخش<br />

خصوصى به مشاكت قتصا نشد بلكه تبديل<br />

كر به عامل صلى توسعه قتصا‏.‏ ‏(‏‎42‎‏)تلاشهايى كه <br />

جهت حل بحر قتصا صو گرفت منجر شد به توسعه<br />

صا گر خصوصى سا بخش كشا‏.‏ با

70<br />

تجا كسر نتونست كشا سا خصوصى جو‏،‏ ين<br />

فزيند محصولا غذيى حل كند.‏ كسر بربر<br />

3000 ميليو ‏(لير سو‏)‏ بربر با يك سو كل كسر<br />

تجا سويه.(‏‎43‎‏)‏ عد تو قتصا مانى شكا شد<br />

كه سهم كشا صنعت نسبت به توليد ناخالص خلى<br />

كاهش يافت حالى كه سهم خدما تجا فزيش<br />

يافته بو‏.‏ بنا به گفته حو ين تغيير جهت ناگهانى نتيجه<br />

توسعه قتصا نامتو بو به ين ترتيب سويه<br />

با به هه 1980 با چها مشكل صلى موجه شد<br />

بو‏.‏ نخست ينكه به ليل فت شديد قيمت نفت كمك ها<br />

كشوها يگر كاهش يافت.‏ ين قتصا سويه<br />

نشانه ها كو تومى يد مى شو‏.‏ ينكه سويه<br />

با فزيش فزيند كسر تجا موجه شد.‏ سو ينكه<br />

قتصا بحر به سريع بو پاسخى گر صا مدلى تخا<br />

تامل يا بر سر برنامه يز قتصا به كا نرفت.‏<br />

مقاما سو نبو بخش خصوصى فعا‏،‏ قرهايى <br />

با شركت ها چندمليتى مضاء كرند كه ين لبته مشكلا<br />

خا خو شت مانند متيا هايى كه ين شركت ها<br />

خوها بوند.‏ ‏(‏‎44‎‏)به هر صو نتيجه ين سياست<br />

كاهش قد لت به نفع بخش خصوصى بو‏.‏ بانك مركز<br />

سويه هرچه بيشتر تعيين سياست ها مالى پولى حتا<br />

قد قتصا توسعه به مربو ها تصميم گير <br />

گرفت.‏ بحر قتصا هرچه بيشتر منجر به كاهش كنتر<br />

لت بر قتصا شد.(‏‎45‎‏)‏<br />

صلاحا قتصا بر گر ها طبقا مختلف ثر نامتونى<br />

گذشت.‏ با نظر به باند ها برند ها ضح ست كه بطو<br />

كلى ين بخش خصوصى بو كه منتفع شد.‏ گر عميق<br />

تر نگا كنيم متوجه مى شويم كه بخش خصوصى هم<br />

همه منتفع نشدند.‏ قسمت هايى بخش خصوصى كه<br />

بر بقاء به سياست ها حمايتى لت نيا شت بربر<br />

بخش خصوصى جديدتر كه منافعش بطو مستقيم تر به<br />

باها جهانى بسته بو تا باها خلى،‏ شكست خو‏.‏<br />

به عبا يگر،‏ صلاحا قتصا سويه به سياست ها<br />

تعديل ساختا كه غالبا توسط صند بين لمللى پو بر<br />

كشوها يگر هما يا قبل تر عما مى شد،‏<br />

شبيه بو‎46).‏)‏<br />

1985 تا غا 1990 فزيش قابت ميا بخش<br />

خصوصى بخش عمومى بو‏.‏ ژيم سويه بنگا ها لتى<br />

بر بنگا با منطق قابت بجا بلكه خصوصى نكر <br />

ها لتى حاكم كر‏.‏ حالى كه بخش عمومى ئما بر<br />

تامين نياها خلى تقلا مى كر طر يگر به نبا<br />

حفظ سطح سو خو بو به بخش خصوصى مشو<br />

هايى شد مانند تخفيف ها معافيت ها مالياتى.‏ ضعف<br />

فزيند بلو شو تغييرجهت به سمت قتصا با <br />

شد بيشتر بخشيد لت سويه با عما‏ِبر خو‏ِ‏ سياست<br />

ها صلاحا ياضت قتصا جهت گير قتصا خو <br />

تغيير لت . قد بخش خصوصى فزيش مى با<br />

ِ ِ تغيير باتا سياسى،‏ چشم ند تغييرتى عما<br />

تو نيرها جتماعى خو نشا مى ين . ظيفه <br />

بسيا حساسى بو كه خو ماهيت نامتو تديجى<br />

سا قتصا سويه نشا هه . 1980 بخش<br />

خصوصى با فزيش نيرها خو گا ها مختلف لتى<br />

فريند سياست گذ پيشرفت كر‏.‏ سا 1990 يك<br />

سو صندلى ها شو ملى ختيا بخش خصوصى بو‏.‏<br />

طى بيست سا سويه لت ساسى تغيير كه مر<br />

نشا مى (1970 تا 1990) لبته بطو ضحى نشانه<br />

كاهش ثرگز نيرها سنتى،‏ يعنى بعثى ها،‏ لت <br />

بو‎47).‏)‏ ثر قتصا جتماعى صلاحا قتصا بطو<br />

نابربر بر شانه ها كاگر بخش عمومى نهايى كه<br />

بر بقاء به سوبسيد ها لتى نيا شتند مانند هقانا<br />

خر‏،‏ كشا بيكا فر مد.‏<br />

بطو خلاصه بايد گفت كه ين منافع ما نيرها جتماعى<br />

بو كه سرعت سا قتصا هر كشو مصر <br />

سويه تعيين كر‏.‏ نفعا قدتمند بسته به سو <br />

يا شا فزيش سرعت سا قتصا يا كاهش<br />

حمايت مى كرند.‏ گرچه تر نامى ها جتماعى<br />

تعيين شد كشو هر سياسى كاهش عتبا <br />

سرعت سا قتصا عومل مهمى بوند.(‏‎47‎‏)‏<br />

1990 هه قتصا سا<br />

با پايا جنگ سر مصر سويه با مسائل مختلفى موجه<br />

شدند.‏ ست نت ها ژئوپوليتيكى تفو بلو<br />

سرمايه ضرباتى جد بر قتصاها ين كشو<br />

. بر مينه چنين بحر قتصا‏،‏ نخستين جنگ<br />

عر‏،‏ مصر سويه با مشكلا قتصا همچنين<br />

فرصت هايى موجه كر‏.‏ مشكلا‏،‏ خو بصو كاهش<br />

فرصت ها بصو نشا مهاجر كاگر ها يافتى<br />

جريا سرمايه كويت.‏ عين حا هر ژيم <br />

مصر سويه همچنا با بحر قتصا هه 1980 <br />

ست به گريبا بوند نتونسته بوند بطو كامل بر مسئله<br />

فزيش بيكا فت شد قتصا بخش عمومى<br />

غلبه كنند.‏ هر كشو هر چه بيشتر بر ضعف ساختا<br />

خو عرصه قابت بين لمللى قتصا جهانى گا مى<br />

شدند.‏ برمد قتصاها چين سيا شرقى،‏ نير كا<br />

ناماهر مصر سويه سطح پايين تكنولوژيكى كشو<br />

به ين معنا بو كه نها مجبوند كالاها ليه صا كنند <br />

برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر

71<br />

بايد بخش خصوصى خو بعنو بخشى قتصا با <br />

حا گستر توسعه هند.‏ مصر سويه تغييرجهتى به<br />

سمت قتصا با غا كرند.‏ ما ماها نشا مى هند<br />

كه مصر عميق تر قتصا جهانى غا شد حالى كه<br />

سويه سا قتصا با حتيا بيشتر پيش بر<br />

بد ينكه مر خو به پذير شريط خيلى شو<br />

حالى . كه صدها هو با بر سياست ها هر<br />

كشو چير مى شد سا قتصا همچنا مسئله<br />

عد تهديد عد جنجالى باقى ماند <br />

به مثابه فرصت مى يدند.‏<br />

حمايت ها يدئولوژيك قتصا با موسسا مالى<br />

قدتمند جهانى مانند صند بين لمللى پو بانك جهانى<br />

سرچشمه مى گير‏.‏ عقيد پس جما شنگتنى ِ ِ<br />

حاكم مى گويد كه با قلمر تعيين قيمت ست تا مانى<br />

كه عامل برهم نند مانند برنامه يز خالت لتى <br />

ستى باشد تمامى كالاها قيمت ها ندشته جو قتصا<br />

ختيا خوهند كر‏.‏ تنها قابت بهر تعيين مى كنند<br />

كه چه بنگا هايى قتصا به حيا خو مه هند چه<br />

عوملى توليد بايد مو حمايت قر گيرند.(‏‎49‎‏)‏ بر ين<br />

سا‏،‏ طرفد سا قتصا ستدلا مى كرند كه<br />

علت ناكامد ها قتصا مصر سويه غيرعقلانى بو<br />

برنامه يز قتصا نها ست كه خو گسترگى<br />

يا بخش عمومى نشا مى هد يگر خالت لت<br />

تعيين قيمت ها مزها ست.‏ بنابرين توصيه كرند كه<br />

باها بايد خو قتصا بحر حل بر كشو ين<br />

كه مى توند لتى بخش ها كنند سا<br />

خصوصى كنند.‏ هو گير خصوصى قر بخش ختيا<br />

با هيچ شكى ندشتند كه سا قتصا پاسخ<br />

بيكا بالا،‏ فقر نابربر ست.‏<br />

بطو مشخص،‏ ستدلا مى شد كه هر كشو گر سياست<br />

ها تعديل ساخا جر كنند مى تونند بدهى ها<br />

خاجى خو تصفيه كنند با عرصه بين لمللى<br />

عتبا مالى كسب كنند.‏ نخست بايد بنگا ها بخش عمومى<br />

بر نيا مو كاگر تعد بتوند تا با كنند سا <br />

هر بخش تعيين كند.‏ لت ، بايد قابت ميا بنگا<br />

ها خصوصى شد تشويق كند تا موجب شد قتصا <br />

كا‏،‏ باها ساما تجديد سو‏،‏ شو‏.‏ بهر فزيش<br />

حذ سوبسيد به مصر كنند‏،‏ حذ سياست ها حمايتى<br />

نير كا هرگونه قونينى كه هزينه ستخد تعديل<br />

نير كا بالا مى بر‏.‏ ينطو ستدلا مى شد كه <br />

نتيجه ين سياست ها مشكل بيكا حل خوهد شد <br />

همزما فسا باندبا‏*‏ كاهش خوهد يافت.‏<br />

به نبا نصايح نهاگريا جديد،‏ مصر لين بسته تعديل<br />

ساختا خو به نا برنامه تجديد ساختا تعديل<br />

قتصا ** (ersap) سا يافت 1991 كر‏.‏ ين<br />

برنامه 6 بخش شت:‏ برنامه تثبيتى،‏ خصوصى سا‏،‏<br />

سا قيمت ها،‏ سا تجا‏،‏ سياست ها حامى<br />

سرمايه گذ‏***‏ يجا يك صند جتماعى بر يجا<br />

خر‏^^‏ قتصا حدها كمك به يجا كابر^‏ شتغا<br />

.(50) هميت مضاء ين بسته بو كه باعث كاهش<br />

بيش 20 ميليا لا بدهى ها شد كه بطو ساسى نر<br />

بهر پرختى مصر كاهش گرچه . كاهش ها تى<br />

بدهى ها بطو مستقيم بسته به صلاحا قتصا بيشتر<br />

بو‏.‏ ‏(‏‎51‎‏)همچنين مصر نخستين كشو بو كه يك صند<br />

6 ليه با سرمايه ^^^(sfd) توسعه بر جتماعى<br />

ميليا لا جهت حمايت صلاحا قتصا نظر<br />

گرفت 600000 كا بر كاگرنى كه نتيجه جنگ<br />

عر به كشو باگشته بوند يجا كر‏.‏ لت (52) مصر<br />

بخش بزگى سوبسيد ها عمومى حذ كر‏.‏ قانو<br />

مالياتى جديد تدين كر‏،‏ بو بها نقى با<br />

قيمت جا مين كر‏.‏ به نبا قونين<br />

جديد با هد يجا منيت بر طمينا سرمايه گذ<br />

خاجى خلى محد كر نقش لت سياست ها<br />

كر‎53).‏)‏ تصويب ثر باتويع جتماعى<br />

بطو كلى مى تو گفت كه مصر نو صلاحا تجربه<br />

كر‏:‏ هد صلاحا نخست كه خر هه 1980 <br />

هد با تشويق سرمايه گذ شد جر 90 هه يل<br />

كاهش كسر بوجه بدهى ها خاجى بو‏.‏ جهت<br />

كلى صلاحا ليه كاهش هزينه ها لت ميا<br />

برشتن مونعى بو كه به ليل گستر شد يا بخش<br />

عمومى قيمت كالاها ساسى سطح شتغا تحت تاثير<br />

قر مى . ‏(‏‎54‎‏)هد صلاحا هه 1990 پس <br />

يجا تغيير عميق ساختا بو‏.‏ مو مصر صند بين<br />

لمللى پو به شتبا تصو مى كر كه تغيير جهت بخش<br />

عمومى به بخش خصوصى بطو خو به خو پويايى ها<br />

با به همر . همين كه لت سرمايه گذ <br />

بخش عمومى كاهش بخش خصوصى نتونست فاصله<br />

ضعف علت مصر به ين پر كند مد بوجو <br />

بر‎55).‏)‏ نج عمومى خدما بدتر شد ها يرساخت<br />

بطو مشابه،‏ ژيم سويه هه 1990 با چالش هايى<br />

labor intensive employment^<br />

micro-enterprise2003 سا به تعريف مربو باشد.‏ يو ‎10‎ميليو كمتر ساليانه مالى گر كاند به مشغو نفر 50 كه كمتر ‏^^‏حدهايى<br />

Social Fund for Development^^^<br />

clientelism*<br />

Economic Restructuring and Adjustment Program**<br />

investment-friendly policies***<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

72<br />

صلاحا طرفد بوكرتها 90 هه طو <br />

فرمهايى غا كرند كه بطو يشه تويع<br />

قد جامعه مصر تغيير .<br />

جد موجه شد.‏ با سقو بلو شر‏،‏ چيرگى قتصا سرمايه<br />

ضعيف شد بخش عمومى ژيم سويه تغييرجهتى<br />

سياست ها خو عما كر‎56).‏)‏ طرفى لت سويه<br />

طو برنامه يز كر بو تا بخش بزگى بدهى ها<br />

خاجى خو با كمك پا هايى كه بوسطه موضع<br />

گير عليه شغا كويت توسط عر سا 1991<br />

لت ها عربى يافت كر بو تصفيه كند.‏ طر يگر<br />

با معرفى قانو سرمايه گذ شما 10 نظر شت تا<br />

سرمايه گذ سو‏،‏ كويتى يگر سرمايه گذ عر كه<br />

به خو بوند كر تر كويت عر تجاگر جريا <br />

جذ كند.‏ ‏(‏(57‎لت با ين قانو به سرمايه گذ شريط<br />

مناسبى ئه مى . حا بخش خصوصى مى تونست <br />

تمامى حو ها قتصا فعاليت كند حالى كه فعاليت<br />

ها بخش عمومى هرچه بيشتر محد مى شد.‏<br />

گشايش حو ها قتصا بر سرمايه گذ كه قبلا<br />

محد بو عمل بخش خصوصى نشا مى .<br />

بعلا به بخش خصوصى حمايت ها مالياتى عو<br />

سو به كشو شد بخشوگى ها گمركى حذ<br />

محديت ها برخو شد.حمايت صا با<br />

مشو ها مالياتى تامين شد.(‏‎58‎‏)بخش خصوصى با ستفا<br />

بر ند چشم نبو لت ضعف بخش عمومى <br />

توسعه قتصا جايگا خو قتصا سويه بطو<br />

ساختا تحكيم كر‏.‏ هه 1990 بخش خصوصى<br />

نسبت به بخش عمومى سهم بيشتر قتصا سويه <br />

سرمايه گذ شت.‏ ‏(‏‎59‎‏)همانطو كه پاتريك سيل مى<br />

نويسد،‏ قانو سرمايه گذ شما 10‎تفا مهمى بو <br />

مسير توسعه سرمايه سويه.‏ (60)<br />

حفظ بخش عمومى بعنو توليد كنند كالاها ساسى،‏<br />

بيشتر به قعيا قتصا جامعه شناختى جامعه سويه<br />

مربو ست تا فقد تعهد جهت سا قتصا ‏.بر<br />

به 2 ميليو نزيك ملل ‎2005‎ساما سا گز سا<br />

نفر 19 ميليو جمعيت سويه ير خط فقر ندگى مى<br />

كنند.نر بيكا سما ِ علا شد صد‏،‏ 14 ندگا<br />

مشاغل موقت پرمخاطر‏*‏ شامل نمى شو‏.بر سا<br />

گز توسعه نسانى كشوها عر سا 2005 نر<br />

بيكا صد 9,5 سا ‎2000‎به صد 14 سا<br />

‏*مشاغلى با مز كم شريط بد بد حمايت ها قانونى Precarious work<br />

Greater Arab Free Trade Area and EU-Mediterranean**<br />

برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر<br />

سيد 2004 ست.‏ گز ها يگر نر بيكا تا 20<br />

صد هم تخمين مى نند.‏ ‏(‏‎61‎‏)تامانى كه كنتر توليد<br />

كالاها ساسى ختيا بخش عمومى باشد حد ثبا<br />

سياسى نظم جتماعى حفظ خوهد شد.‏ هما چيز كه<br />

طبقه نخبه هم گسيخته ما نوپديد خوها ست.‏ <br />

(62)<br />

يچا هم توضيحا مشابهى مو لايل سرعت پايين<br />

صلاحا ست.‏ كنا تر بر هم خو نظم<br />

جتماعى،‏ منافع بوژ قديمى نخبگا لتى عومل<br />

صلاحا قفه ند كه باعث شد هستند يگر<br />

‏"‏صلاحا نا يچا بيايد.‏ بوجو سويه قتصا<br />

مى گذ‎63).‏)‏ هسته"‏<br />

كه ست چالش هايى موجه با همچنا سويه ژيم<br />

مجبو مى كند همچنا به برنامه يز قتصا بپر‏.‏<br />

قتصا بخش عمومى فعاليت گستر صلى ليل<br />

ناتونى بخش خصوصى بعهد گرفتن ظيفه توسعه<br />

جتماعى ها برنامه تاكنو ست.(‏‎64‎‏)‏ ملى قتصا <br />

مخا لتى نه طريق ماليا بلكه فر نفت تامين<br />

شد‏.‏ نفتى كه با توجه به گز صند بين لمللى پو تا<br />

سا 2020 به پايا مى سد.(‏‎65‎‏)‏ هما حا ، فعاليت<br />

ها بخش خصوصى با توجه به معيا شد باتويع ثر<br />

بسيا حاشيه بو ست.‏ نر يجا شتغا صد 4,8 <br />

سا 1990 به صد 2,9 سا 2000 كاهش يافت.‏<br />

قتصا جتماعى 2000 با مشكلا سا سويه ژيم<br />

متعد موجه شد كه موجب شد 4‎صد نير كا<br />

همر با شد كند 1‎صد قتصا شد.(‏‎66‎‏)‏ ژيم سويه<br />

بر موجه با ين مسائل به يفاء نقش قتصا مه <br />

همچنين طر يگر با معاملا تجا با منطقه<br />

پا ‏**‏تحايه (gafia) عر بزگ تجا <br />

مديترنه همچنين طريق همكا با ساما ها بين<br />

قتصا غا به نبا جهانى تجا مانند ساما لتى<br />

جهانى ست.‏ حاكميت بشا سد نسبت به حاكميت<br />

پد نقطه نفصا مهمى ست.‏ين تغييرجهت باتا<br />

تغيير بزگتر ماهيت منافع طبقه حاكم مسائل<br />

قتصا ست كه كنو ژيم سويه با موجه ست.‏<br />

نخبگا حاكم سويه مرحله حياتى قر ند.‏ حز<br />

بعث شيو ساما هى به لت قتصا يگر بيانگر<br />

منافع طبقه حاكم نوپديد نيست.‏<br />

ساماندهى مستحكم تر منافع سوگر قتصا مصر<br />

طبقه منجر شد به مناعا 1980 هه طو <br />

نخبگا جهت منافع حاميا با . عومل يگر

73<br />

كه باعث تحكيم قد سوگر مالى <br />

مصرشد عبا بو بستگى ها نزيك<br />

ميا حز جاكم مصر،‏ حز موكرتيك<br />

ملى،‏ ير عقايد نئوليبرلى <br />

سرمايه گذنى كه بر حلقه ها نى<br />

حز چير شد بوند.‏ ين همكا به<br />

تجا چندجانبه مذكر پيما مضاء<br />

1995 سا كه توسط مصر گوئه*‏<br />

بر مينه فرمهايى عميق تر ‏(توسط<br />

نخست ير حمد نظيف سا 2004<br />

2004 سا شد.‏ منجر بو شد ‏)‏غا<br />

سوگر مالى يدئولوگ ها نئوليبر<br />

كابينه پست ها ها تخانه <br />

كليد شغا كرند خدما لتى ِ<br />

يا نظيف گستر لت بيزنسى جهت گير <br />

يافت.‏ كه ين غاشكل جديد تصد گر ست كه <br />

پوشش قتصا با كتما مى شو‏.‏<br />

طو هه 90 بوكرتها طرفد صلاحا فرمهايى<br />

غا كرند كه بطو يشه تويع قد جامعه<br />

مصر تغيير . پس سا ينطو 2004 ستدلا مى<br />

شد كه گستر قتصا جهانى قابتى كه جهانى سا<br />

به همر خو قتصا مصر با چالش ها بسيا<br />

موجه كر ست.‏ ژيم مصر خل بايد بر جمعيت<br />

حا فزيش خو كا يجا كند سطح فقر كاهش<br />

كه نهايى كند.‏ توجه مر جتماعى نياها به هد<br />

قد بوند ينطو ستدلا مى كرند كه سرمايه گذ<br />

خاجى مصر تنها سيد به ين هد ست.‏ به ين<br />

ترتيب،‏ مدنيزسيو مصر تكنولوژ‏،‏ يرساخت ها،‏ منابع<br />

مكانا توليد بسته مى شد به سرمايه گذ خاجى<br />

مصر.(‏‎67‎‏)‏<br />

ژيم مصر قر هايى كه موسسا مالى بين<br />

مصر بر شد ماليا متعهد كر ‏**‏يافت (ifi) لمللى<br />

ضمانت كا كند،‏ حذ سوبسيدها تعرفه ها هد،‏ فزيش<br />

بر فا لتحصيلا نشگا حذ كند كه منجر شد به<br />

نر بيكا صد 25 جونا‏.‏ خصوصى سا با مخالفت<br />

بخشى طبقه حاكم موجه شد كه بنگا ها بخش<br />

عمومى منتفع بوند.‏حكا مرجع قانو گذ حمايت<br />

كاگر عمومى بر بخش ها بنگا خصوصى سا <br />

مصر ضر يا بزگى به همر شت چر كه به معنا<br />

پايا حقو حمايتى كاگر بنگا ها بخش عمومى بو <br />

بجا هم ينكه فعاليت ها قتصا بخش عمومى <br />

ستا بخش خصوصى فتا هيچ تضمينى به شريط مشابه<br />

ستخدمى بر نها نبو‏.‏ چيز حد 180000 كاگر<br />

خدما مالى لتى كا بركنا شدند.‏ (68)<br />

نئوليبرليسم مصر به گستر قتصا با طريق<br />

كاهش نقش لت ئه خدما عمومى،‏ همچنين<br />

مقر يى مالى پولى نطر تشويق حمايت <br />

فزيش نقش بخش خصوصى قتصا جامعه منجر شد.‏<br />

به ين ترتيب بانك مركز تعيين سياست ها پولى <br />

مالى بر سا موين با ‏"‏ستقلا‏"‏ خو گر<br />

ها غيرنئوليبر حفظ كر خو مسائل جتماعى<br />

توليد كنند ها مصر جد كر ست.‏ به ين منظو لت<br />

مصر قرها جانبه با سرئيل مريكا مضاء كر‏.‏<br />

مناطق تجا تعيين قانو سرمايه گذ تعديل<br />

كر . هما موقع شبكه منيت جتماعى با هد كاهش<br />

بوجه لتى باسا كر‏.‏ سوبسيدها حذ قيمت ها<br />

مالياتها كاهش جبر مصر بر لت شدند.‏ سا<br />

بخش خصوصى نظر پايه مالياتى به بخش<br />

بزگتر مر مصر منتقل كند.‏<br />

صند بين لمللى پو قتصا سويه به ليل سطح پايين<br />

تجا بين لمللى بسته نبو عتبا به قتصا<br />

جهانى،‏ قتصا بسته مى ند.(‏‎69‎‏)‏ سطح پايين غا <br />

سرمايه جهانى سطح پايين بدهى ها خاجى<br />

خو نشا مى هد.‏ بدهى ها خاجى سويه حد<br />

ماند ست كه كاملا قابل مديريت ست خير <br />

Uruguay Round of GATT*<br />

International financial institutions**<br />

بدهى ها خاجى سويه حد ماند ست كه<br />

كاملا قابل مديريت ست خير خاجى <br />

مى توند تا 2,5 سا يند تامين مالى<br />

كند.‏<br />

قاهر‏،‏ چند هفته پيش غا عترضا مرمى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

74<br />

خاجى مى توند تا 2,5 سا يند تامين مالى<br />

كند.‏ گز سا ‎2005‎صند بين لمللى پو مو<br />

سويه سقو نفتى بعنو جد ترين چالش ين كشو<br />

پيش بينى مى كند.‏ بر سا گز تنها ژيم سويه <br />

بربر كاهش مدها نفتى نبا كر فريند سا<br />

سريع ست.‏ جلوتر،‏ گز ستدلا مى كند كه سويه<br />

نتونسته مشكلا فقر بيكا حل كند يجا محيط<br />

مناسب سرمايه گذ بر سرمايه گذ ناتو بو ست.‏<br />

صلاحا پيشنها به سويه تغييرتى يشه برنامه<br />

ستدلا كند.‏ين مى يجا به سمت با لتى يز<br />

بر سا ناكامد بخش عمومى بنا شد ست.‏ ين گز<br />

مى گويد ساما ها لتى بطو غيرعقلانى ساماندهى<br />

شد ند،‏ نير كا ضافه با پرخت كم فريند ست <br />

پاگير ند.‏ گرچه توجيه ضر صلاحا قتصا<br />

بر سا سقو تى نفت به عنو ليل صلى بنا شد بايد<br />

گفت كه نفت فقط <strong>15</strong>‎صد توليد ناخالص خلى ين كشو<br />

جها قتصاها ترين متنو يكى سويه قتصا ست<br />

عر ست.(‏‎70‎‏)‏<br />

نز ها كنونى بر سر مسير توسعه سويه ميا<br />

نخبگانى مه كه ين ميا منافع مختلفى ند.‏<br />

‏(‏‎71‎‏)هو صلاحا قتصا گر ها متعد ند<br />

كه طو ها مختلف نفتا قد گرفته ند.‏ نز<br />

ميا تش گر ها هو نفتا بها 2000 خو <br />

نشا مانى كه تش به سركو گر ها جامعه <br />

مدنى . حالى كه ژيم سرعت صلاحا قتصا<br />

نه مها بر متوقف كر فعلا كاهش <br />

سنگين ثر نيرها نظامى بعثى نيرها منيتى <br />

برنامه يز قتصا به قدما سفت سختى متوسل شد<br />

بخشى جبا بانشستگى عباتند قدما ين ست.‏<br />

نيرها منيتى نظامى همچنين فزيش نمايندگا بخش<br />

خصوصى پالما‏.‏ گرچه سا قتصا سريع قتصا<br />

سياسى بعثى ها با تهديد جد موجه كر ست پايا<br />

به بستگى نيرها نظامى منيتى به قتصا به ين<br />

ساگى ها نيست.(‏‎72‎‏)‏ گر چه سا 2000 به ين طر<br />

، به لايل قتصا جتماعى كه بالا توضيح شد<br />

عتبا سياسى تش حز بعث كاهش يافته ست.‏<br />

سويه بشا سد ) سا 2000 به ين طر‏)‏<br />

تغييرتى كيفى لت تجربه كر ست.‏ قد گرفتن<br />

تديجى جريانا هو صلاحا مشاكت نها فريند<br />

سياست گذ هه 1990 به ين سو تعيين كنند <br />

توسعه قتصا صلاحا لت بشا سد ست.‏ گرچه<br />

نيرها قديمى حز بعث لت بربر سرعت گرفتن<br />

تر بى ثباتى سياسى قر گرفتن معر<br />

قابت شديد عامل مهمى ند كه نشا مى هد<br />

چر نخبگا سو سرعت گرفتن صلاحا<br />

حمايت نمى كنند<br />

صلاحا قتصا مقامت كرند نوعى تفكر نئوليبرلى بر<br />

حاكم شد سياسى،‏ قانونى گستر صلاحا<br />

هو بعثى ها حاكم قشر نوظهو سد بشا ست.‏<br />

صلاحا شكل هى مجد ‏*‏لت قتصا سويه<br />

گر هم ست.‏ عليرغم پد‏،‏ بشا همكا با بانك<br />

جهانى صند بين لمللى پو تريد به خو نمى<br />

هد.(‏(73‎ير قتصا فعلى قتصا سابق بانك جهانى<br />

ست.‏ ين يدگا حاكميت بسيا حائز هميت<br />

ست.‏ بخصو تاثيرتى كه ين مسير توسعه جديد بر<br />

فريند شكل گير طبقا مى گذ‏.‏<br />

سو مقاما توسط شد توصيه بيشتر صلاحا گرچه<br />

به جرء گذشته شد لى صند بين لمللى پو همچنا<br />

سرعت كند صلاحا ناضى ست.‏ مونع صلى بربر<br />

همچنين باقيماند منيتى نظامى نيرها صلاحا<br />

بوژ صنعتى سابق ند كه خوها كاهش سرعت<br />

قتصا جهانى ها قد با يگر قابت بر صلاحا<br />

نيامند حمايت ها لتى هستند.‏ به ين ترتيب حالى كه<br />

نخبگا سويه با جهت گير كلى صلاحا موفقند نگر<br />

ثبا سياسى ند ضعف قتصا ژيم نها محتاطانه <br />

جهت صلاحا تديجى قر مى هد.(‏‎74‎‏)‏<br />

بشا سد با كمك هنمايى ها صند بين لمللى پو <br />

بربر معضل توسعه قتصا پيش صلاحا ، قتصا <br />

سياسى بيشتر صو حو فعاليت بخش<br />

خصوصى گستر بيشتر ست.‏ صلاحا قتصا<br />

شامل سا بيشتر تجا‏،‏ سرمايه گذ جريا ها<br />

سرمايه ست كه تصميم گير سياسى ستا قليتى<br />

بانك مركز قتصا سويه قر مى هد.‏ يابى<br />

صند بين لمللى پو سا قتصا 1990 <br />

تا 2005 به ستايش صلاحا نجا شد تحت حاكميت بشا<br />

سد مى پر‏.‏ بر سا ين گز بشا سد<br />

‏:"قيمت ها بطو سيعى سا شدند،‏ تجا سيستم<br />

مباله نر سا سا شدند،‏ نظا مالياتى<br />

كامد شد‏،‏ حو فعاليت ها بخش خصوصى تقريبا<br />

به تما بخش ها قتصا‏،‏ شامل بانكد بيمه گستر<br />

يافته ست."(‏‎75‎‏)‏<br />

نير فقر گستر با بيكا فعلى،‏ سويه ضعيت <br />

كا گستر يابند بخش خصوصى ناتونى كه نمى توند<br />

remaking*<br />

برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر

75<br />

نير فزيش كه ين كند بخش هايى سرمايه گذ <br />

كا خو جذ كند ست به گريبا ست.‏ بربر<br />

ين قعيت،‏ ين گز با صرحت هو ست كه<br />

لت سو نقشى مدخله گر قتصا شته باشد.‏ لت<br />

سويه بر فزيش مدها خو بايد ساختاها نظا<br />

مالياتى فعلى تغييرتى عما كند بطو كه ماليا عالانه<br />

تر برقر شو‏.‏ ين گز همچنين به ليل تاثير منفى<br />

كه قتصا جهانى بر صنايع كوچكتر صنايعى كه با<br />

تعرفه حمايت مى شوند مانند كالاها مصرفى با‏،‏ ،<br />

منسوجا صنعت پوشا مى گذ نسبت به سا<br />

ين بخش ها هشد ست.‏ عليرغم ين هشدها<br />

گير تصميم فريندها تحت حاكميت بشا سويه لت<br />

سياست گذ قتصا هر چه بيشتر به بخش خصوصى<br />

گذ كر ست.‏<br />

تناقضا سا قتصا<br />

عليرغم تفا ها مهم ميا مصر سويه هر حالت<br />

مد متناقضى بوجو نتايج قتصا سا نتيجه <br />

با تغييرجهت به سمت قتصا نخست ينكه ست.‏<br />

ستيابى به هد ساسى بالا بر سطح ندگى طريق<br />

يجا شتغا ئه خدما عمومى ست ين حالى<br />

سا با فريند لزما كه حركت به سمت موكرسى ست<br />

قتصا همر نيست.(‏‎76‎‏)‏ نتيجه تغييرتى كه لت <br />

هر سمت بالا به قد باتويع مد جامعه بوجو <br />

جامعه ، خصوصى سا بنگا ها لتى پديد شد<br />

نحصا بو ست.‏ به ين ترتيب حالى گرهى كوچك<br />

ثر بى سابقه نباشت كر ند كه نبوهى كاگر<br />

بخش عمومى هقانا يگر به سائل بقاء خو سترسى<br />

ندند.‏ همانطو كه پژهشگر شا كر ند تغييرجهت <br />

بخش عمومى به بخش خصوصى فزيش سو منجر<br />

به فزيش ستاند ها ندگى عامه مر مصر نشد<br />

قد فزيش تغييرجهت فسا ين عو ست.‏<br />

با عد معد با هزينه كثريتى فزيش <br />

ست.(‏‎77‎‏)‏<br />

حالى كه لت سويه همچنا سوبسيدها سياست<br />

ها باتويع ثر حمايت مى كند مصر فقر فزيش<br />

يافته بحر جتماعى قتصا گريبا بخش سيعى <br />

مر گرفته.(‏‎78‎‏)‏ حالى كه كاگر بخش عمومى <br />

بربر پرژ نئوليبرلى يستا ند نبر صلى ميا نيرها<br />

محافظه كا قديم طبقه نئوليبر نوپديد جريا <br />

يا بيا سمى ‏"جامعه مدنى".‏ ‏(‏‎79‎‏)تاكنو صلاحا<br />

سرعت يكسانى ندشته ضعيت فعلى به ليل نگرنى ها<br />

سياسى نخبگا حاكم به كند پيش مى . تر نامى<br />

جتماعى خيز ها مرمى توسط خو لمسلمين كه<br />

حاكم طبقه محبوبيت ند فقير مر كثريت ميا <br />

شكنندگى قد خو ترسا كر ست.‏<br />

مونع متفاتى بر سر توسعه قتصا با سويه جو<br />

كه مهمترين ها محديت ها ساختا ست <br />

كه تقسيم جهانى كا قتصا عميقا غا شد جهانى<br />

بوجو ست.‏ قتصا سويه فقد نهاها نير<br />

كا ماهر مو نيا بر قابت قتصا جهانى نج مى<br />

بر‏.‏ بطو همزما تر بى ثباتى سياسى قر گرفتن<br />

معر قابت شديد عامل مهمى ند كه نشا مى<br />

هد چر نخبگا سو سرعت گرفتن صلاحا حمايت<br />

نمى كنند.(‏‎80‎‏)‏ بعلا تجربه هه صلاحا نشا مى<br />

با ضعيف كر جهانى باها غا كه فريند هد<br />

بخش عمومى فريند شفته با نتايجى نامشخص ست.‏ بر<br />

شر هيچ تضمينى جو ند كه بخش خصوصى تونايى<br />

پذير مسئوليت يجا شد قتصا كه به بالا فتن<br />

سطح ستاند ندگى مر مصر منجر شو شته باشد.‏<br />

بسيا نخبگا سو به نبا فعاليت ها سوگرنه <br />

بسيا سنگين به بها معد كه عد ند قتصا<br />

منتفع مى كند.‏ بخش توليد قتصا چا كو تومى<br />

خوهد شد با ين بحر قتصا بر كاگر <br />

فقر فر خوهد مد.‏ نجايى كه با فزيش نابربر ها<br />

گير‏،‏ مى قر چالش ها مو ژيم سياسى عتبا جتماعى<br />

شت.‏ خوهد منفى ثر سو نخبگا مسئله بر ين<br />

نئوليبرلى صلاحا عما كه ژيم حتياطى مر ين<br />

همچنين مجر بو طبقا حاكم سويه توضيح مى<br />

... پو لمللى بين صند نامعمو شايد نگرنى هد.‏<br />

به نظر مى سد سويه به بن بستى بحرنى سيد ست.‏<br />

بر بر فت ين بن بست تلا ها متفاتى با<br />

كر فضا سياسى شد ست.(‏‎81‎‏)‏ غيا هرگونه نير<br />

مشخص بر هديت قتصا‏،‏ ژيم با تر فرپاشى كل<br />

نظم سياسى پاسخى به خوست ها هيچ گر مشخصى نمى<br />

هد.‏ گرچه ژيم بيشتر ميد خو به بخش خصوصى بسته<br />

شكست ها متعد ساما هى قتصا ميا مخالفا<br />

مشكلا ست.‏ كر يجا تريد هايى نشانه صلاحا<br />

فزيند جتماعى قتصا موجو سويه ضعيت<br />

ترسناكى ين كشو بوجو . 1,5 ميليو جمعيت<br />

18 ميليونى ير خط فقر ندگى مى كنند.(‏‎82‎‏)‏ عليرغم ين<br />

نگرنى ها به نظر مى سد موسسا مالى بين لمللى نتايح<br />

قتصا سويه ضى ند.‏ بر سا خرين گز بانك جهانى<br />

صند بين لمللى پو صا غيرنفتى سويه فزيش<br />

يافته،‏ كسر تجا كاهش سرمايه گذ خصوصى به<br />

نسبت فزيش شته ست.(‏‎83‎‏)‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

نبو‏.‏ سياسى بر سر سا بحث چندنى 1980 هه <br />

پس فرپاشى بلو شو سياسى مركز توجه<br />

قر گرفته بخصو بر متن سا قتصا‏.‏ هو<br />

نبا به قتصا مى كنند كه باگشايى عا با سا<br />

خو فريند موكرتيز كر به نبا خوهد شت.‏ نظريه<br />

كه تاكنو خلا مو سويه مصر ثابت شد‏.‏ هر<br />

ند كر غا 1980 هه با صلاحا كشو <br />

هز جديد بطو يژ نبا نمو ند.‏ با ين حا<br />

نشانه هايى باگشايى فضا سياسى يد نمى شو‏.‏<br />

نتيجه<br />

همانطو كه يديم مصر سويه سياست ها توسعه <br />

قتصا مشابهى عما كرند ما عوملى نظير ماهيت<br />

جتماعى عومل كنا جتماعى ساما سياسى،‏ هبر<br />

قتصا سياست ها نتايج ين خاجى خلى قتصا<br />

تعيين كر‏.‏ تغييرجهت به سمت قتصا با با مخالفت<br />

گر ها مختلفى هر كشو مصر سويه موجه شد<br />

خو پير هم كنو با هو گرچه ست<br />

همچنا سويه لت جامعه ند.‏ كر مصر علا <br />

حا تجربه مرحله حساسى تغييرجهت به سمت<br />

هقانا ساماندهى سطح حا با ين ست.‏ با قتصا<br />

نقش حز بعث سياست گذ سرعت گرفتن فريند<br />

سا قتصا جلوگير كر ست.‏<br />

بر تعيين قطعى نتايج سا قتصا سويه<br />

هنو خيلى ست.‏ گرچه مو مصر به شنى ماهيت<br />

طبقاتى سا با ثر منفى بر ندگى فا <br />

جتماعى عامه مر مصر نشا مى هد.‏ تغييرجهت به<br />

سمت قتصا با خوسر قد غيرقابل كنتر طبقه <br />

حاكم بجا نكه كاهش هد فزيش طر يگر<br />

فضا بر تصميم گير موكرتيك كاهش ست.‏ <br />

لت مصر تسهيل نباشت سرمايه ستخر ضافه <br />

فشا سرمايه جهت منافع ميند <br />

بر هقانا‏،‏ توليدكنندگا كوچك كاگر كامدتر شد<br />

ست.‏ هد صلاحا كاستن قد پويسيو به<br />

چالش كشيد طبقه حاكم فعلى بو ست ، تا سركو<br />

گستر چيز گفته نشو‏.‏ غيا هر گونه لترناتيو پيشر<br />

فضا موكرتيك بر بحث گفتگو،‏ عامه مر پشت<br />

گر ها سلامى مى يستند.‏<br />

هسته كامد صرفه بو به حالى كه مقر <br />

تغييرجهت به سمت قتصا با بو ست،‏ تجربه مصر<br />

نشا كه كامد به بها جتماعى سنگينى نجاميد<br />

كه كاگر هقانا منابع مر معا خو <br />

با قتصا پذير ند.‏ شد با تابع لزما ست<br />

معد قد فسا‏،‏ كاستن شفافيت يجا بجا <br />

با جسا ند شد حاكم قتصا كه بر لت نخبگا <br />

بالايى به فعاليت جهت منافع خو مى پرند توجيه<br />

كر ست.‏ سياست ها جتماعى برچيد شد نقش لت<br />

به تسهيل كنند فعاليت ها بخش خصوصى فركاسته<br />

شد ست.‏ نتيجه شكا مد سيع فزيش تنش ها<br />

بو نشا مصر خو خير عترضا كه جتماعى<br />

ست.‏ (84) با عملكر نوميدكنند قتصا با مه <br />

مشكلا هر كشو سويه مصر ين ژيم تصميم<br />

به كاهش سرعت صلاحا قتصا گرفته ند.‏ توسعه <br />

ماند خوهد باقى عتر مو مسئله همچنا قتصا<br />

نتايج جايگزين بستگى خوهد شت به تو قد نيرها<br />

كاگر هقانا سطح ساماندهى بويژ قيب جتماعى<br />

كه سا نشا سويه مصر مو كشو‏.‏ هر <br />

هر مو ند نتايج يكسانى به همر كشوها قتصا<br />

بايد با شريط خا نظر گرفت.‏<br />

Roger Owen and Sevket Pamuk, A History of the Middle East in the 1<br />

.132-Twentieth Century, (I.B. Tauris, 1998), pp. 131<br />

Marsha P. Posusney, “Irrational Workers: The Moral Economy of Labor 2<br />

.Protest in Egypt,” World Politics, 46, 1. (Oct., 1993), p.90<br />

Saad Eddin Ibrahim, “Egypt’s Landed Bourgeoisie,” in Ayse Öncü, 3<br />

Çaglar Keyder and Saad Eddin Ibrahim (eds.), Developmentalism and<br />

Beyond: Society and Politics in Egypt and Turkey, (Cairo: The American<br />

.University of Cairo Press, 1994), p. 31<br />

Yahya M. Sadowski, Political Vegetables? Businessmen and Bureaucrats 4<br />

in the Development of Egyptian Agriculture, (The Brookings Institute,<br />

.(Washington D.C., 1991<br />

Syed Aziz-al Ahsan, “ Economic Policy and class structure in Syria: 5<br />

1980,” International Journal of Middle East Studies,<strong>16</strong> (1984), p. 306.-1958<br />

.Tabitha Petran, Syria, (New York: Praeger, 1972), p. 183<br />

Moshe Ma’oz, “The Emergence of Modern Syria,” in Moshe Ma’oz and 6<br />

Avner Yaniv (eds.) Syria Under Assad: Domestic Constraints and Regional<br />

.20-Risks, (1986) pp. 19<br />

.Ahsan, “Economic Policy and Class Structure”, p. 307 7<br />

67; Denis J. Sullivan, “The Political-Sadowski, Political Vegetables?, pp. 66 8<br />

Economy of Reform in Egypt,” International Journal of Middle East<br />

Studies, 22, 3 (Aug., 1990), p.330. Alan Richards, The Political Economy<br />

of Economic Reform in the Middle East: The Challenge to Governance,<br />

(RAND project, 2001). Robert Bianchi, “Busi¬nessmen’s Associations in<br />

Egypt and Turkey,” ANNALS. AAPSS, 482 (November, 1985). Ibrahim,<br />

.“Egypt’s Landed Bourgeoisie,” p.28<br />

2000:Performance,-Khalid Ikram, The Egyptian Economy, 1952 9<br />

Policies and Issues, (London: Routledge, 2006), p. 13. John Waterbury,<br />

“The ‘Soft State’ and the Open Door: Egypt’s Experience with Economic<br />

.80-1984,” Comparative Politics, (Oct, 1985), pp. 70-Liberalization, 1974<br />

.Ikram, The Egyptian Economy, p.13 10<br />

Albert Hourani, A History of the Arab Peoples, (Cambridge, MA: 11<br />

.Belknap Press, 1991), p. 436<br />

.1-Ikram, The Egyptian Economy, pp. 20 12<br />

Waterbury, “The ‘Soft State’,” p. 69. Sadowski, Political Vegetables, p. 13<br />

.224<br />

.Hourani, A History of the Arab Peoples, p. 450 14<br />

Nazih Ayubi, “A Comparative Perspective on Privatisation Programmes <strong>15</strong><br />

in the Arab World,” 23rd International Congress of Administrative<br />

Sciences, (Dubai-Riyadh, 1995), p. 344. Bianchi, “Businessmen’s<br />

.Associations,” p.149<br />

.4-Waterbury, “The ‘Soft State’,” pp. 72 <strong>16</strong><br />

Kais Firro, “The Syrian Economy Under The Assad Regime,” in Moshe 17<br />

.Mo’az (ed.) Syria Under Assad, (1986), p. 44<br />

76<br />

برسى تطبيقى نئوليبرليسم سويه مصر

77<br />

Middle East, (New York: Routledge, 2000), p. 129. Sabry Algan, “Industrial<br />

Development: Progress and challenges in the future,” in El-Ghonemy, M.<br />

Riad (ed.) Egypt in the Twenty-First Century: Challenges for development,<br />

(London: Routledge, 2003), p. 173. Momani, “IMF-Egyptian Debt<br />

.Negotiations,” p. 71<br />

Trevor Parfitt, The Politics of Adjustment in Africa with Special 54<br />

reference to Egypt, Monograph, Cairo Papers in Social Science. <strong>16</strong>, 3(Fall,<br />

.1993), p. 14<br />

Ikram, The Egyptian Economy, p. 74, p. 82; Mitchell, Rule of Experts, 55<br />

.p. 277<br />

Sylvia Polling, “Investment Law No. 10: Which Future For The Private 56<br />

Sector?” In Eberhard Kienle (ed.), Contemporary Syria, p. 19. Sukkar, “The<br />

.Crisis of 1986,” p. 31<br />

Kienle, 1993:p. 1; Hopfinger and Boekler, “Step by Step,” p. 189, p. 194. 57<br />

Hawwa, “Linkages and Constraints,” p. 95<br />

Ibid., p. 94. Richards, The Political Economy,” p. 49; Sukkar, “The Crisis 58<br />

.of 1986,” p. 35 Perthes, “Stages of Economic,” p. 60<br />

Hinnebusch, “Liberalization in Syria,” p. 106. Perthes, “Stages of 59<br />

;Economic,” p. 60<br />

.Ibid., p. 61 60<br />

.United Nations Arab Human Development Report, 2005 61<br />

.Perthes, “Stages of Economic,” p. 63 62<br />

.Richards, The Political Economy, p. 46 63<br />

.102-Hinnebusch, “Liberalization in Syria,” pp. 101 64<br />

.(The Economist Intelligence Unit, “Syria,” (2008 65<br />

.Richards, The Political Economy, p. 46 66<br />

.Ikram, The Egyptian Economy, p. 40 67<br />

M. Khattab, “Constraints to Privatization: The Egyptian Experience,” 68<br />

Egyptian Center for Economic Studies, Working Paper No. 38 (Cairo,<br />

.(1999<br />

.IMF, p.23 69<br />

On various sectors of the Syrian economy see, International Monetary 70<br />

Fund. Syrian Arab Republic, Article IV Consultation-Staff Report; and<br />

Public Information Notice on the Executive Board Discussion. IMF<br />

Country Report No. 05/356, October (2005). United Nations Human<br />

.(Development Report, Syria (UN, 2005<br />

For a discussion of various groups that have been formed in the course 71<br />

of the 1980s and 1990s in Syria See, Joya, Angela, “Syria’s Transition,<br />

2005: From Centralization of the State to Market Economy,”-1970<br />

Research in Political Economy, Vol. 24 (Summer 2007). Also see Quilliam,<br />

8). Joseph Bahout, “The Syrian-Syria and the New World Order, pp. 87<br />

Business Community, its Politics and Prospects,” In Eberhard Kienle (ed.)<br />

.75-Contemporary Syria, pp. 73<br />

.Quilliam, Syria and the New World Order, p. 81 72<br />

.Richards, The Political Economy, p. 49 73<br />

Melhem, Hisham Melhem, “Syria between Two Transitions,” Middle 74<br />

East Report, No. 203, Lebanon and Syria: The Geopolitics of Change.<br />

.(Spring, 1997), p. 4<br />

.IMF, p. 25 75<br />

M. RIAD El-Ghonemy (ed.), Egypt in the Twenty-First Century: 76<br />

83.-Challenges for de¬velopment, (London: Routledge, 2003), pp. 81<br />

Gamal Nkrumah, ‘Don’t’ Spoil it,’ Al-Ahram Weekly on-line, 28February-<br />

.5March, 2008, Issue No. 886<br />

-Ikram, The Egyptian Economy, p.81; Mitchell, Rule of Experts, pp.279 77<br />

5) and Sadwoski, Political-281. Richards, The Political Economy, pp. 24<br />

.Vegetables, p.250<br />

United Nations Arab Human Development Report 2005. Syria. United 78<br />

.Nations<br />

,Arab World Competitiveness Report, 2005 79<br />

.95-Quilliam, Syria and the New World Order, pp. 94 80<br />

Sami Moubayed, “Soft De-Ba’athification in Syria,” (Al-Ahram Weekly, 81<br />

2006), Avail¬able: http://weekly.ahram.org.eg/2006/788/re6.htm<br />

Omayma Abdel Latif, ‘What now for Syria?’, (Al Ahram Weekly, 2006), 82<br />

Available:

78<br />

چر حافظه تايخى<br />

نديم؟<br />

حمد سيف<br />

ين كه حافظه تايخى يم يا نديم به گما من بر مى گر به ين كه يا تايخ يم<br />

يا نديم!‏ بعد بر ين كه بر ما شن شو كه يا تايخ يم يا نديم بايد بدنيم<br />

بپرسيم كه تايخ ين جا به چه معناست؟<br />

تايخ هر چه باشد برخلا چه كه غلب مستفا مى شو يت با گوئى حو<br />

يدها نيست.‏ ظيفه شو يك تايخ ين ست كه چرئى يك حاثه تايخى<br />

فتا چر ست فتا تفا تايخى چه گذگا بدهد.‏ يعنى توضيح بدهد كه توضيح<br />

ست؟ چه نيرها عوملى يك نظا چه عناصر بير خوها ين تغيير<br />

بوند چگونه عمل كرند.‏ گرين نگر به تايخ بكا بگيريم گربه عمل فا<br />

بمانيم لبته كه يافته ها ما هنيت تايخى ما باقى مى ماند مى شو چه كه شايد<br />

با تسامح بتو حافظه تايخى خوند.‏ لى ما چه كر يم چه مى كنيم؟<br />

پيشاپيش جو مى هم كه كايا نكر يم.‏ ليلش هم به عتقا من ين ست<br />

كه ما همين تايخى كه قر ست حافظه ما به با بنشيند،‏ نسا هائى هستيم<br />

بى حق حقو كه به شكل صو ها مختلف يك » برگى عمومى»‏ گا مى<br />

گذنيم.‏ با بر ين بى حق حقوقى عمومى ما مسئوليت گريز ست-‏ يعنى به يك<br />

عبا‏،‏ هنيت خويش ما مفعو تايخ يم نه فاعل تايخ قتى ين چنين ست،‏<br />

خو شن ست،‏ چرئى چگونگى چه كه تفا مى فتد نمى نيم.‏ ين كه ين<br />

حو ها كنجكا نمى كنيم به گما من بهامى ند‏.‏ به يك تعبير،‏ با ين بى حق <br />

چر حافظه تايخى نديم

79<br />

چه كر ند؟<br />

علا برين بى حق حقوقى عمومى،‏ مشكل يگر هم<br />

يم.‏ هما ست تايخ،‏ ير مينه فلسفى<br />

باها ما برپيش فر تبه كا نستن مر ستو<br />

بو ست.‏ يعنى،‏ ما عتقا شتيم – من مطمئن نيستم<br />

كه هنو ندشته باشيم-‏ كه مر به سبب سرشت خو<br />

مندشا به فسا شر تجا به يك يگر گريش<br />

ند.‏ به همين خاطر،‏ بر ين كه مر شر يك يگر<br />

شو‏.‏ عما كنتر برنا ست لا باشند ما <br />

قبل كه شوهد يه بدهم جا بدهيد به ين نكته<br />

شا كنم كه ين يدگا‏،‏ برخو به ما نسا نه<br />

فقط يدگاهى ست بر مبنا چه كه ند يا مختا<br />

“ شبا‏-‏ مگى»‏ مى خوند بلكه ما حتى،‏ ين نگر<br />

يك مه گوسفند بى نيستيم بلكه يك گله گرگ يم<br />

كه گر كسى موظب ما نباشد،‏ يك يگر تكه پا مى<br />

كنيم.‏ متاسفانه هم متو پيش سلا هم متو<br />

بعد سلا شوهد يا گسترگى ين نگر يم.‏<br />

ضمن نظر شته باشيد كه به ين ترتيب،‏ مينه<br />

عتقا عملى به نابربر هم چيد يم.‏ يك سو ما<br />

بهتر هستند كه بايد ما كنتر بكنند سو يگر،‏<br />

بقيه ما – يعنى عيت - كه غنى فقير هيچ بو<br />

هيچ بو منظو هم بربريم.‏ با بى حق بو <br />

گفته منصو ين قت ست.‏ هيچ حقى ندشتن قع<br />

به بهر گو معنا پيد مى كند كه » عيت ما،‏ مه … ما<br />

بو‏»‏ سلطا عا بايد با مه خو به عدلت فتا كند‎1‎‏.‏<br />

لبته شوهد سنا مه يد ما بسى شنگرنه تر<br />

ست.‏ محمد غزلى ضمن تبليغ حق شاها سياست<br />

كر‏،‏ چو ‏«سلطا خليفه خد‏»‏ بر مين ست مه<br />

مى هد كه » هيبت چنا بايد كه چو عيت <br />

ببيند نياند برخاستن پاشا قت مانه ما<br />

بدين سياست هيبت بايد ير كه ين خلايق مرينه،‏<br />

نه چو خلايق پيشين ند كه مانه بى شرما بى با<br />

يشا ميا ند سلطا گر نغوباالله ست بى حمتا <br />

ضعيف بى قو بو بى شك يرنى جها بو به<br />

ين نيا يا خلل سد جو سلطا فى لمثل<br />

صدسا‏،‏ چند يا ند كه يك ساله جو عيت بر<br />

يك يگر چو عيت ستمكا شوند يز تعالى بريشا<br />

سلطا قاهر بگما‎2«… . چند نكته با ين عبا<br />

قابل كر ست.‏ به يد غزلى جو ستم صد ساله سلطا<br />

به قد ستمكا يك ساله عيت بر يك يگر يا <br />

نقصا ند گذشته،‏ گر گذشته - كه مشخص<br />

نمى شو‏-‏ مى شد حدقل حيطه نظر به محديت<br />

ستمكا سلطا با شت لا محديت ها معنى<br />

ند چو مانه » بى شرما بى با بى حمتا‏»‏<br />

ست.‏<br />

محمد باقر مجلسى خطبه جلو شا سلطانحسين به<br />

سلطنت ين هم فرتر فته سلطنت مه نبو <br />

مامت شيعى مى ند حتى مدعى ست كه خدند<br />

بعد » غر خوشيد سپهر نبو‏»‏ سلطانى حيم <br />

ميا بندگا بر مى گزيند » مقاليد فرمانرئى مفاتيح<br />

كشوگشائى»‏ به ست مى سپا‏.‏ گذشته،‏<br />

همه حالت ها،‏ مجلسى معتقد به طاعت محض عيت<br />

سلطا ست.‏ گر سلطا به عد فتا كند كه ظيفه<br />

گرپاشاها » ست سلطا به جا عا گا بنا<br />

برخلا صلا عدلت باشند عا بر صلا يشا<br />

مى بايد كر يا خو صلا مى بايد نمو كه خد يشا<br />

به صلا .3« عبر مو ين كه حتى قتى<br />

سلطا ظالم مى شو‏،‏ ين حالت هم گنا ظالم بونش<br />

هم چنا به گر مر ست بايد خو صلا كنند تا<br />

سلطا هم صلا شو‏.‏ ملا حمد نرقى كه به ما قاجا<br />

مى يست هم حامل همين نظر بو كه ظيفه عيت <br />

همه حا‏،‏ عا كر به جا شا ست‎4‎‏.‏ كشفى يكى يگر<br />

ستمكا » سلطا كه بو معتقد قاجا هم گا <br />

جو پيشه چهل سا بهتر عيتى كه مهمل سرخو<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

80<br />

نديشه ما نه فقط بر ساختا حكومت<br />

توجيه » منطقى»‏ ترشيد يك ير ستبد<br />

هم يژ عملكر ساختا ين بلكه بر ند<br />

نظر گرفته ند.‏<br />

ضر عالم نظا بر خدند جو بسا مين <br />

مى ند.‏ حتى ين نيز فرتر فته مدعى مى<br />

شو كه نسا بد سلطا‏،‏ » چونا ماهيا ياهستند<br />

كه بزگشا كوچكشا مى بلعد گر سلطا قاهر<br />

ندشته باشند،‏ موشا ساما نمى گير‎6«<br />

بولحسن مد كه نزيك به قر بعد ما محمد<br />

غزلى مى يسته ست مدعى مى شو كه برسى تايخ<br />

سلا نشا مى هد كه » هر گا ميا مر سلطانى<br />

گوسفند ند گرگانى چونا مرما ندشت،‏ جو<br />

پركند بو ند كه بعضى شر برخى يگر بقا <br />

نه جبى نگه مى شتند سنت ين نه نبو‏.‏ ما<br />

عمل مى نموند»‏‎7‎‏.‏ پيش كه شوهد يگر يه<br />

نمايم،‏ بد نيست تا به همين جا،‏ پى مدها ين نگر <br />

فهرست برسى كنيم.‏<br />

- ضر كنتر<br />

- بطه سالا به جا ضابطه مند‏.‏ چو بايد<br />

حدكثر قت صو گير تا كسانى كه » نابا‏»‏<br />

هستند به قد نرسند.‏<br />

- مينه سا بر پذير » مشرعيت<br />

بخشيد‏»‏ به ستر سمع جاسوسى تا » كينه<br />

ها حسا هائى كه نسا هاست<br />

كشف با نها مقابله كنند».‏<br />

لبته شن ست كه گر ين قدما صو نگير‏،‏ » هر<br />

ينه يك يگر مثل سبا بر ماهيا بحر مى ند به<br />

فسا فنا يك يگر مشغو مى شوند عالم به هر<br />

مر ] مى كشانند]‏ نظا مختل مى گرنند».‏‎8‎<br />

هما يگر با به جامع لعلو فخر ما<br />

يدگا به نمايش مى گذ‏.‏ يدگاهش ندكى كلى تر<br />

ست يعنى نه فقط ير كه » تما تبا نسانها<br />

نجامد»‏ مى يگر حقو به تجا به ستم غلب<br />

نتيجة ين تقسيم كا‏،‏ » جامعه نيامند نظامى ست كه<br />

پاشا كا كه ين،‏ با ظلم به يك يگر نسانها<br />

بو خليفه خد نيز مانند غزلى فخر ما ست.».‏<br />

پاشا تكر مى كند‎9‎<br />

نجم لدين مرصالعبا شن تر صريح تر<br />

سخن مى گويد.‏ به عقيد ، » پاشا چو شبا ست<br />

باشد بعضى قوچ با قر مه گر مه.‏ چو عيت <br />

بعضى ميش بى قر‏،‏ صاحب قر خوهد كه بر بى قر<br />

حيفى كند تعد نمايد،‏ ‏(شبا‏)‏ فت يل كند»‏‎10‎‏.‏<br />

با بر ين هم هجر هفتم متفكرين قر جماعه بن<br />

بو كه » ليل لز سلطا خو تجا گر نسانهاست <br />

نا ظلم به يك يگر با مى لبته .11« نمونه<br />

بسيا يا ست لى همين چند مو فعلا كفايت مى كند.‏<br />

چه باخونى ين نمونه ها عبر مو ست ين كه<br />

ستبد حكومت ساختا ما نه فقط بر نديشه<br />

ير يك توجيه » منطقى»‏ ترشيد ند بلكه بر ين<br />

ساختا عملكر يژ هم نظر گرفته ند.‏ هما گونه<br />

كه بن جماعه مى گويد ين عملكر به قع جلوگير <br />

ظلم نسانها بر يك يگر ست.‏ لبته مفصل ترين صريح<br />

ترين مباحث با ين نگر به نسا يرنى كتا<br />

چر حافظه تايخى نديم

81<br />

پائيد غير كا بر مها كه سلطا ست<br />

صو لز سركو مر ندند.‏ ستا همين<br />

نگر كلى ست كه بر نمونه خوجه نظا لمللك مى<br />

گويد » يز تعالى هر عصر گا يكى ميا<br />

خلق بر گزيند به هنرها پاشاهانه ستو سته<br />

گرند مصالح جها بندگا بد با بند <br />

فسا شو فتنه بد بسته گرند هيبت حشمت<br />

عد ند تا مر چشم خلايق بگسترند لها ند <br />

گا مى گذند من همى باشند بقا لت همى<br />

خوهند…»‏‎12‎‏.‏ يا به قو خوجه،‏ » پاشا نيك پديد<br />

يد هل فسا مالش هد»‏‎13‎ لبته ين هم بگويم<br />

خوجه تا جا پيش مى كه » سلطا كدخد<br />

جها باشد»‏ ‏«جهانيا همه عيا بند يند»‏‎14‎‏.‏<br />

غزلى كه پيشتر به گوشه هائى نظرياتش شا كر<br />

بو‏،‏ توجيه حاكميت ستبد ير حتى قد فرتر<br />

گذشته معتقد ست كه سلطا كه سايه هيبت خد<br />

بر مين ست چو » برگماشته خد ست بر خلق<br />

خويش»،‏ نمى توند ‏«محل صد شر باشد».‏ به عبا<br />

يگر،‏ حتى قتى جامعه شر ليل نه غير<br />

كامد ين نظا مستبد سالا‏،‏ بلكه،‏ ين ست كه »<br />

مر بدين گا چه بر ست با مير ما مى<br />

ند خوماست هم چنا كه بد كريم با خيانت<br />

ناستى نايمنى،‏ يشا نيز ستمكا ظالمند….»‏‎<strong>15</strong>‎‏.‏<br />

فعلا به تناقضى كه يدگا نديشه نى چو غزلى<br />

همانند يدگا چو نمى پر جو<br />

شبا يك بر جو ليلى نباشند تبه كا ته به مر گر<br />

نيست،‏ با ين همه،‏ قتى كه سلطا يا هما شبا به<br />

جا ين كه عا باشد با ‏«‏عيت»‏ خو كه به قو<br />

بهر گو‏،‏ مه بو‏،‏ به عدلت فتا كند،‏ ستمكا<br />

مى كند ظالم مى شو با هم گنا همين مر ست<br />

كه هر چه مى بينند خو شا ست.‏ يعنى نه گنا <br />

نظا فرسالا ستبد بلكه با گنا مر ست،‏<br />

يعنى مى خوهم بگويم كه كسانى چو غزلى نه فقط<br />

مى كوشند ستبد ير توجيه نمايند،‏ بلكه مى<br />

كوشند كه همه پى مدها مخر نيز تبرئه<br />

نمايند.‏ خو شما نتظايد كه ين فضا فلسفى،‏<br />

نگرشى نسانى نسا سالا شكل بگير كه بخوهد سر<br />

مز نچه كه تفا مى فتد بيا‏.‏ متاسفانه ين<br />

گونه نمى شو‏.‏ كا‏،‏ تنها همين بو‏.‏ عامل بى<br />

حافظگى تايخى ما،‏ مينه سا بر ممنو كر شك<br />

هنيت ما ست هرجا كه شك ممنو شو‏،‏ نه فقط<br />

نجا جو ند بلكه هن هم شد نمى كند<br />

هرجا كه مى ماند.‏ باقى حتى مى گويم بد <br />

نبو‏،‏ مسئوليت پذير هم نيست.‏<br />

عجالتا به ستا هائى كه با فر شاهى برگزيد<br />

بو شاها نكا مشابه يم نمى پر‏.‏ لى نكته<br />

ين ست كه گر ما يرنى،‏ هنيت تايخى خو‏،‏ همه<br />

ما تبه كا بو باشيم نيامند يك قا بالاسر،‏ تا <br />

صو لز بر سرما بكوبد تا ستمگر ما بر يك يگر<br />

جلوگير نمو باشد،‏ شن ست كه ين قا بالاسر نمى<br />

توند – نظر مشكلا جرئى ين نگر مى گويم-‏ مثل<br />

خوما باشد.‏<br />

بالاسر مثل خوما قا ين گر ست.‏ هم سا ليل<br />

باشد كه بخوهد به ما بگويد نگذ چه كه بنا<br />

بر ‏«طبيعت خو‏»‏ - برسا ين يدگا - مى خوهيم<br />

ما هم طبيعى ست،‏ بدهيم،‏ نجا بدهيم،‏ نجا<br />

يك يگر جمع مى شويم مى نيم پد مى<br />

نسانها تى بزهكا قتى به سخن يگر،‏ يم.‏<br />

ين فرهنگ پذيرفتيم،‏ ين عامل – يعنى عتقا به<br />

يك عامل باند ، به صو مقا يا شخصيتى جد <br />

خو ما-‏ نيز جتنا ناپذير مى شو‏.‏<br />

لى،‏ گستر تايخ خو چه كر يم؟ يا به سخن<br />

يگر،‏ ين مشكل چگونه بر ما حل كر ند؟<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

82<br />

قتى بزهكا تى نسانها ين فرهنگ<br />

پذيرفتيم عتقا به يك عامل باند ، به صو<br />

مقا يا شخصيتى جد خو ما نيز جتنا ناپذير<br />

مى شو‏.‏<br />

ير قبل سلا‏،‏ شا به هومز نزيك مى<br />

كنيم لبته خوشاها نيز ين با بر ما كم كتيبه<br />

سنگ نوشته به جا نگذشته ند.‏ قتى ين سنگ<br />

نوشته ها مى خوند بر حرجى نيست گر گما كند<br />

كه ين پاشاها نگا ئما با هومز تبا بو<br />

كا كه من فلا ست بر ين عا مو غلب ند-‏<br />

چو هومز من خوست كر ين قبيل.‏ بر<br />

بنگريد يو باشم نز مد بى كه حر ين<br />

كتيبه بيستو چه مى گويد:‏<br />

» خد بزگ ست هومز‏…‏ كه يو شا كر‏…‏<br />

يو شا گويد هومز چو ين سرمين شفته <br />

يد پس ، به من نى فرمو‏.‏ مر شا كر‏.‏ من<br />

شا هستم.‏ به خوست هومز من جا خو<br />

نشاند‏….»‏ ‎<strong>16</strong>‎يا كتيبه شو يو مى خونيم،«‏<br />

شد هومز من طر فرما چه به كر <br />

چه من كر نيك گرنيد…‏ من بر نجا<br />

همه به خوست هومز كر‎17«‏.‏ گذشته ين <br />

نيز مى نيم كه پاشا ساسانى برين با بو كه نسل<br />

يز ست هما گونه كه يديم،‏ كتيبه ها سكه ها<br />

هم گو ست.‏ » جانب خد‏،‏ مز‏،‏ مهر يا ناهيتا<br />

به شاهى منصو مى شد.‏ ين گذشته سعى مى كر<br />

تا خو به خد شبيه سا‏،‏ هما طو كه شكل تاجش<br />

هما … هد.‏ مى سكه ها نشا نقش برجسته ها <br />

بر لگو مز تا كه شكل بر با تا شير ما<br />

شد ست به مى شويم…»‏ 18<br />

« قبلة عالم»‏ » شو مى شا كه سلا بعد ير <br />

سايه خد‏»‏ ) ظل الله)‏ كا به جائى مى سد كه ما<br />

حتى سايه سلطا هم پيد مى كنيم.‏ مسعو مير پسر<br />

ناصرلدين شا مى شو ظل لسلطا كا ين مقد<br />

ترشى نديشه ما به جائى مى سد كه حتى حو<br />

ضر لمثل ها مى شو ما مى شنويم كه » ستى <br />

كه حاكم ببر يه ند‏»‏ ين . صو قتى حاكم به<br />

بندگا ين قت باشد بد ستر صو ين<br />

بى مقد كه نه ختيا بانشا ست خوشا ست نه<br />

ختيا ندگى شا‏،‏ مى تونند به بگويند كه بالا چشم<br />

برست.‏ لبته ين مقد ترشى يو يو ملى<br />

سرسر مى شو هما طو كه پيشتر به شا گفته<br />

بو‏،‏ ير عزيز سرمين مقدسا مى شو‏!‏ مى گوئيد نه،‏<br />

بريد بر كا ست سى ساله تا نقد بنويسيد.‏ ببينيد<br />

چه پيش مى يد؟ لبته مقوله گانه بينى هم هست<br />

– يعنى حقيقت بربر غير حقيقت،‏ يا نقد بربر<br />

نفى – قتى هن نسا يرنى نقد نفى معنى بدهد،‏<br />

» طبيعى»‏ ست كه بايد به » نفى»‏ خو عكس لعمل<br />

نشا بدهد!!‏ لى مشكل ين ست كه معنا خيلى <br />

ين ژ ها هن ما شن مشخص نيست گر نگويم<br />

شفته ست.‏ يكى يگر پى مدها مقد ترشى ملى<br />

ما هم ين ست كه نتقا به خصو نتقا خو<br />

خصو به يدگا ين . بين ما حالت كيميا <br />

ميا سياست پر ما خيلى حاكم ست.‏ يعنى هر<br />

كا كه مى كنند ست ست گر چه مو متعد<br />

يكى !!! ختلا با يك يگر جه 180 كاها ين<br />

پى مدهايش ين ست كه كوشش بر چه كه<br />

كنا مى گذ نگ مى با خو‏،‏ طبيعى ست كه<br />

هنيت ما-‏ نسا يرنى-‏ ين ميا چو جيب مسكين<br />

تهى ست تهى باقى مى ماند.‏<br />

به ين ترتيب،،‏ ير عزيز،‏ جامعه ما با همه مباحثى كه<br />

با تحليل طبقاتى مبا طبقاتى مثالهم هست<br />

هميشه به گر منتقسم بو ست.‏<br />

بالايى ها يا به صطلا معر‏،‏ خو ها يعنى صاحبا<br />

قد كه ين مخر جتماعى ير هر لايه به لايه<br />

چر حافظه تايخى نديم

83<br />

كس يگر كه صد ين مخر نشسته ست.‏<br />

پائينى ها يا بقيه كه جه مشتركشا ين ست كه بى<br />

حقى كامل با هم بربرند.‏ نمو ين بى حقى عمومى <br />

جامعه ين مى شو كه به عنو نمونه،‏ ناصرلدين شا<br />

به هما حتى كه نشست شر مفصلى نوشيد تا<br />

مست كند بتوند مرسم گر چند له <br />

گر ست - شركت نمايد شخصا با<br />

عتمالسلطنه-‏ به هما حتى ستو گ مير <br />

كبير مى هد ين كا هم مى كنند بى هم <br />

بر 50 سا هم بر مير قاتل خو‏.‏ نمى تكا بى<br />

مملكت با قد صلابت تما حكم مى ند تا سرنجا<br />

با گلوله مير ضا كرمانى پا مى يد تا بعد<br />

هم،‏ مى شو شا شهيد!!‏ ين بى حقى عمومى هم<br />

ما جا نه چنين ساختا‏،‏ ين يعنى عمل،‏<br />

بو هست نه ما نه يرنيا ظها عقيد <br />

چنا بى حقى عمومى،‏ ين پذير لبته ند.‏<br />

تاپو باها ما يشه مى ند كه حو ضر<br />

لمثل ها-‏ كه به گما من باتا فرهنگ جتماعى هر<br />

جامعه ست-‏ مى شو به همين خاطر ست كه مثلا،‏<br />

ما مى گوئيم ‏«مرغى كه بى قت بخوند،‏ بايد سر <br />

بريد».‏ ناگفته شن ست كه هيچ گا نيز چرئى ين كا<br />

به پرسش نمى گيريم.‏<br />

بن قتيبه كه قر سو هجر مى يسته ست،‏ بطه<br />

ين سلطنت نيكو بيا مى كند.‏ مى گويد كه ين<br />

هم حافظ ين.‏ پاشاهى ست پايه پاشاهى سا<br />

نمى ماند باقى سا بد كه پاشاهى مى هد مه<br />

لبته سا هم گر محافظت نشو ست خوهد فت،‏<br />

» به تحقيق،‏ نچه محافظتى ندشته باشد ضايع چه<br />

شو‎19« مى ير باشد،‏ ندشته ساسى<br />

ملاحسين عظ كاشفى هم مى گويد،‏ ‏«بى قاعد شريعت<br />

هيچ حق مركز خو قر نگير بى ضابطه سياست،‏<br />

ما نتقاما ين نظا ستبد هيچ گا به<br />

تفريبا بطو سطح مانديم نرفتيم بلكه يشه<br />

يم ند نامه نوشتيم.‏<br />

كاشر ين نظا نپذير‏»‏ لبته فرسى گر مايه هم<br />

به قافله مى پيوند مى فرمايد:‏<br />

نه پاشا بى نيا ست ين<br />

نه بى ين بو شا فرين <br />

همين ستا،‏ بن به تعبير مى ند به سيم خر<br />

ميا سلطا سيله » خدند كه مدعى مى شو <br />

بيشتر قر بد ها معاصى با مى بها .«<br />

خنجى معتقد بو كه » هيچ مر پاشا ضر تر <br />

حفظ شريعت نباشد».‏ به نظر كشفى،‏ » لت تنها نيامند<br />

بد شديدتر ست به لت ين نيست بلكه نيا ين<br />

ضايع مى شو‏»‏ تا نجا پيش مى كه مى نويسد<br />

معاشر طريقه معيشت ين سلطنت بد ما »<br />

حيونا ست».‏ لبته ين هم بد سلطنت،‏ » غير<br />

متحقق لوقو‏»‏ ست‎20‎‏.‏<br />

به عتقا من،‏ ين تلفيق مذهب سلطنت جمله به ين<br />

خاطر لا ست تا بزها لا بر همگانى سرسر<br />

كر » تر‏»‏ كه عين حا بر مو يك<br />

حاكميت فرهنگ مستبدنه لا ست،‏ فرهم شو‏.‏ نكته<br />

ين ست كه ين چنين حكومت فرهنگى،‏ كامل ترين<br />

شكل فرمانبر منفعلانه لا ست ين فرمانبر<br />

منفعلانه،‏ علا بر بزها لا‏-‏ نيرها سركو عما <br />

قهر لتى-‏ به مينه ها فرهنگى مناسب هم نيامند<br />

ست.‏ به سخن يگر،‏ جو ين مينه ها به مانند غنى<br />

عملكر ين بزها تسهيل مى كند‎21‎‏.‏ به گفته بن<br />

طقطقى،‏ » هيبت»-‏ همين تر همه كه پيشتر <br />

سخن گفته بو‏-‏ حافظ نظا سلطنت ست كه به ين<br />

سيله نظم جامعه محفو مى ماند مند عيت<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

84<br />

هست لبته گر نو نباشد،‏ ندگى ميا لنگ مى ماند.‏<br />

نكته جالب ين كه نديشمند شيعه،‏ سلطا مقيد به<br />

ستو ين،‏ عدلت عتد مى كر ند لى ين <br />

كه قد مطلق ست بحث بر نمى ، محديتى<br />

جو ندشت ليل هم ين بو كه » غير ين<br />

صو ختلا هيبت سلطانى بالتبع نظم كيهانى پيش<br />

خوهد مد»‏‎22‎<br />

جا بدهيد كه نتيجه گير برسى تا به همين<br />

جا خدمت تا عر بكنم.‏<br />

، پيشتر هم گفته يم كه به عا نظا لملك،‏ سلطنت<br />

تقدير لهى ست كه تحقق خا تدبير بشر ست<br />

نشانه شا بو ظل الله»‏ » فته نيز فرتر غزلى <br />

مى ند كه طاعت نيز » مقد تكليف شرعى»‏<br />

ست.‏ ما پى مد ين قدسى شد مقد ترشى،‏ »<br />

قضا قد شد توجيه ظلم بى عدلتى موجو با<br />

مشيت لهى ست»‏‎23‎<br />

بو ين تايخ طو ما ها شوبختى يكى ،<br />

كه غلب مو‏،‏ بزگا عرصه نديشه ما مدفعا ين<br />

نظا معيو بو ند حتى گر،‏ فرنگانى هم بوند كه<br />

به نتقا ين نظا برمد بوند بسا حتى جانشا<br />

تنها شيو بلكه نظا نه كليت ين گذشتند-‏ برسر <br />

مو غلب يعنى بوند.‏ به نقد كشيد جريش<br />

باشد عا بايد كه شا مد صو ين يه نتقا<br />

به عد فتا كند-‏ نه ين كه يك نفر نبايد ختيا جا<br />

نتقاما ما يعنى بگير‏.‏ ست مر ما <br />

نرفتيم بلكه يشه به گا هيچ ستبد نظا ين<br />

سطح مانديم تفريبا بطو يم ند نامه نوشتيم.‏ <br />

سطح ماند باعث شد كه تنها شيو ها بر ستبد<br />

ير تغيير كر لى خو ستبد باقى ماند لبته <br />

هزينه هايش هم باقى ماند.‏ يكى هزينه ها عمد <br />

به عتقا من،‏ همين خالى بو حافظه تايخى ماست <br />

چرئى چه كه برسرما مد ست.‏<br />

ژئيه – 2011 لند<br />

i.seyf@hotmail.co.uk<br />

پانويس<br />

1 طباطبائي،‏ سيد جو‏:‏ نديشه سياسي ير‏،‏ 18 <br />

حسين قاضي مر نقل به لملو غزلي:نصيحه محمد ما 2<br />

29 1380- تهر ير‏-‏ ستبد –<br />

3 به نقل سيد محسن طباطبائى فر:‏ نظا سلطانى يدگا نديشه<br />

سياسى شيعه،‏ نشر نى،‏ 1384، صص 67-66<br />

4 به نقل به نقل حسين قاضي مر ستبد – ير‏-‏ تهر<br />

74 ،1380<br />

5 به نقل عبدلوها فرتى:‏ نديشه ها سياسى سيد جعفر كشفى،‏<br />

قم،‏ 1378، صص <strong>16</strong>7-<strong>16</strong>6<br />

6 به نقل سيد محسن طباطبائى فر:‏ نظا سلطانى يدگا نديشه<br />

سياسى شيعه،‏ نشر نى،‏ 1384، صص 88-87<br />

7 به نقل هما‏،‏ 88 <br />

8 به نقل هما‏،‏ 90 <br />

9 به نقل به نقل حسين قاضي مر ستبد – ير‏-‏ تهر<br />

29 ،1380<br />

10 به نقل هما‏،‏ 30 <br />

11 به نقل هما، 34<br />

12 به نقل طباطبائي:‏ مد فلسفي بر تايخ نديشه سياسي<br />

43 1372 ير‏،‏<br />

13 به نقل هما‏،‏ 14 <br />

14 هما‏،‏ 17 <br />

<strong>15</strong> هما‏،‏ 98 <br />

<strong>16</strong> به نقل قاضي مر‏،‏ 67 <br />

17 به نقل هما‏،‏ 67 <br />

منجم تهر‎1375‏،‏ يا ترجمة باستا ير ين گيمن:‏ شن 18<br />

36-335<br />

19 سيد محسن طباطبائى فر:‏ نظا سلطانى يدگا نديشه<br />

سياسى شيعه،‏ نشر نى،‏ 92 1384<br />

20 به نقل هما صص 97-93<br />

21 بنگريد به منتيسكيو:‏ لقونين،‏ 1975، صفحا ) 33-32 به<br />

نگليسى)‏<br />

22 سيد محسن طباطبائى فر:‏ نظا سلطانى يدگا نديشه<br />

سياسى شيعه،‏ نشر نى،‏ 1384 صص 107-103<br />

23 سيد محسن طباطبائى فر:‏ نظا سلطانى يدگا نديشه<br />

سياسى شيعه،‏ نشر نى،‏ 113 1384<br />

چر حافظه تايخى نديم

85<br />

غير سرمايه <br />

با لف<br />

مترجم:‏ سهر معينى<br />

يرستا‏:‏ على شرفى<br />

مسئله صلى ين مبحث ست كه ‏"‏عتبا تز ماكس مقدمه نقد قتصا سياسى تا چه<br />

حد عا ست"‏ تز كه بر سا نقلا ، جتماعى هر شكلبند جتماعى به شكلبند<br />

قتصا‏/‏ شكلبند پيشر ‏"‏ها فهرستِ‏ ماكس مى هد.‏ عالى تر تقا جتماعى<br />

جتماعى״ ، " شيو توليد سيايى"‏ مرتبه قر مىهد.‏ " گرنديسه"‏ با<br />

صرحت نشا بو كه چر هيچ كجا هيج گا ين شيو توليد نتونسته بو به<br />

شيو توليد عا لىتر منجر شو‏.‏<br />

برگى باستا حتى - كه نتاگونيسم يرنگرنه بين نيرها توليد بط <br />

توليد پديد بو نحطا مپرطو غربى،‏ هيچ طبقه نقلابى به خو نديد.‏ به يقين<br />

گر به پيش فئوليسم برگريم كلنى يگر قيو بستگى مختلف،‏ به نبا نوعى<br />

نظم جديد،‏ به طو يك جونهها كه بعنو مىسند لايتفونديايى"‏ به ظهو برگى"‏ <br />

جتناناپذير خو با مىكنند.‏ ما يا ين نگلس نبو كه نير محركه خاجى<br />

‏"ژمنها"‏ عاملى مىنست كه به شريط فلاكتبا ‏"‏منها"‏ نتيجه مثبت بخشيد،‏<br />

حتى گر ين نيرها بر سرعت بخشيد به شكلبند يك جامعه طبقاتى تحت تاثير <br />

قر شته باشد؟ " ين خصلتها يژ ملى كشوها نبو كه به حيا پا منجر شد،‏<br />

بلكه صرفا بربريت نهاها غير مذهبى نا بو‏...‏ تنها بربرها تو ند تا جها <br />

كه ستانه تباهى تمد خويش ست،‏ حيا كنند قطعا عالىترين مرحله بربريسم...‏ بر<br />

سيد به ين فريند،‏ هر چيز مناسبتر بو‏.‏ ين توضيح هند همه چيز ست."(‏‎1‎‏)‏<br />

كثريت قريب به تفا توها جها سو‏،‏ يگر بربر به حسا نمىيند ‏(به هر صوتى<br />

كه نگا كنيم،‏ ين طلا موگا نگلس - يگر عتبا ند،(ما نجايى كه يگر <br />

شريط تمدها منسو شد شا‏،‏ كه سرمايه هم پاشيد ست،‏ ندگى<br />

نمىكنند.‏ قع يگر نمىتونند به شيو ندگى كنند - حالى كه حتى به پايينتر<br />

سيدند نقلابى مرحله طغيا به جبا - شدند،‏ ند هم سنتى شا يست شريط <br />

مىتونند طريق تونايى شا بر پايهگذ يك تمد جديد خومختا ، خو هم<br />

نجيرها كهن هم نجيرها جديدشا كنند.‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

86<br />

ماكس علاقه به جها شمو كر قونين تكامل<br />

تايخى كه مشخصه پا مد‏،‏ ما غا هايى شهرها<br />

كه يگر يدگا ظاهر ست،‏ سطى قر <br />

شنايى با ين مىتونست به بوجو يد،‏ غافل<br />

‏.بو<br />

مرتبه پايينتر"(‏‎2‎‏)‏ شكلبندها پيشرفتهتر يك طر<br />

به تكنيكها ساما توليد كه ها پيشين به <br />

بو بسته نها متعد همچنين پيشرفت ها بو سيد<br />

خو ليه شكا كه نند مستلز نها يگر سو <br />

گذ كر كنو مرحله كو يا نقر خو باشند.‏<br />

كشف كر‏،‏ كه ماكس تايخى قونين نسانى،‏ تكامل نو <br />

جايگزين قونين بيولوژيكى تكامل شدند،‏ يا گر قيقتر گفته<br />

باشم:‏ با توجه به عالىتر بو نها،‏ ين قونين به سطح<br />

بالاتر تقا ند.‏ ما پايه گذ ماكسيسم خو‏،‏ ين <br />

با عمومى كه ين ‏(قونين طبيعى)‏ فريند طولانى مدند<br />

به هر حا جامعه سرمايه به پايا نمىسند،‏ سهيم<br />

بوند.‏ هما گونه كه با فزيش شگر كشف سايل ما<br />

مربو به تايخ باستا قو شناسى طو قر گذشته<br />

نشا شد‏،‏ جومع طبقاتى ليه،‏ حتى شكل تعديل<br />

شد ، با هما شيو تولى كه مشخصه تكامل نو<br />

ست،‏ مشخص مىشوند.‏<br />

T) ) ما مىيابيم كه پيشرفتهترين نو تكامل نو <br />

هرگز نو تكامل يافتهتر ما ( (T1 نشأ نمىگير‏.‏<br />

هميشه شاخه جو كه هنو كاملا يژ نشد يك<br />

ساختا بسيا محد‏،‏ يك شاخه هنو ‏"شكل نگرفته"‏<br />

نسا مىيابد.‏ ما تكامل كه به مرحله عالىتر بعد ست<br />

نئاندتا نشأ نگرفتهيم،‏ هر چند كه نجير ست كه<br />

به ما مىسد.‏ ينجا تولى به معنا يك تكامل خطى<br />

نيست.‏ همين مساله مو سه شكلبند ليه جامعه<br />

طبقاتى،‏ يعنى سيايى،‏ باستانى فئولى نيز صد مىكند.‏<br />

ماكس خو ين توضيحا عينى ‏"گرنديسه"‏<br />

مو تائيد قر مىهد.‏ بط مالكيت مين شر<br />

باستا ، ميا يونانيا مىها همچنين بين<br />

ژمنها به ترتيب به عنو پيش شرها حركت به سو<br />

‏"شيو توليد سيايى"‏ ، برگى باستانى فئوليسم مو<br />

برسى قر مىهد به ين نتيجه مىسد كه نها هم نظر<br />

تايخى هم نظر منطقى ‏"جايگزين"‏ يكديگر مىشوند.‏ ما<br />

هيچ كجا به ين نظر نمىسد كه مثلا ژمنها،‏ بايد همه<br />

شكا پيشين پشت سر گذشته باشند.‏ شايد يك نقطه<br />

شر مشتر جو شته باشد يعنى مرحله بدتر <br />

جامعه كه بر سا شريط يست محيطى كه هر يك <br />

جمعها نسانى مىيستند،‏ به شكا گوناگونى هم<br />

يكديگر متفا شد بوند.‏ ما،‏ هر يك ين سه شكل<br />

بند ‏"بومى"،‏ ‏"بلافاصله"‏ جامعه ليه حركت خو شر<br />

كرند؛ حتى گر بر بر شيو سيايى يا بر<br />

فئولى لحا تايخى تقد ندشته باشد.‏ ماكس <br />

1853 بعنو نمونه نوشت كه״ سيستم ‏"كِلا‏"‏ سكاتلند<br />

كه به خرين مرحله پدسالا جامعه ليه تعلق ، ‏"يك<br />

نه يكى مىگير قر فئوليسم كامل"‏ پايينتر جه<br />

غيرسرمايه <br />

هرچه بخش سيعتر مر پيش قر سطى جامعه<br />

ليه ، فريقا حتى تا ماها خير،‏ جد شدند نوعى<br />

‏"شيو توليد سيايى"‏ ‏"‏نتخا كرند"‏ ير ين سيستم،‏<br />

علىلقاعد شايد،‏ بيشترين مكا ما پيشرفت بر نها<br />

بوجو مى‏.‏<br />

پيش كه به جزئيا بيشتر ين شيو توليد - كه<br />

با توجه به سطح شناخت مرما مىتونيم ‏"‏ستبد <br />

مو كه بايد به خاطر يم بپريم بناميم-‏ قتصا‏"‏<br />

پايهگذ ليه تمدها باستانى ين شكل جديد شيو<br />

توليد مستقيما مبا با طبيعت بر بدست محصو<br />

كشا بيشتر ناشى شد ست كه كشت مين تنها<br />

با همكا سطح كل جتما‏،‏ يعنى طريق لت مكا<br />

پذير بو‏.‏ قبايلى كه بعدها صحنه شدند مرما<br />

متمدنى كه به ين طريق مىيستند،‏ مو تاخت تا قر<br />

كه با توليد به همين شيو قيقا ، هر چيز پيش ند،‏<br />

برخو كرند،‏ جذ شدند به خاطر نيا سنت ستبد<br />

مستقر به همكا سيع جتماعى،‏ نها به سركو نظامى<br />

جمعى مرما مغلو كه جمعيت بيشتر هم برخو<br />

بوند،‏ كر‏.‏ بر فئوليسم،‏ بتد تنها شريط<br />

طبيعى كه كشا نيا به همكا سيع جتماعى ندشت،‏<br />

بوجو مدند.‏ ير كشا نها به با طبيعى كافى<br />

با بسته بو نه بيا‏.‏ ثانيا يونانيا مىها،‏ <br />

بيشتر حتى ژمنها،‏ سرمينهايى سكنى گزيدند كه <br />

نها تمدنى جو ندشت.‏ سپاها به بر باستانى<br />

كشيد نشدند،‏ بلكه به يكى نو شيو توليد سيايى <br />

ند،‏ ير نها قيقا سركو جمعى مليت ها خاجى<br />

تخصص شتند.‏ مشخصه حكومتها مستبد قتصا<br />

باستانى عموما نيست كه ساختا قومى قو تسخير شد<br />

بلكه برسانند،‏ به مرحله عالىتر هم بشكنند <br />

ست كه حفظ كر نطفه خفه كنند.‏<br />

پس مىتونيم ين ضعيت به شر ير خلاصه كنيم:‏<br />

- بر ليه تنها جاهايى مكا حضو يافت كه <br />

نبو‏.‏ خبر قتصا مستبد حكومتها نجا<br />

- فئوليسم ليه تنها جاهايى بوجو مد كه نه بر<br />

قتصا نه ستبد گرفته بو ‏.‏يشه

87<br />

مشخصه حكومت ها مستبد قتصا باستانى<br />

عموما نيست كه ساختا قومى قو تسخير<br />

شد هم بشكنند به مرحله عالى تر<br />

برسانند،‏ بلكه ست كه حفظ كر <br />

نطفه خفه كنند.‏<br />

طبيعتا با پيشرفت يك شكل بند به شكل بند يگر،‏<br />

بافت تايخى متركم تر مىشو‏.‏ تكاملِ‏ بسيا كند <br />

مريكا صحر فريقا نشا مىهد كه تمركز جغرفيايى<br />

جمعيت مركز ‏"شر نزيك"‏ جها باستا تا چه حد<br />

تعيين كنند مهم بو ست.‏<br />

تنها با فئوليسم پايى ) هر چند نه با هما ضو<br />

فئوليسم ژپنى)‏ ست كه بشريت ‏"بومى بو‏"‏ يژ<br />

فرتر فت تونست خو شر مونع نى ساسى <br />

كه پا بگذ به نى كند پيشين خلا <br />

بحرهايش به كو كامل بىپايا نجير فرپاشىها<br />

تكرها بىحاصل نى منجر نشو‏.‏ به همين ترتيب،‏<br />

سرمايه ليه،‏ تنها جاهايى جو شته كه <br />

فئوليسم،‏ با گريش ماندگا به تغيير،‏ پيشرفت كر<br />

بو‏.‏ فئوليسم - سرمايه ساسا يك تكامل حد ست.‏<br />

بسط گستر يالكتيكى يكى ( گر ژپن هم به حسا<br />

يم)‏ تا تمد ها بىشما بشر ست.‏<br />

كنو‏،‏ حالى كه ين به صطلا تمد ‏"غربى"‏ خو تا<br />

بسط مىهد،‏ باستانى بر سرمينها ترين<br />

كهنترين شيو كامل مير با مرحله سرمايه <br />

توليد تمد قديم همچو غا يك كشو خاجى بر<br />

مىشو‏.‏ مر ين كشوها حتى هنو هم فكر مىكنند كه<br />

نياكا شا‏،‏ لين كسانى بوند كه فرهنگى متعالى يجا<br />

كرند،‏ ما كنو مجبو بوند به ساختا جتماعى يى تن<br />

معهذ‏،‏ ندشت.‏ نى كه هيچگونه پويايى نقلابى هند <br />

شكا ست كه بد كا سومريا‏،‏ هنديا‏،‏ كرها ... نه<br />

مىتونستيم يونا مى شته باشيم نه فئوليسم<br />

خوما نه حتى نقلا صنعتى نگليس . همبستگى<br />

خو نگيخته تمدها هيچ بطى به طبيعت بشر<br />

ند‏،‏ بلكه مستلز شناخت بستگى شتر برخاسته<br />

بلو كشوها ست.‏ ما سرنوشت يند تايخ طو <br />

شو نيز،‏ كتا ها تايخى برسى خرين سدها<br />

تايخ پايى بىنصافى به خر مىهند تقريبا كنا<br />

مىگذند.‏ جنبش ها مترقى پا مريكا شمالى<br />

بايد به تلا يژ بر شكا مسائل خا هايى<br />

كه ‏"تمد ها سيايى"‏ بر بقيه بشريت به سيد‏،‏ <br />

‏.‏ست بزنند<br />

ين ظيفه صو عميق ين قعيت كه هايى<br />

بيشتر ين جومع ‏(‏پايى مريكا شمالى)‏ فرتر مرها<br />

سرمايه با مانع بزگى به نا ساختاها ‏"‏نحصالتى"‏<br />

برخو مىكند،‏ بسيا ساتر خوهد شد؛ ير شيو توليد<br />

سيايى ) شكل بند جتماعى گذ به جامعه طبقاتى ليه)‏<br />

قتصا مثابه ستبد به شكل عالى كلاسيك‏،‏ <br />

مصر باستا‏،‏ بينلنهرين،‏ هند،‏ چين پر‏،‏ شباهت ساختا<br />

. طبقاتى ما جامعه كنونى نحطا با موند<br />

ماكس سرنجا سا ين 1881 نظر بر با يگر مطر<br />

كر كه گذ به كمونيسم تنها بعنو فريند يالكتيكى<br />

باگشت به بط جتماعى معا‏،‏ ما سطحى عالىتر،‏ <br />

بط جتماعى باستانى مىتو كر‏.‏ ״(‏‎3‎‏)‏ مرحله<br />

گذ بين كمونيسم جامعه پيشرفته طبقاتى،‏ كه ما <br />

" به جلو"‏ خوند كنو " به عقب"‏ ناميد،‏<br />

هر مو با كاكر يژ لتى-‏ كه مستقيما تقسيم<br />

مشخص مىشو‏.‏ - برمىخيز همكا كا جتماعى<br />

نيرها توليد متعلق به لت كه يگر بهيچوجه جتماعى<br />

نيستند،‏ چيز ست كه حقيقت يژ هر تعيين<br />

مىكند.‏ ما صوتى به بهتر تضاها قعى كه<br />

پس سرمايه نتظا ما هستند خوهيم سيد،‏ كه<br />

نگا نزيكتر به ‏"شيو توليد سيايى باستانى"‏ ) ستبد<br />

قتصا باستانى)‏ بينديم.‏ پس بىنتيجه ست گر بخوهيم<br />

تلا كنيم كه كنونى چشمندها با چنين<br />

قيا ها ساختا توضيح هيم.‏ ساختا نحصا لتى<br />

جديد نه تنها جهت عكس پيش مى‏،‏ بلكه بيش <br />

هر چيز با پويايى به پيش مى كه ضرتا به جلو<br />

مىند.‏ ين مقايسه بدين خاطر صو گرفته تا هم نگاهى<br />

تيزتر مو مسائل ين جامعه به ما بدهد هم ين<br />

بدين نحو تابع هر كه ما تقويت كند كه جامعه <br />

جهت لتى كا ست ) نظير جامعه كنونى ما)‏ نمىتو<br />

بهيچوجه سوسياليستى،‏ يعنى ستثما ستم نسا<br />

بر نسا نظر گرفت.‏ برسى قيقتر صطلا ‏"شيو توليد<br />

پايا شكل بند يك شيو كه ين هد مى سيايى"،نشا<br />

گرفته نيست،‏ بلكه بيشتر حلقه تبا بين مرحله نهايى<br />

پد سالانه جامعه بتديى جومع طبقاتى سياست،‏<br />

حلقه تباطى كه مركب ست نو يژ جامعه<br />

كشا عهد كهن.‏ نجايى كه ماكس ‏"گرنديسه"،‏<br />

شتهند جو توليد سرمايه‏"‏ كه پيش ‏"‏شكالى<br />

مو بحث قر مىهد،‏ به هما مفهومى شكا ‏"باستانى"‏<br />

‏"ژمنى"‏ صحبت مىكند كه ‏"‏سلاها ها".‏ نچه<br />

كه ينجا بر مطر ست،‏ شكالى نيستند كه به<br />

مرحله تكامل سيدند،‏ بلكه بيشتر منظو شكا<br />

گوناگو بومى تصاحب مين ست كه بعدها مبنايى بر<br />

تفا بين شكا سهگانه پيشسرمايه گذشا به<br />

جامعه طبقاتى ست.‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

غيرسرمايه <br />

88<br />

ظاهر بعدها،‏ ماكس،‏ هنو هم جامعه سيايى تا نجا<br />

بعنو يك شكلبند ليه باستانى نظر مىگرفت كه <br />

مالكيت عمومى ليه جامعه ستايى،‏ هنو مالكيت<br />

خصوصى حل نشد بو‏،‏ ما عمل كاملا " متقاعد"‏ شد<br />

بو كه ين شكل،‏ تو توليد كنندگا مستقيما با شريط<br />

كاشا حد بوند.‏ ما تمامى فرهنگ ها عالى<br />

باستانى كه هز پيش عهد عتيق،‏ جله فر‏،‏<br />

صغير،‏ سيا هو،‏ هونگ سند نيل،‏ كنا <br />

كر‏،‏ عربستا جنوبى گنگ سر بر مىند،‏ نساها<br />

بىتريد با يكديگر همچو ستثما گر ستثما شد‏،‏<br />

حاكم تحت ستم بر مىشدند.‏<br />

منشاء ين جامعه طبقاتى بومى بد مالكيت خصوصى<br />

چيست؟<br />

هنگامى كه عقبنشينى خرين عصر يخ،‏ نو صحريى<br />

فريقايى - سيايى بوجو ين ، بدتر شد تديجى<br />

شريط ندگى،‏ گرها پركند نسانى ين نوحى<br />

بوجو كه مرحل كاملا متفاتى تكامل جامعه ليه<br />

قر شتند.‏ بويژ حو حو " هلا حاصلخيز"‏ خا<br />

ميانه،‏ جمعيت يا مرحله نقلا كشا نوسنگى<br />

بسر مىبرند گذ به مرحله كشا غا كر بوند.‏<br />

بهر فز نير كاشا‏،‏ به تمركز نسبى بيشتر<br />

جمعيتشا منجر شد.‏ كاهش پوشش نباتى توسط نساها<br />

نامساعد تغيير مسير هما همچنين ها،‏ <br />

هويى عمل كر‏.‏ مبا بر بقاء،‏ شد بيشتر گرفت.‏<br />

بايكهها سوبى حاصلخيز مابين خانهها بزگ كه<br />

هنو مى‏،‏ سا محصو برشت با سه مكا<br />

نظر تغيير طبيعى،‏ ضعيت باثباتى پيد نكر بو‏.‏ ستا<br />

نجيلى سيلها،‏ نشا هند خطرتى ست كه ين جومع،‏<br />

شش هز سا پيش ميلا با بر بوند.‏ چنين<br />

بر سا پركند تك تك،‏ به طو نها كه بو مانى<br />

تغيير فصلى،‏ شت ها سيلاگير خانهها به شغا<br />

خو ند.‏ حد چها هز سا پيش ميلا‏،‏<br />

جمعيت يا جايى كه كنو جنو عر تشكيل<br />

مىهد بينلنهرين خوند ميشد،‏ مسكن گرفتند.‏ ين كا<br />

تنها طريق خشك كر باتلاها كنتر سيل ها مكا<br />

پذير شد.‏ چنين كا سترگى نمىتونست توسط يونانىها،‏<br />

صو تمدهايشا پيديش غا يا ژمنها مىها<br />

گير‏.‏ مها كر كاناليز كر ين خانهها،‏ كا نبو<br />

كه عهد حدها خانوها نسانى خويشاند،‏ كه<br />

بطو فر به توليد مىپرختند حتى جومع ستايى<br />

بريد.‏ ين ظيفه شو‏،‏ جبا به گر هم مد چندين<br />

جامعه يك مكا منجر شد،‏ يعنى تو نير<br />

كا سا‏،‏ به شكل ‏"تعانى سطح بزگ"؛ كه به معنا<br />

چيز بسيا فرتر جمع عد كا فر فر نساهاست<br />

نمىتوند تنها توسط بخشها خاصى جامعه به پيش<br />

بر شو ست خر ين كه تنها مىتونست توسط كل<br />

جامعه نجا شو‏.‏ بدين گونه هر كجا كه ين شكل بند<br />

بوجو مد،‏ به خاطر ين ‏"شر ها توليد"‏ ساسى،‏ مين<br />

مالكيت عمومى باقى مىماند،‏ چه ين مين بطو شتركى<br />

كشت مى شد يا توسط خانوها جومع ستايى به<br />

ير كشت مىفت.‏ گر بخوهيم قيقتر مشخصتر گفته<br />

باشيم،‏ مالكيت خصوصى نمىتونست بوجو يد ين چيز<br />

‏.‏ست كه به تفا عمد مىبخشد<br />

گو چايلد ثابت كر كه شريط ندگى نساها تحت<br />

ين ضا حو بز قد فولعا ست جامعه<br />

گذشت كه مىتونست بر به نضبا فرمانبر<br />

عضايش ستفا كند.‏ ‏"با ينجا نجا ين جامعه<br />

مز به بيا كه بر بى ما جامعه نمىشناسد،‏ <br />

مى سيد،‏ طريق كاناهايى عبو مىكر كه قبيله ها<br />

ساخته بو‎4)".‏)‏ حتى مو كشا مناطقى<br />

كه با كافى هم برخو بوند،‏ جاگر قبيله نظا<br />

به هر حا شت.‏ كا ندگى سالانه بر جريا صلى<br />

فولعا قتد تونستند خيلى لزما فتر<br />

برخو شوند.‏ نها كه پيش ين،‏ تنها ميانجى ها موهو<br />

فعاليتها توليد بوند - نجا كه ين ميانجىگر<br />

همچنا جو شت - به ساما هندگا قعى توليد<br />

مبد شدند.‏ خد قبيله يگر تنها به تنطيم فعاليت كاهنا<br />

بسند نمىكر‏،‏ بلكه سر نقشه ها كاناها سدها نيز<br />

بر نها شكامى كر معابد ظيفه نگهد نبا غله <br />

نيز بر عهد گرفتند.‏ تمامى ين كاها عمومى به تد<br />

قسمتها بايد كا نير شت.‏ نيا ساماهى <br />

مختلف تقسيم ساماهى مىشدند - نساها يگر نه<br />

فقط ‏"‏تا"‏ سخت كو بوند،‏ بلكه ين با مجبو به ين كا<br />

مىشدند.‏ برنامهيز ست مستلز مطالعه برسى جريا<br />

بو‏،‏ مختلف فصلها حركتشا مسيرها خانهها<br />

يعنى گامى به جلو شرقى جايى به مشاهد<br />

مستقيم.‏ با خرجى كه خد قبيله به صو قربانى<br />

بر ين بيشتر شد توليد،‏ گستر با مىكر‏،‏ يافت<br />

به خدمت گرفتن يك بخش جامعه بر مدتى طولانى<br />

صو نيز خير بايد بو‏.‏ لا ساسى ظايف <br />

قو بلايا طبيعى كه خانه يجا مىكر بعنو بيمه<br />

نگه مىشد.‏ نگه شتن چنين نبا غلا‏،‏ نيامند<br />

نوعى فتر هنر محاسبه بو تمامى ين هنرها به<br />

هرحا بايد بد مىشد.‏<br />

بر هز سا يك ‏"جاگر"،‏ حكيم يا ‏"شمن"‏ جو شت<br />

كه بايد محصو ضافى بر توليد مىشد.‏ ما كنو سعت<br />

ظايف فكر‏،‏ يك بو جمعى كاهنا با سلسله مرتب<br />

خا خو معبد طلب مىكر كه به برنامه ها مربو<br />

به خد قبيله بر مر ثر سيدگى مىكر‏.‏<br />

تقسيم كا بين كشا صنايع ستى،‏ حتى

برسى قيق تر صطلا ‏"شيو توليد<br />

سيايى"،نشا مى هد كه ين شيو يك شكل<br />

بند پايا گرفته نيست،‏ بلكه بيشتر حلقه تبا<br />

بين مرحله نهايى پد سالانه جامعه بتديى <br />

جومع طبقاتى سياست<br />

پيش ين تقسيمبند جديد يجا شد بو كه منجر به<br />

بوجو مد مباله ميا جامعه شد بو؛ هر چند كه ين<br />

مباله ساختا كمونيستى ليه فرتر فته بو‏.‏ لين طبقه<br />

حاكم ستثما كنند تايخ،‏ مستقيما نياها فريند<br />

خو توليد باتوليد به شكل كاست كاهنا سربر‏.‏ ين<br />

فريند نيا به حلقه سط توليد كالايى مالكيت خصوصى<br />

ندشت،‏ بلكه بيشتر با همكا مقيا سيع تبعا<br />

محصو قبيله،‏ خد كاست،‏ به نا ين ميانجى مىشد.‏ <br />

ضافى كه توسط كاگزنى كه مىكر به ست<br />

مىمد،‏ تصر مىكر‏.‏ با قد ناشى شتن ثر موجو<br />

مكا سيع باتوليد ند‏،‏ به كا سى همچنين ست <br />

پذير ساخت بدين ترتيب بر سرنوشت كثريتى كه تحت<br />

كنتر ختيا شت،‏ تسلط يافت.‏ ين قيقا يكى <br />

بر شكلبند ‏"طبقه"‏ ست كه نگلس ‏"‏نتى <br />

ينگ"(‏‎5‎‏)‏ به شا مىكند.‏<br />

ماكس با توجه به مصر به ‏"حاكميت كاهنا بعنو مدير<br />

كشا‎6)"‏)‏ شا مىكند.‏ ‏"‏يدئولوژ لمانى"‏ مىخونيم:‏<br />

‏"تقسيم كا‏،‏ فقط لحظه كه تقسيم كا بين كا ما<br />

هنى يجا مىشو‏،‏ قعيت پيد مىكند".‏ (7) كاملا<br />

ست ست!‏ ير ين با قديمىترين نتىتزها طبقاتى كه<br />

لين بيا نا قعى خو شكل تئوكرسى ) نه فقط<br />

. تطابق كر‏،‏ مصر)‏ پيد بينلنهرين <br />

بدنبا بيشتر سربرند معابد طر هر چه شهرها ما<br />

فزيندشا ثر يافت،‏ فعاليت فرهنگى معابد گستر <br />

موجب تحريك طبقا حاكمه يا قبايل حشى مجا نها<br />

شد بدين ترتيب هميت فرماندها جنگى ساماها<br />

نظامى بيشتر شد.‏ حل فصل مو خلى معبد نيز به صر<br />

هزينه ها متمايز بيشتر منجر گشت.‏ جديى بين ظايف<br />

يدئولوژيك بوجو مد گرچه مديريت مينهايى <br />

كه مستقيما به خد قبيله تعلق شت،‏ ست خو<br />

كاهنا باقى ماند پاشاهى سربر‏.‏ بتد مصر <br />

سپس بينلنهرين كنتر سيستم خانهها به يك لت<br />

حد سرمينى حد نيا شت.‏ ين ما حالا بو كه<br />

پاشا بزگ،‏ مپرطو‏،‏ ‏"مستبد شرقى"،‏ به كاملترين مفهو<br />

كلمه ظاهر شد.‏ ظيفه شيخ لشيو كاهنا نيز به عهد<br />

يا پسر خد يا حتى تجسد خد نمايند خو شت<br />

مىنست.‏ شخص - بوسيله لت هوشيا‏-‏ <br />

ضعيت يدلش ‏"فقط"‏ شخص شاخه ، كه<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

89<br />

طبقه حاكمه تشكيل مىند،‏ با هم تلاقى مىكرند:‏<br />

سلسله مرتب كاهنا سلسله مرتب مامو . يعنى<br />

يدئولوژيستها بوكرها يا نظامى.‏<br />

نگلس عتقا كه ‏"‏ين برتر سياسى تنها تا مانى<br />

مىتونست جو شته باشد،‏ كه ظايف جتماعى<br />

شانه خالى نكند".‏ ‏"تعد مستبدينى كه ير هند سر<br />

بر ند هم پاشيدند هر چند يا هم باشد،‏ ما هر يك<br />

نها كاملا گا بو كه بالاتر هر چيز،‏ مسئوليت صلى<br />

حفظ نگهد جمعى بيا طريق كاناها،‏ كه بد<br />

بد لت (8) ست".‏ با ندشت،‏ مكا كشا نها<br />

چنين شريطى،‏ به معنا محصو بد فقر سيع مر بو‏.‏<br />

ما لبته كه ين نو ستبد شرقى،‏ نظير هر گونه سيستم<br />

حاكميت طبقاتى يگر‏،‏ فا مر بعنو هد نهايى<br />

خو تعقيب نمىكر‏.‏<br />

يك لت شرقى هيچ گا بيش سه خانه ندشت:‏<br />

مر ‏(چپا جنگ كشو‏)،‏ خل مر ‏(چپا مومالى<br />

‏(مسئو عمومى مو خاجى)‏ كشوها غا خل <br />

باتوليد)‏ 9. بيهو نيست كه نگلس كاها عمومى <br />

مرتبه خر قر مى هد،‏ هر چند كه تمامى ستبدها<br />

باستانى به يژ غاينشا مپرطونى جو<br />

شتند كه به عنو ‏((تغيير هندگا پيشر جها‏))‏ ظاهر<br />

شدند ‏((خانه بزگ))‏ خو ژ) فرعو ترجمه به<br />

همين معنى ست)‏ به نوعى نظم بخشيدند.‏ گر صلى بر<br />

كه هى يعنى بو‏،‏ تئوكرسى شرقى،‏ ستبد به سيد<br />

ساختا نى خو جامعه ليه صعو به تمد پيش<br />

گرفته شد،‏ ما ين تنها نبو‏.‏ بر قبايلى كه <br />

شكل گير شا همانند شخم نندگا ] كشا‏]‏ ساكن<br />

ماجرجويا به صو بلكه نبو‏،‏ مين يك سرمين <br />

جنگ مهاجر ندگى مى كرند،‏ شيو ندگى شا نها<br />

به پاشاهى جنگجو تبديل كر نه به ساختا كه يك<br />

كاهن باشد.‏ ين شا جنگجو بعدها هرگا كه<br />

شريط مساعد بو‏،‏ خو مقد هم مى نست.‏ قتى كه<br />

مر كرند با جنگ تصر هايى قبايل مين ين<br />

به سا خو ند،‏ شرفيتى غير ينى به صو يك<br />

بوكرسى لتى مد با طبقه حاكمه جديد كه به<br />

طو طبيعى تقريبا هميشه يگر گر ها خو با توليد<br />

مى كر‏.‏<br />

ين طريق بو كه مثلا قلمر ‏((هيتى ها))‏ سيا صغير<br />

جامعه كه ين بر‏.‏ سر ميلا پيش سا هز <br />

مرحله ليه خو بو‏،‏ برخى گريشا فئولى خو<br />

نشا مى ست ، بر عكس بسيا لتها ‏((ژمن))‏<br />

يعنى ‏((‏ند ها))‏ كه طر مديترنه شكل

غيرسرمايه <br />

90<br />

گرفتند،‏ برخى گريشا ستبد شتند.‏ ساما طبقه<br />

حاكمه هيتى ها ‏(‏با‏)‏ به يژ شباهت ها بسيا با<br />

تفا . فرنسه Carolingian Merovingiam<br />

صلى نه بالا بلكه پايين جامعه جو شت.‏<br />

برخلا هيتى ها كه مرحل بعد‏،‏ پايه مپرطو<br />

بزگشا بر ستعما شما بين لنهرين منطقه سويه -<br />

كه هالى سكنه خو شيو توليد سيايى باتوليد<br />

مى كرند-‏ قر شت،‏ فرنك ها مرمى بوند كه بخشى<br />

فرپاشى بر بخشى يگر توليد خانگى سنتى<br />

ژمنى يجا شد بوند.‏ مپرطو هيتى ها همچنين نشا<br />

مى هد كه مبنا ستبد مى توند سيستم بيا<br />

نباشد،‏ بلكه مى توند هر شكل همكا سطح سيع،‏<br />

نظير همكا يك جنگ سيستماتيك بر كشوگشايى<br />

مثل مغو ها هم باشد.‏ همكا مطيع سا يك ملت<br />

به هر حا ما ملت منجرشو‏.‏ جنگى كه به شكست <br />

مد بو‏،‏ مبتنى قتصا مستقيم كه بر نيا مانى ستبد<br />

ما بيشتر هم مه مى يافت.‏ يك مو يژ كه به خاطر<br />

شفافيت ضو كلاسيك نمونه كاملا مناسب ست،‏<br />

كه با سلطه بر يك ملت متمد ست ينكاها قتصا ستبد<br />

كه تفاعا پر شكل گرفته بو‏،‏ توسط يك شرفيت غير<br />

ينى خاجى بوجو مد به مپرطو بزگى تبد شد كه<br />

تقريبا تمامى منطقه مركز شما ند قسمت ها يا<br />

بسيا بزگ،‏ مپرطو ين بر مى گرفت.‏ ساحلى نو <br />

بو‏.‏ قتد Carolingiam مپرطو تر قعى<br />

كنتر مپرطو با شا ها سترتژيكى كه تمامى<br />

مناطق كشو حد بر تباطا فو لعا سريع يجا<br />

شد بوند،‏ تضمين مى شد.‏ هالى نوحى جديد فتح شد‏،‏<br />

با حدهايى ساكنينى كه سرمين صلى مپرطو<br />

مى يستند،‏ جايگزين مى شدند.‏ با قبيله سلطنتى <br />

قد شد كر بو كه بتوند به با ين شرفيت پرشما‏،‏<br />

به خاطر متيا چند همسر ، تبديل شو خو به<br />

عنو ‏((لهجه صلىِ‏ )) مو ستفا همگا تثبيت كند.‏<br />

‏((پيشكش ها))‏ ‏((هديا))‏ به مبنايى بر يى ند <br />

شد مبد شد كه باتا مركز ستانى ست نيز<br />

به چشم مى خو‏.‏<br />

سا پايه مى تونست مانى حتى گر ها خر با ين<br />

حاكميت سلطنتى بو باشد،‏ بعدها نيز هم چنا بيانگر<br />

لين باتا ها هر نقيا جديد باشد،‏ تنها صو ظاهر<br />

قد بوند نه مبنا نى . مبنا نى،‏ سترسى<br />

كا ناشى محصو بر ‏((ما ينكاها مالكيت نامحد <br />

ضافى مر‏))‏ بو كه به بيش سو كل كا ضافى مى<br />

سيد،‏ ينجا بو كه سلسه مرتب حكومتى كليسيايى<br />

با هم تلاقى مى كرند.‏ پايه قتصا‏،‏ كه سعت فو لعا<br />

، هما ست كه به حاكميت ينكاها مشرعيت تايخى<br />

. مپرطو هيتى ها همچنين نشا مى هد كه<br />

مبنا ستبد مى توند سيستم بيا نباشد،‏<br />

بلكه مى توند هر شكل همكا سطح سيع،‏<br />

نظير همكا يك جنگ سيستماتيك بر<br />

كشوگشايى مثل مغو ها هم باشد.‏<br />

مى بخشد،‏ كشت فو لعا تكامل يافته مين <br />

ها مرتفعى بو كه با كوشش يا چشمه ها كو<br />

ها يخ بيا مى شدند.‏ به عنو ملكه نه <br />

ها غذيى سر پوستا همچنين نقطه مركز جا<br />

تضمين مى كر‏.‏ كشا سالانه گر كه بو لتى<br />

‏((پسر خوشيد))‏ بالاترين مقاما با‏،‏ سالى يك با<br />

كا كشا شركت مى كرند به طو سمبليك با<br />

بيلچه ها خو‏،‏ مين ير مى كرند.‏ ) فرعو ها نيز<br />

لين چمن ها بر تزيين عما سلطنتى شا‏،‏ خو ير<br />

مى كرند).‏ بر كشو كه بيش ميليو جمعيت<br />

شت،‏ هر كا تنظيم شد توسط مذهب تقديس مى<br />

شد.‏ ين ستثما گستر چگونه كا مى كر؟<br />

نظير تقريبا تمامى ستبدها قتصا‏،‏ تمامى مين ها<br />

ختيا حاكم بو‏.‏ ماكس ين ‏((مالكيت سلطنتى))‏ بر<br />

مين به عنو نوعى نفى مالكيت شتركى ليه<br />

بو‏.‏ جتماعى شكل بند ين كه يژ يد مى ‏((شر‏))‏ <br />

‏((شكل سيايى))‏ ليه تصاحب مين توسط جامعه <br />

خو به حيا توليد تونست ليه فريند فقط ستايى<br />

مه هد.‏ ما تغيير بط قد‏،‏ قد ناشى مالكيت<br />

مين يا محصو تمامى مو شخص ييس قبيله<br />

مى بينيم،‏ حتى مانى كه پايين نتخا مى شد،‏ به تديخ<br />

به صو سلسله مرتب بوكرسى سمى مى مد كه<br />

فقط جوبگو بالايى ها بو پاسخگويى هم به مقر<br />

مربو به گرفتن ماليا يا ستفا كاگر<br />

عضا شد.‏ مى مربو غير نظامى نيرها جبا‏،‏<br />

مدتها قبل قديمى - كه لبته ستايى جامعه <br />

سركو نا‏،‏ جونا برگا خانگى شكل گرفته<br />

بو‏-‏ به نضما يش سفيد هم چنا به نوعى برگا<br />

لت به حسا مى مدند.‏ ماكس هر صو ‏((برگى<br />

عمومى شرقى))‏‎10‎ سخن مى گويد.‏ ين سيما عمومى <br />

مو ينكاها كه علا برين پايين ترين جامعه<br />

شا برگا خانگى نيز شتند كه به پست ترين كاها مى<br />

پرختند،‏ چگونه خو نشا مى هد.‏ مپرطو ند<br />

ها،‏ مين لتى به سه

لين طبقه حاكم ستثما كنند تايخ،‏ مستقيما<br />

نياها فريند خو توليد باتوليد به شكل<br />

كاست كاهنا سربر<br />

شكل تقسيم شد بو‏.‏ لين بخش مستقيما به ينكا تعلق<br />

شت،‏ يعنى مستقيما مين لتى بو‏.‏ بخش به معبد،‏<br />

به خد تعلق شت.‏ خرين كوچكترين بخش ختيا <br />

طريق كه بو كوچك ستايى يعنى جومع Ayllos<br />

سايل معيشت شا تامين مى كرند.‏ ستاها،‏ يش<br />

سفيد هم چنا با هم مى نشستند به نوبه خو با<br />

عضا عا جامعه نيز تما بوند بدين ترتيب هر<br />

كس حسا مشاكت توفق با جمع شت.‏ <br />

حتى سا ليه قبيله هنو بين نرفته بوند،‏ ما،‏ كنو<br />

نوعى شرفيت جه تشكيل مى ند.‏ نها به خاطر<br />

مسئوليت شا بسيج نير كا بر مز لتى معبد<br />

هم چنين كاها عمومى يگر تنظيم با توليد<br />

سا حدها شا‏،‏ هم چنا نجا كا بدنى معا<br />

بوند بدين گونه پايين ترين قشا طبقه حاكمه تشكيل<br />

مى ند.‏ ين طبقه كه ينكا نمايند بو‏،‏ محصو ضافى<br />

شيو تصاحب مى كر (( جا به شكل ‏((كا <br />

بو كه ستثما‏،‏ سلطه ختيا گرفتن تقريبا كل<br />

فريند باتوليد مستقيما با هم تطابق شتند.‏<br />

نش حكم فرمايى سلطه نيز نحصا بو‏،‏ تا بدين سيله<br />

تضمين شو كه طلاعا مربو به كاكرها مهم جامعه<br />

مخفى باقى بماند.‏ بين لنهرين باستا يك )) <br />

كامو‏))‏ بر كا بوكرسى يعنى كاتبا بايگا‏-‏<br />

ها تا كا جو شت.‏ هبانيت به عنو نو هر<br />

كر هر گونه سا سيستم به نحو موفقيت ميز ين<br />

نوشتا پيچيد هيرگليف كه سترسى به سا مى<br />

كر‏،‏ جلوگير كر بو‏.‏ برهمن ها هند پخش (())<br />

به عنو نبوند كه شايسته كسانى ميا ‏(((‏نش)))‏<br />

شريرنه ترين گنا تحت تعقيب قر مى ند.‏ يكى <br />

ينكاها ين گونه فرموله كر‏:‏ ‏((به مرما كوچك نبايد<br />

چه كه تنها بزگ مر بايد بدنند،‏ موخت)).‏<br />

پس ژيم ينكا كه ما هجو سپانيايى ها هنو شكا<br />

مرحله ظرفيت قتصا فرهنگى عبو مى<br />

كر‏،‏ بيش يك سيستم سا ستثما كا ضافى بو‏.‏ هر<br />

چند كه متيا برتر ها سيستم حاكم با طفيلى گر<br />

مستقيم غيرمستقيم كاملا شكا ست،‏ ما تنها بخشى<br />

سو به هم كم نبو‏)‏ مقد ‏(كه لبته ضافى محصو <br />

) كبير))‏ پد يا ‏((‏ييس ينكا مى شد.‏ سرير نها<br />

گونه كه خوند مى شد)‏ كه هم چنا به نقش سنتى ييس<br />

قبيله معتهد بو‏،‏ كاملا گاهى شت كه توجه مرقبت <br />

پير فرمانبر مهم ترين مصلحت حاكميت ست.‏ <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

91<br />

عاقلانه عالانه حكومت مى كر نه ‏((مستبدنه)).‏ به<br />

عبا يگر:‏ (( هيچ چيز نبو كه ينكا نتوند <br />

تغيير هد جامعه ستايى سنتى،‏ ين مسئوليت<br />

ما نظر سايل هيچكس نگذ كه بو بر به <br />

معا نج باشد.‏ محصولاتى كه نباها عمومى<br />

كه متضمن حقو ثابتى صو بر ساسس بوند،‏ شد نبا<br />

بربر تمامى )) مر‏))‏ بو‏،‏ تويع مى شد.‏ ‏((مزعى<br />

بر بيو نا كوكا يتيم جو شت)).‏ كا به نحو<br />

ساما يافته بو كه سهم كاگر كاملا كنا گذشته مى شد.‏<br />

كمتر سيستمى سلطه مى تو يافت كه ين چنين به<br />

حدكثر كايى ممكن خو سيد باشد.‏ حتى بزگ ترين<br />

عيا شر تنها با شتن يوغى بر گر مى تونستند به<br />

حضو ينكا مشر شوند.‏ يك فرنسو يك با نوشت:((‏ به<br />

غير خانو نسا ، يگر جو ندشت،‏ ير بقيه<br />

مر به بخش هايى ماشين قتصا شما هايى <br />

جمعيت ها ها خانو بوند)).‏ شد بد يونى ماهايى<br />

شهر گر ها ، صد هز نفر ثبت شد بوند<br />

كه هر يك نها ييس خو شت.‏ ظيفه طاعت <br />

فرمانبر چنا همه جاگير بو كه تنبيه خشن بر<br />

گير بو‏.‏ چشم بسيا جتماعى فتاضد<br />

نتيجه كلى ين ند ‏((مها يىِ‏ )) تايخى توليدكنندگا<br />

بلاسطه بو كه نسل ند نسل به بستگى بى ثمر بين<br />

بر بتكا خلاقيت شا منجر مى شد،‏ شريطى كه به<br />

هيچ با شريط عضا جامعه ستايى باستانى<br />

يك سا نبو‏.‏ هقانا ينكا با ست سا قبايل<br />

شا مقابله با هجو سپانيايى ها به هما سرنوشت فلاكت<br />

با چا شدند كه ستاييا هند مقابله با مهاجمين<br />

متعدشا به گريدند.‏<br />

نجا كه ستبد قتصا باها به عنو سيستمى<br />

سوسياليستى يا كمونيستى ‏(كمونيسم لتى مذهبى)‏<br />

با جزييا كه ست با بسيا نظر گرفته شد‏،‏ <br />

بيشتر ‏(با تحقيقى كه توسط )) ليپز))‏ نجا شد‏)،‏ مو<br />

برسى قر هيم . ين برشت كاملا هم بى سا نيست،‏<br />

ير حكومت ينكا كه قعا بر بط كهن مهجو مبتنى<br />

بو‏،‏ هر چه بيش تر خو بر ين همه نوشته ها<br />

توپيايى فرهم . علا بر ين نبايد ين صفا نشانه ها<br />

ستقر سا سوسياليسم كه ظيفه حتى با نانى <br />

يك لت فا‏،‏ كامل تر سرمايه مى نند يا نانى<br />

كه به لايلى كاملا شكا مسئله ساختا سياسى )) ختيا<br />

كنند،‏ مى مغشو جتماعى ثر بر قد‏))‏ شتن<br />

تضا يد.‏ همتاها قعى ساختا جتماعى عصر ما

غيرسرمايه <br />

92<br />

ساختا ير تعقيب كر‏،‏ بسيا ها ما تا مى تو ،<br />

جتماعى ما هر چند كه سو يگر سرمايه هم باشد،‏<br />

هنو نمى تو سوسياليست ناميد.‏<br />

ين ‏((كالو لگا‏))‏ يك پريى مد ‏(يكى فسر عالى<br />

چندين سا كه بو كشو‏)‏ نظامى مترقى ين ژيم تبه<br />

پيش به ين صو بند سيد كه تمامى تجربه ها تايخى<br />

نشا مى هد كه ‏((‏قليت ها شنفكر،‏ هميشه بوكرسى<br />

ها سركو گر يجا كر ند)).‏ ين بوكرسى ها به نا<br />

تكيه بر ستبد ‏(با يد يا ين سطو يا ين<br />

عد تساهل گماتيك شتها سير ناپذيرشا به قد‏)‏<br />

نهايت هيچ تفاتى با نو ليگاشى ها حاكم گذشته<br />

شا ندند).‏‎11‎ ينجا لگا به يژ‏،‏ قصد تا تجربه<br />

سيع نقلا ها مريكا لاتين خلاصه كند.‏ فرنتس<br />

فانو فسا جنبش ها هايى بخش فريقا پس <br />

پير شا بر هما سا‏:‏ فريند بوكرتيز شد<br />

پديد ين ما مى هد.‏ توضيح ‏(حكومت خو‏)‏ ليگاشى<br />

به هيچ جه جديد نيست مى تو تاپيش تر <br />

ليگاشى ها حاكم گذشته كه بر ‏((مالكيت خصوصى))‏<br />

مبتنى بوند،‏ نبا كر‏.‏<br />

گر طبقاتى كه بر سا مالكيت خصوصى يجا شد بوند،‏<br />

بين فتند يا عقيم ماندند ، ما عنصر ليه تقسيم كا هنى<br />

بند شكل مختا خو عامل بعنو يگر با يك يد <br />

طبقاتى ظهو مى كند تا نجا كه ين تقسيم كا باتوليد<br />

مى شو‏،‏ به حضو خو مه مى هد . همچو عصا ليه<br />

، قد نش"‏ " مايه مى گير‏،‏ نه تنها طبيعت،‏ بلكه <br />

خو جامعه نيز.‏ ين كه چر ين ‏"‏نش"‏ هر جا كه حكم مى<br />

ند،‏ هميشه همچو يك هيرشى بوكرتيك با گريش به<br />

شتن يك نفر نو هر قد‏،‏ ساما مى يابد،‏ مسئله<br />

ست كه به توضيح بيشتر نيا . پيش هرچيز<br />

مى خوهم ين " قعيت"‏ كاملا شن كنم كه حاكميت<br />

كاگر فكر‏،‏ يكى قديمى ترين قعيت ها تايخى<br />

كر‏.‏ نظر صر نمى تو كه به هيج جه ست<br />

گو چايلد يكى صدها مد به ست مد <br />

مصر باستا كه تايخ به " پاشاهى جديد"‏ يعنى به بيش<br />

سه هز سا پيش بر مى گر‏،‏ ند ير پد به<br />

پسر‏،‏ نقل مى كند:‏<br />

" نوشتن قلب خو بر خويش نگهد تا خو <br />

نجا هر گونه كا فيزيكى ِ سنگين معا كر قاضى<br />

عالى تبه شو . كاتب بير كا فيزيكى معا مى شو‏.‏<br />

ختيا كاتبا تو لو يا كه حكم مى ند.‏ ست ين<br />

ند؟ ين ست چيز كه بين تو كه پا مى ند<br />

تفا يجا مى كند."‏<br />

نوشتن مبنا پيشرفت جتماعى ست عضو طبقه حاكم:‏<br />

شاها‏،‏ كاهنا‏،‏ كامند لتى - كه لبته با به كا گرفتن<br />

نيرها بر گزيد صنو خويش،‏ خو بد مى ساند<br />

- به ين هنر سته ست.‏ مصر چين ، به يژ ماموين<br />

چين ها بوكر نيز بوند.‏ موخته نش لتى،‏<br />

ماموين سلطنتى بدستى مى تو يبا‏"‏ " نيز ناميد.‏<br />

‏"حكومتِ‏ فيلسوفا‏"‏ فلاطو‏،‏ چيز بيش صو يد<br />

شد بنا سياسى مصر باستا نبو كه به جا يك<br />

فرعو ، يك ليگاشى " پاسد‏"‏ سپاتى <br />

قر شت.‏<br />

هبر ين ، كه كه منافع جمعى جتماعى قعيت ين<br />

تحو پيد كر‏،‏ هما غا تضا شتى ناپذير با منافع<br />

خا قر گرفت به هنگا يش لين يدئولوژ‏،‏ : <br />

ست مسئوليت خويش گا كه صديقى مامو خلاقيا<br />

به كا گير متيا خو مد مى كند،‏ نعكا يافت.‏<br />

2500 سا پيش ميلا pta-Hote مصر‏،‏ بر پسر<br />

كه مى خوست نظير خو به عنو يك مامو عالى تبه<br />

سلطنتى بزگ شو‏،‏ كترينى نوشته كه شايد بتو <br />

لين فهرست ‏"خصوصيا هبر‏"‏ يد ناميد؛ لين<br />

كاتالوگ فضايل بوكرتيك.‏ پتاهوتپ لين ظيفه مر <br />

همرهى با جامعه مى ند چر كه ناهماهنگى با همو<br />

مسئله سا بو ست.‏ ين مر هوشمند،‏ سپس صو ير <br />

كه كوچك ترين نگيز مذهبى نيز ند تنها با توجه<br />

به مفيد بونشا ين جا بر همين مين فرهم مد ،<br />

توصيه مى كند:‏<br />

" بالاتر همه،‏ فرتنى همر با بخشندگى،‏ بزگدشت عشق<br />

به حقيقت،‏ عايت حتر طاعت لدين ، كنتر نفس<br />

، مد تمامى مينه ها ، نى بطه با مقاما<br />

بالاتر فر ير ست.‏ سرنجا پسر چنين ند مى<br />

هد:‏<br />

كا صو مشو قر به خو موخته كه نش مانى "<br />

هم بى سو هم نش موخته گا بخو‏"‏ ) 13)<br />

پند خر بر ثبا حاكميت بوكرتيك بسيا تعيين كنند<br />

ما قطع شو‏،‏ فرست طبقا با تما كه گا ست.‏<br />

شو چند نيست.‏<br />

حد ين خلاقيا - كه بط جديد سلطه بعنو يك<br />

قعيت مفر مشخص مى كند-‏ مانى كاملا شكا مى<br />

شو كه ما ين پندها مقايسه با حترمى كه توسط<br />

تائوئيست ها چينى به نها گذشته مى شد،‏ نظربگير‏.‏<br />

مانى كه شكل غاين بومى ستبد قتصا چين<br />

با مباتى كه قر ها به كشيد هم شكسته شد،‏<br />

شنفكر به تضاها شكل يك جنبش<br />

پيچيد فلسفى نائل شدند.‏ حالى كه غلب ين متفكر<br />

تمامى توجه شا معطو به ساختن يك " سيستم بهتر<br />

حاكميت"‏

93<br />

بو ، تائوئيست ها تمامى هم خو صر ناموثى كر<br />

جامعه باستانى پيشين كرند.‏ نها ين موضع با فرست<br />

حير نگيز جوهر باگشت يا ژگونى ين سيستم ها كه<br />

ما نقر جامعه ليه بدين سو بو‏،‏ يافته<br />

بوند.‏ " تائوچينگ"‏ لائوتسه ) كتا ست بر <br />

گذشتن تحو جامعه هماهنگى با طبيعت)‏ مى خونيم:‏<br />

شو مى منسو بزگ پيمو كه گا "<br />

نيك خوهى ست كا هست<br />

شو مى پديد ترستى نگى كه گا <br />

مى شو فرگير كا يا<br />

گا كه شش بطه ناساگا با هم قر مى گيرند<br />

فرند ها قعى جو ند<br />

مى جهل فر لت كه گا <br />

فا حضو مى يابند<br />

نيكى سويى پس مى شوند<br />

نيكى مانى كه به شخص نى مى شو<br />

هما قد جا خو نمى نشيند كه مانى كه نى <br />

شتن سر با مى نى " . ) 14)<br />

لائوتسه يشه ها گمرهى غتشا فكر بزگ كه<br />

سرتاسر چين جنگ ها يالتى بر گرفته بو‏،‏<br />

كا‏،‏ ست نگى،‏ ، ين حكمت جديد با ين <br />

مها شتها فرنش بر سو‏،‏ مى يد.‏ تقابل<br />

كه با گذشت قبايل شد ليز حكمت سنتى يد ، <br />

بسا خو " جا به بشو‏"‏ چه مى خوهد " بگذ شت<br />

چه كه مى خوهى بشو "، " فرنه"‏ به جا نش "<br />

موخته " همچنا كاملا نزيك به عنصر نانه مرنه.‏<br />

" به ها ) خلايق)‏ ندگى ببخش ما هيچ حسا تملك<br />

ندشته با‏.‏<br />

تو هيچ نمك شناسى مخو ما برند،‏ مى ها سو <br />

ين هما مباشر ست كه هيچ قد نمايى نمى كند<br />

ين هما ست كه فضيلت سر ميز مى خونند"‏<br />

بنابرين خرمند به ها سو مى ساند ما نمك شناسى<br />

نمى خوهد<br />

ظايف خويش نجا مى هد،‏ ما حق شناسى نمى خوهد<br />

ين گونه ست كه خرمند ، چوخطِ‏ چپ ست بر<br />

مى ما ، با خرجى مر نمى خوهد.‏<br />

مر فاضل ست كه مسئو چوخط مى شو<br />

) گير مى به عهد خر فضل گرفتن با بى مر <br />

(<strong>15</strong><br />

" بخشند همه چيز محد نشد هرگونه معامله<br />

ين " بو حكيمى كه " چونگ تسو‏"‏ تائوئيست تعريف<br />

مى كر‏.‏ ست مقابل بوكر‏ِ‏ نش موخته قر<br />

مى گير ين بوكر ، حتى عالى ترين مد نش<br />

، شخصى سلطه گر مى شناسد.‏<br />

فتا ) حكيم"‏ " خصوصيا به مربو كل،‏ گفتما گر ما<br />

ست شايسه نش موختگا‏)‏ بحث خبرگانى بدنيم كه<br />

بر هديت ندگى جتماعى نسا ها لت نجا مى<br />

شو‏،‏ ين هما مشخصه منشا طبقه حاكمه چين ست<br />

كه خوستگا تقسيم كا ندگى تعانى،‏ بد سطه<br />

مالكيت خصوصى غا مى شو‏.‏ طبيعتا مالكيت خصوصى،‏<br />

ها ستبد غلب يابند نقش شد پيديش غا <br />

قتصا با كر چين ، ين به معنا پيديش مالكيت<br />

خصوصى بر مين بو‏.‏ ما هيچگا لت تابع خو نكر<br />

تلا نكر تا بر سا منافع ساسى خو سامانى<br />

با بدهد.‏ مپرطو چين مى تونست مين بزگ<br />

هر چند صد سا يك با با صلاحا كشا خلع يد<br />

كند.(‏ حتى صلاحا سيه 1861 نيز صو جو يك<br />

سيستم فئولى قعى،‏ مكا ناپذير بو‏)‏ ستبد . ها<br />

قصا باستانى،‏ متيا سوء ستفا قد ماموين<br />

حكومتى،‏ مطمئن ترين بر به فا سيد مالك<br />

شد به شما مى فت.‏ كشوها فريقايى نيز نها كه <br />

جد قدما " پيش گرفته ند،‏ غير سرمايه شد<br />

بر مو با مو كامند لت"‏ با توجه به يدگا<br />

شايع مر كه خدمت لتى منبع صلى كسب ثر<br />

شخصى مى نند،‏ با مقامت سر سختانه بر مى شو‏.‏ )<br />

فانو‏"‏ كه " فرنتس با همين مقاله ست بطه قيقا <strong>16</strong>)<br />

ستحاله شنفكر بومى فريقايى كه پس نقلا هايى<br />

بخش ملى صو گرفته،‏ ) حتى عناصر كه هنو هم<br />

ملى نقلابى ماند ند)‏ ، به يك " بوژ بوكر " مى<br />

بيند.‏ علا بر ين ، شغل كامند لت چين باستا به<br />

با شت،‏ قتصا فكر تونايى كه هر شهرند <br />

بو ين شخص مى تونست خو بر متحانا منظمى<br />

كه توسط لت مينه ها يدئولوژ سمى يين نامه<br />

ها نجا مى گرفت،‏ ما كند خو يك " نش<br />

كامند ين يا ترتيب تعد بدين " بشو‏.‏ موخته<br />

جديد هايى تايخ چين به صحنه كا لتى <br />

شدند.‏ ين به معنا ثبا بيشتر بر قد حاكمه بو‏.‏ "<br />

شيو كه كليسا كاتوليك قر سطى بر سا <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

94<br />

خو چند با ين مسئله كه،‏ با باتوليد هيرشى كليسا<br />

كاتوليك پاسخ نمى شو‏،‏ گير نكر‏.‏ بدين معنى كه<br />

موختگا‏"‏ نش " فلاطو‏)،‏ جمهو ) " فيلسوفا‏"‏ يا<br />

يا بوكر ها مى تونند " بطو مستقل"،‏ حاكميت لتى <br />

كنند يا نه،‏ هرچند كه ين مسئله مو سلسله<br />

مرتب كاهنا مصر مو تاييد قر مى هد (18). نظر<br />

يك جامعه بوژيى كه كاملا مهر مالكيت خصوصى خو<br />

ست،‏ ين موقيعت باستانى كاملا نامربو با مسائل<br />

جامعه مد مى نست.‏ همچنين شيو توليد سيايى <br />

عمدتا ين نظر كه به مالكيت خصوصى منتهى نمى شو<br />

، مو مطالعه قر كاملا بطو گذ به ساختا سياسى<br />

كه تحت چنين شريطى به شكل نها مستبد بعنو مالك<br />

مستبد ين ما پرخت.‏ يد مى به جو مين سمى<br />

قع تنها نمايند كنند نو هر طبقه حاكم ست<br />

كه بالا به پايين به كليسا بوكرسى لتى به جمع<br />

كنندگا ماليا يش سفيد قبيله به صاحبا تجا<br />

خانه ها باگانى صنعتگر گستر مى يابد.‏<br />

چه ين جا مطر ست ، جو يك ‏"طبقه حاكم"‏<br />

يدئولوژيك ماشين لتى يك كه همچو ست<br />

ساما يافته ست.‏ ، تقسيم جامعه به حاكما <br />

محكوما به هيج جه يك تقسيم سا بين غنى فقير نبو‏.‏<br />

ثر مندنى كه چيز بيش ثر شا ندشتند تنها<br />

يهو خو نظير موقعيت با متزلزلى موقعيت ها <br />

نفو بر گر ما مى شد يافت.‏ پا سرمايه شد يل<br />

كر صف كامند عالى تبه نيز مى شدند،‏ هميشه<br />

شتند.‏ حتى مرگ قر ند تبعيد،‏ خطر معر <br />

هرصو ما قبلا يديم كه ماكس هميشه حاكميت كا<br />

فكر بر كا يد بعنو سيما ساسى جامعه طبقاتى<br />

مى يد،‏ هرچند كه جد فكر با باكونين مكا <br />

سرمايه پس حدقل بتوند مر كه ين ين<br />

مى كر‏.‏ كسب كند،‏ چندنى هميت<br />

كنو خوهيم يد كه كل ين مسئله تا چه حد بطو عينى<br />

يافت تحو سيه پيرمند پرتو تجربه عملى نقلا <br />

خرعمر سالها لنين ها نديشه پا <br />

سالها لين ستالين،‏ " تقريبا " پيش كنيم.‏ نبا<br />

پس جنگ خلى،‏ ين ساختا جتماعى جديد ‏(هما<br />

گونه كه قيقا تا مر مه يافته)‏ مى شد خطو كلى<br />

مشاهد كر‏.‏ ستالينيسم به مفهو محد كلمه،‏ بمثابه<br />

ساختا بيشتر ين فيزيكى،‏ تر سيع كابر <br />

پنها مى سا تا شكا كند.‏ ست هما گونه كه<br />

مو كرمو ناپلئو نيز ين مسأله صد مى كند.‏<br />

بنابرين گر توجه خو به مبا لنين با ين شريط جديد<br />

معطو كنيم گونه نيست كه فقط بايد برخى ‏"كاها<br />

بد"‏ مى شد،‏ بلكه بيشتر بايد به قلب بط<br />

شو‏.‏ پرخته شو جتماعى<br />

پانوشت ها<br />

* Bahro, R., The Alternative in Eastern Europe,<br />

New Left Books, London, 1978,<br />

1- The Origin of the Family, Private Property and<br />

the State, london1972, pp.2<strong>15</strong>-5.<br />

2- “The Duchess of Sutherland and Slavery”, in<br />

Marx and Engels, Articles on Britain ,Moscow,<br />

1972, p. 144.<br />

3 – see “First Draft of a letter to Vera Zasulich”, loc,<br />

cit.<br />

4- Man Make History, London 1956,p 109.<br />

5- Part Two, chap, 1V.<br />

6- Capital, vol. 1, loc. Cit, p649, note3.<br />

7- Loc.cit.,pp.44-5.<br />

8-Anti-Duhring, Part Two, chap. 1V.<br />

9- Engels to Marx, 6 June 1853; Selected<br />

Correspondence, Moscow 1965,P82.<br />

10- Grundrisse, Loc.cit; p.495.<br />

11- International Politics, Belgerade,4 April 1972,<br />

p.22.<br />

12-Loc.cit;p.187.<br />

13-Synchronoptische Weltgeschichte.<br />

14 Penguin edition,1963, chaptersXV111. The “six<br />

relations” are those of father and son, elder and<br />

younger brother, husband and wife.<br />

<strong>15</strong>- Ibid; chapter L1, LXXV11, LXX1X. The “ Lefthanded<br />

tally” was the half held by the creditor.<br />

<strong>16</strong>- World Marxist Review, 1972, no 7.<br />

17- Capital, vol. 3, chapter.36.<br />

18- See above, p. 71<br />

غيرسرمايه

95<br />

ستبدهن<br />

عمل:‏ شوهد<br />

تايخى<br />

فصلى يك كتا منتشرنشد<br />

حمدسيف<br />

» ستبدهن فرهنگ ستبد‏»‏ يك كتا جلد ست<br />

كه ميد يند نه چند منتشرشو‏.‏ نچه ينجا<br />

مى خونيد فصلى فتر ين كتا ست كه كوشيد<br />

شوهد تايخى به ست بدهم.‏ مدتى پيش،‏ متن كوتا تر <br />

فتر سايت كتابنا منتشر كر . متن بانويسى<br />

كر فصولى به فز . بهرحا ين هم يريش <br />

پيشين فتر ين كتا‏،‏ كتابنا‏:‏ http://<strong>ketab</strong>nak.<br />

com/comment.php?dlid=3846<br />

گرچه يگر فصو ين كتا هم پيش مد ست كه عملكر ستبد هن عمل هم<br />

نمونه باشم لى هدفم صفحا پايانى كتا يه نمونه ها بيشتر عملكر ين<br />

هنيت قعيت ندگى ما يرنى ها ست.‏ به سخن يگر،‏ نمو بيرنى ين هنيت به چه<br />

صو هائى مى يد چه پى مدهائى ؟ بر يافتن ين نمونه ها هم هى نديم<br />

به غير سيرسياحت متو قديمى سنا كه ختيا يم.‏<br />

تاكنو به فعا نوشته كه يكى ههائى كه بر مو خو ين ستا بسيا <br />

مفيد ثمربخش يافته ، خوند سفرنامه بطو كلى متو قديمى ست.‏ جونى نوجونى<br />

هم همين تمايل با من بو لى سالها ، سيرسياخت ين متو قديمى بر<br />

من بيشتر حالت كنجكا شت تا ين كه بخوهم با ين هنيت شاهد سند جمع<br />

نمايم.‏ به همين خاطر نوجونى يكى تفريحا من سالها خانه -<br />

پدبزگ مل-‏ ين بو كه ميا نشريا قديمى كه پدبزگ يك كمد بايگانى كر<br />

بو‏،‏ پيچ تا بخو بد ين كه چيز ست حسابى بفهمم ساعت ها خو به<br />

خوند نها سرگر كنم.‏ سالها خيرلى كم تفا نمى فتد كه متو قديمى بيش <br />

يك با مى خونم كنو گرچه هم چنا كنجكا لى علا بر به گمانم خوند<br />

. چو ست هم بسيامفيد هنيت ين شناخت بهتر به سيد بر متو ين<br />

نظر تنگى نيستم گا لبته سعى مى كنم كه بخشى ين يافته ها ياگرفته ها خو<br />

با يگر شريك شو‏.‏ يا بخير گذشته كه حوصله بيشتر شتم،‏ ياشتهائى<br />

مى نوشتم تحت عنو»خلا لرجا‏»‏ كه چيز نبو مگر بانوشت بعضى چه كه<br />

ين منابع مى خوند كه يد من بيانگرجو يك مشكل فرهنگى ميا ما يرنى ها<br />

بو‏.‏ حالا هم فكر مى كنم بد نيست،‏ چند نمونه به ست بدهم كر صاحبا قد<br />

– به خصو كرملايا‏-‏ ير قديم-‏ به ما ناصرلدين مظفرلدين شا قاجا‏.‏<br />

گرچه ين تصوير نمى توند كامل باشد نيست لى گذشته عاها پرسش ين ست كه<br />

چه كه گفتم بر كنا ند؟ ها چه مى كر ما يرنى ندگى جماعت قعيت ين<br />

ين كا ليل يگر هم . نويسند نمى شناسم لى 91<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

96<br />

سا پيش كا شما 10 پنجم مى خونم كه«‏<br />

بالاخر همه عجيب تريك طبقه مر يرنند كه<br />

پيشه يشا گرياند مر بدبخت مملكت ست ين <br />

حرفت كسب معيشت مى كنند.‏ ين فقر تما مين <br />

بدبختى كه يك قو ست هم منحصربفر نيا تايخ <br />

بوسطه هز عد عيد مجبو بز ناله بكنند <br />

ملت كم طالع غصه خو جز كر سبا سعا<br />

خو بدند.....‏ين پر يافتن مر بگريه ناله ثر شو<br />

بسيا ناگو حالت جتماعى ما گذشته.‏ عموما چهر<br />

تر پرچين چو ست.‏ موسيقى ملى ما تماما حز<br />

نگيز پرما ست.‏ نطق ها سياسى مهيج منجر<br />

به گريه عمومى مى شو‏.‏ مصائب سياسى ملى باعث شيو<br />

گريه پالما هيئت مى گر‏.‏ بر مشرطيت<br />

گريه مى كنند.‏ بر صلا ماليه،‏ بر شا پرستى،‏ بر<br />

جمهو طلبى،‏ بر بالشويسم،‏ بر صلاحا بى نيز<br />

گريه شيو مى ندند خلاصه گريه بتقليد تجا<br />

گريه فر‏«‏ برهربى ما « مى نند گريه ملى<br />

گريه سياسى گريه مشرطيت باعث صلا مو مى<br />

پندند....‏ جونا فرنگى ما هم يك سته سينه » <br />

مو جديد»‏ ندخته يزيد ليدپاتى » تجاعيو‏»،‏<br />

شمر » مستبد بزگ»،‏ بن يا » خائن طن سلامى<br />

ئمه ين نقلابيو » تمد بشر‏»‏ » قهرما ملى»‏<br />

ناميد بدين جهت عما خولى سنا بن نس » بى<br />

قانونى»‏ شمر به ين نغمه ها مترنم شد با تانى سينه<br />

» تجد‏»‏ عز حد مى كنند»(‏‎1‎‏)‏ . به ين<br />

حسا‏،‏ گذشته مقوله هنيت ستبد كه پيشتر به <br />

شا كر ، سير سياحتى كر ين جماعت هفت<br />

خط نمى توند بر شناخت بسياجو يگر ندگى <br />

فرهنگ ما مفيد نباشد.‏ لبته خوهيم يد كه مو كه<br />

كم هم نيست كر ين جماعت بطو شن شكا نگ<br />

. طبقاتى بو <br />

بد ين كه بخوهم گمانه نى بكنم كه چر ين گونه ست<br />

يا ها نفو يرنى ميا كه هم ين قعيت<br />

هم به تبع تقريبا همه تايخ ما،‏ ملا ها هم موقعيت<br />

نقش شا گوشه ند.‏ هم هنو ند شته يژ<br />

گفتا كه نامه كا خوند يد همين<br />

جا بايد بگويم كه غرضم » همه تايخ ما»،‏ تايخ معاصر<br />

ير سلطنتى نظا سقو تا 1357 كه سا ست ير<br />

ست.‏ پى مد ين سقو تئوكرسى سلامى پوشش<br />

» جمهو سلامى»‏ يجا شد كس كه بايد بدند مى<br />

نبو يا بو سلامى ممكن ست تئوكرسى كه ين ند<br />

باشد لى به يقين هرگز يك ‏«جمهو‏»‏ نبو ست.‏ »<br />

جمهو‏»‏ » جمهو‏»‏ بر خو معنى نمى تو<br />

ستبد هن عمل<br />

كر‏.‏ قالب » جمهو‏»‏ يك به عنو نبايد هرچه <br />

لبته مى نيم كه پس بهمن 1357 گذشته خيلى<br />

چيزها يژ ملايا گا » يژ‏»‏ هم پيد كر ند كه<br />

يت بيشتر بماند بر فرصتى يگر.‏<br />

همين جا بگويم مباحثى كه ير جا ست كه تنها<br />

پس مرگ قا خمينى ‏«جمهويت»‏ نظا به مخاطر<br />

فتا ست قصد غر به گما من،‏ نه ين كه<br />

شنگر باشد،‏ بلكه كل ين جريا به قع ترجما جنگ<br />

ميا بگويم – فرقه شايد بهتر ست طبقاتى-‏ جد <br />

قدتمند ست كه پر بر فتا ست.‏ تا جائى كه من<br />

مى نم هر گر‏،‏ ين كه ساختا حكومت بايد ينى<br />

باشد،‏ ختلا نظر ندند گر ختلافى باشد چگونه<br />

جر كر همين پرژ ست.‏ ين جيز به ين مباحث<br />

كا ند مى گذمش بر كسانى كه هم نشش <br />

ند هم حوصله تونش كه ين مباحث گيرشوند.‏<br />

با علل تايخى نفو ين هم سخن نخوهم گفت جز<br />

خو بد بسيا به طو كه كه تنها نگرشى بو ين<br />

حتى يگر ساما شريط نبو بزها تبا<br />

جمعى مرين تنها نها بو كه حدقل ما سا ين<br />

مر يا تا با بخش ها شت قانونى علنى مكا<br />

بزها كه ين بگويد.‏ حتى برسخن<br />

تبا جمعى مرين هم پيد كريم،‏ ساختا سياست<br />

بهمن 1357- به گونه پيش سالها حتى ير‏-‏<br />

بو كه بخش عمد جريانا سياسى غيرمذهبى <br />

فضا لا برخو نبو ندتا بامر بر سخن<br />

بگويند ين هم،‏ با هما جلسا بو هما<br />

سخن گفتن ها ملايا بر با تعد قابل توجهى <br />

مر‏.‏ ين هم بماند كه حدقل تا ير 1906 بسا عدليه<br />

قانو جز محاضر همين ملاها-‏ به هم نبو‏-‏ گاهى <br />

مدنى هم هيچ مينه ندشتيم به غير چه كه<br />

ملاها حكا قرنى يا حتى حايث تعبير تفسير مى<br />

كرند.‏ به نظرمن،‏ يكى لايل بلبشو حقوقى ير<br />

قانو ينى،‏ بيا تفاسير متفا نتيجه كه بو ين<br />

منحصر به فر جو ندشت.‏ سو يگر،‏ تا ‎1906‎بطو<br />

كلى هيچ عرصه ما تفسير تعبير متفا تفسير<br />

كه به مو حتى مانه تعبير مذهبى ندشتيم.‏ <br />

سو مو سيديم تا مدتها،‏ مو فقط مكتب<br />

خانه ملايا مكا پذير بو‏.‏ ملايا نه فقط يدئولوژ سا<br />

جامعه كه معلما خلا حتى مامو يژ سى ضوبط<br />

خلاقى خو ساخته سطح جامعه هم بوند.‏ مى خوست<br />

ختلا نظر بين حا مر‏،‏ مالى باشد يا خلاقى،‏ عرصه<br />

حكميت ينجا هم به محاضر ملايا محد مى شد.‏ بطو<br />

كلى،‏ ين قعيتى كه جوشت،‏ هرملا ينفو هم

قانو گذ بو هم مو بسيا مجر قانو‏.‏ تا به همين<br />

جا،‏ چند تا نتيجه گير خيلى كلى بكنيم قبل كه<br />

بپريم به يگر مو‏:‏<br />

- همين ست كه برخلا يدگاهى كه غالب ست<br />

من بر عقيد كه هيچ تايخ ما-‏ حتى <br />

قبل 1357- ملايا نه برحكومت كه هميشه حكومت<br />

بو ند.‏<br />

قد نحصا قع به فتا تفا 1357 چه -<br />

سياسى سو ملايا بو‏.‏<br />

ين ها لبته بسيا نكته ها يگر،‏ مسايل بسيا مهمى<br />

شوهد با كر بيشتر خويش به جا كه جا ست<br />

سنا تايخى مو سى قر بگير‏.‏ ين مختصر،‏ لى<br />

هدفم چيز يگر ست.‏<br />

بر سيد نقش ملايا ير‏،‏ به نچه كه ملاها با<br />

خو مى گويند نمى تو نبايد عتما كر‏.‏ به طو كلى<br />

همين يت ست با هر گر قشر طبقه يگر.‏ لى<br />

به شا مى گويم كه گرچه گا پيش مد ست كه بين<br />

نما ‏(به ظاهر)‏ غير ينى ستبد ير‏-‏ يعنى شا <br />

حكا‏-‏ كاها صلى ستبد ينى – ملايا‏-‏ تناقض<br />

ين بستگى لى ست مى مد پيش حتى گير <br />

نها تماميت خو خوكامه به يك يگر چنا عميق<br />

بو كه هميشه جانب حتيا بربر يك يگر عايت مى<br />

كرند.‏<br />

گرشا بر خو قدقدتى بو كه قد مطلقه شت<br />

همين ضعيت قيقا به كسى هم پاسخگوئى ندشت،‏ <br />

پيوند با ملايا هم جو شت.‏ ين كه مو نظر<br />

من ست مى خوهد ضعيت ملانجفى بو باشد صفها <br />

يا فا سير شير حتى شتيانى شيخ فضل الله نو<br />

تهر‏.‏ مرمى كه تحت نظامى ين چنين معيو ندگى<br />

مى كرند،‏ تظلم خوهى شا شيخ تنها مى تونستند<br />

برسرسجا حتمالا مسجد خلو خويش به خد<br />

خويش شكايت ببرند.‏ هيچ نها بشر ساخته كه بتوند ين<br />

ندشت جو به پاسخگوئى خوكامگا گر <br />

متاسفانه حتى تا به همين مر هم هنو به جو نيامد<br />

ست.‏ سى سالى ست كه يگر شاهى بسا نيست<br />

كه مطلقه فقيه»‏ با قد قد»،لايت با لى<br />

تر قدقد گر ست،‏ پيوند هم به كائنا تا <br />

شاها ساختا سياسى پيشين ير نباشد،‏ مطمئنا كم<br />

كسر ند‏.‏ با ين همه،‏ شما ستا طو سخن<br />

مى گويند كه نگا ستبد ينى،‏ فقط مانى ير<br />

پديد شد كه ‏«جمهو‏»‏ سلامى بوجو مد.‏ لبته كه ين<br />

عا،‏ عا سخيفى ست كه بطى به تايخ ير ند‏.‏ ين<br />

نگر به مقد يا تحت تاثير تصفيه حسا با حكومت<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

97<br />

به گما لى ست كه قابل شكل گرفته ست سلامى<br />

من،‏ مقبوليت تايخى ند‏.‏ لبته ين تريد نيست كه<br />

شديدتر تر گستر بسى 32 سا ين ستبد ين<br />

عريا تر شد ست لى قعيت تاسف با ين ست كه حتى<br />

كه ملايا مستقيما حكومت نبو ند،‏<br />

عرصه نديشه هم چنا عما ستبد مى كرند<br />

گرتر بوند.‏ برمد هم به قتل مخالفا حتى مو <br />

هژير تر نافرجا علاء بعد تر منصو يك بعد<br />

سياسى هم شته باشد تر حمد كسر منشى -<br />

نهم ساختما گستر كشو‏-‏ هيچ معنائى به<br />

غير ستبد ينى سركو نديشه - نه سو<br />

حكومت-‏ كه سو يدئولوژ سا جامعه سلامى ير<br />

ندشته ست.‏ ين ستا پيوند با نچه كه من ستبد<br />

ينى مى خونم،‏ گر مى خوهيد به ير قر نوهم بنگريد<br />

يا حتى به جريانا مشرطه يا حتى مباحثا مجلس<br />

حتى با فت خيزهائى 50 ساله پهلو‏.‏ به<br />

عبا يگر،‏ برين نكته تاكيد مى كنم كه نچه كه<br />

شيخ فضل الله نو لايت » گانه»‏ مى ناميد،‏ چيز به<br />

غير همين ستبد گانه نبو كه پايه ستبد ير‏،‏<br />

با همه چنگ ند كشيد ها گا بيگا به يك يگر،‏<br />

هميشه هو يك يگر شتند.‏ ين كه چه مى شو تا<br />

ين 1357 بطه به هم مى خو مقوله ست كه بايد<br />

با پژهش تحقيق ير بالايش شن شو‏.‏ پس فعلا <br />

مى گذ‏.‏ مقدمتا،‏ شا كنم كه جمله فسانه هائى كه<br />

ملايا با خو مى گويند » ستبد ستيز‏»‏ شا ست<br />

يگر فسانه بوند.‏ يدگا ستم گا كه هميشه پنا ين <br />

كه با خو مى گويند نكا » علم ستيز‏»‏ شا ست<br />

كه هم معمولا پوشش ضديت با » سلطه بيگانه»‏<br />

كتما مى كر ند.‏ ناگفته شن ست كه من به هيچ كد<br />

ين عا همرهى ند‏.‏ سعى مى كنم به ين مقوله ها<br />

بپر‏.‏ يگر صفحا <br />

سئو ين ست كه ملايا به ستى چه مى كرند؟ مى<br />

كوشم شوهد پركند به ست بدهم قضا به<br />

خونندگا مى گذ‏.‏<br />

پيش تر گفتم كه ملايا سوئى خو معلم خلا جامعه<br />

مى نستند به همين بهانه به خو حق مى ند شخصى<br />

ترين مو يگر مدخله نمايند.‏ جانب يگر،‏ گرچه <br />

محك ترشى بر قضا با يگر پركابوند لى<br />

بخش قابل توجهى همين جماعت،‏ چو به خلو مى<br />

فتند،‏ به محك هائى كه بر يگر ترشيد بوند بى<br />

توجه مى شدند.‏ نمونه مى گويم،‏ مى نيم كه 1304 <br />

هجر‏-‏ يعنى 20 سا قبل مشرطه،‏ » محله لت:‏<br />

شيخ حسين نا معر به حسين بلبل كه لو شر

98<br />

شب گذشته جمعى لو شهر ست ين قماباها <br />

قما مجلس شر كر مهما خانه با<br />

ترتيب بو خر شب به سطه مستى سرپو قما<br />

نزعشا شد بنا خو گذشته فريا يا مى<br />

كرند به طو كه هل محل به جز پليس شاكى شد<br />

بوند.‏ پليسها مى ند كه قعه مستحضر شد نها <br />

ساكت نمايند حضر بنا فحاشى شر گذ بوند<br />

به هرجهت يشا ساكت مى كنند.‏ چو شيخ مذكو<br />

معمم ست مرتب به جنا ير نظا نوشته شد كه طر<br />

حكومت بفرستد بگيرند قدغن گريد جز پليس <br />

لو بگيرند تنبيه شوند».(‏‎2‎‏)‏ خو همين شيخ معمم<br />

كه لابد منبر هم مى فته ست به يقين منبربرعليه شر <br />

قما خطبه هم مى خوند مر تش جهنم هم مى<br />

ترساند ست لى خلو خو هما كاهائى مى كر<br />

كه يگر با حوله نشا به قعر جهنم،‏ نجا شا<br />

منع مى كر ست!‏<br />

سو يگر،‏ بالا منبر محر بر خلق خد موعظه<br />

مى كرند كه » « گنا كبير ست گويا چنين<br />

قد ،« شها » به خصو شوند مى چنا <br />

بد ست كه » كفا‏»‏ هم . بعد،‏ خوشا‏،‏ 1304<br />

هجر محله عولاجا بين نفر ختلافى پيش مى يد<br />

برسرپو‏،‏ شاكى به عدليه عا مى شو سرنجا<br />

حل فصل عا به محضر جنا قا سيد عبدالله ] بهبهانى]‏<br />

يكى چند شاهد معرفى مى كند شاكى شو‏.‏ مى جو<br />

ين شاهد » شيخ بوتر مكتب بو ست»‏<br />

» قاسيد عبدله سئو مى كند مشاليه مى گويد كه<br />

مير حسين ] متهم]‏ يست پنجا توما طلب محمو<br />

بيگ ] شاكى]‏ نز من قركر مقر ست.‏ مير<br />

حسين مى گويد قا ين شخص سئو كنيد كه مير<br />

حسين مى شناسى قا سئو مى نمايد شيخ جو مى<br />

مير ست.‏ بلى مى شناسم مدتهاست با من فيق هد<br />

حسين مى گويد هل ين مجلس كد يك مير حسين<br />

ست.‏ مشاليه نگا كر مى گويد ين مجلس نيست ،<br />

شها جعلى ضح مى شو قا به ماموين يو عدليه<br />

حكم نمو كشيد نز جنا عضدلملك برند تنبيه شو‏.‏<br />

بعد جمعى توسط كر قا فرستا مرجعت توبه <br />

كه من بعد شها ندهد».(‏‎3‎‏)‏<br />

خوسر خير سر ين جماعت به حد بو كه گا<br />

نه فقط برخلا چه كه يگر مى طلبيدند،‏ عمل<br />

مى كرند بلكه حتى موجب سلب سايش يگر هم<br />

مى شدند.‏ سا 1304 هجر ست تهر‏،‏ » چالميد‏:‏<br />

يشب جمعى هل محله به ئيس محله شاكى شد بوند<br />

كه پاشاخا پسرمحمدعلى خا قاجا فاحشه به منزلش<br />

ستبد هن عمل<br />

بر حاجى سيد حمد نا معمم يش مآ هم نجا<br />

تلف نمايند فاحشه مى خوهند مست شدند ست.‏<br />

هنگامه بزگى برپاكر ند جز پليس فته سيد به <br />

حالت مستى گرفته به ند ظهامى كه محض<br />

عد همسايه ها متهم نموند مرتب به جنا عضدلملك<br />

نوشته قدغن شد شخاصى كه نجا بوند حاضر نمايند<br />

تا تحقيقا لامه بشو‎4)«‏)‏ . جالب ين كه حاجى سيد<br />

حمد معمم به حالت مستى گرفته ند لى همسايه ها<br />

متهم به عد مى كند.‏<br />

شير با ين هجر 1299 ست هم پيش مد ين<br />

كه » يك نفر طلا سرستانى عاشق پسرحاجى مير<br />

محمد حكيم باشى بو مبالغى هم خر پسر كر<br />

بو‏.‏ پسرحكيم باشى برخو مانع مى شو كه با طلبه<br />

مر شته باشد.‏ طلبه شو كه شته با تپانچه<br />

خو مى ند هنو نمر ست».(‏‎5‎‏)‏ لبته پر<br />

يدئولوژ خا خويش هم غفلت نمى كر ند.‏ خير يم<br />

كه 1305 هجر‏،‏ » سنگلج مسجد چاله حصا قا<br />

سيد محمد ضا پسر مرحو قا سيد صاچها شبانه <br />

مجلس عيش گرفته ستق نما خوند بعد به منبر فته<br />

قد حايث خبا بيا نمو ضمن عيا شر <br />

متمولين تكذيب مذمت يا كر كه پو يا جمع كرند<br />

خمس كا نمى هند باخو هستند.‏ گرخمس<br />

بدهند سا چر ين قد فقير پريشا مى شوند بعد <br />

به طر نها كر گفته بو نها پنج ساعت به غر ماند<br />

مسجد مى ئيد تمامش نيا حر مى نيد مثل <br />

بو كه خدند ما خلق كر كه سر سما هفتم<br />

مش مين هفتم ست ين ما بر شخاصى ست كه<br />

مسجد حر مى نند غيبت مى كنند...»(‏‎6‎‏)‏<br />

سر متمولين شر عيا منابر،‏ گرچه<br />

هجر 1304 لى كرند مى مذمت يا تكذيب نها<br />

شير‏،‏ » جنا ما جمعه صبيه مقر لخاقا معزلملك<br />

به جهت پسرخو معين لشريعه گرفته جنا ما جمعه<br />

چها شبانه مجلس عيش گرفته ست.‏ هرشب <br />

هر ليمه مى هند هرصنفى علما شر خونين<br />

كسبه غير عد خوسته ست...»(‏‎7‎‏)‏<br />

پيش مى مد ست كه كاها » خيريه»‏ هم غافل نبو<br />

سربا سعد‏،‏ بير هجر‏،«‏ 1314 ند!‏<br />

با فاحشه بهم گرفته بوند،‏ مى برند پيش حاجى سيد<br />

على كبر ] فا سير كه ين تايخ 58 ساله ست]،‏<br />

يشا ضعيفه حد شرعى مى نند بعد خو حاجى<br />

سيد على كبر فاحشه بجهت خو صيغه تزيج خوند نگا<br />

شته ند».(‏‎8‎‏)‏<br />

يگر كاها به يدئولوژ‏،‏ پر ساختن كنا

هم شتغا شته ند.‏ يكى سنا ما ناصرلدين شا<br />

قاجا مى خونيم كه 1293 هجر شير‏«‏ شخص ملا<br />

سماعيل نا سرستانى طلبه مدسه خا‏،‏ شغل ين <br />

بو كه صيغه به مر مى ست.‏ ين قا <br />

ضعيفه حجر بو ند.‏ نائب فرشخانه نو مستطا<br />

منز ضعيفه مى مدسه لدله حتشا لا<br />

مى بنيد.‏ مى فرستد چند فر مى يند ملاسماعيل با <br />

معا يكى ميبرند.‏ ميگيرند <br />

توما تعا مى هد به نائب فرشخانه خو مستخلص<br />

مى نمايد.‏ ملاسماعيل يك يگر به حضو بر نو<br />

معظم الله لا ملا سماعيل چو يا مى ند.‏ بعد <br />

حكم مى فرمايند كه ملا سماعيل مها بكنند كوچه<br />

با بگرنند.‏ توسطى مى نمايند.‏ مهاكر مى<br />

گذند ليكن عمامه شا به گر مى ندند <br />

كوچه با مى گرنند ضعيفه هم گليم پيچ مى<br />

كنند بسيا مى نند ها مى كنند»(‏‎9‎‏).‏<br />

ين يت هم كژكر ملايا » خاطر حا سيا يا<br />

سيا حا ست.‏ مد 1346) ‏(تهر حشت»‏ خو <br />

مر سرنجا بو به فاصله 18 ساله ير يك<br />

1256 كه 30 سا سلطنت ناصرلدين شا مى گذشت<br />

ير شد ين با خل ير به سياحت پرخت<br />

مشاهدتش ين كتا به ستى بى نظير به نسبه<br />

قطو‏-‏ 633 صفحه - نوشت.‏ تنها شهر كه مشاهدتش<br />

با يگر مناطق تفا شت،‏ قوچا بو.قوچا به يد<br />

شخصى به نا شجا لدله فت كه مانى حاكم شهر بو <br />

سيا‏:‏ حا يت به بقيه ستا ينك<br />

پس گفتم.‏ جو كر‏.‏ حركت من سئولا ضع «....<br />

قوچا پرسيد " چگونه مى بينيد؟"‏ گفتم " بهترين جاها<br />

ير ست كه مر جا ما خو يمن هستند لكن گر<br />

تربيت هم مى شدندبسيا خو مى شد.‏ تصديق كر‏.‏ من<br />

يشا سئو كر كه " چگونه ست ير كه جا من<br />

فسا غلب گفت"‏ ند؟"‏ سو مر نيست ينجا حت <br />

يشا خانه بست كر ملاها طر شر نامنى <br />

مدخلا يشا ست بتما مو‏.‏ مر مى كشند،‏ <br />

مى كنند،‏ هرفسق فجو مى نمايند قايا همه نحو حمايت<br />

قد صحيحى بكا نمى تونند هم توسط مى كنند.‏ حكا <br />

نمايند چو هز قسم تهمت تكفير بلاها بسرشا مى<br />

ند.‏ ينجا هم همين طو بو من يد يگر ند حد<br />

يقف بر ينها نيست تما مو مختل شد‏،‏ ختياجا <br />

بر ما مر نو قلم يشا ست خيلى تلف<br />

مى شو قضيه تفا فتا كه من يگر نتونستم غما<br />

نمايم.‏ يستاگى كر تا نفو يشا بدجه كم كر<br />

خو مر سو ساختم.‏ تفصيل ين ست كه نى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

99<br />

باسم ين كه من سيد ينجا لا نسو شد <br />

حما نانه خدمت مى كر بنا سيد جر مضاعف مى<br />

گرفته.‏ يك سا به ين نحو گذشت نى نز من مد<br />

گفت"‏ عر خلو محرمانه " محرمانه پرسيد " مطلب<br />

چيست؟"‏ گفت،‏ " ين كه مى گويد سيد لاكى <br />

، بشكل خو ست نيست،‏ مر كند مى نا<br />

من خو يد خلو حما بزنى نزيكى كر‏.‏ مر نگا<br />

سركا جو با سلا لايت بيايد.‏ تحقيق بر يد<br />

چنين كا سز نيست".‏ ين حر مر حير كر‏.‏ ير <br />

بهرحا چگونه مى شو؟ ين بو‏!‏ شوهر هم ختياكر <br />

فرستا ند.‏ باند فرستا‏.‏ شوهر بملاها<br />

ملتجى شد كه حكومت مر جبر نگاهدشته.‏ نيكه <br />

خبر حاضر بو گفت"‏ همين ،لا مر ست نيست<br />

يا پرسيد لا ست"‏ جامر سيد هم نيست.‏ <br />

تحاشى كر گفت " چگونه مى يد بمن علويه فرند<br />

فاطمه چنين تهمت بگويند؟ من به لاكى قناعت كر كه<br />

گدئى نكنم.‏ شوهر ! فر محشر جو جد چگونه<br />

مى هيد؟ ين مر شوهر متهم سو كر ست"‏<br />

گفت " قا به ين با بايها گو ندهيد تحقيق<br />

خيلى سا ست"‏ بهرحا گفتم تفحص كنند.‏ يرجامه <br />

طو پوشيد بو كه بالا لبا معلو نشد گفتم ير<br />

جامه ند معلو شد مر گذشته،‏ نر خر بو<br />

ست!‏ ين طر ملاها مثل با كاغذ توسط بانيدند<br />

كه " سيد علويه چر نگا شته " ما بايد خوبا <br />

بخاطر خد بد بخاطر پيغمبر حتر كنيم"‏ جو <br />

باست نكشيدند.‏ هى نوشتند"‏ علويه مرخص كنيد بر<br />

سركا لاكيش"‏ بهر خوستم حالى كنم بخرجشا نرفت<br />

لابد ماند گفتم يرجامه علويه نر خر كند ميد <br />

معبر عمو چو بسته بمر نماياندند شهر گرندند.‏<br />

ما ين فعه خوندها فتاند بجا من.‏ با كاغذها مد گفتم<br />

ند توسر ند.‏ ين شخص مر بو هل ترشيز<br />

كه مو خسا ندشت صديش خشن بو با ين شوهر<br />

جعلى كه هل مشهد بو ساخته خو علويه كر‏،‏<br />

گر نر هرشكا حما باشريك مى خوند.‏ خل<br />

به ست مى به شوهر هم طعمه مى با مى<br />

خوستم يشا قوچا بير كنم با كاغذ بانى شد.‏<br />

گو ند هر نه مشهد كر به كن لدله ] حاكم<br />

خرسا‏]‏ تفصيل نوشتم بعد مد كمى كاغذ ملاها <br />

بر من فرستا كه نوشته بوند » شجا لدله بابى ست<br />

سيد علويه بى ير جامه با چو « من هم مجلس<br />

كر خوندها حاضر كر گفتم " ين چه لوطى با<br />

ست كه بر هو لتا هركس طاعت نكر تكفير مى

100<br />

كنيد؟ مر بابى نوشته يد؟ با هم مر سيد علويه ست؟"‏<br />

نشا خطشا گفتند " ما ننوشته يم"‏ كرند نكا<br />

گفتم"‏ حالا محبت حق شما مى كنم كه چو نمى نم <br />

مها نمى كنم فو ين شهر بريد مر حت كنيد"‏<br />

گفتند"‏ نمى يم صطبل بستى مى شويم"‏ گفتم " ين<br />

هم فهم شما!‏ سلا غير حر خد بست نيست.‏ هم من<br />

غلط مى كنم طويله بست مى شو هم شما غلط مى كنيد<br />

خانه تا بست مى كنيد"‏ پس حكما نويسندگا كاغذها <br />

بير كر شهر مر حت شدند...»(‏‎10‎‏)‏<br />

1305 ست تهر چالميد محله هم ستا ين<br />

هجر‏-‏ حد 20 سا پيش نقلا مشرطه-‏ كه حاجى<br />

سيد حسن كاشى مسجد مين لدله به منبر فته قر<br />

جز قانو مسلمانم قر كه به حق ين بغل <br />

شريعت هم چيز نمى خوهم » ين كه گفته پاشا<br />

بابت ظها ين ند»‏ تكفيركر مر ست ما نائب سلا<br />

لشكستگى كر بعد معلو نيست چر لى » سط ضه<br />

سنگى بسرخو ، شكسته بى حا شد بو‏.‏ مر گريه<br />

يا كر بوند».(‏‎11‎‏)‏<br />

هما سا محله سنگلج قا سيد محمد ضا هم منبر<br />

شوهر نفقه حق ند صوتى مى كند نها فضل ظها<br />

كسو بخوهند كه » به هيچ جه طاعت شوهر خوتا<br />

خا نشويد.‏ طاعت شوهر برشما لا ست».(‏‎12‎‏)‏<br />

يك سا پيشتر همين محله سنگلج،‏ با ملايا جمع ند<br />

ند مطر فتند همين كه ملايا ، عرسى،‏ يك<br />

مجتهد تبريز قا جو مير حاجى ملايا‏،‏ فتن پيش ما<br />

با هن گفت » هم تعريف هم تكذيب»‏ تعريف<br />

ين كه » بر سبا معا خيلى خو ست»‏ لى«‏<br />

به جهت مذهب ين خو نيست.‏ لت عليه بايد به قد<br />

هم كه هستند بير ندهد بلكه نهائى خاجه مكا<br />

نمايند ير كه بعد چند مذهب ميا مى (13).«<br />

مو جماعت تنها به ين ين عقيدتى ها خربكا لبته<br />

محد نبو‏.‏ حو حو مشرطه كه نهضتى بر<br />

قانو مند موير بو‏،‏ ملايا كه شاخه شد بوند<br />

هم چنا ست خربكا بر ندشتند.‏ يز خبر يم كه<br />

» ملاها لايتى»‏ مجا مسلمانى كه به قتل پاسيا<br />

برمد بو » مانع شد‏،‏ نمى گذشتند مجا هند»‏<br />

. گرچه سيد محمد طباطبائى به شكو برمد كه » گر ين<br />

گونه حو مكر شو‏»‏ مرتكبين ستگيرشد مجا<br />

نشوند،‏ » لبته نتايج خيمه خوهد بخشيد».(‏‎14‎‏)‏ لى<br />

كر قاتلا مجا بر كه كا نديم بيشتر طلا<br />

باشند.‏ لبته مى نيم كه صفها ملانجفى نجمن <br />

ند.‏ نمو قدما‏»‏ بعضى » بر ضد طايفه يهو لايتى<br />

» سه نفر لى نمى نيم نامشا گرچه مهم تر،‏ <br />

ستبد هن عمل<br />

عا عمد مساجد»‏ صد خو ‏«برعليه مجلس بلند<br />

كرند»‏ مى گفتند » قونين قر بر فرقه مسلمين كافى<br />

ضد خو بايد قر معتقدين مهم تر«‏ تما ست»‏<br />

قونين كفا ين مملكت عتر قيا نمايند».(‏‎<strong>15</strong>‎‏)‏<br />

كنسو نگليس صفها گز كه قا نجفى علا بر<br />

يهو ها،‏ خوسته ست تا منه پائى ها مقيم صفها<br />

هم ست پا خطا نكنند.‏ حتى خبر يم كه نجمن يالتى<br />

كه به مقد يا ير نفو قا نجفى بو مقر شت كه لا<br />

يهويا حق فر عر شر به مسلمين ندند لى <br />

عجيب تر » هيچ يك يهوحق ندند فاصله هشت<br />

مايلى صفها بر خريد فر سبا جنا فريا<br />

نمايند».(‏‎<strong>16</strong>‎‏)‏ شير بوشهر هم خبر يم كه يهويا<br />

عكس لعمل به فشا ملايا به بيت لمقد مهاجر مى<br />

كنند كلدنى ها ميه هم به كانا مى ند.(‏‎17‎‏)‏<br />

گرعا كنسو نگليس ست باشد،‏ » تما خدمه ستانه»-‏<br />

محمد على شا‏]‏ ] نفر به شا يك مشهد-‏ به ستثنا <br />

نوشتند » مجتهدين علما سا ستانه»‏ مايل نيستند<br />

كه پير مجلس شو ملى يا طاعت حكا يگر جز<br />

مرشخص شا بنمايند»‏ بعلا » هرقدمى كه بر ضد<br />

طرفد مشرطه ميل شته باشد كه نمو شو عهد<br />

خوهند گرفت».(‏‎18‎‏)‏<br />

لبته گا يونگى هم مى كر ند.‏ شير‏«‏ يك نفر سيد<br />

هما « با پايند كر مى فريا نمو كوچه عبو <br />

هنگا » يكى شاگر مدسه يهو پهلو مى<br />

گذشت،‏ سيد صد خو قطع كر طفل يهو به ضر<br />

كا پا (19).«<br />

يهويا كاشا ست » بسيجى ها‏»‏ موقع به »<br />

تلگر خانه نگليس شهر پناهند شدند»(‏‎20‎‏)‏ به<br />

قبضه نمو صفها » ملاها لايت يس سپرينگ عا<br />

به ميل خو حكومت مى نمايند».(‏‎21‎‏)‏ عين حا مى<br />

نيم شيخ فضل الله نو‏،‏ نقلا مشرطه » فتنه بزگ<br />

توفيق عنا كه باليد مى به خو نسته مى خرلزما‏»‏<br />

ضديت با شته ست.(‏‎22‎‏)‏ بعد بد ين كه سخن<br />

بهامى شته باشد عكس لعمل به ين ما قانونى،‏ »<br />

حكم جر هيچ مجاتى نمى شو مگر به موجب قانو‏»‏<br />

مى نويسد » ين حكم مخالف مذهب جعفر عليه لسلا<br />

ست»(‏‎23‎‏)‏ چو همه چيز به تائيد ملايا بستگى نه<br />

حد يگر.‏<br />

حتى شخصى تر حر كمى مشخص تر بدهيد جا لى<br />

بزنم تا نكته بد كر ملايا شن تر شو‏.‏<br />

مير هديت الله به ما ناصرلدين شا قاجا يكى <br />

نمى نم نسب صل بو‏.‏ شير پرنفو خوندها<br />

10 مى نم فقط سالش هم بى خبر‏.‏ سن

سپتامبر شير 1901 گذشت قبرستا »<br />

حضر سيد محمد»‏ فن كرند بر سه هم كانها <br />

بسته عز كرند.‏ با ين همه بى خبر‏،‏ لى به همت<br />

خفيه نويس لت فخيمه بريتانيا با گوشه كاهايش<br />

بر لى نبو لتمر مى شويم.‏ مى نيم شنا شير<br />

خو حكومت مى كر‏.‏ هما گونه كه پيشتر هم گفته<br />

بويم تا قبل ير 1906 قانو مد ندشتيم همه<br />

قرمدها به ظاهر قانونى محاضر ملايا قم مى خو<br />

قانو مجر كه گذ‏»‏ نه فقط » قانو الله هديت مير لى<br />

هم بو هرجا هرما كه قانو گذ خو مجر قانو<br />

هم باشد ندگى سرمين مى شو‏.‏<br />

1299 هجر ضمن مضا 1882 كه ژئيه خبا<br />

هم بو مى خونيم » عاليجنا ميرهديت الله پيشنما<br />

قدغن نمو ند كه ين ما مضا مثل هرسا حضر<br />

بلوفر سبا بلولا نچينند».(‏‎24‎‏)‏ حالا بلوفرشى<br />

نه يشا بطى چه مضا ما به سلا لا بلو <br />

توضيح مى هند نه من مى نم.‏ گز بعد مير<br />

هديت الله سامبر ست 1883 كه يك مجلس ضه<br />

خونى حاضر بو » ملاعبدالله ضه خو سر منبر بعضى<br />

گوشه كنايه به ملاها شهر مى ند.‏ فو قا ميرهديت<br />

الله مى گويد مشاليه منبر به ير مى كشند تو سر<br />

جما خونها ضه تما شو‏.‏ مى شهر شلو نند».‏ مى يا<br />

كر به حكومت عا شدند كه » گر چنين باشد ما نمى<br />

تونيم جائى ضه بخونيم».‏ حكومت هم ست به من<br />

ما جمعه مى شو تا كسى بفرستد تا نند ملاعبدالله<br />

ما منز خو ضه حضر حضو » بياند <br />

جمعه تنبيه نمايند».‏ ما جمعه به ميرهديت الله پيغا مى<br />

هد كه » خو محض تسلى ضه خونها تنبيه كن».‏<br />

مير هم پاسخ مى هد » به حكم من من تنبيه نمى<br />

كنم».‏ لبته ما جمعه حضو ضه<br />

خونها تنبيه مى نمايد » قبائى به ملا عبدالله خلعت مى<br />

هد كه يگر مصالحه شد باشد.».‏ مدتى نمى گذ كه<br />

» شير‏-‏ مقيم بدكر يگر يكى سير‏-‏ فا خوند<br />

قا ميرهديت الله با ملا عبدالله ضه خو مجلس<br />

خو صلح ست».(‏‎25‎‏)‏ <br />

يت بعد ژئيه 1889 مى هد.‏ شخصى خانه<br />

خو مهما شته سبا طر شر هم شته ند.‏<br />

همسايه ين شخص هم مير محمد حسين يز پيشنما<br />

بو كه مى فرستد نز مير هديت الله همسايه<br />

شكايت مى كند.‏ ميرهديت الله هم » چها پنج نفر طلبه <br />

سيد عا مى فرستد.‏ مى يزند خانه شخص».‏ مهما<br />

ها كه مها قو لملك بوند فر مى كنند.‏ » صاحب<br />

خانه مى گيرند.‏ سبا مجلس تماما خر مى كنند»‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

101<br />

حتى به يرمين خانه مى ند » چند قربه شر بو نها<br />

منز حولى صاحب خانه قتى . (26) مى شكنند»‏ <br />

قو لملك مى برند،‏ هما مهمانها با مهتر فر مى يزند<br />

» طلبه ها به قدقع مى نند»‏ صاحب خانه ست <br />

طلا نجا مى هند.‏ ميرهديت هاالله به قو لملك نامه<br />

مى نويسد كه ين شخا بدهيد بياند » تا تنبيه كنم»‏<br />

قو لملك مى كوشد با عد قضيه تما كند جو مى<br />

مير الله هديت با ين مى كنم.‏ تنبيه خو نها هد<br />

نامه شديد لحن تر مى نويسد كه قو لملك هم به جو<br />

بر مى يد«‏ ين هرگى هاچيست كه مى كنيد؟ حكومت<br />

هم خانه كسى نه نمى كند.‏ چه خبر ست؟».(‏‎27‎‏)‏<br />

هديت الله مير ملا يگر مدسه خا به عتر<br />

بست مى نشينند يگر ملايا هم مى خوهند كه نها<br />

هم به عتر بپيوندند كه هيچ كد ين كا نمى كنند.‏<br />

قو لملك هم جريا به حاكم-‏ معتمدلدله-‏ خبر مى<br />

شهر بير ملايا ين هد مى هم ستو هد<br />

كنند لى بعد تقصيرشا مى گذ خر نمى شوند.‏<br />

ژنويه خانه 1892 شير عرسى بو‏،‏ با ين<br />

ميرهديت الله مير چند نفر سا طلا با قر<br />

مى فرستد خانه مى نشينند به قر خوند كه »<br />

صاحب خانه فو شد‏».‏ شما بزگا پاميانى كر<br />

طلا نه مى كنند » عر بى صد مى ند»(‏‎28‎‏)‏<br />

. چند هفته بعد چند نفر بند با خانه شخصى منى مى<br />

خوستند بسا بندبا خو پهن كنند.‏ به ميرهديت<br />

الله خبر مى سد » جمعيت يا سا طلبه جمع<br />

كر مى يزند خانه سبا نها مى شكنند نها <br />

يت مى كنند».‏ حتى به نها حكم مى كند شير برند<br />

كه مى گويند خرجى نديم.‏ ملا ستمگر مى گويد »<br />

من خرجى مى هم حكما تا فر بايد ين شهر بير<br />

بريد»(‏‎29‎‏)‏ . با خانه حاجى نصيرلملك نامى سبا<br />

عيش بو‏،‏ ميرهديت الله مى فرستد«‏ منع مى كند<br />

كه صد سا بلند نكنند».‏ بتد عتنائى نمى<br />

كنند بعد » خو با طلا مى ند كه بريزند خانه <br />

با خبر مى شوند،‏ خامو قتى بهم بريزند»‏ نها سبا<br />

مى شوند.(‏‎30‎‏)‏ حتى خانه خوند ختنه سو بو<br />

صدئى شتند » جمعى سا مى يزند خانه خوند<br />

سبا نها مى شكنند خوند مهمانها مى نند».‏<br />

خوند هم به ما جمعه شكايت مى كند كه خبر ند چه<br />

كرند.‏ كا مير هديت الله بالا مى گير‏.‏ يعنى هركس<br />

شير بخوهد مهمانى بدهد با ين ملا ستمگربر مى<br />

شو‏.‏ بيگلربيگى با عفيف با مهما شته مطر هم<br />

نها نجا بر » خوسته الله ميرهديت ست.‏ شته<br />

بگير تنبيه كند».‏ حاجى نصيرلملك سابق لذكر مطلع مى

102<br />

شو جلوگير مى كند(‏‎31‎‏)‏ .<br />

يا مشاهد كنيد شير 1892 چه مى كند.‏ يكى <br />

ها ژئيه 1892 ميرهديت الله عصا خو برشته<br />

با چند نفر طلبه فته پشت با كفش ها كه نها <br />

مرها نجا لبا كهنه فرشى مى كرند » نها <br />

نجا بير كر كه مر خل هم نبايد معامله كنند»‏<br />

خو نا ها » بيچا مى هد خفيفه نويس مه <br />

با كر ست».(‏‎32‎‏)‏<br />

با هم ملايا سليقه كه ختلا فتد مى تفا يا<br />

گر مر عا مى شد.‏ يل ختلافا 1893 بين<br />

يك سا بالا مى گير‏.‏ الله ميرهديت جمعه ما<br />

جلوتر ميرهديت الله قدغن كر بو كه ها جمعه<br />

كاكين بسته باشد حالا ما جمعه عمدتا مخالفت با<br />

ميرهديت الله حكم كه جمعه كاكين با باشد.‏<br />

‏«ميرهديت الله جماعى طلبه جمع كر بو كه با<br />

چو بيگلربيگى به تكاپو مى فتد كند».‏ نز جمعه ما<br />

ميرهديت الله يك يك شب مسجد مى ماند بلو<br />

مى كند سرنجا ما جمعه مى خوهد تا كوتا بيايد <br />

قبو كند مغا ها جمعه بسته بمانند تا مير هديت<br />

نا يت ين بالاخر بيايد.‏ پائين خرشيطا الله<br />

تما كنم با چه 1899 شير تفا مى فتد.‏<br />

محله بيا شير عرسى ست مطر هم شته ند.‏<br />

حالا يگر » پسر قا ميرهديت الله با چند نفر طلبه<br />

مى يزند خانه نها مر مى نند عيش نها منغض<br />

مى كنند».‏ نها محله جمع مى شوند به قد 300-200<br />

نفر مى يزندخانه ميرهديت الله،‏ سنگ يا<br />

پرتا مى كنند مى خوستند خانه خر كنند.‏ خو<br />

خوند بير مد نها ستمالت عذ خوهى مى<br />

كند.‏ بعد،‏ شوهر مر ين نها پيش مير مى ند<br />

بر عذخوهى كانها » طلا مى يزند مرها مى<br />

نند».‏ يك شب بعد مرها محله بيا به خانه مير مى<br />

مى نند قع بقد » پسرنش الله هديت مير يزند<br />

حتى يرجامه پايش بير مى كشند».‏ بيگلربيگى باخبر<br />

مى شو‏.‏ فر يا مى فرستد بر پركند مر لبته<br />

چند پيشتر كسى قر شر حمل مى كر به فسا،‏<br />

» فرسنگى شير مى فرستد يك الله ميرهديت قا<br />

شربها مى گيرند تما مى شكنند».(‏‎33‎‏)‏<br />

ستبد هن عمل<br />

صاحب ين عكس حا سيد على كبر فا سير يكى<br />

ملاها با نفو شير به مانه ناصرلدين شا قاجا ست.‏<br />

معرفى نوشته ند ‏«سيد علي كبر فا سير مجتهد<br />

بزگ فا عصر ناصر ما مير شير سا<br />

1256 قصبه ‏«‏سير»‏ فا قع گرمسير متولد شد.‏<br />

پس تما تحصيلا عتبا‏،‏ به شير مد محله<br />

سحا بگ ساكن گريد.‏ ميا علما برجستگي ، بين<br />

عمو مر حتر بسيا بربر ژيم ستبد عصر<br />

خو ستعما خاجي،‏ شخصيت مبا برخو بو <br />

با توجه به ستبد فسا خلي يك سو نفو پرمنه<br />

ستعما سو يگر،‏ مبا يشا گسترگي هميت <br />

بسيا برخو ست»(‏‎34‎‏)‏ . صل نسب نمى نم<br />

چند يك بيما پس 1901 <strong>16</strong> مى نم لى<br />

گذشت.‏ سلسله مرتب شيعه چه موقعيتى بو برمن<br />

شن نيست لى برخلا چه با نوشته ند،‏ نه<br />

با ستبد مبا مى كر نه با ستعما‏،‏ لين گزشى كه<br />

) 1298 سا به مضا يم سير فا ها گوئى <br />

1881) مربو مى شو‎35)‏)‏ كه شير يك يهو<br />

ها ظر عرقى ست شته به خانه يكى مسلمانها<br />

مى بر‏،‏ فا سير كوچه » به شخص يهو مى<br />

يهو ها لف » بعلا مى شكند»‏ ظر سد<br />

مى بر‏».‏ گرظر شكستن بتو با حساسا مذهبى<br />

فا سير ماست مالى كر‏،‏ لف ترشيد حتى توجيه<br />

سرستى مذهبى هم ند‏.‏ شب كه مى سد حالا هما

103<br />

شر منع چسباند كه » چر مى كاغذ سير فا خانه<br />

فرشى ما مى كنى.‏ ملاها خوتا منع كنيد كه متصل<br />

ماشر مى خرند»‏ تهديد مى كنند كه گر به گوئى<br />

هايش مه بدهد،‏ خوهند كشت فحش يا مى<br />

به منبر مى كيل مسحد سير بعد،‏ فا هند.‏<br />

متن علاميه مى خوند « مى گويد موعد قتل يهو سيد<br />

بايد نها قتل كر‏»‏ عد مى هد كه پس سپر شد<br />

قتل حصر على » كفن به گر مى ند جميع يهو <br />

قتل خوهم كر‏».‏ حاكم لايت به تشويش مى فتد كسى <br />

مى فرستد پيش فا سير ين گفته سخيف يا<br />

مى كند كه » مگر قتل يهو به ست توست.‏ ين كالتى<br />

ست»‏ متهم مى كند كه مى خوهد فا مملكت<br />

ير بهم بزند غتشا كند فا سير جو مى<br />

گويد » بايد شر فرشى مطربى موقو كنند.‏ حتى<br />

لف ها خو بترشند لبا ها فاخر نپوشند»‏ گر«‏<br />

نكرند،‏ من نچه بايد بكنم خوهم كر‏».‏ ناگفته شن ست<br />

كه با حاكمى كه بر خويش حق قتل يهويا قائل ست <br />

با ملائى ين چنين ندگى يهويا شير به شد مختل مى<br />

شو‏.‏ » تر لو‏»‏ همه خانه نشين شد خانه ها<br />

خو بسته كسب خو ست كشيد ند غلب مطر<br />

ها كه عمدتا يهو بوند،‏ نيز لف ها خو ترشيد<br />

ند.‏ گرچه جزئيا خبر نديم لى بعيد نيست كه »<br />

بسيجى»‏ ها شير به ما ناصرلدين شا هم ست به<br />

كاشد باشندچو با خبر مى شويم كه ‏«چنا شوشى<br />

جميع يهويا‏«‏ نيست»‏ تحرير كه شد پيد يهو محله<br />

پنها مسلمانا خانه ها يرمين خو ها سبا<br />

كر ند»(‏‎36‎‏)‏ لبته فا سير مجد بالا منبر گفته<br />

ست » قتل يهوگذشتم نها بخشيد‏»‏ لى شن<br />

نشد كه چه كر بوند كه بخشيد شوند.‏ چند نمى<br />

گذ با فيل فا سير يا هندستا مى كند ين با <br />

به محله يهويا مى فرستد با ين تهديد كه » ما<br />

شو حكما مى يم شما قتل خوهم كر‏.‏ منتظرباشيد».‏<br />

باحاكم ست به كا مى شو‏.‏ ملايا يگر هم جمع مى<br />

كند فا سير هم هست.‏ مى كوشند با له برها <br />

شير كه يد نمى بدشا صل ساكت كنند لى <br />

سير فا سبز چر با ين كه بو ين قعيت كنند.‏ خر<br />

گرفته يهو محله طر شهرهرشب شر لو »<br />

» سير فا نسبى شد خانه ها مى نمايند»(‏‎37‎‏)‏ . با <br />

طايفه يهو‏»‏ هم مى شوند ظاهر » كسى به نها يتى<br />

نمى كند لى خيلى با حتيا كوچه با حركت مى<br />

كنند».‏ خبر مدخلا گوئى ها فا سير به تهر<br />

مى سد.‏ ناصرلدين شا به حاكم ستو تلگرفى مى هد كه<br />

مرلايتى مدخله شخص كيست كه » مى خوهد ين<br />

مملكتى بكند»‏ يا بايد سو لا كر به طهر بفرستيد<br />

يا نكه بر كربلا.‏ حاكم تهر مهلت مى خوهدعد مى<br />

فا مى كنم يهو‏»‏ حضر » كه به گفته خو هد<br />

سير هم گربه كربلا نفرستم مى فرستمش به فا سير<br />

كه لايد گا خو ست.‏<br />

حاكم به عد عمل نمى كند حكومت مركز هم نبا<br />

فضايا نمى گير‏.‏ ما يا نمى گذ با فا سير<br />

ست به كا مى شو‏.‏ گز يل 1882 مى خونيم كه<br />

با فا سير‏«‏ بنا بد سلوكى به جماعت يهو گذ‏،‏<br />

هر لف نها مى بر چو مى ند كلا پا مى<br />

كند».‏ يش سفيد يهو به حكومت شكايت مى كنند.«‏<br />

حكومت هم چند بند نيستند بلكه تغيير هم به نها كر<br />

ند»‏ به گفته خفيه نويس بريتانيا«‏ بنظر مى يد كه نتونند<br />

كا شير . ممانعت نمايند»(‏‎38‎‏)‏ على كبر سيد قا<br />

بالا مى گير‏.‏ مجلس حكومت ظلم تعد فا سير<br />

به جماعت يهو صحبت مى شو حاكم كه قر ست حافظ<br />

سلا » حفظ ين كه مدعى مى شو باشد مر منيت<br />

مى كنم.‏ نمى تونم سيد مغز شهربير كنم محض<br />

خاطرطايفه يهو‏».‏ جريا به طلا ظل لسلطا مى سد<br />

صفحا صفها حاكم سفا كه حتى جالب ين <br />

جنو هم مى يد كه » چر شير نقد بى نظم باشد<br />

كه سيد على كبر فا سير ين جوظلم تعد به يهو<br />

ها بكند.‏ گر سيد تر ين فقر نكند حكما مو موخذ<br />

سخت خر بلد خوهد شد»(‏‎39‎‏)‏ . حاكم هم نسخه <br />

تلگر بر فا سير مى فرستد هم عتنانمى كند<br />

مى شويم كه مير باخبر تا فتد.‏ نمى تفا هم چيز <br />

عبا غه كه » طايفه يهو هم سپر ست»‏ كم ظلم <br />

ستم به يهو ها نمى كند.‏ » متصل نها مى گير‏،‏ چو<br />

مى ند جريمه مى كند».‏ گذشته،‏ هرچه هم كه بابت<br />

ماليا نها مى گير » بكلى قبض نمى هد»‏ . بر<br />

شد كه ميرعبا هم قد <strong>15</strong>0 توما بد قبض خذكر<br />

ست حاكم هم كه به حتما يا ين ضافه ستاند ها<br />

سهم مى بر حمايتى حق يهويا نمى كند(‏‎40‎‏)‏ . خبر<br />

ظلم تعد به يهويا شير مجد به تهر مى سد.‏ ين<br />

با ير مو خاجه به حاكم شير تلگر مى فرستد كه<br />

» عايت حا طايفه يهو بنمايند»‏ مخصوصا حاكم<br />

مى خوهد كه به يا ستانى ها ميرعبا هم سيدگى<br />

كر ين ضافا پس بگيرند » كس يگر ضابط<br />

نها نمايند»(‏‎41‎‏)‏ . به نظر نمى سد كه حكومت ست به<br />

قدمى باشد.‏ چند هفته مى گذ خبرنديم كه<br />

يا تهر باستو سيد ست يا ين كه عما محلى<br />

سرنجا تصميم به بركنا مير عبا مى گيرند لى <br />

پس گرفتن ضافا گزشى نديم(‏‎42‎‏)‏ .<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

104<br />

مشكلا مر بدكر ملايا به گوئى ها فا<br />

يگرملايا شد.‏ نمى محد ها مطر يهويا به سير<br />

هم ست كمى ندشتند.‏ ،1882 مير محمدعلى پيشنما<br />

مسجد نو موعظه مى كر يكى ها سيد مستحقى<br />

كسى هم به مى خوست.‏ كمك حاضر مسجد<br />

مساعد نمى كر‏.‏ مير محمد على سيد خوست كه<br />

تما كند تا بتوند موعظه كند لى سيد كوتا نمى مد.‏ »<br />

مير محمد على مى گويد سيد بيچا مى نند».‏ ضه<br />

خو يگر كه جمع حاضربو به مير محمد على<br />

تند مى گويد » هم مى گويد تو سر مى نند».‏<br />

پسر ين ضه خو فا پدپرخا مى كند«‏ هم<br />

مثل پد ياتر مى نند»(‏‎43‎‏)‏ . ظاهر ملايا ست به<br />

كتك شا بسيا بو‏.‏ سامبر 1883، ملاعبدالله<br />

نامى سرمنبر بعضى گوشه كنايه به ملاها شهر مى ند.‏<br />

قا ميرهديت الله پيشنما كه مسجد حضو شته<br />

مى گويد » مشاليه منبر به يرمى كشند تو سر<br />

يامى نند».‏ ضه خونها جمع بشد به حكومت شكايت<br />

مى كنند كه گرين گونه باشد،‏ كسى نمى توند ضه بخوند.‏<br />

حكومت هم ما جمعه شهر كمك مى خوهد ما جمعه<br />

هم خوها تنبيه كسانى مى شو كه ملاعبدالله كتك <br />

بوند.‏ مير هديت الله پيشنما جو مى هد » به حكم<br />

من من تنبيه نمى كنم».‏ خو ما جمعه ست به<br />

كا مى شو كتك نندگا تنبيه مى كند به ملاعبدالله<br />

هم يك قبا خلعت مى هد كه شايد قا قضيه بخوهدلى<br />

نمى خوبد.(‏‎44‎‏)‏<br />

مدتى بعد،‏ 1889 بين يك شخص قانى با يك نفر<br />

يهو برسرتوما عو مى شو‏،‏ قانى لگد به شكم<br />

يهو مى ند كه پس سه مى مير‏.‏ قو لملك-‏<br />

حاكم شير‏-‏ قاتل به ند مى ند‏.‏ خوند فا سير<br />

پاپيچ قو لملك مى شو كه » مسلمانى بر يهو چر<br />

حبس كر يد».‏ گرچه يكى يگر ضامن قاتل مى شو <br />

حبس مرخص كرند لى » حاجى سيد على كبر خيلى<br />

ميل يت به يهو ها برساند . گر تر حكومت<br />

ندشت تا بحا نها قتل عا كر بو‏»‏ مه مى هد<br />

‏[فا على كبر سيد حا خصوصا ين علما قا ين »<br />

سير‏]‏ كوچه با باغا هرجا سبا عيشى ند<br />

مى فرستد سبا نها برهم مى نند»‏ ظاهر مامو<br />

لت فخيمه نيز ممانعتى نمى كنند(‏‎45‎‏)‏ . با مدتى بعد<br />

با خبر مى شويم كه خانه شير مهما بو 4 نفر<br />

مطربها يهو هم نجا بوند،‏ فا سير » جمعيتى<br />

مى فرستد يك مرتبه خانه مى يزند.‏ سبا ها مجلس<br />

مى شكنند چها نفريهو مى گيرند مى برند خانه<br />

حاجى سيدعلى كبرحبس كر ند».‏ فا سير هم » صبح<br />

چهانفر يهو سرترشيدند تنبيه كاملى كر نه<br />

نمو‎46)«‏)‏ . با مستى مدسه مى گذشته<br />

‏«طلا مدسه مى گيرند مى برند خانه حاجى سيد<br />

على كبر ] فا سير‏]‏ حد شرعى مى نند».‏ 40 تايانه<br />

كه به مى نند غش مى كند.‏ » چهل تايانه يگر <br />

خانه بير بحالت مر مى نند غش به حالت<br />

مى ندند»(‏‎47‎‏)‏ . با خير سر ها فا سير‏،‏ مطر<br />

ها يهو شير تر » هيچ جا نمى ند»‏ حتى<br />

خبر يم كه » كوچه بانمى تونند تر نمايند»‏ <br />

يضا . ند»(‏‎48‎‏)‏ شد متفر ملوكا » به ها غلب<br />

همين سا‏،‏ شخصى خانه خو شير مهمانى شت.‏<br />

» سبا طر شربى شته ند».‏ يكى همسايگا ين<br />

شخص مير محمد حسين يز پيشنما بو كه مى<br />

فرستد پيش مير هديت الله پيشنما بر يو به منز<br />

شخص طلبه مى طلبد مير هديت الله هم چهاپنج<br />

طلبه مى فرستد كه به منز شخص يو مى برند.‏<br />

مهما ها كه غلب مها قو لملك بوند،‏ فر مى<br />

كنند » صاحب خانه مى گيرند.‏ سبا مجلس تماما<br />

خر مى كنند.‏ حتى يرمين خانه مى ند.‏ چند قربه<br />

شر بو نها مى شكنند».‏ قتى طلا صاحب خانه<br />

مى شوند هما لملك خانه قو نزيك مى برند <br />

مهما ها فر به همر تعد فر يگر برسرشا مى<br />

يزند ضمن نجا صاحب خانه » طلبه ها به قد قع<br />

مى نند».‏ مير هديت الله پيشنما به قو نامه مى نويسد<br />

كه ين شخا تحويل بدهيد تا تنبيه كنم.‏ قو لملك<br />

طفر مى پيشنما با صر مى كند.‏ قو لملك عكس<br />

لعمل تند نشا مى گويد«‏ ين هرگيها چيست كه<br />

مى كنيد؟ حكومت هم خانه كسى نه نمى كند.‏<br />

چه خبر ست؟»(‏‎49‎‏)‏ . ميرهديت الله به همر پيشنما<br />

يگر مى ند به عتر مدسه خا بست مى نشينند<br />

يگر ملايا هم مى خوهند به نها بپيوندند كه كسى<br />

نمى . قو لملك هم به حاكم يالت شكو مى كند <br />

هم ستو مى هد كه سه پيشنما شهر خر كنند لى<br />

نمى كنند(‏‎50‎‏)‏ .<br />

ملا يگر‏-‏ قا مير محمد على پيشنما‏-‏ هم گير مى<br />

هد به تنها عكا شهر كه » شنيد نها مى يند عكس<br />

نها مى ند‏.‏ بايد حكما شهر بر‏»‏ تهديد مى<br />

كند » گربير نر با حمعيت مى يم تر شهر بير<br />

مى كنم»‏ . جالب ين كه همين يا شير خانه <br />

ضربى هم بو‏«‏ سا قر بو سو ختنه خوند<br />

جمعى سا مى يزند خانه خوند سبا نها مى<br />

شكنند خوند مهمانها مى نند».‏ خوند به ما جمعه<br />

شكايت مى بر ما جمعه هم حاكم مى خوهد كه<br />

ستبد هن عمل

105<br />

سا تنبيه نمايد كه خبر ند چه مى كنند.(‏‎52‎‏)‏<br />

سا 1892 ميلا ست ميرمحمدعلى پيشنما يكى <br />

ملايا شير ست كه به ضديت يت معتقد به<br />

مذهب يگرشهر شهر ست ژئيه » 1892 فته ست<br />

حتى « فحش به منه تجا يكى حجر <br />

نوكر مسلما هم نگذشته نها » تهديد كر كه گر<br />

نوكر خا مذهب كريد تنبيه سياست به شما<br />

خوهم كر‏».‏ بدكر به نجا ساند كه به تجا منى<br />

هم تهديد يا كر كه » گر يگر شاگر مسلما گرفتى<br />

پا پا خوهم كر‎53)«‏)‏ . حكا هم كه بى بخاتر<br />

هميشه تنها نظا گر همه ين بدكر هاهستند كا<br />

نمى كنند.‏<br />

مدتى نمى گذ كه با گر كشى ها خوند فا سير<br />

يم.‏ خانه شير مرسمى بو مطر شته<br />

سيدمى فرستد مطر سه نفر طلبه » سير فا ند.‏<br />

ها مى گيرند مى برند پيش يشا‏»‏ معلو نيست برسا<br />

چه موينى » تايانه يا مى نند سرنها مى ترشند»‏<br />

. همين كه ين خبر به بيگلربيگى مى سد هم پاكا محله<br />

چو مى ند كه چر به موقع مطلع نكر ست حالا<br />

هم » جميع كدخديا پاكاها فته ند مسجد نو بست<br />

نشسته ند كه ما كدخدئى نمى كنيم».(‏‎54‎‏)‏<br />

مركز لت منصو حاكم فا يالت شير گرچه<br />

لى » حاكما صلى»‏ شهر ملايا ند كه گر كشى مى<br />

كنند هركه بخوهند مى گيرند حتى تايانه مى نند.‏<br />

نبو‏.‏ مسايل محد ين به ملايا كشى گر خلا لبته<br />

ژنويه 1893 خبر مى سد كه مسجد جامع بسا تعزيه<br />

خونى برپاست.‏ سيد عبدالله كه پيشنما مسحد طپاليا بو<br />

» پند نفر طلبه برشته يخته برسرتعزيه خونها بانى،‏ <br />

ين ميانه سه نفرسرشا شكسته يك نفر يرست <br />

پا بچه سقط كر بو‏».‏ بانى چند به شكايت پيش<br />

حاكم فتند پيشنما هم به فا سير شكايت بر لى<br />

سيدعبدالله مدعى شد » ين تعزيه خونى مسجد حر<br />

ست بى حرمتى شد سب مسجد ند»‏ .(55)<br />

مر مر ندگى ستم به ملايا ها كا خلا<br />

عا محد نمى شد.‏ با يك يگر هم ساگا ندشتند.‏<br />

حاجى شيخ جعفر پيشنما به موقوفا شيخ محمد طاهر<br />

پيشنما نظرشت مى كوشيد ين موقوفا ستش <br />

خا كند.‏ ميا شا مشاجر پيش مد يپر حاجى<br />

شيخ جعفر پيشنما يخته » بوند خانه كه خانه شيخ<br />

محمد طاهر خر كنند».‏ شيخ محمد طاهر هم فركر<br />

مسجد حاجى نصيرلملك محضر قا ميرهديت الله<br />

پيشنما بست مى نشيند».‏ شيخ جعفر پيشنما هم بيكا<br />

نمى نشيند.‏ يگر ملايا هم سو با خو ستشها مى<br />

گير كه شيخ محمد طاهر فاسق فاجر ست بايد <br />

خر بلدكر‎56)«‏)‏ كه نمى نم ين چنين كر بوند يا<br />

خير.‏ جالب ين كه نحصا غا هيز شهر شير هم با ما<br />

جمعه ست كه گرچه مهايش 500 توما مدخل<br />

بر ند لى ضع ناهنجا هيز غا » تفا نكر‏،‏<br />

همين قسم مثل كسير شد ست».(‏‎57‎‏)‏<br />

كتبر 1894 بين ملا يگر،‏ ين با بر موجب<br />

سى تومانى سا گير پيش مى يد.‏ مد مدسه<br />

هاشميه مى مير صاحب يو تديس به قا شيخ حمد<br />

غولى پيشنما گذ مى كند با سالى سى توما مقر‏.‏ قا<br />

ميرهديت الله پيشنما ين برنمى تابد مدعى مى شو<br />

كه » مدسه نامبر تحت ست مقر ساليانه<br />

هم بايد متعلق به باشد.‏ جماعتى خو جمع مى كند تا<br />

» قا شيخ حمد كتك بزنند»‏ قا شيخ حمد هم جماعتى<br />

جمع مى كند تا چنانچه پير قا ميرهديت الله<br />

ست پا خطاكرند نها به ست هديت نمو نها<br />

هم بزنند.‏ جند فضا شير به شد منيتى مى شو تا<br />

يو صاحب جنا مى كند كه گرچه كه حاكم مدخله ين<br />

ين كا به قا شيخ حمد گذ كر لى » من خو ين<br />

فقر پيش صاحب يو به جهت شما معين مى كنم»‏<br />

خو چشم يد نچه » ست كر شلو مقصو گرهم<br />

يد با‏»‏ كه قا ميرهديت الله هم عجالتا ساكت مى<br />

شو‎58).‏)‏<br />

خربكا ملايا ندگى مر مر گرچه گا به تفاسير<br />

متفا شا مو ها مذهبى بط پيد مى كر لى<br />

مو يا هم بو كه ين گوئى ها خربكا ها بطى<br />

به ين باها ندشت.‏ به يك تعبيز باتابى بو يا خوستن<br />

ها نظر تنگى ها فر‏.‏ مجسم كنيد ژئيه 1895 بين<br />

گير ختلا جمعه ما شير پيشنماها تن <br />

پيش مى يد برسربستن يا نبستن كانها جمعه.‏ <br />

ميرهديت الله » قدغن كر كسبه كاكين خو ببندند»‏<br />

– به گما جمعه ما على پيشنما محمد مير قا لى<br />

من نه به خاطر مر بلكه به خاطر مخالفت با ميرهديت<br />

الله حرفشا ين بو » كه كا خلا شر ست.‏ بايد حكما<br />

كاكين جمعه با نمايند».‏ حكومت هم جاچى مى<br />

فرستد باها كه » به حا كسى كه جمعه كا<br />

خو بانكند».‏ همين كه ين خبر به ميرهديت الله مى<br />

كر جمع خو با سلحه نفر پنجا صد » به قد شد<br />

كه گربخوهند كاكين خوبا نمايندجنگ حها كنيد».‏<br />

ضع مر بيچا مجسم كنيد كه ين گونه گرفتا بين<br />

په بايد كر‏.‏ نمى نند قع به مجنو يونه سته <br />

حكومت هم كوتا نمى يد برهما خط پيشين فعاليت مى<br />

كند كه گر با نكنيد،‏ فلا بهما ست بالا گرفته <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

106<br />

به ميرهديت الله پيغا مى هد كه » گربخوهى هرگى<br />

فرهم بيا فو به فتضا شهربيرنت خوهيم كر‏».‏<br />

ظاهر ين با نوبت ميرهديت الله بو كه عقب نشينى كند<br />

جمعه مغا ها با مشغو كسب بوند.‏ با ين همه<br />

غتشا عد طمينا مه يافت.‏ جمعه هم بو كه<br />

» پا كاكين با بو‏،‏ غلبى كسبه كاكين خو <br />

بسته بوند هركس هم كه با كر بو تا بعد ظهر بيش<br />

با نبو‏»‏ شن (59) . ست كه باين خربكا ها ضعيت<br />

قتصا نامساعد باشد.‏ يك ما بعد،‏ ناخوشى تب نوبه هم<br />

سيد شد گرفت به طو كه » پنجا شصت نفر<br />

مى ميرند»‏ .(60) ين جا هم ملايا گو مى شوند<br />

فا سير جمعيتى مر جمع كر به مصلا<br />

مى بر‏«‏ جهت عا نجا،‏ پس گريه يا ضه<br />

موعظه خوند ند ستغاثه كر ند كه ين ناخوشى <br />

شير برطر شو ين گرنى مبد به نى شو‎61)«‏)‏<br />

. لبته كه ين چنين نمى شو لى » حسن»‏ ين كاين<br />

تو بيما بهبو بر مر كشيد كه با نتظا ست<br />

كوتا مد‏،‏ مى تو به هما هميشه به ندگى نگل<br />

فا هم خوند بعد،‏ كه يك ما خبريم . مه خو <br />

مر گرچه . بر‎62)‏)‏ ستغاثه عا به مرسم مر سير<br />

بر بهبو ضع به مرسم عا ستغاثه مى برند لى<br />

خوشا هم خريد مين ها خالصه غفلت نمى كرند <br />

هم قنا يگر به صاحب مى شدند.‏ نومبر 1895<br />

ما جمعه شير به پسرخو فته بو به » چونكه<br />

بعضى مو خالصه خريد ند»(‏‎63‎‏)‏ . سا<br />

بعد خبر يم كه پسرحاجى سيد على كبر فا سير »<br />

مى خوهد بز قنا ير كه يك سنگ ، ببر‏».‏<br />

مالكين قنا به حاجى سيد على كبر شكايت كر تظلم مى<br />

طلبند،‏ لى ‏«‏نها جو كر‏».‏ مالكين هم قنا بى <br />

پسرسيدعلى كبر پر مى كنند قا هم » مسجد<br />

نو ملاء عا مالكين قنا بسيا مى ند كه يك نفر <br />

كه مقاما ين مو عبر ست».(‏‎64‎‏)‏ مو به مشر نها<br />

حكومتى نيز حا سيد على كبر حمايت مى كنند.(‏‎65‎‏)‏<br />

خفيه نويس بريتانيا ست نوشت كه » ين شهرقسمى<br />

قع شد كه هيچ كس تكليف خو نه شرعا نه عرفا نمى<br />

ند»(‏‎66‎‏)‏ ناگفته شن ست كه پى مدها ين ندنستن<br />

برما علا هد.‏ مى نشا خو ندگى همه عرصه ها <br />

مر خو فرستا مر پى نخو سيا‏،‏ ملايا كاها<br />

يگر هم مى كر ند كه صفحا پيشين به نمونه هائى<br />

شا كر شير 1897 . هم گرنى يم هم<br />

شيو گلو ، با ملاها ست به كا شد بوند«‏ شبها<br />

سر گذ باها ضه خونى مى كنند مگرخدند حم<br />

كند»(‏‎67‎‏)‏ . لبته تنها قا ها نبوند كه نت پد<br />

سببى بستگا يگر گرفتند.‏ مى خويش بهر حانى<br />

نسبى شا هم بدكر شتند نت خو ميكرند.‏<br />

پسر ما ميرهديت الله پيشنما به ختر كه خانه<br />

شا خامه بو » تعلق خاطر پيدكر بو‏،‏ ختر <br />

تعر ين كا شته،‏ پسر با تفنگ ختر مقتو مى<br />

سا‎68).«‏)‏ طلا نديم كه قاتل مجا كر باشند.‏<br />

برخلا عائى كه غلب مى شو‏،‏ ملايا جو عمد <br />

مذهب ندشتند بلكه مذهب بر ما ها يگرشا<br />

پسرعمه جنا كرند-.‏ مى حتى سوء ستفا ستفا<br />

به ستو با بانك بد حسابى مى كند مجتهد قا على قا<br />

ئيس بانك حكومت چند حبس مى شو‏.‏ بديهى<br />

ست كه مجتهد چنين » گستاخى»‏ بر نمى تابد با »<br />

ساير علما»‏ تعد تجا مى ند » مسجد نو بست<br />

مى نشينند » به حكومت ظها كرند كه ما نمى خوهيم<br />

شير حاكم بر‏».‏ شير ، بانك باشد بانك شير <br />

هر كه بو بربر فشا بست نشينى مجتهد جو شايسته<br />

كه » چنانچه مر بانك نمى خوهند،‏ نرند با<br />

معامله نكنند.‏ بانك كه كا به مر ند‏.‏ خوشا مى<br />

ند با معامله مى كنند»(‏‎69‎‏)‏<br />

مطر سته 1898 مجسم كنيد سامبر يگر سو <br />

هم سر به محض مى شوند شير به صفها <br />

به حما كيل مى نند.‏ ملا گر كلفت شهر حاجى سيد<br />

على كبر پيشنما مد مطر ها با خبر مى شو‏.‏ » مى<br />

سرحما‏،‏ حكم مى كند تما لفها قا نها مى<br />

ترشند»‏ با همين شير‏،‏ پنج شش قر شر<br />

متعلق به بهجت لملك به يك يهو مى گذند كه<br />

ببر كانسر غنى ‏«حجر ستم گبربگذ‏».‏ با<br />

خبر به سيدعلى كبر فا سير مى سد«‏ چند نفر سيد مى<br />

فرستد تما نها مى شكنند».(‏‎70‎‏)‏<br />

حتى شامل مشربا شكستن ها بى سابقه نبو ين لبته<br />

تى فرنگى هم مى شد.‏ 24 صند برند به جهت<br />

نس تاجر مسيحى بوشهر شير مى كرند.‏ سيد<br />

على كبر فا سير » مى فرستد كانسرئى كه حجر<br />

خوجه نس ست ميا كانسر تما مى شكنند»‏<br />

بر كه بو 600 توما حد به نس مالى يا<br />

قم قابل توجهى بو‏.‏ به لت شكايت كر لى بعيد ست<br />

كسى به سيد باشد.‏ لى ين ستا نباله پيد<br />

مى كند شن مى شو كه شركت مزبو تحت حمايت<br />

فرنگى ها بو ست » حكومت سخت مطالبه غرمت نها<br />

به با ظهر هنگا سد مى سير خبر به فا ند»‏ <br />

كيل مى به هل كسبه مر فريا مى كند كه »<br />

مرما خو فرنگى مبا ست،‏ بزنيد،‏ بكشيد».(‏‎71‎‏)‏<br />

غتشا فرينى ملايا به جائى مى سد كه حتى با<br />

ستبد هن عمل

مر هم با مى كنند.‏ 1900 ميلا يك ند سا<br />

منى شير ساكن شد به مد مر مى پر‏.‏ ملا<br />

حمد پيشنما » جمعيتى برشته مى خوسته بريز خانه<br />

مشاليه خانه تش بزند سبا غا نمايد كه ما<br />

نمى خوهيم منى محله ما ساكن باشد»‏ بيگلربيگى چند<br />

فر مى فرستد تا با به ند سا منى صدمه نزنند<br />

محله بر‎72).‏)‏ سا مى كنند كه ند توفق لى<br />

گوست منزلى 1900 نزيكى مسجد مشيرلملك<br />

مجلسى بو مطر هم شتند.‏ قا مير محمد على<br />

پيشنما حولى خانه عبو مى كر‏،‏ قر صد<br />

مطر مى شنو‏.‏ » با تبا مى يزند خانه مطربها<br />

كتك يا متفر مى كنند هل خانه هم يت<br />

كر بعضى سبا نها هم تبا مير محمد على بر<br />

ند».(‏‎73‎‏)‏<br />

سا لت 1901، ير مى كوشد شتن سند مثل<br />

گذنامه مرين بر متقاضين سفر جبا كند.‏ به<br />

همين ليل به كاگزشير ستو ميدهند كه مساجد<br />

با بچسباند كه يرنى ها بر سفر به بير ير بايد<br />

تذكر بگيرند طبيعتا بايد مبلغى هم بپرند.‏ يك سو،‏<br />

مر عصبانى مى شوند چو فكر مى كنند كه كاگز بر<br />

خو منبع مد ست كر ست سو يگر،‏<br />

يك پس چسباند علاميه » حا سيد على كبر<br />

پيشنما جماعى طلا غير برشته مى يد مسجد<br />

نو بلو مى نمايد».‏ علاميه پا مى كنند به خانه كاگز<br />

هم يو مى برند هم خانه مير على مجتهد بست<br />

مى نشيند كه لبته هايش نمى كنند هم جو مى هد<br />

كه بدعتى كانيست،‏ بلكه حكم لت ست.‏ حاجى سيد<br />

على كبر فا سير مى گويد«‏ ما نمى خوهيم ين حكم<br />

نامشر معمو شو‏»‏ گرچه مغا ها بوسطه عيد تعطيل<br />

بو‏،‏ فا سير مغا مى كه بر توقف<br />

كامل ين حكم مغا ها با كنند.(‏‎74‎‏)‏<br />

هما طو كه جا يگر نوشته ، مشكل صلى ما<br />

يرنى ين ين ست كه كمرما يربا بختك يك<br />

سو كه ينى ستبد يكى خم مى شو‏.‏ گانه ستبد<br />

ملايا عما مى شو يگر هم ستبد سلطنتى كه <br />

سو شا حكا عو نصاشا بكا مى فتد.‏ ين <br />

پايه ستبد به يك تعريف مكمل يك يگر بو ند يك<br />

يا كه محدكنند نه ين ند تكميل»‏ مى كر » يگر<br />

1303 نمونه بدهم،‏ باشند.‏ بگذيد يگر يك ها <br />

هجر خبر يم كه ضا شير هميشه خربتر شد<br />

ست » شهبا شهر يا مى شو بقسمى كه شب<br />

هيچ كس خانه خو تر خو نمى .« بيگلربيگى<br />

هم بقديست نفر بزگى كل كو كه » خوشا<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

107<br />

هستند بحهت محافظت شهر گذ ند كه شبها<br />

بگرند».‏ » بى نظمى بدتر شد‏،‏ ساعت سه <br />

شب مر مى گيرند خو با فانو يا بى فانو‏،‏ تا صبح<br />

نگا مى ند صبح هركس بقد مرتبهم پولى گرفته<br />

مرخص مى نمايند».‏ شهر شايعه ست كه بيگلربيگى با »<br />

ساقين همدست مى باشند»‏ » فرشها سپر به تما<br />

با هستند»‏ » شبى نيست كه هرمحله<br />

شير يا سه خانه بريد نشو‎75)«‏)‏ با ين صف،‏ نه<br />

فا سير شكو مى كند نه ميرهديت الله پيشنما<br />

چما بسيج مى كند!‏ بعد يگر سالها مى گذيم<br />

حو 1901 ميلا‏،‏ يا به‎1319‎ هجر مى سيم <br />

حو مرگ فا سير شير‏،‏ شعا لسلطنه حاكم سفا<br />

شير ست.‏ با خير مى شو كه يكى بزگا » يك نفر<br />

خوجه سيا « كه ين خوجه هم » خيلى تعريف .«<br />

پيغا مى فرستد كه » خوجه خو بفرستد ببينند»‏ كه<br />

نه تنها نفرستا بو گويا جو هم بو كه » مگر<br />

هركس هرچيز خو شته باشد بايد حضر لا ببينند؟»‏<br />

خبربه شعا لسلطنه مى سد » يشا هم حكم كر سه<br />

بعد چندنفر يختند خانه حاجى حمدخا كه<br />

خوجه ببرند،‏ هل منز مشاليه هم تما مربا<br />

خوجه يگرفركر فته ند ستانه حضر سيد<br />

علاءلدين بست نشسته ند».(‏‎76‎‏)‏ ينجا هم تا جائى كه<br />

خبريم عترضى ملايا نبو كه به ما منا مر<br />

چر ست مى كنيد؟ لبته قتى كشيش نگليسى<br />

ملايا عتر مى هد كند مى با مدسه شير<br />

بلند مى شو كه » مستريس حقى ند به مسلمانا <br />

بدهد».(‏‎77‎‏)‏ بالاخر تما كنم بانمونه يگر ستبد <br />

خوكامگى حكومت،‏ چند سالى بعد شعا لسلطنه بركنا<br />

مى شو بعد شير شايعه مى شو كه قر ست بر<br />

گر‏.‏ تما شر عيا علما شير تلگر مهركر<br />

به تهر مى فرستند،‏ هم به صدعظم-‏ عين لدله-‏ هم به<br />

مظفرلدين شا طريق سفا » كه گرحضر لا<br />

شعا لسلطنه حاكم فا شد ند جا بدهيد ما خانه <br />

ما تا مى يم.‏ خاجه لايا به كر خو ندگى<br />

حكومت يشا نديم.‏ سو يشا نى مهتر كه<br />

بفرستيد طاعت يم،‏ ما يشا نمى خوهيم».‏ جو<br />

حضر ندشتيم » ما خيا ست فخيمه هم خوندنى لت<br />

خيا لحسا على بفرستيم به فا لسلطنه شعا لا<br />

نديم يالت حاليه معز نمائيم لى شما به ين<br />

فضوليها چكا ست؟ لت هركس صلا بدند برحسب<br />

قتضا قت حاكم مى كند».(‏‎78‎‏)‏<br />

همين ستا بد نيست ضافه كنم كه به قر نوهم ، هم<br />

شبكة خبر چينا ميرتقى خا شتيم هم بسا

108<br />

سانسو عتما لسلطنه لى ، مدسه بيماستا <br />

بهدشت عمومى هن نبو‏.‏ شيو مو بد<br />

نيست به چند نمونه يگر هم شا كنم.‏ به شا بى خبر<br />

قاجا‏،‏ ناصرلدين شا قاجا‏،‏ خبر مى سد كه ‏«بوتا نمونة<br />

كوچكى هن بو‏»،‏ شا مى گويد،‏ ‏«گُه خو<br />

بو‏،‏ شتر قاطر خر صد هز مرتبه هن بهتر ست.‏<br />

حالا چهل پنجا نفر فرنگى طهر هستند ما عاجزيم،‏ گر <br />

.(79) كر؟»‏ بيايندچه خوهيم نفر هز ساخته شو هن<br />

مو يگر،‏ به همو خبر مى سد كه شخصى قا حسن نا<br />

به لند فته ست،‏ مريه صا كر به ير مختا<br />

مى نويسد،‏ ‏«‏قا حسن بى جا فته ست.‏ نمى نم شما<br />

بايد به ير هر صو يانه؟ ست فته گرفته جا<br />

مرجعت بدهند.‏ خيلى خيلى بد ست پا يرنى ين جو به<br />

فرنگستا با بشو‏.‏ گر جلوگير نشو بعد ين لبته <br />

هز هز به فرنگستا بر يد خوهند فت خيلى<br />

خيلى ثر بدخوهد شت»‏ .(80) مو يگر،‏ صنا<br />

كاشا نوشتند كه ست حاكم،‏ مها لسلطنه،‏ چها كه<br />

نكشيديم.‏ حالا كه » قر مذكو‏...‏ خيا تغيير حكومت <br />

خاطر منا لت يافته،‏ موجب شكرگز ست».‏ شا<br />

خوكامة قاجا فرما ، ‏«جو بنويسيد،‏ فضولى موقو<br />

كنند،‏ تعيين حكومت به ميل عيت نيست».‏ حتى قتى<br />

هالى شر ماند علا شتندكه سرپرستى عباسقلى<br />

خا ضا مند يم،‏ با شا نوشت،‏ ‏«فضولى ست»‏ .(81)<br />

كرملايا – بهمن 1357 به ين سو،‏ حكومت<br />

گر برير‏-‏ ينهم كر شا عو نصا‏،‏ شن<br />

مد‏،‏ مانه ها به سيد كه بر ست<br />

هنو چه بسيا كاهاست كه ستها ما ماند ست.‏<br />

پانويس<br />

نامه 1 كا‏،‏ شما 10 سا پنجم،‏ كتبر <strong>15</strong> 1920 صص 3-2<br />

2 گزشها نظميه محلا تهر‏،‏ به كوشش نسيه شيخ ضائى <br />

شهلا ، تهر 1377 جلد ] 508 منبعد گزشها نظميه]‏<br />

3 هما 524 <br />

4 هما جا 540 <br />

قايع 5 تفاقيه:‏ مجموعه گزشها خفيه نويسا نگليس،‏ به كوشش<br />

سعيد سيرجانى،‏ تهر ] <strong>15</strong>2 1362، منبعد قايع تفاقيه]‏<br />

6 گزشها نظميه،‏ جلد 724 <br />

283 هما تفاقيه،‏ قايع 7<br />

8 هما‏،‏ 523 <br />

9 هما 64 <br />

10 خاطر حا سيا يا خو حشت،‏ به كوشش حميد سيا‏،‏<br />

تهر 1346، صص 311-309<br />

11 گزشها نظميه جلد 740 <br />

12 هما 732 <br />

13 هما 6<strong>16</strong> <br />

14 گز سپرينگ يس به گر‎27، فويه 1907 كتا<br />

محرمانه گزشها بى:‏<br />

نقلا با نگليس موخاجه<br />

مشرطه،‏ به كوشش حمد بشير‏،‏<br />

تهر‎1363‏،‏ جلد 27 <br />

<strong>15</strong> هما 27 <br />

<strong>16</strong> هما گز 29 <br />

17 هما 30 <br />

18 گز سپرينگ يس به<br />

1907 كتا ما گر‎28، <br />

محرمانه گزشها بى:‏<br />

نقلا با نگليس موخاجه<br />

مشرطه،‏ به كوشش حمد بشير‏،‏<br />

تهر‎1363‏،‏ جلد 34 <br />

19 هما 36 <br />

20 گز سپرينگ يس به<br />

1907 كتا يل گر‎24، <br />

محرمانه گزشها بى:‏<br />

نقلا با نگليس موخاجه<br />

مشرطه،‏ به كوشش حمد بشير‏،‏<br />

تهر‎1363‏،‏ جلد 38 <br />

21 گز سپرينگ يس به<br />

1907 كتا ژئيه گر‎18، <br />

محرمانه گزشها بى:‏<br />

نقلا با نگليس موخاجه<br />

مشرطه،‏ به كوشش حمد بشير‏،‏<br />

تهر‎1363‏،‏ جلد 72 <br />

22 به نقل ساله » حرمت<br />

مشرطه»‏ به نقل سائل » <br />

مشرطيت،‏ به كوشش غلامحسين<br />

1374، تهر‏،‏ نژ‏،‏ گر<br />

<strong>15</strong>2<br />

23 هما <strong>16</strong>6 <br />

<strong>16</strong>4 تفاقيه،‏ قايع 24<br />

25 هما 206 <br />

26 هما‏،‏ 340 <br />

27 هما 341 <br />

28 هما‏،‏ 398 <br />

29 هما‏،‏ 399 <br />

30 هما‏،‏ 400 <br />

31 هما‏،‏ 403 <br />

32 هما‏،‏ 410 <br />

33 هما‏،‏ 575 <br />

http://www.tebyan. 34<br />

net/index.aspx?pid=19<br />

667&BookID=54369&<br />

Language=1<br />

1362، تهر تفاقيه،‏ 35‎قايع<br />

139<br />

36 هما 140 <br />

هما‏،‏ 37 140 <br />

41 هما <strong>15</strong>7 <br />

42 هما <strong>15</strong>8 <br />

43 هما .<strong>15</strong>8 <br />

44 هما <strong>16</strong>3 <br />

45 هما <strong>16</strong>5 <br />

46 هما صص 66-<strong>16</strong>5<br />

47 هما 205 <br />

48 هما 337 <br />

48 هما 338 <br />

49 هما 338 <br />

50 هما 339 <br />

51 هما 41-340<br />

52 هما 341 <br />

53 هما 399 <br />

54 هما 400 <br />

53 هما 408 <br />

54 هما 409 <br />

55 هما 423 <br />

56 هما 466 <br />

57 هما 467 <br />

58 هما‏،‏ 470 <br />

59 هما 489 <br />

60 هما 491 <br />

61 هما 491 <br />

62 هما 493 <br />

63 هما 496 <br />

64 هما 521 <br />

65 هما 521 <br />

66 هما 521 <br />

67 هما 524 <br />

68 هما 525 <br />

69 هما 532<br />

70 هما 559 <br />

71 هما 578 <br />

72 هما 6<strong>15</strong> <br />

73 هما‏،‏ 6<strong>16</strong> <br />

74 هما صص 633-632<br />

75 هما‏،‏<br />

76 هما‏،‏ 647 <br />

77 هما‏،‏ 695 <br />

78 هما‏،‏ 725 <br />

79 به نقل عتمالسلطنه:‏ <br />

1350، تهر خاطر‏...‏ نامة<br />

462 <br />

80 نقل برهيم تيمو‏:‏ عصر<br />

بي خبر يا تايخ متيا ير‏،‏<br />

تهر 1332، صص 6-7<br />

قتصا فكا - ناطق:‏ ميت 81<br />

1356 تهر جتماعي....‏ <br />

378<br />

ستبد هن عمل

109<br />

ستعما مذهب<br />

على حصو<br />

يرستا‏:‏ على شرفى<br />

معر ست كه طالبا ست ساخته غر ست.‏ ين شهر بى ليل نيست.‏ بسيا<br />

حركا سياسى جتماعى سرمين ها مستعمر - كه مقالا پيشين تعريف<br />

كر يم-‏ نه تنها مذهب مو علاقه ستعماگر ست،بلكه بز مهمى فعاليت ها<br />

شو‏.‏ مى ها نتخا سرمين ترين عقب فتا تفاقا مو ين يد.‏ مى شما به ستعما<br />

نتخا فغانستا پاكستا به عنو مهد طالبا تصافى نيست.‏ علت بايد يژگى <br />

ها گوناگو مذهب هم نست:‏<br />

لف-‏حكا مذهبى محتو بلامنا ست.‏ مذهب نديشيد شك كر نتيجه<br />

نتقا كر معنى ند گر پيشوئى حكم يا فتوئى بدهد،‏ طاعت بر پير جب<br />

ستفا بزها كه حفظ ستبد كر نهاينه ترتيب،‏ مذهب به ين ست.‏<br />

ستعما ست،‏ عامل مهمى ست.‏<br />

- مذهب متكى به فر ست،‏ بنابر ين گر يك هبر مذهبى بتو ختيا شت يا<br />

بتو مطمئن بو‏،‏ پير هم ست خوهند بو‏.‏ پيشو معمولا خوسته ها پير<br />

خو به با خو تحويل به ين ترتيب جتماعى همگانى كر خوسته ها مر<br />

جلوگير يا به خوست تجويز پيشو محد مى كند.‏ به يا يد سخن كاتر <br />

بربر تريد ژيسكاسن كه گفته ست"‏ ما مو جانشين شا شو نديم."‏<br />

صولا - مذهب نه با فكر كه با ناخوگا نسا سر كا ناخوگا ها منطق نش <br />

نمى شناسند بلكه تابع نگيز ها عاطفى،‏ تر‏،‏ خو سپا ، گريز مسئوليت<br />

هستند.‏ به ين ترتيب بر كسى كه نسانى نينديشد،‏ نسا‏ِ‏ مذهبى بسيا سا قابل<br />

كنتر بهر بر ست.‏<br />

يافت شو گر هست كمترچيز بين ين سفيد ست،‏ يا مذهب همه چيز سيا -<br />

به يكى تحويل تايل مى شو‏.‏ به ين ترتيب عكس لعمل نسا مذهبى بربر<br />

نگيز ها كاملا قابل پيش بينى ست.‏ چنا كه مقالا پيشين نوشتم،‏ همين ست <br />

كه لتى نظامى بر كا مملكت ما ست يافته ست.‏<br />

ه – گر مذهب جابه ناشى نانى،‏ فقر محرميت ست.‏ نهايت<br />

يافت،‏ مى تو مشكلى حلى بر موجو مكانا با هنگامى كه نمى تو ماندگى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

110<br />

با پو مختصر به<br />

مدتى سو عانويسى<br />

خاطر بو حسا منيت<br />

پس گر كر ميد <br />

مدتى پاسخ ند‏،‏ ين تقصير<br />

شما بو ست كه عتقاتا<br />

سست بو ست گرنه<br />

محا ست كه عا كا خو<br />

نكند.‏ به ين ترتيب مدتى<br />

طولانى شخص مشغوليت<br />

هنى مى يابد فكر<br />

صلى خو مى شو تا<br />

با بدبختى يگر بزگتر<br />

بر شو شو پيشين<br />

خو فرمو كند.‏ باهم<br />

به يايد مليو ها نامه<br />

ساليانه كه به چا جمكر يا بقا متبركه يخته مى<br />

شو‏.‏<br />

پنج مو بالا هر نسا هوشيا نه تنها به فكر <br />

ميد‏،‏ بلكه مى كند كه فتا باجومع مذهبى چه<br />

شيو پپش گير‏.‏ طرفد ستعما كلاسيك فرقه<br />

ها مذهبى حمايت ها بربر حكومت ها مركز<br />

به حد معر مكر ست كه لزمى به مد<br />

مفصل ها نيست،‏ بويژ كه حساسيت برخى فرقه ها<br />

يا قليت ها مذهبى ير يگر كشوها فاسى<br />

سيله به هندستا ستعما مى نگيز‏.‏ بر با<br />

نگلستا‏،‏ باها باها فرقه ها گوناگو مذهبى حمايت<br />

نگلستا برخو شدند.‏ باها مر ها سياسى تبديل به<br />

مرها مذهبى شد گا خم ها بزگى برجا گذشت<br />

كه تجزيه هندستا ‏،يكى ها مسئله ها پاكستا<br />

شرقى غربى كه با تبديل به كشو ظاهر لتيا يافت،‏ <br />

هم چنين خم ناسو كشميرنمونه يگر ست.‏<br />

كشاند هبر مذهبى به عرصه سياسى كاها<br />

شديد مو علاقه ستعما نو نوين(مد‏)‏ ست.‏<br />

نمونه ند كشاند لائى لاما به يائى با يك<br />

لت فعاليت ها سياسى ست،‏ كسى كه ينش <br />

فعاليت سياسى جائى ندشته ست.‏ فر بو ند هبر<br />

مذهبى كه به ليل كوشش بر حفظ نفو خو منطقه<br />

حمايت ستعما كر حكومت ها يستاگى بربر <br />

برخو گشته ند.‏ حكومت فعلى فغانستا كه با حمايت<br />

شكل گرفته كنو مريكا فغانى سرمايه گذ مريكا<br />

به سو به سميت شناختن طالبا سپر قانونى كشو<br />

به طالبا پيش مى طالبا هم نه ها سياسى كه<br />

همچنا با نير قهر تجا حر ها خو به كرسى<br />

مى نشاند.‏<br />

تبا سائل بويژ غربى شركت عومل لگوها،‏ ين <br />

جمعى شكل گرفتن حكومت ها مذهبى يا تقويت<br />

فرقه ها هديت ها بر سيد به قد سياسى نبايد<br />

نظر شت.‏ بى گما تحولا يند مصر،‏ تونس،‏<br />

ليبى،‏ سويه حتمالا كشوها يگر‏،‏ نبايد نقش فرقه<br />

ها مذهبى مذهب به طو ساسى بويژ خالت مريكا،‏<br />

بريتانيا،‏ پا،‏ چين سيه غافل بو‏.‏<br />

تايخ معاصر ما،‏ جمله حو جنبش مشرطه تا<br />

كوتا 1332، جا پا حانيت مى تو يد.‏ ملى<br />

بو شما حانيا تريد نيست،‏ بحث ما مو<br />

هائى ست كه نظر ستعما قابل بهر بر بو ند.‏<br />

1413 ها برگريم(شما ستعما به شبكه گر<br />

ساما نو)،‏ سو مر به سو مذهب من به<br />

باها مذهبى مر‏،‏ شكا ها مهمى تايخ<br />

كشو مانند مريكا هم با ست.‏ جو بو ‏(بو<br />

پسر)‏ سخنا مو تشويق مر گريش به مذهب،‏<br />

نمونه هاست.‏ پس جنگ يم جهانى،كمتر هبر<br />

سياسى پا مريكا ست كه سم مشخص سكولا<br />

پيش گرفته باشد،‏ ست كم تظاهر يا حتر به مذهب بر<br />

تايخ سياسى غر ين سايه فكند ست.‏<br />

مد هاست كه كشوها پائى مر كشوها سيا<br />

ستعما‏)‏ جغرفيا تايخ ترين گستر با قا فريقا(‏ <br />

پناهند مى گيرند ين قالب قونين مقر بين لمللى<br />

كه نويسندگانشا عومل ستعما هستند،‏ نجا مى پذير‏.‏<br />

تنش مذهبى كه خطر برخو خبر مى سد ينك<br />

ستعما مذهب

111<br />

كشو مانند سوئد بيش كشوها يگر ست(‏ هم كنو<br />

Stockholmian) سايت ستوكهلمين ،2011 27<br />

مدتى ست كه مسلمانا سوئد برسر كاها فعاليت ها<br />

مذهبى خو نجا برخى مرسم مناسك - كه چند<br />

هم مطلو جومع غربى نيست - با لت سوئد گفتگو ند<br />

مى خوهند نه تنها فتاها خو بلكه قونين شريعت<br />

كشوشا به سوئد منتقل كنند(‏ لبته ين به معنى<br />

نايد گرفتن قونين بومى ست).‏ فر كنيد كسى به حج<br />

بر برگر بخوهند خيابانى سوئد جلو چشم<br />

مر گوسفند پيش پا قربانى كنند.‏ تقريبا همه<br />

چيز به هم مى يز‏،‏ يعنى تنشى جامعه پديد مى يد كه<br />

سابقه ندشته.‏ ين يعنى مر به چيز مشغو مى شوند كه<br />

خاستگا مذهبى پيشتر ندشته ند.‏ ين تنش<br />

گرچه ممكن ست تا حكومت كشيد شو‏،‏ ما بيشترين<br />

نير تو مر مى گير ين قيقا كا ست <br />

شبكه ستعما خرين ) شما ساما نو).‏ پيشتر نظير<br />

چنين حوثى فرنسه لما شاهد بو يم.‏<br />

ينك مذهب به عنو بز جتماعى بزگترين سد<br />

تغيير توسعه كشوها عقب نگه شته شد جها<br />

مذهب مى تو تنها با توجه به ضع كشوها ين ست.‏<br />

كشوها يگر متمايز كر‏،‏ به ين معنى كه گر كشو<br />

مذهب حكومت مى كند يا قونين كشو برپايه مذهب<br />

تدين مى شو‏،‏ يا شر سيد به قد حكومت شتن<br />

مذهب يا باها يژ ست،‏ كشو به حتما بسيا<br />

چند كشو مصر مانندليبى،‏ سو‏،‏ ست،‏ مستعمر يا<br />

سويه،‏ عر‏،‏ يمن،‏ سعو‏،‏ عربستا فريقائى،‏ يگر<br />

ست .... هنگا نوشتن ين ياشت،‏ مقاله يونگه<br />

مستعمر كه ليبى 2011) 27 نشر يافت(‏ لت<br />

خوند كه ست ستعما نوين نيرمند تر شد.‏<br />

لا به يا ست كه يافتن ضع ستعما ير <br />

هيچگا به صو سمى علمى مطر نشد ما برخى <br />

نويسندگا ما ين مو حسا بو ند.‏ ميا نوشته<br />

هائى كه هوشيانه لى بد هنگى پيش نديشيد ،<br />

يعنى بد طرحى كاملا طبيعى به ستعما پرخته ست،‏<br />

شايد ين نوشته . . فرنه مو صا هديت كم<br />

نظير باشد:‏<br />

‏[بد شك خطه ها مستعمر نشين،‏ لغاتى چو ميهن،‏<br />

فرهنگ عدلت جتماعى معنى تهى گشته ستايز <br />

بر توجيه قتل عا تو ها بيش نيست.‏ ما نجا كه صا<br />

هديت هم هل چنين خطه بو تا نفس شت پا<br />

نيفتا تا مگر معنا يگر لفاظى به ين لغا بدهد،‏<br />

حق ست كه حتى لامكا سرگذشت كاها بدست<br />

تفسير شو‎1)[‏)‏<br />

لبته بر من شو ست تعيين ين كه فرنه به صرفت<br />

طبع خويش چنين چيز مطر كر يا ثر سخنا صا<br />

هديت ست....چه مى يد ست غمنا‏/‏ جا<br />

خو‏)‏ نمنا‏.(مهد <br />

ينك يا ست نيست كه خو ئينه يگر ببينيم<br />

تا شايد بهتر متوجه ضعيت ستعما ير بشويم؟<br />

بيا غر‏،‏ قبيل سفرنامه ها،‏ گز ها سياسى<br />

نسا كه به نظر من هما - شرقى نسا جتماعى <br />

ستعما ست - به شكل ير توصيف كر ند(‏‎2‎‏)‏ . پيشتر<br />

بايد گفت كه نا نسا شرقى نسا عهد قبل ستعما <br />

مى شناسند كه برخى مشخصا عبا ست ين <br />

كه:‏<br />

1- قت شنا نيست،‏ بر ما قائل نيست.‏<br />

2- ترسو نتيجه چاپلو ست تنها ثر تر كا<br />

مى كند<br />

3- تر مى گويد<br />

4- نظم قو سر نمى شو گر بتوند،‏ ير حر خو<br />

مى ند<br />

5- منطق ند ترساند ستفا مى كند<br />

6- خرفاتى ست،‏ نتيجه بر يند طر ند‏.‏<br />

7- مسائل نامربو‏،‏ مانند مذهب،‏ كا مشخص ما<br />

خالت مى هد<br />

خالت يگر كا نيست ما قيق خو كا 8-<br />

فضولى مى كند<br />

- 9 بجا كمك كر به يگر‏،‏ نتيجه كمك گرفتن<br />

يگر به يگر سيب مى ساند،‏ ما توقع كمك گرفتن<br />

.<br />

10- بجا بستگى ملى،‏ بستگى مذهبى،‏ قومى يا بانى<br />

نتيجه منافع ملى خو تشخيص نمى هد.‏<br />

ند بريش قت نمى فهمد ما 11-<br />

12- مر‏ِ‏ فسانه،‏ خيا‏،‏ سطو قعيت بريش هم<br />

يخته ست.‏<br />

‎13‎‏-بيگانه بزگتر يا فهميد تر خو مى پند مى<br />

نديشد كه بيگانه بيش مشمو لطف خدست.‏<br />

‎14‎‏-معنى قيق ظيفه نمى ند نتيجه ظيفه شنا<br />

نيست.‏<br />

به نظر شما چند صد مر كشو ما چنين هستند يا<br />

چندين صفت صفا بالا ند؟ <br />

پانويس<br />

1- . . فرنه شنائى با صا هديت.‏ چاپ هفتم.‏ تهر‏:‏ نشر مركز.‏<br />

تهر‏:‏ .11. .1387<br />

2- به علت تعد منابع نها عذ مى خوهم.‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

112<br />

ير كنونى<br />

يك نامه سوسيا موكر<br />

باقر مومنى<br />

شناسنامه:‏<br />

‎1‎اسم:‏ير كنونى<br />

‎2‎ محل نتشا‏:‏ تهر‏،‏ ميد مخبرلدله<br />

‎3‎ قطع:‏‎24،50‎ 35،50<br />

‎4‎ تعد صفحا‏:‏ ‎8‎صفحه،‏ گاهى كه گهى يا 4 صفحه لايى به ضافه مى شو‏.‏<br />

‎5‎ تصوير:‏ بند تصوير چاپ مى كند ين تصاير هم معمولا عكس ها جنگى ست كه<br />

مطبوعا بر ما شو نگليس ها سفاتخانه طلاعا نتشا <br />

مى فرستاند.‏<br />

‎6‎ قيمت:‏ تك شما بتد يا‏.‏ 2 شما 23 مو <strong>16</strong> شهريو يا‏.‏ 3 جه شتر<br />

سالانه تا شما 23 قيد نشد‏،‏ ين شما به بعد يا 200<br />

‎7‎ صاحب متيا مدير:گ ‏[گريگو‏]‏ يقيكيا<br />

‎8‎ همكا‏:‏ ‎1‎ نويسندگا ثابت:‏ مرتضى خجند پو‏،‏ مرتضى چها هى،‏ على صغر محمد<br />

سجا مجتبى مينو‏،‏ ،لا حمد تفاقى:‏ ‎2‎ نويسندگا ‏(‏فسر‏)؛<br />

‎9‎ با‏:‏ فاسى<br />

‎10‎ تايخ شما سا نهم ‏(شما مسلسل 134) 17 فرين ( 1322 چو يك<br />

نشريه هفتگى ست ميتو تصو كر كه تايخ شما جديد فرين 1322<br />

بو‏)‏<br />

‎11‎ خرين شما‏:‏ 49 سا نهم (177) بتايخ سفند 17 1322<br />

‎12‎ فاصله نتشا‏:‏ هفتگى ست لى گهگا نامنظم ميشو فاصله ميا شما 10 <br />

تا 14 تفا مى كند.‏<br />

‎13‎ نو‏:‏ سياسى،‏ خبر‏،‏ جتماعى ست.‏ گا بحث ها تئويك گا به قصه بيا <br />

هم مى پر‏.‏<br />

‎14‎ تمايلا سياسى جتماعى:‏ ترقيخو‏،‏ ضدفاشيست سوسيا موكر<br />

‎<strong>15</strong>‎ بر جتماعى:‏ نامه نسبتا سنگين صولى ست لى تيرژ نامه <br />

ها خبر معر نامه ها حزبى بسيا پايين تر ست<br />

ير كنونى

113<br />

‎<strong>16</strong>‎ محل سترسى:‏ كتابخانه ملى<br />

‎17‎ كمبو‏:‏ بين شما 2 تا ‎46‎‏،كه يك مجلد صحافى<br />

شد‏،‏ جا شما 45 خالى ست.‏<br />

ير‏:‏ جتماعى سياسى ضا<br />

قسمتى ين نامه كه مو مطالعه ست قيقا <br />

فرين غا 1322 سفند همين سا پايا مى<br />

يابد سا 1322 همچنا يكى سالها جنگ شغا <br />

ست:‏<br />

جنگ جهانى سپتامبر 1939 با حمله نا<br />

گهانى لما هيتلر به لهستا غا مى شو؛ سا<br />

(1320‎ير شهريو ) سو 1941 جنگ 25 <br />

بتد توسط نيرها متفقين يعنى شو نگليس <br />

نيز به نا مريكا نظامى بعدها نير شو مى شغا<br />

مى پيوند‏.‏ ين شغا بر ير عو بى شما <br />

كه بطو عمد ستعفا تبعيد ضا شا‏،‏ مطلق بيا<br />

قلم نتقا ژيم گذشته تا حد بسيا ضع <br />

موجو‏،‏ پيديش نامه ها،‏ حز سامانها سياسى،‏<br />

عم ضاشا‏،‏ ژيم مخالفا سياسى ندنيا <br />

شنفكر كمونيست تا خا عشاير،‏ بى ثباتى لت ها،‏<br />

نابسامانى بى نظمى قتصا نجمله ند.‏<br />

غا سا لت 1322 قو لسلطنه جا خو به<br />

لت سهيلى ميدهد،‏ ناصرخا قشقايى قد مسلحانه<br />

خو بر سرسر قلمر يل عما مى كند،‏ مجلس <br />

سيزهم به پايا ميرسد مجلس چهاهم پس يك<br />

ميشو‏.‏ تشكيل سا مد بر عمومى نتخابا<br />

عد با كه همر مريكايى مالى ميلسپو،‏ مستشا كتر<br />

يگر مستشا هموطن خو به عو قو لسلطنه<br />

با تصويب مجلس شو بعنو ئيس كل ئى به<br />

ير مد بو بر تنظيم مو قتصا كشو به سليقه<br />

خو همچنا با قد كامل ختيا تا مشغو كا<br />

ست.‏ لت سهيلى عين حا بفكر ستقر مريكا <br />

ميافتد.‏<br />

هم ين سا عد جا فسر تش <br />

كامند هن به تها همكا با لمانها كه قصد<br />

خربكا هن خلا مناسبا ير با متفقين<br />

شتند ستگير به سلطا با تبعيد مى-شوند.‏<br />

توقيف عد پس ير لت سا ين شهريو 17 <br />

بالا تسليم يتاليا سما به لما علا جنگ مى هد <br />

مقر ما جنگ كشو برقر ميكند.‏ همين<br />

سا كنفرنس متفق چرچيل،‏ ستالين،‏ لت <br />

تهر تشكيل ميشو‏.‏ بالاخر كاگر كاخانه سلحه<br />

سا سلطنت با ست به عتصا مى نند.‏<br />

خصوصيا ين بر شخصيت طبقه كاگر تبليغ<br />

بسو كاگر‏،‏ هقانا ساير حمتكشا جانب بعضى<br />

نامه ها ساما ها سياسى ست بهمين ليل<br />

مسائل گرفتا ها ين طبقا مو توجه لت ها<br />

قر ميگير فى لمثل ين سا لايحه قانونى تعليما<br />

ميشو‏.‏ عنو بيمه كاگر جبا<br />

كليا‏:‏<br />

نامه ير كنونى كه يك نامه سياسى جتماعى<br />

خو خا مسائل موضعگير ين تما مو ست<br />

هايى نيز هست كه ميتو پاقى بعلا <br />

بعضى نها با عنو ‏«تايخ منستا‏»‏ ثر ‏«موسى<br />

خونى»،‏ ‏«مسافر به ير‏»‏ بقلم ‏«سر يليامز فوستر»‏<br />

‏«نخست ير بريتانيا كبير»‏ نوشته ‏«مويس باقللى»‏<br />

نا بر‏.‏<br />

موجو شما - كه لين نامه شما محتويا <br />

كتابخانه ملى ست - ‏«سه لايحه»،‏ ‏«‏لما ميخوهد<br />

بوسيله جنگ يريايى خو شكست نجا هد»،‏ »<br />

فا منيت نيست»،‏ ‏«گز ماهيانه ئيس كل ئى»،‏<br />

‏«مسلمانا هندستا‏»‏ به ضافه چند گهى ست.‏ نمونه<br />

هايى عناين مقالا شما ها يگر عباتند » :<br />

نضبا ست نه هر مر خوسر‏»،‏ ‏«بر پيشرفت<br />

فلاحت لا ست ضى باشد»،‏ ‏«نخستين <br />

ما مه»،‏ ‏«بد بالا بر سطح ندگانى هقانا كاگر<br />

قانو تعليما عمومى بى ثر خوهد ماند»،‏ ‏«‏لتها<br />

مستبد مرتجع يكتاتو مقتد نيستند»،‏ ‏«لايحه قانو<br />

ماليا بر مد كتر ميلسپو ببر نيست نميخو‏»،‏<br />

‏«ما سعى ميكنيم كه پيشرفت نا جلوگير كر <br />

نا با بين چهايو منزلشا ندنى نماييم».‏<br />

گذشته ينها يك شته مقالا جتماعى نيز نامه <br />

‏«‏نقلا‏»،‏ علمى»،‏ ‏«منابع سوسياليز نمونه:‏ ميشو‏.‏ يد<br />

‏«طبقاتى كه نقلا بنفع نها ميباشد».‏<br />

با ينهمه نامه مسائل معينى با علاقه خاصى تعقيب<br />

ميكند كه نجمله ميتو مسئله قد‏،‏ ، مركزيت<br />

حكومت،‏ مستشا مريكايى،‏ كاگر هقانا ساير<br />

قر بحث بترتيب مو كه بر نا ... حمتكشا<br />

ميگيرند:‏<br />

مسئله قد‏:‏<br />

شهريو بعد علل ضعف لتها يكى كنونى»‏ ‏«‏ير<br />

1320 عد ثبا نها ميدند مينويسد:«هيچ<br />

كشو به قا ميماند سركا كه فقط چند لتى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

114<br />

كشو‏،‏ شد»‏ (1). بر نخوهد سخت يا ين <br />

لت بايد مقتد باشد ما ‏«قد لت نه تجا‏،‏ نه<br />

يكتاتو ها لت ست».‏ يكتاتو نه ستبد <br />

گرچه بظاهر نيرمند به نظر ميرسند ‏«‏لى لين ضربت<br />

كه خا يا خل كشو بر نها يد سا <br />

صولشا ژگو نمو بيخ ميكند كليه ساما ها<br />

همانطو بين ميبر‏»‏ ند كر كه يجا تشكيلاتى <br />

كه تما نظاما ناپلئونى پس شكست مطلقا ميا<br />

فت،‏ همانطو كه توسل به سرنيز پليس مخفى سياسى<br />

نتونست ضاشا نجا هد ثر » كوچكترين حمله<br />

سامانها كثر گشت نابو قد بين فت <br />

تشكيلاتى كه يجا كر بو متزلز گريد.»‏<br />

» برعكس،‏ لتى نيرمند ست كه بر جر برنامه<br />

مر خو به سرنيز نيا ندشته باشد به فكا عامه<br />

به پشتيبانى فكا هنگامى ميتوند يك لت ما كند.‏ تكاء<br />

عامه متكى باشد كه لا مر ثابت شته علا <br />

تضمين عملى شد بنمايد،‏ ثانيا كليه قدما<br />

خو منافع كثريت ملت نظر نه منافع يك مشت<br />

مر بانفو‏،‏ ثالثا نگويد عد ها عملى نشدنى<br />

به مر ندهد حقيقت ضا مملكت مر كشو<br />

مخفى نكند...‏ بعا قدما خو فكا عامه مطلع سا<br />

... صحت عمل خويش ثابت نمايد»(‏‎2‎‏)‏ نامه پس<br />

قعى نتيجه ميرسد كه قد ين به توضيحا ين <br />

موكرسى ست لتها موكر مقتدترين حكومت<br />

ها جها هستند.‏<br />

ما نچه كه به مر مربو ميشو ينست كه نها بايد<br />

معنى بخوبى يابند:«‏ نضبا ست نه هر<br />

كه مر ست سبب تذكر بد ين خوسر‏»‏ يا مر <br />

ما ‏«معنى بخوبى نكر‏»‏ تصو ميكنند<br />

كه يعنى هر مر خوسر ين معنى<br />

بسيا خطرنا ست ير ‏«بوسيله تقويت هر مر <br />

خوسر‏،‏ ما خدمت بزگى بر ستقر يكتاتو <br />

شتباها ضعف ها بايد (3) مر مينمائيم»‏ كشو ين<br />

نا ندهند قر نها تضعيف بر سيله لتها<br />

متزلز نساند ير بقو نامه ‏«‏حمتكشا حقو حقى<br />

خو فقط منيت نظم تحصيل مينمايند.»‏ (4)<br />

كه بوجو مكاناتى ستفا با مطبوعا ، ين <br />

مد بو نتقا لت ها تا هرجا كه لشا ميخوست<br />

ميتاختند.‏ لتها نيز هرگا مكانى ميافتند قد نمايى<br />

ميكرند با شمشير حكومت نظامى به توقيف نفر <br />

بويژ ستجمعى مطبوعا ست ميزند جمله <br />

كل تبليغا نظامى فرماند سا بهمن ين يل<br />

طى علاميه به تهديد مطبوعا پرختند:‏ لى تهديد<br />

كر كه » بر حفظ حيثيت حتر با قلم»،‏ توهين<br />

به شا‏،‏ توهين به سا ممالك خاجه يا نمايندگا<br />

سياسى نها،‏ توهين فتر به نمايندگا ملت يا ء <br />

معانين نها يا سا مستخدمين با سلطنتى،‏ ماموين<br />

توهين سنا بلد مجلس يا ماموين لتى<br />

بد هر كس به ناسز فحش به شخا‏،‏ نسبت فتر<br />

مرعا قانو هئيت منصفه مجا خوهد كر‏،‏ مى <br />

به سرپرستى برهيم خوجه نو ضمن ستدعا <br />

خو هتاكى تهمت علا شت كه <strong>15</strong> بهمن<br />

1322 شو مخصوصى تشكيل خوهد تا گر نامه<br />

‏«كوچكترين مطلبى برخلا قانو مطبوعا‏»‏ بنويسد<br />

جريد نويسندگا نر تعقيب توقيف كند.‏ نامه ير<br />

كنونى عين حا كه مطبوعا ير به عتد <br />

نتقا صولى فر ميخوند به ين شيو برخو حكومت<br />

با مطبوعا نيز حمله ميكند توقيف نامه ها نشانه<br />

سرساما بر ميخوند جتماعى مر يك جو<br />

به كا مطبوعا پيشنها ميكند كه كنفرنسى با حضو<br />

تما مدير جريد ئيس لت تشكيل شو لت <br />

موظف به جرء تصميما ين كنفرنس بشو‏.‏<br />

نامه بر جلوگير يجا هر مر‏،‏ نتيجه،‏<br />

يجا يكتاتو عين حا ظها عقيد ميكند كه<br />

كاكنا كنند سياست خالت نبايد تش فسر<br />

لت نبايد هبر حز بعهد گيرند شا نيز بايد<br />

فقط سلطنت كند مو سياسى خالت ندشته باشد.‏<br />

مسئله يگر كه يجا لت مقتد ميتوند خيل<br />

باشد مبا با ژيم ملو لطويفى ست.‏ يل ين<br />

سا حاثه سمير قلمر قشقائى،‏ كه به قتل سرهنگ<br />

قشقائى فرماند پاگا نجا منجر ميشو‏،‏ تفا ميافتد<br />

ناصرخا قشقائى ئيس يل نامبر قد خو بر<br />

سرسر منطقه گستر ميدهد.‏ نامه ير كنونى<br />

شديد به قدما قشقائيا حمله ميكند به نوبخت<br />

كيل مجلس شو‏،‏ كه همدست يلخانا ميخوند،‏<br />

ميتا متهم ميسا كه با سخنرنى بر ضد قسر<br />

تش ‏«‏شر‏»‏ حمايت ميكند.‏ نامه همين مينه<br />

قشقائى ناصر سركو بختى شا سپهبد قدما<br />

‏«ماجرجويا‏»‏ يگر ميستايد،‏ سرنجا ختم ماجر <br />

بر يل كدخديا قشقائى خسر ناصر فا بر<br />

خرسند ميكند<br />

: سرمايه حمتكشا<br />

ير كنونى

1<strong>15</strong><br />

عمد بطو توجه خاصى به حمتكشا كنونى»‏ ‏«‏ير<br />

هقانا كاگر نامه . ظها عقيد مى كند كه<br />

‏«ملت يعنى هقانا كاگر‏».‏ مو تركيب جتما<br />

توضيح مى هد كه ‏«ملت ير تشكيل ميشو <strong>15</strong> <br />

ميليو نفر هقانا‏،‏ كشا‏،‏ كاگر‏،‏ لنپنپرلترها ...<br />

بيشتر صد 95 جمعيت كشو ما هقانا كشا<br />

تشكيل ميدهد،‏ يعنى بيشتر 14 ميليو نفر جمعيت<br />

هستند فقير،‏ نيم گرسنه،‏ نيم لخت،‏ بى سو مرنى ير<br />

يا كم سو متعصب ... شب كا ميكنند لى صاحب<br />

ثمر حمت خو نيستند.»‏ (5)<br />

مو پيديش گستر طبقه كاگر يا لومپن پرلترها<br />

مينويسد:«‏ مد سلطنت ضا شا پهلو موسسا<br />

صنعتى هها شوسه هن يجا شدند،‏ عد يا<br />

ها سر موسسا فر ها كشا <br />

نامبر مشغو كا شدند...‏ فته فته طبقه كاگر<br />

پرله تر تشكيل بكلى مز ميشوند ...<br />

عد يا هم هقانا كه شهر ها جمع ميشوند<br />

بيكا ماند عا تنبلى نمو لنپنپرله تر ها Lunpen<br />

proletaires تشكيل ند»‏ (6)<br />

ير حمتكشا نانى فقر به ضمن شا نامه ين<br />

ظها عقيد مى كند كه ‏«كاگر هقانا فقير فقط<br />

مينه خوبى بر ستقر يكتاتو ستبد حاضر<br />

مينمايند»‏ بر فع بدبختى ها سختى ها ين<br />

طايفه قدما لت نتشا چند قانو كافى نيست<br />

بلكه عين حا ‏«مر تحصيلكر ... بايد با هقانا<br />

كاگر نزيك شوند،‏ به نها سو يا هند،‏ نها با<br />

‏«تعليما هنگامى كه قانو ما نمايند»(‏‎7‎‏)‏ شنا ضا<br />

عمومى جبا مجانى»‏ مطر ميشو‏،‏ با فقر موجو<br />

هقانا كاگر‏،‏ جر عملى شد چنين قانونى<br />

ظها تريد ميكند (8) مينويسد:«بد بالا بر سطح<br />

ندگى هقانا كاگر قانو تعليما عمومى بى ثر<br />

خوهد ماند.»(‏‎9‎‏)‏ ير تا مانى كه مر حمتكش شهرها<br />

هقانا فقير هستند بچه ها بر كمك به معيشت<br />

خانو مجبوند كا كنندينگونه قونين بى ثر خوهد<br />

ماند.»(‏‎10‎‏)‏<br />

‏«‏ير كنونى»‏ كه ظاهر تبليغ كنند سوسيا موكرسى<br />

منافع هقانا هر جا فرصتى پيش ميايد بالاخص ست،‏<br />

فا ميكند حتى هنگامى كه حو فا سركشى<br />

ها قشقائيا به بد يا ميكند فرمو نميكند كه<br />

بخصو متذكر شو كه ‏«ما فقط مخالف با خونين <br />

يلخانى ها مالكا پرثر بانفو مسلح هستيم نه بر<br />

ضد كشا شبانانى كه شب جا ميكنند لى<br />

ثمر حماتشا يلخانى [] ها خونين ميبرند.»(‏‎11‎‏)‏<br />

مو هقانا معتقد ست كه بر بالا بر سطح<br />

صاحب ثمر بنابرين بايد صاحب ضى،‏ » نا ندگانى<br />

حما كا خوباشند.»(‏‎12‎‏)‏ بعلا ‏«بر پيشرفت<br />

فلاحت ‏[نيز]‏ لا ست ضى باشد.»(‏‎13‎‏)‏<br />

مقاله كه ين عنو ست بمناسبت لايحه <br />

نوشته شد كه چند قبل طر لت به مجلس<br />

تقديم شد بو‏.‏ ين لايحه مد بو كه بابا لى 50 <br />

1000 متر مربع مين بر حد با ختيا هقانا<br />

بگذند گا بذ عيانى خانه هم ختيا نا<br />

بگذند بشر نكه عيت قيمت گا بذ بپر <br />

حدقل سا بر با كا كند.‏ نامه ين لايحه<br />

يا تنها كه مدعى ميشو ميدند نفع مالكا به<br />

محصولا فلاحتى جلوگير تر ستاها هجو<br />

هقانا به شهر صاحب مين شد هقانا ست.‏ (14)<br />

مدير نامه ضمن نتقا فر ملا خالصه ما <br />

حتى يك شد فرخته به پولد كه شا ضا<br />

هم به ست هقانا قعى نيافتا بر حل مسئله ضى<br />

پيشنها ميكند:‏<br />

‏"‏‎1‎ ملاكى كه ضا شا پهلو به لت گذ نمو<br />

مزبر همرهى بد سر مين كه بين عين ست<br />

فقط بهمرهى عضاء خانو خو كا ميكنند با قيمت<br />

خريد شا سابق تقسيم نمايند با قسط قيمت مزبو <br />

با بر مالكشا كه باير نمايند.‏ ‎2‎ ضى يافت<br />

طر ند نكر خر هم پو نكشيد حمت نها<br />

نامبر ضى كه ميخوهند بين عينى تصر لت<br />

با نمايند تقسيم بتديج قيمت نها يافت نمايند.‏<br />

‎3‎ مالكين موظف بايد كر كه قسمتى ضى مزعه<br />

خو با قيمتى كه كميسيونى نمايندگا لت <br />

پو نمايند گذ معين ميكنند به كشا عين<br />

لت بگيرند لت نيز به قسا عين <br />

صلاحا كه كر ‏[بايد]‏ نمايد.‏ ‎4‎ مالكين يافت<br />

لامه مو كشا بنمايند گر نتونستند بكنند<br />

لامه صلاحا عين تعانى بتوسط شركتها لت<br />

طر عين ها ‎5‎ قر بنمايد.‏ نامبر ضى <br />

لت يا مالك پرخته شوند تا عين مجبو به پرخت<br />

نفع يا به صرفا نگرند همچنين شركت ها عتبا<br />

جز بهمرهى بانك كشا با شركت عين تاسيس<br />

نمايند تا عين موقع حتياجشا با پرخت نفع كمى<br />

بتوند پو بگير‏.»‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

1<strong>16</strong><br />

ضمنا مدير نامه فرمو نميكند كه بگويد حل ‏«مسئله<br />

ضى»‏ ير طريق نقلا يا بخش ست بايستى<br />

‏«بوسيله تصويب نشر قونين طر سامانها معمولى<br />

سياسى ‏(مثلا مجلس شو ملى)‏ نجا گير‏.»‏<br />

ما مو كاگر شهرنشين،‏ نامه معتقد ست كه<br />

» بر بالا بر سطح ندگانى كاگر بوسيله قونين<br />

بايد مز كافى تامين كر‏.»‏ عين حا مينه <br />

مسائل خا كاگر جمله به مسئله ما مه،‏ برخى<br />

كاگر تحايه ير تو حز كاگر عتصابا<br />

ميپر‏.‏<br />

مو ما مه،‏ كه جشن جهانى كاگر ست مدعى<br />

ميشو كه ير بر لين با سا ين 1290<br />

جشن بوسيله حز منى هنچاكيا شناكسيو <br />

برپا گريد ين حز چندين سا ين جشن برگز<br />

ميكرند تا ينكه سرنجا سا قبل طر<br />

حكومت قدغن شد (<strong>15</strong>)<br />

يكى حو مهم ين سا عتصا كاگر كاخانه(‏<br />

هفته كه ست با سلطنت سا‏)‏ سلحه<br />

صو ميگير‏.‏ بر سركوبى عتصابا عد كاگر<br />

هنر عتصابيا پيشه ير حضو ميكنند باشت <br />

عد كشته نا به گلوله مى بندند كه يك نفر <br />

خو شما سرمقاله ها نامه ميشوند.‏ خمى <br />

به ين موضو ختصا ميدهد تلويحا ين عتصا <br />

بيموقع ميخوند.‏ يكى ين سرمقاله ها پس شا <br />

به عتصابا نحو مبا كاگر جها هنمايى<br />

ميكند كه عتصا هنگامى بموقع ست ست كه<br />

كاگر هبر نا تجربه كافى برخو باشند،‏<br />

صند ها تحايه ها خير مالى كافى باشد،‏<br />

گذشته ينها بر ست به مبا كافى نيست كه<br />

تنها پيشويا تحايه ها حز سياسى تجربه<br />

كافى باشند بلكه لا ست كثريت كاگر چنين<br />

تجربه برخو باشند بعلا مبا كنندگا ‏«كليه<br />

سايل مبا حاضر كر باشند.»(‏‎<strong>16</strong>‎‏)‏<br />

ضمن بحث با همين عتصا ست كه ين نامه<br />

به حز تو ير تحايه كاگر شاتى نتقا ميز<br />

ميكند.‏ بايد نست كه ين ما حز تو ير كه<br />

مبا عليه فاشيسم شعا صلى خو قر بو <br />

هيچ نو قفه تقويت جبهه شو نميتونست<br />

بپذير با عتصا كم كا بخصو سلحه سا<br />

شا با ظاهر كنونى ير نامه نبو‏.‏ نفت موفق يا<br />

به موضع گير ين حز تحايه كاگر ِ تحت نفو<br />

كاگر بطرفد هايى كه خو نامه » كه نست<br />

معرفى كر ند»‏ يا گا ها حز تحايه ها<br />

كاگر ميباشند يا ميكند ميگويد كه ينها عتصا<br />

كاگر سلطنت با نتيجه تحريكا فاشيست ها تلقى<br />

كر نتيجه لت خوسته ند كه فاشيست ها <br />

مجا كند به كاگر نيز هشد ند كه لت<br />

ست فاشيست ها نشوند.‏ نامه شا نتقا خويش<br />

مينويسد كه كاگر ير نفو ين ‏«‏حز‏»‏ هستند گر <br />

ست ميگويند بايد فاشيست ها صفو خو جستجو<br />

نا ميا خو طر كنند.‏<br />

ين نامه نتقا حز تو ير‏،‏ جمله به مسئله<br />

تعين نامزها نتخاباتى منى ها سو ها ميپر<br />

با يك تاكتيك سه جهته يكسو به كسانى كه قصد<br />

سخت ميتا‏،‏ كنند تجا قليت ين به حقو ند<br />

سو يگر حكومت كه مانند ‏«پد مهربا‏»‏ حق<br />

قليت ها فتا ميكند ميستايد جانب سو خالت<br />

حز تو ير مو منه بشد نتقا ميكند<br />

كه ‏«چر بخو حق ميدهد بر ين قليت نامز نتخاباتى<br />

تعيين كند.»(‏‎17‎‏)‏ بايد نست كه همين نامه پنج ما<br />

قبل شما 19 مر 1322 خو پاسخ كسانى كه<br />

هبر سليما مير حز تو ير نتقا ميكرند<br />

منافع حمتكشا نيز سرمايه ‏«بعضى عنو ير<br />

فا كر ميكنند»‏ مقاله نوشته بو نجا <br />

نمونه ها فرنى هبر ثرتمند طبقه كاگر جهانى<br />

كر كر بو ضمن حز نامبر نير چنين<br />

يا كر بو‏:«حز تو خو طرفد حمتكشا <br />

كاگر برگر معرفى نمو عد يا كاگر<br />

شهرستانها كشا ها ير پرچم جمع<br />

هستند.‏ يا حز تو كمونيست ست؟ سوسياليست<br />

عضاء بعضى ير نميدنم.‏ ست؟ موكر ست؟<br />

خو كمونيست مينامند،‏ يگر خو سوسياليست <br />

بعضى ها نيز خو موكر مينامند.‏ حز تو سما<br />

خو حز تو ناميد مدفع تو ميدند.‏ عجالتا بايد<br />

طرفد تو مدفع منافع تو نست.»‏<br />

‏«‏ير كنونى»‏ كه فا منافع حمتكشا با حمله<br />

به ثرتمند سرمايه تو كر به مناسبت ها<br />

مختلف ينا بد ميگويد پيشنها ميكند كه به نو<br />

مثلا يكجا ساخت.‏ بايد محد نا قد سائل<br />

مينويسد:«‏ قانونگز نحو جتماعى ضع نتقا<br />

بر بى تنظيم مينمايند كه قانو كشو ين<br />

فر جر قانو با باشد پولد بتونند ير قانو<br />

ير كنونى

117<br />

حكا جر نكنند،‏ خو فى لمثل بحث<br />

بايد بوجه كه كسر ميكند پيشنها به بوجه جع<br />

كيسه ثرتمند تامين جبر كر يا ‏«سرمايه <br />

جبا تعليما مخا لت كنند قر <br />

بپرند»‏ (18) هنگامى كه لت ير به لما علا<br />

جنگ ميدهد سما به متفقين مى پيوند ضمن تأييد<br />

مطلق عمل لت ظها ين نكته كه علا جنگ يك<br />

فرماليته نيست ملت بايد نسبت به گذشته فدكا<br />

بيشتر بكند ظيفه لت ميدند كه ‏«‏سايل ندگانى<br />

طبقا ندگى كه بين سايل فرقى تامين هالى<br />

پولد طبقا بى بضاعت موجو ست بين ببر تا<br />

ملت قا به تحمل حمت ها جديد بگر‏.»‏ (19)<br />

مه همين مقوله لت سهيلى موظف ميكند كه<br />

گرفته ما ميليونرها ميلياها ها ‏«‏توموبيل<br />

بر حمل خوبا بر فر ملت بر حمل سلحه<br />

بر تش ستعما نمايد ‏...‏نباها ميليونرها ميلياها<br />

بين فر پر كند لت نباها خالى كر <br />

ملت بالتسا تقسيم كند»‏ ير حد ملى موفقيت <br />

جنگ تنها با ين كا ميتو تأمين تضمين كر‎20).‏)‏<br />

شد جامعه:‏<br />

نامه ير كنونى شد قتصا يا بعبا يگر شد<br />

صنعت كشو گر شد توليد كشا بالا فتن سطح<br />

ميگويد:«چها مدير نامه ميدند.‏ ستائيا ندگى<br />

پانز سا قبل ... سرمايه باگانى ما نفو <br />

كشو پيد كر بوسيله ... طا ها باگانى لت <br />

تحريك به حمايت موسسا نوظهو صنعتى تشويق<br />

سرمايه بر تاسيس كاخانجا ميكرند جريد ما<br />

قتصا به ترقيا جع لامر حسب لايا مركز <br />

ما مقالاتى نوشته لت تقاضا ميكرند كه كليه<br />

قسمتها كشو ما كاخانجا مؤسسا يگر صنعتى<br />

ما كمك قسم مؤسسا ين به صاحبا كند ير<br />

معنو قانونى بنمايد شنفكر ميهن خوها ما<br />

ميخوستند ين كشو صنعتى يد قابت با كشوها<br />

صنعتى بنمايد.»‏ ما هما موقع نوشته ست ين كا<br />

مكا پذير نيست ير ‏«بوجه لت ما قد پرخت<br />

ضرها كاخانجا ما ند كه محصولا صنعتى ما<br />

بفر خو صلى نتر خاجه كشوها <br />

برسانند»‏ ‏«تا فلاحت ين كشو پيشرفت نكند صنعت<br />

پيشرفت نخوهد كر‏.»‏ (21) مجد بربر شو <br />

ظها ير صنعت پيشرفت بر عد ستدلا<br />

عقيد ميكند كه ‏«بر ينكه صنايع ماشينى يك كشو<br />

پيشرفت نمايد لا ست كه ‎1‎ كثر جمعيت كشو مزبو<br />

نير خريد باشد.‏ ‎2‎ لت كشو مزبو قا به<br />

مساعد نقد به بابا موسسا صنعتى باشد تا نها<br />

بتونند متعه موسسا صنعتى خو باها بين<br />

لمللى نتر متعه ساخت كشوها يگر بفرشند».‏<br />

چو ير مملكتى فلاحتى ست كثريت عظيم جمعيت<br />

كشا نق به ميدهد بايد بتد تشكيل هقانا نر<br />

كمك كر‏،‏ بايد كشا به توليد تشويق كر سطح<br />

محصولا بربر بتونند تا بالا بر نا ندگى<br />

كشوها خاجى محصولا گر خلى بخرند <br />

غير ينصو شد صنعت مكا پذير نيست.‏<br />

فزيش قو خريد حمتكشا بخصو هقانا منشأ<br />

ترقى حهت يگر نيز خوهد بو ينكه كوكا<br />

قيد جبا بر كا كر ها ميشوند لدين ميتونند<br />

لو لتحصيل لبا خو طفالشا تهيه كنند <br />

كه قانو ست ين تنها بفرستند،‏ به مدسه نا<br />

تعليما عمومى جبا مكا پذير خوهد شد.‏<br />

حمتكشا خريد نير بر بالا بر نامه عين حا <br />

مسئله با يگر چنين مطر ميكند:«بر ينكه كثريت<br />

جمعيت نير خريد متعه صنعتى ماشين ها <br />

پرخت مخا تحصيل خو لبا طفالشا باشد<br />

لا ست كه كشا صاحب ضى كاگر <br />

مز ثابت باشند.»‏<br />

مستشا مريكائى قرضه خاجى:‏<br />

خاجى مستشا بنظر ميرسد كه بنوعى طرفد نامه<br />

بويژ ميلسپو ئيس كل يى ختيا ست:‏ گز<br />

ها ميلسپو تما كما چاپ ميكند،‏ لويح تقديمى<br />

ميكند،‏ چنانكه مخالفين حمايت غير ماليا مو <br />

نتقاكنندگا بطنز مو خطا قر ميدهد كه ‏«لايحه<br />

قانو ماليا بر مد ببر نيست نميخو‏».‏ نامه<br />

با ميلسپو كه مطبوعا با بسيا تقريبا مو ين <br />

. مخالفند،‏ موضع متعاضى ختياتش<br />

ما مو ستقر مريكا نيز بربر محافل سياسى<br />

مطبوعا يگر قر يل . سفند ين سا لت<br />

سهيلى قصد كه مريكا قرضه بگير‏.‏ بقو نامه<br />

ير كنونى ‏«جريد تهر تقريبا به تفا ء به مخالفت با<br />

قصد لت قيا ميكنند»‏ لى ين نامه خو با تذكر ين<br />

نكته كه عمر با كه گذشته بد قرضه خاجى<br />

صو گرفته باعث بيچاگى بيشتر ملت شد با ستقر<br />

موفقت ميكند مينويسد:«‏ هيچ كشو نميتوند فقط با<br />

سرمايه خلى خو ست به صلاحا سيعتر <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

118<br />

موفق باشد.»‏ نامه ستدلا ميكند كه » فقط كشوها<br />

ميترسند.»‏ خاجى ستقر سرمايه يكتاتو<br />

چو ير يك كشو يكتاتو نيست نبايد » ثر <br />

نتيجه تلف كر لا حمتكش خو ست به توسعه<br />

با عمر ستخر ثر يرمين خو بزند».‏<br />

سرنجا نتيجه ميگير كه ‏«‏ستقر خاجى باعث<br />

توسعه عمر با پيشرفت صنايع كشو گريد<br />

باعث حتى ساكنين ين كشو هم خوهد شد»‏ (22)<br />

مدير نامه:‏ <br />

مدير ‏«گ.‏ يقيكيا‏»‏ متيا صاحب همه جا نا نامه <br />

قيد شد هيچ جا نا كوچك كر به ميا نيامد<br />

ست.‏ كر يا گريگو بنا هاشمى صد ما ست<br />

مو شخصيت ، خو يكى شما ها نامه<br />

كه سا 1327 ‏[منتشر شد‏]‏ نوشته ست كه » من<br />

نقلابى بو ، شركت شته نقلابا تركيه،‏ سيه<br />

ير‏»،‏ جا يگر خو يف سوسياليست<br />

ها موكر ها چپ نيا ميگذ (23)، بالاخر <br />

سا 1327 مدفع ساما شنا ها ميشو‏.‏ سلسله<br />

مقالاتى كه مو نقلا گيلا نگاشته معلو ست كه<br />

جريا ين نقلا بو‏.‏ صد هاشمى مو سوبق<br />

يقيكيا قو خو مينويسد:‏<br />

خو متوسطه تحصيلا 1880 ميلا سا »<br />

بپايا يتاليا نيز عالى تحصيلا سلامبو <br />

بر ضد سلطنت ستبد مقاله لين ست.‏ سانيد<br />

عبدلحميد ثانى بزبا تركى نامه ‏«ميز‏»‏ منطقه<br />

مصر بو ست.‏ مسافر ها جنو پا قفقا<br />

سبب شنايى با يخوها تر منى گرجى <br />

تظاهر باكو 1902 سا ينر گريد سى<br />

كاگر شركت نمو‏.»‏ جريا جنبش مشرطيت<br />

‏«بهمرهى مير كريم خا شتى ‏(‏كبر)‏ بكمك مشرطه<br />

طلبا ير برخاست ين هنگا مقالاتى نامه <br />

‏«گيلا‏»‏ گا مشرطه خوها نمو لين مقاله<br />

ين نامه تحت عنو ‏«چه ميگويند سوسياليست<br />

ها»‏ بو‏.‏ سالها 1917 19<strong>16</strong> چند با بر شركت<br />

كنفرنس ها مجالس ‏«حزبى»‏ به باكوبه تفليس<br />

سفر كر‏.‏<br />

يقيكيا نامه خو به صدهاشمى نوشته ست كه <br />

سا ها 1920 1921 ‏«همرهى با مير كوچك خا<br />

مد ... شت بلشويك ها مه با خو مبا يا <br />

هفد ما نقلا بالشويكى گيلا چند نفر ليدها<br />

حز بالشويك سيه مانند مريونى،‏ ميكويا يگر <br />

بر باسى برشت مدند.‏ با تما نها ملاقا كر <br />

شد‏.»‏ ير كه ست سيه مپرياليز كه كر <br />

سپس ميگويد شت » سا متيا 1926 نامه<br />

« نمو نتشا به شر تحصيل كر كبير»‏ ‏«‏ير<br />

كنسو بدخوست نيم نتشا يكسا پس نامه لى<br />

بقصد جلوگير كرستا مسئله مو تركيه لت<br />

تيرگى بط كشو توقيف ميشو يقيكيا به تهر<br />

ميايد.‏ مدتى » نامه ها بزگ منى چاپ بُستن،‏<br />

پايس،‏ نيويو قاهر « مقاله مينويسد بگفته خو<br />

مدتى هم نامه سعا بشر ميكند.‏ سرنجا<br />

سا 1313 موفق به گرفتن ميتا نامه ير كنونى<br />

ميشو‏.‏<br />

بفاسى ما شش مد تأسيس بد كنونى ‏«‏ير<br />

سى بعد هم مدتى برسى بالاخر بفاسى منتشر<br />

شد ست.‏ « (24) معلو نيست نتشا نامه چه قت<br />

قطع شد تا با سا نتشا 1322 خو <br />

باشما غا 133 ميكند.‏<br />

ين نامه ير كنونى نسبتا سنگين صولى <br />

ست بحث ها صولى فر . گريش ها ضد<br />

شو نامه،‏ برخلا بعد‏،‏ چند محسو<br />

نيست (25) حتى با چاپ سنا مربو به شو <br />

كمينتر بنظر ميرسد كه تمايلا جانبدنه نسبت<br />

به شو كمونيسم نجا . كه مدير نامه منى<br />

توجهى خا منى بيا به مسائل ست<br />

عين حا با نامه نظر فاسى نقص بسيا <br />

كه ميتوند با توجه به مليت با مدير قابل توجيه<br />

باشد.‏<br />

جديد:‏<br />

نو كاغذ:‏ نامه . بعضى شما ها سفيد،‏ صوتى<br />

‏(شايد بعلت كمبو كاغذ)‏<br />

قطع:‏ 49 35<br />

تعد صفحا‏:‏ 4<br />

قيمت:‏ قيد نشد<br />

نويسندگا‏:‏ شيد‏.‏ بجز مقالا مدير يا نويسندگا يگر<br />

كه بى مضاست بعضى مقالا با ين مضاء ست.‏<br />

تايخ شما (281) 13 سا ياهم:‏ 19 فرين 1327<br />

بربر يل 1948<br />

1327 (298) 30 ،(26) 10 شهريو موجو‏:‏ شما خرين<br />

بربر با سپتامبر 1948<br />

قفه ها:‏ بين شما 29 28 يك ما مر تعطيل ست؛<br />

علت:‏ ‏«بوسطه سوگو تعطيل ها عمومى»‏<br />

ير كنونى

119<br />

كمبو‏:‏ شما 20<br />

خصوصيا نامه سا 1327 صرحت بيشتر<br />

حز با گير كمونيسم ضديت با شو <br />

تو ير شو متحد مركز كاگر ست.‏ نامه<br />

عين حا فرقه موكر بايجا بعنو متجاسرين<br />

يا ميكند ‏«جنايا‏»‏ نا بخاطر ميآ‏.‏<br />

مو شو مقاله بقلم » يكنفر سوسياليست<br />

موكر‏»‏ ير عنو لت » شو مبا يدئولوژيك<br />

با يگر نميكند،‏ لت شو نيز يك لت<br />

سا چند ظر ميباشد جه مپرياليستى<br />

كر معد مختلف كشوها ملل ستقلا<br />

منتظر موقع مناسب ست تا ستقلا ملل يگر<br />

مبا كه مقاله گفته ميشو سا‏»‏ هم معد <br />

شو با يگر مانند مبا سرمايه بزگ<br />

شو مبا يدئولوژيك نيست،‏ مبا يما يديا <br />

عقايد نوعپر ترقيخوهى جتماعى سياسى نيست<br />

بلكه مبا مپرياليستى جهانگير ست.‏ نويسند ليل<br />

ميآ كه عليرغم عا شناختن حق ملت ها تعيين<br />

سرنوشت خو لت شو هر قت مكانى يافته كشوها<br />

سرمين ها يگر به خو ملحق ساخته ست.‏ (27)<br />

شما 29 بتايخ شهريو 1327 با شا به<br />

تشنجا سياسى مملكت مخالفت هايى كه با حكومت<br />

ميشو هركسى حتى كلائى كه با حكومت مخالفت<br />

ميكنند لت ست گا يا ناگا كمونيست ها ميخوند<br />

مينويسد:«طرفد كمونيست بر برپا ساختن<br />

يكتاتو سر ير باقدما مشغو هستند.بايد<br />

چند قايع كنندگا ‏«شركت نباشيم.»،‏ يشا لت<br />

نسته يا ندنسته بر يجا پيديش غلا يحيى پيشه<br />

ها حمت ميكشند.»‏<br />

شما 17 بمناسبت عيد ما مه » بيركل<br />

فدسيو جهانى كاگر‏»‏ خلع مقا ميكند مينويسد<br />

كه ‏«كليه ظها لوئى سايا ير يا جاها يگر<br />

بى معنى بو شى ند‏».‏ نگرنى ها مدير نامه<br />

ين حتما قو جنگ جهانى تا ست كه چند<br />

با ين نيمسا نتشا نامه تكر ميشو‏،‏ بعذ ين<br />

250 هز لى 200 تا حد ير تش تقويت حتما‏،‏<br />

نفر،‏ بر فا سرحد كشو لا ميبيند كه <br />

همه جونا جمله پسر خونين،‏ ‏«نجبا»‏ سرمايه<br />

ماليا ‏«بتوسط بوجه نيز بايد خدمت كنند <br />

يكنوخت كه جمع ميلياها ميليونرها خوهد<br />

گريد»‏ بايد تهيه شو‏.‏<br />

ضا مجلس سنا ميگويد:«‏گر تشكيل طر بربر <br />

كشوما حتيا بوجو مجلس شته باشد من حرفى<br />

ند‏.»‏ با ينهمه هر جا فرصتى مى يابد ضمن فا <br />

‏«طبقا فقير بى سرمايه»‏ ، همچنا به ‏«مالكين ضى<br />

مستغلا‏»‏ ميتا لت ميخوهد » بر سايلى كه<br />

لا باسى ند»‏ كر جمع سرمايه خو نها<br />

تعيين كند ‏«‏نها به مجا برساند»‏<br />

محمد باقر مومنى<br />

9‎يبهشت 1346<br />

‎1‎‏)سرمقاله شما 3 سا نهم،‏ 24 فرين 1322<br />

‎2‎‏)سرمقاله شما 14 <strong>15</strong>، تير‎1322‎<br />

‎3‎‏)سرمقاله شما‎3‏،‏ ‎24‎فرين 1322<br />

‎4‎‏)سرمقاله شما ‎9‎تير 14، 1322<br />

‎5‎‏)شما نامه،‏ 8 يبهشت 28 1322<br />

‎6‎‏)هما شما<br />

‎7‎‏)هما شما<br />

1322 12، مر سرمقاله شما به شو (8‎جو<br />

‎9‎‏)شما 11 ،10 خر 1322<br />

‎10‎‏)شما 17 ،2 فرين 1322<br />

‎11‎‏)شما 11 10، خر<br />

‎12‎‏)شما 31 ،4 فرين 1322<br />

‎13‎‏)هما شما<br />

‎14‎‏)شما يبهشت 14 ،6 1322<br />

‎<strong>15</strong>‎‏)شما 1322 23 ،39<br />

‎<strong>16</strong>‎‏)شما 1322 22 ،39<br />

‎17‎‏)شما 4 ،9 خر 1322<br />

‎18‎‏)شما 23 شهريو<br />

‎19‎‏)هما شما<br />

‎20‎‏)شما 9 ،4 فرين 1322<br />

‎21‎‏)سرمقاله شما سفند 17 46، 1322<br />

1327 سرمقاله 19 سا به شو (22‎جو<br />

مجلا جريد تايخ هاشمى،‏ صد به شو (23‎جو<br />

ير‏،‏ جلد ، صفحه 342 345<br />

1327 سا نامه به شو (24‎جو<br />

(25 صفحه شتباها (299) 21 چاپ شد ست<br />

‎26‎‏)شما 20 ،22 خر 1327<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

120<br />

مصر كمونيست فسر فسر<br />

همكا ها برخوها<br />

توفيق كليماند<br />

برگر‏:‏ ميلا مر<br />

با يرستا‏:‏<br />

هد ين مقاله برسى نقش فسر ماكسيست بين سا ها 1936 تا تش 1952<br />

مصر حضو همكا ها ساما فسر ست كه 1952 قد ست <br />

گرفتند.‏ به ين ترتيب ين نوشته تايخچه همكا ها ميا ساما فسر <br />

تشكيلا كمونيستى پى مى گيريم.‏<br />

تعريف يك فسر سا ست:‏ فسر كه توسط يگر عضاء ساما شناسايى شد <br />

يا يكى ليست ير قر : ليست ‏"سا‏"‏ كه شامل كسانى ست كه حق كنا<br />

گير عضويت فسر ند ليست نصر-بغد كه صلا ناصر ييس سريس<br />

مخفى ‏(‏لمخابر‏)‏ ما ناصر تهيه كر عبدلطيف لبغد عضو قديمى شو<br />

فرماندهى نقلاCCR)‏)‏ نائب ييس جمهو‏،‏ ناصر،‏ سا 1976 منتشر كر‏.‏ ين<br />

327 ليست ناصر نفر 268 ند:‏ متفا شد شناخته فسر نظر تعد ليست <br />

نفر ليست يگر لبته بد حتسا عضاء شو فرماندهى نقلا نا بر شد ست.‏<br />

لبته مسلما ممكن ست نا ها ليست كوتا به ليست بلند برعكس گذ كر باشند!‏<br />

مخصوصاً‏ بر فسر كمونيست ين طو بو ست:‏ ليست كوتا تر فسر كمونيست<br />

بيشتر .<br />

تعريف يك فسر ماكسيست شوتر ست.‏ ما بايد ست كم گر متمايز كنيم:‏<br />

1 فسرنى با " گريشا ماكسيستى"‏ كه يا هيچ قت عضو سامانى كمونيستى نبو ند<br />

گفته تر خو ساما به فسر پيوستن 1952) بر سا يا ‏(قبل <br />

مصر كمونيست فسر فسر

121<br />

پس جنبش ناصر تبعيت كر ند.‏ ين فسر ممكن بو<br />

تمامى تباطا خو با تشكيلا صلى كمونيستى قطع<br />

كر باشند كه لبته مو همگا صا نبو‏.‏ معمولاً‏ پس<br />

عضويت فسر همچنا حامى تشكيلاتى بوند كه<br />

سابقه عضويت شتند،‏ چه تشكيلا كمونيستى<br />

چه خط سياسى متاثر . ‎2‎ فسر ماكسيستى كه<br />

به خوست تشكيلا كمونيستى خو با ناصر همكا مى<br />

كر ند ناصر عضويت نا جنبش ماكسيستى<br />

مطلع بو يا ساما فسر نفو كر بوند ناصر<br />

بى خبر بو‏.‏ حقيقى نها تشكيلاتى جهت گير <br />

خو جريا كوتا پيش هفته طو نها فتا<br />

كوتا معيا بر تشخيص موضع شا يكديگر به<br />

ست مى هد.‏ نانى كه بتد عضو فسر بوند<br />

تبا سامانى با تشكيلا كمونيستى ندشتند ( يا<br />

لوقو قريب كوتا كمونيست ها ندشتند)،‏ يگر<br />

گا نكرند.‏ خالد محيى لدين يوسف منصوصديق كه<br />

بعدها عضو شو فرماندهى نقلا شدند،‏ معر ترينا‏ِ‏<br />

ين سته ند.‏ همچنين حتمالاً‏ بايد عثما فو ‏(كه بعدها<br />

كنسو شد)‏ هم به ين ضافه كر‏،‏ گرچه ‏"نقش"‏ <br />

ين ميا متفا بو‏:‏ به نظر مى سد موضع پهلويى<br />

شته كه تونسته هم تفكيك كند.(‏ تنها كسى<br />

نبو كه چنين نتخابى كر‏).‏ نهايى كه بتد كمونيست<br />

بوند به ساما خو طلا ند.‏ منظو ما ينجا حمد<br />

حمر ست.‏ لبته همه فسر كمونيست چنين نكرند<br />

گا كوتا ساما خيلى ير لمرصفى مانند فسر <br />

كر حالى كه خو شركت كر بو‏.‏ ساير فسر<br />

كمونيست كوتا كنا گذشته شدند.‏<br />

تصوير يدئولوژيكِ‏ نسلى فسر فعا<br />

بد نظر گرفتن نچه نسل فسر ‏(‏نانى كه بين<br />

1919 تا نانى 1925 كه بين 1925 تا 1930 به نيا<br />

متحد كر‏،‏ يدئولوژيك تئويك ختلافا مدند)‏<br />

نمى تو سلو عضاء ين نسل به ستى فهميد.‏<br />

با برسى يا نقلِ‏ قو ها عاملا كوتا يدئولوژ<br />

پنها يا بعبا يگر ‏«مشاكت فرهنگى»‏ نها مى تو<br />

گذ بد نمى تو لزماً‏ چنين مشاكتى يافت.‏<br />

چنين نبو‏.‏ همه مو ما تعد بر نست:‏<br />

بر برسى مسائل يدئولوژيك موقعى مشخص بايد<br />

به مربو نشناسى هيجا شو حساسا‏،‏<br />

برسى كر‏.‏ بنا به گفته عاملا‏ِ‏ كوتا،‏ بر ين نسل<br />

‏"حس تاثيرگذ‏"‏ فريند نقل سينه به سينه خانو<br />

مدسه به جو مد بو همچنين حضو بيگانه جرحتِ‏<br />

ها توبيوگرفى مى كر‏.‏ تدعى ما"‏ خانه ‏"‏بابى<br />

خاطرتى كه كوكى تحصيلى ين نسل بر ما<br />

به كوكا لدين نسلى يا كند باگويى مى ند<br />

مى نماياند.‏ ستا هايى قعى با موضو موطن شغا شد<br />

مرمى كه عليه شغالگر قيا كرند؛ ستا هايى كه به<br />

شر قهرمانى ها نسل گذشته مى پر‏.‏ مرمى كه <br />

سا 1919 قيا كرند.‏ ين ستا ها همچنين حد سبعيت<br />

سركو گر شمن نشا مى هد؛ ستا هايى كه<br />

مى شناساند شمن ترسيم مى كند،‏ ناتمامى سالت<br />

ضر تعريف مى كند:‏ فا عز . <br />

كه مى تو شد پرند حسا نو نسل ين <br />

‏"مذهبى"‏ ناميد.‏ به ين ليل كه مقد‏،‏ مطلق،‏ سخت گيرنه<br />

باند پيوسته بر جزئى ترين مو تاثير مى گذند؛ بر<br />

نديشه ها،‏ ندگىِ‏ شخصى نتخا حرفه:‏ عشق به طن<br />

نفرتى ‏"مطلق"‏ شغالگر.‏ مى با علم به ين كه سالتى<br />

ناتما بر نجا بزگ مى شو‏.‏ حضو بريتانيايى ها<br />

سالت همو پايى بيگانگا با همچنين تبا <br />

بريتا تدعى مى كند.‏ با فزيش قو فيزيكى،‏ ظيفه <br />

سرسر ندگى تا بر مى گير‏،‏ شما به ياپر<br />

مى كشاند خيلى پخته مى كند.‏ چو سربا به نيا<br />

مى ييد به خو مى باليد،‏ با شخصيت يك سربا‏،‏ جد‏،‏<br />

مسئوليت پذير،‏ پخته محكم،‏ بر خدمت <br />

طنى كه بد هايى شما نيز نيستيد.‏<br />

با ين تعريف ناسيوناليسم شى ساسى مشتر خوهد<br />

بو‏.‏ خدمت به طن،‏ نشا ميهن-پرستى(‏طنيه)،‏<br />

پذير چنا مذهبى كه نسا به يما مى ،َ<br />

گذشتن جا ما خويش ميهن،‏ تجربه ساسى <br />

مشتر باشى ست.‏ ما ميهن پرستى يا شمنى با<br />

شغالگر بريتانيايى تنها نقطه-‏ مشتر نيست.‏ همچنين<br />

منفعلانه كه به شعا حر بربر ناسيوناليسم <br />

كاهش مييابد نوعى گذ بر عمل جو . مسئله<br />

فقط گذ كامد نيست بلكه گفتن ين مسئله به<br />

يگر‏(قد ها خاجى)‏ ست؛ يعنى نمى گذيم تا به<br />

تنهايى بر يند ين كشو تصميم بگيريد.‏ عمل كر‏،‏<br />

كمك به يك خوست ست.‏ خوست به يا نانى مى<br />

كه به نبا فرموشى ند.‏<br />

ين عمل گريى مبنا موشى خوبه خو ئمى قر مى<br />

گير‏.‏ ين ليلى ست بر گوناگونى ‏"‏تباطا‏"‏ با ساما <br />

ها مخفى يگر؛ جستجو بر يافتن برنامه عمل.‏<br />

به ين ترتيب بسيا فسر با ماكسيست ها بطه برقر<br />

مى كنند.‏ به ‏"جلسا‏"‏ نها سر مى نند كنفرنس ها<br />

فعا خلبانا 40 هه غا مى كنند.‏ شركت نا<br />

فرماند لبغد‏،‏ يند جمهو ييس مانند معا تش،‏<br />

بوعلى،‏ ‏"شهيد"‏ سعو باظه،‏ جيه قاهر يند<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

122<br />

1940 نخست جنبش فعالا سا حسن عزتكه حتمالاً‏<br />

ناسيوناليست تش پايه مى گذ‏،‏ به ‏"مطالعه"‏ <br />

ماكسيسم سوسياليسم مى-پرند.‏ معلو نيست <br />

مطالعا عميق بو يا نه لى هيچ كد ها نظر<br />

يدئولوژيك تغيير يجا نكر‏.‏ لبغد باظه با گرهك<br />

كمونيستى حسنى با تبا مى شوند ما متعجب <br />

ختلافا مالى هبر ين گر مد يا با ها نمى<br />

مانند.‏ با جو ين،‏ حدقل سه نفر چها بنيانگذ ساما<br />

خلبانا‏،‏ جونى،‏ نسبت به نابربر ها عميق جتماعى<br />

مصر گا ساختا صلاحا ثر باتويع ضر <br />

بوند.‏<br />

بطو كلى،‏ بايد ين سئو منظر جريا ها سياسى <br />

شنفكر مصر با مو يدئولوژيك فسر پرسيد.‏<br />

ين پاسخى ساساً‏ سا ست.‏ گر شناخته شد ‏"مصر<br />

لفتا‏"‏ حز ملى تاثير يا شتند.‏ با توفق نامه<br />

ها سياسى،‏ ندگى پالمانى حز مخالف بوند.‏ نا<br />

مى تو ناسيوناليست ها يكا ناميد،‏ كه به حفظ<br />

هويت مسلما خو همچنين ضر مدنيزسيو عميق<br />

صدقت با لمسلمين"‏ ‏"‏خو شتند.‏ گاهى<br />

ند به فسر ما بوند.‏ نا تر خوشنا ستكا<br />

تزها حسن لبنا پير كرند.‏ گر نهايى كه به عضويت<br />

حذ باقى ماندند مدند لمسلمين"‏ ‏"‏خو<br />

كنيم ‏(بسيا فسر بسرعت ‏"‏خو لمسلمين"‏ تر<br />

كرند)‏ به ين نتيجه مى سيم كه لبناء تاثير شنفكرنه <br />

بسيا كمى گذشته بو‏.‏ پير ضر باسلامى سا <br />

كشاند تما ندگى به نقيا سطه ها شرعى طريق<br />

بزها سياسى قونين لهى كه توسط حاكميت عما مى<br />

شد خيلى كم بو‏.‏ ين مطلب به معنا نيست كه ميا<br />

گاهى نبو‏:‏ مشتركى نقا فسر لمسلمين"‏ ‏"‏خو<br />

هويت خصوصيا عربى سلامى مصر،‏ همانطو كه<br />

بالاتر گفتيم،‏ كنا گذشتن موكرسى پالمانى،‏ توفقا<br />

سياسى جما سنتى بر سر تولى همزيستى ‏"مبا <br />

صلح طلبانه"‏ طريق مذكر با بريتانيا.‏<br />

ماكسيست ها مخالفت خو با نظا پالمانى كه <br />

به عنو بز ‏(‏عما قد‏)‏ لايه ها يا طبقا حاكم مى<br />

نستند،‏ بخش هايى چه مى تو ‏"مسئله جتماعى"‏ <br />

ناميد مطر كرند.‏ بى گزفه گويى مى تو گفت كه<br />

خلبانا فعا كه نخستين كسانى بوند كه با ماكسيست ها<br />

يد شتند،‏ ماكسيسم به مثابه ‏"تكنيكى"‏ مى يدند<br />

صلاحا كه پيش خدمت تحليل جامعه شناختى <br />

ضر ، هيچ قت چنا كه بايد با برخو<br />

نكرند.‏<br />

مصر كمونيست فسر فسر<br />

فسر كمونيست<br />

بتد هه 40 ميلا نه ‏"يك"‏ جنبش كمونيست<br />

مصر بلكه گر ها متعد كمونيستى فعاليت مى كرند.‏<br />

مهمترين نها ‏"‏يسكر‏"ست كه هيلل شوتز هبر <br />

مى كر نيز"جنبش بخش ملى مصر"‏ (MELN) كه<br />

هنر كويل هبر ست.‏ <br />

ين جنبش ESKERA) (MELN بسرعت تلا مى<br />

كنند تا مخاطبا كثير به خو جذ كنند.‏ ما قيا با<br />

بايد گفت كه سطح ملى شتند كه سياسى <br />

حاشيه ماندند هيچگا نتونستند حمايت مرمى قد<br />

يگر طر ما بدست ند.‏ فد لمسلمين خو<br />

حو ‏"‏نديشه"‏ فرهنگ تاثير شگرفى خو بر جا<br />

گذشتند.‏<br />

برخو ماكسيستى جنبش جريا عضاء با فسر<br />

بوند نخست كمونيست ها كه معمولا خاجى شتند:‏<br />

تلا مى كرند تا ميا مصر ها نير بگيرند يا منه<br />

گا فسرنى هند گستر خو نيرها <br />

به حساسيت عمق ضعيت جتماعى موجو كه مدبرنه به<br />

نبا حل هايى بوند كه قت نه خو لمسلمين<br />

به با چه سد شتند ئه تو نه فد <br />

متحد .<br />

بوتمن پژهش خو شا مى كند كه جنبش كويل<br />

موفق شد ‏"توسط برهيم لعطا صلا جما سالم <br />

نفو هويى نير فو عثما توسط خلبا تش<br />

كند".‏ حتما ين مر كم ست.‏ من شخصى به نا برهيم<br />

خلبا‏.‏ نه بو نظا سو فو نمى شناسم.‏ عثما لعطا<br />

حمر كه هميت يا بر نقش ماكسيست ها قائل<br />

ست بر سالم ‏(كه عضاء يند شو فرماندهى<br />

نقلا ند)‏ ميا عضاء كمونيست كر نمى كند.‏ خالد<br />

محيى لدين فعت لسعى هم به نها شا نمى كنند.‏<br />

بم جنبش كويل به خوبى ير نسبتاً‏ كه ينا نجايى <br />

مى شناختند به نظر ينجانب بعيد ست كه فسر <br />

قلم ندخته باشند.‏<br />

برعكس نقش عثما فو ‏(كه بعدها به عضويت فسر<br />

مد پس يپلما شد)‏ نبايد كم هميت<br />

خيلى بدبختى سربا كه فقر به نظر مى سد نست.‏<br />

بو‏،‏ بريتانيايى كه ما بزگ پسركوچكِ‏ پاشا ين<br />

تحت تاثير قر . بر سربا كلا ها سومو<br />

تشكيل . سپس سا 1941 يا 42 جريا يك<br />

مهمانى يد سانو ملاقا مى كند سپتامبر<br />

1942 با مى كند.‏ بوسطه بو كه عثما با<br />

ماكسيسم ماكسيست ها شنا مى شو‏:‏ نخست يسكر <br />

سپس (MELN(24 . خالد محيى لدين خاطر خو

123<br />

چنين يا مى كند:‏<br />

‏"[عثما فو‏]‏ فسر بافرهنگى بو كه بسيا<br />

مطالعه مى كر‏.‏ چند با به خوبى صحبت<br />

مى كر‏(...).‏ به ين ترتيب مى تونست با<br />

سرعتى هرچه بيشتر جريا يدها <br />

ما جنگ جهانى ‏"‏نبا‏"‏ كند.‏<br />

علاقه به خوند مسر بو قتى (...)<br />

با شنا شد هنو ماكسيست نشد بو<br />

لى با حر لع به جستجو پاسخ به<br />

مسائلى بو كه همه ما مشغو مى كر‏.‏<br />

‏(‏ثا‏)‏ مو كاپيتاليسم،‏ سوسياليسم<br />

هايى كه ژ (...) فاشيسم مى خوند <br />

ما خيلى ستفا مى شد ما تعريف<br />

علمى نها ناتو بويم.‏ ‏(...)گرهى فسر <br />

سو نظا حو عثما فو حلقه شكل<br />

ها تئو ها كترين به عتقا كه با مطالعه ند<br />

سياسى مختلف به نبا هى نو بر مصر بوند.(‏ ينجا<br />

سامى كر مى كند كه هيچ كد بعدها فعاليت سايسى<br />

نكرند)‏ عثما هنو جهت گير سياسى مشخصى ندشت<br />

لى خيلى ماكسيست شد."‏<br />

سا شو‏.‏ مى غا 1943 سا تا فو نقش صلى ما<br />

ها 43 1942 فقط يك عضو سا ست.‏ ين موقع<br />

جنبش كويل با تمركز بيشتر تش نير مى گير‏:‏<br />

عضو گير . جه متخصص مكانيك ها،‏ كاگر <br />

بخصو ميا نير هويى موفقيت بيشتر .<br />

نجا جه 42 كه فرماندهانشا عضو جنبش كويل<br />

ند MELN به عضويت ساما مى يند.‏<br />

قتى حمد حمر ‏(عضو يند فسر نامه ،<br />

نگا‏،‏ مامو ناصر تبا با صلح طلبا سرئيلى)‏ سا<br />

1946 به عضويت يسكر مى يد شريط كمى تغيير مى<br />

كند.‏ حمد حمر سا 1921 بنى ء سويف شما<br />

مصر بدنيا مى يد.‏ پد قاضى شر مجر حكا سلامى<br />

شخصى ضعيت به مربو سؤلا همچنين مسئو ست<br />

ئى كسانى ست كه چهل قصبة ) 4200,83 متر مربع)‏<br />

ئى ند.‏قتى حمد ساله ست پد مى مير ما با<br />

گيرند.‏ نمى مضيقه قر خيلى خانو جو ين<br />

قاهر بزگ مى شو تحصيلاتش نجا مه مى هد<br />

لى تقريباً‏ تعطيلا خو ستا گاهش سپر مى<br />

كند.‏ بيرستا به عضويت مصر لفتا مى يد.‏<br />

خطا محمد كه سناتو 1945 بر سر برنامه سا <br />

مو صلاحا ئه مى هد بحث هايى مى كند.‏ نامه<br />

به محمد خطا مى-نويسد تا توضيحاتى با برخى<br />

مسائلِ‏ برنامه بخوهد.‏ محمد خطا حمد نز خو<br />

عو مى كند.‏ قتى حمد به نجا مى به مسئو تشكل<br />

كمونيستى ‏"با‏"،‏ مصطفا هيكل يپلمه جو نشكد<br />

تجا معرفى مى شو‏.‏ گفتگو با خطا هيكل باعث<br />

مى شو تا به عمق نانى خو پى ببر‏:‏ حمد تا به حا<br />

مو نقلا 1917 نشنيد بو‏!‏ هيكل به كتا هايى<br />

معرفى مى كند به كنفرنس هايى عو مى كند.‏ بر<br />

حمد ين يك كشف شهو ست.‏<br />

مصطفا هيكل به حمد مو مى هد.‏ هفته يك با<br />

بعد تا هفته هد مى قر كنند.‏ كتابى به مى يد<br />

موضو بحث كنند.‏ حمر سا 1945 به عضويت<br />

تشكل ‏"با‏"‏ مى يد.‏ يك سا به مطالعه صو <br />

ماكسيسم مى گذند.‏ ين سرغا ست بر سفر بلند<br />

نخست"با‏"(صدهز كمونيستى:‏ متعد قلب تشكل ها <br />

عضو خيالى پنجا عضو قعى مانند حمر‏)‏ ، سپس<br />

‏"‏يسكر‏"‏ ) سا 1946)، بعد جنبش موكرتيك<br />

ئتلا حاصل گر ‏(‏ين (HADITU) بخش ملى <br />

1947. سا بو يگر گرهك تعد MELN يسكر‏،‏<br />

به سرعت تبديل شد به مهم ترين تشكيلا كمونيستى).‏<br />

ين تشكيلا تصميم مى گير تا بدنه فسر تش<br />

نفو كند بخش يژ ‏"‏تش"‏ تحت هبر حمر‏،‏<br />

جه به نا شوقى فهمى حسين يك قاضى متمايل<br />

به ماكسيسم به نا حمد فئو بر ند‏.‏<br />

تعد عضاء ين تشكيلا نامشخص ست لى ين مسئله<br />

كه فسرنى حتمالى نيست.‏ حضو مهمى چند <br />

شناسائى(يا معرفى)‏ خو به عنو كمونيست شانه خالى<br />

نكرند،‏ موتشويق هبر قر گرفتند باعث فزيش<br />

شما سربا جديد،‏ عضاء جنبش،‏ همرها مترجما<br />

شد.‏ سكو حمر مو تعد عضاء تايخ نقلا‏،‏<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

124<br />

بسيا گوياست:‏ به همين بسند مى كند كه بگويد تعد<br />

عضاء بسيا كمتر فسرنى ست كه عضو خو لمسلمين<br />

بوند.‏ ما توبيوگرفى كه حد پنجا سا بعد <br />

پنجا حد تر جسونه بسيا مى نويسد قايعى<br />

عضو ‏"شاخه تش جنبش موكرتيك بخش ملى<br />

" سخن مى-گويد.‏ فعت لسعيدِ‏ ماكسيست بر <br />

كتا خو به نا ‏"تايخ جنبش كمونيستى مصر"‏ شاخه<br />

‏"نظامى"‏ ساما سا 1952 بين 60 تا 70 عضو<br />

برمى شمر‏.‏ ين قا مبالغه شد محاسبه حقه-‏<br />

به كا فته؛حمر لسعيد به همر فسر‏،‏ جه<br />

تش بگير ساير حقو ها تكنسين ‏،غيرنظاميا‏،‏<br />

هم محاسبه كر ند.‏ به نظر من قلب تش بيش 25 تا<br />

حد كه يا حتابه حتما نبو ماكسيست فسر 30<br />

بيست نفر بيشتر نباشند.‏<br />

يكى معر ترين ين عضاء يوسف منصو صديق ست.‏<br />

پسر يك فسر بو كه بعدهابه عضويت شو فرماندهى<br />

يكى 1945 يا 46 به سطه سا كه مد نقلا<br />

حمر شد.‏ ساما عضو نه توسط حمر‏)‏ ( ستانش<br />

سا حمد 1946 لطفى حيد ‏(‏فسر يند‏،‏ ير<br />

موخاجه ناصر نامه نگا‏)‏ پسر يك نمايند محلى<br />

نشگا پاشا،‏ كه فيق لسيد حمدلطفى نو <br />

بو‏،‏ عضو كر‏.‏ ما حيد به نبا ختلا نظر با <br />

مسئله فلسطين ساما تر مى كند.‏ تنها فسر<br />

كمونيستى نبو كه بر سر مسئله فلسطين با ساما چا<br />

مشكل شد.‏<br />

بد شك خالد محى لدين عضو يژ بو‏.‏ فر جنگ،‏<br />

با ناصر تمامى فسر ملى گر فسر مسلما كه به صف<br />

خو عضويت لبته شد.‏ پيوستند همر لمسلمين خو<br />

عثما ماكسيست ست نكر‏.‏ ضى لمسلمين<br />

فو تلا كر تا تشكيلا سلامى جد كند.‏ خالد<br />

: مى چنين به يا ين موضو ين خو خاطر <br />

‏«ما ‏(‏شا نويسند كثريت : فسر فعا كه سا 1945<br />

به عضويت خو لمسلمين مدند)‏ عليه خو لمسلمين<br />

نبويم بلكه با ها بويم ما نه كاملا.‏ به عنو مثا ناصر<br />

معتقد بو كه خو لمسلمين مى خوهند ما فسر سوء<br />

ستفا كنند تا ما سيله ست نها باشيم تا به ين<br />

صو بتونند تش نفو شته باشند نه جايگاهى<br />

سياسى بر خو ست پا كنند ينكه نهايت به هيچ<br />

عمل ميهن پرستانه ست نخوهند (...) من همچنين<br />

جلسا ئما عامل بى ثباتى بو‏.‏ عثما فو هميشه با<br />

كتا هايش به نبالم بو من مى خوست كه به مسائل<br />

عضو جريانا كه توجه كنم.‏ به نظر مى سد جتماعى<br />

كمونيستى شد بو چر كه كتا ترجمه شد به من<br />

خالد محى لدين<br />

موتو قتصا با عنو <br />

تايخ ست ثر گا‏.‏<br />

با خوند ين كتا<br />

پاسخ تعد سو<br />

هايم گرفتم.‏ ين پاسخ<br />

ها ميا مصر مصر<br />

ها،‏ ميا ميهن <br />

شهرند پيوند<br />

برقر مى كر‏(...)‏ من <br />

جلسا ما لبيب ‏(همكا<br />

شاخه مسئو لبناء،‏<br />

نظامى خو لمسلمين)‏ تحت فشا مى گذشتم:‏ برنامه<br />

خو لمسلمين چيست؟ پاسخ مى : شريعت.‏ من<br />

ميپرسيد كه ما همه مسلما هستيم همه به شريعت<br />

معتقديم ما چيز كه من مى خوهم قيقا بدنم ين ست<br />

كه ما بر سا طن چه كا خوهيم كر؟(...)‏ بر<br />

مر چه خوهيم كر؟(...)‏ طفر مى فت من ئما <br />

مى كر‏.»‏ له<br />

سا شد:‏ جد لمسلمين خو نهايت خالد <br />

1947 كمى پيش شكل گير جنبش موكرتيك به<br />

عضويت يسكر مد.‏ ست عثما فو به حمد فئو<br />

گفته بو كه خالد بر ين گرگونى به حد كافى ‏"پخته"‏<br />

بو‏.‏<br />

ما ين تجربه خيلى بد كا مى يد.‏ بطه بين محى<br />

لدين سو نظا ئيس هسته ، يك كامند غيرنظامى<br />

يگا هى بسيا بد ست.‏ ين شخص خدنشنا خالد<br />

مسلمانى عابد ست كه مانند صديق حيد كه سما خو<br />

عتقا ماكسيسم قتصا به كترين نند مى مسلما <br />

ما تئيسم ماترياليسم يالكتيك نمى پذير‏.‏ لبته<br />

خويش خالد نش هم شت مثبتى تجربه جو ين<br />

ماكسيسم سوسياليسم قيق تر كر‏.‏ چند ما بعد نتقا<br />

به مر نقطه پايانى بو بر همكا با يسكر‏.‏ كمى<br />

بعد موضع گير جنبش موكرتيك مو فلسطين <br />

مى كند.‏ جنبش كمونيستى جد مى شو لى<br />

بعدها تباطش با ‏"همرها " سا 1950 سر مى<br />

گير<br />

عضو بعد ستو عبدلمجيد نعما ‏(بعدها ستو نويس<br />

معر نامه شى لاخبا‏)‏ سته جه <br />

ست.‏ سا 19<strong>15</strong> خانو معمولى به نيا<br />

مد.‏ پد كشا غيرمالك بو‏.‏ شا هم كنيم به<br />

جما علا عضو تى فسر مهند معر‏.‏ من<br />

تايخ قيق عضويت فرمو كر لى حد مى<br />

يند ئيس قد‏،‏ 1946 باشد.‏ عضويت حمد سا نم<br />

مصر كمونيست فسر فسر

125<br />

مير فرهنگى،‏ ما لمرصفى ئيس يند تئاتر ملى،‏<br />

محمو منا تيرلى،‏ صلا لسهاتى منير موفى مسئو<br />

يند ليوسف كمى يرتر بو ست:‏ بين 1950 تا<br />

1951. حمر توبيوگرفى سم طلعت خير‏،‏ كه<br />

بعدها ير جونا شد،‏ على لطيف كه خيلى گذشت <br />

عجيب مى كند.‏ كمونيست شد هم به ليست ضافه <br />

تقويت مى كند كه گما ين حمر هنگا ير<br />

‏"مخفيانه"‏ فعاليت مى كر هيچ قت ماكسيست<br />

نمى نستند.‏ جنبش تر كر‏،‏ ما بطى شت<br />

خلا نر تائيد ميكند.‏ نهايت يك فسر سلامگر نا كما<br />

نگا يك نامه فرند مى كند.‏ كما هم ضافه لحنا<br />

بو‏،‏ بعدها فسر نمايند مجلس شد فر قطعا<br />

چپ گر بو‏.‏<br />

حتا گر فسرنى كه مد يا سابقه عضويت ندشتند <br />

به حسا يم باهم تعد ند ست.‏ پذير ماكسيسم<br />

مستلز گسست سيستم ها عتقا مسلط بو‏.‏ حمر<br />

هم تاييد مى كند كه عضويت جريانا ماكسيست<br />

خطرنا بو چر كه ماكسيست ها هميشه مركز حمله <br />

پليس سياسى تشكيلا سركوبگر بوند.‏ ين ستدلا نه<br />

بهترين حالت مكمل ست."‏فسر باشد ما ناست ينكه<br />

كم ست شتند پيش هم چنين مشكلاتى "<br />

بربر نظر تعد بيشتر بوند.‏<br />

حمر به مشكل كنا گير ها هم شا نمى كند:‏<br />

تعد فسرها كه عضو تشكيلا كمونيستى شد بوند<br />

كمى بعد تصميم به تر مى گرفتند،‏ ما نه با خر<br />

كر همه پل ها پشت سر نه با ‏"چپ گريى"‏ بلكه<br />

بعنو ‏"‏فيق هى"‏ فا‏.‏ غلب نها با خدنشناسى يگر<br />

ها كمونيست يا بر سر فتا مى شدند موجه عضاء<br />

موضو فلسطين به مشكل برمى خوند.‏ كه غلب ناشى بو<br />

صيهونيسمستى يا موضع نامشخص مقاما يهو‏.‏ به<br />

ضعيت خالد محى لدين يوسف منصو صديقى كمى بالاتر<br />

كر‏.‏ شا<br />

ماجر يك نوگر‏:‏ گفته ها صديق،‏ مسلما <br />

ماكسيست<br />

ينجا گفته ها صديق كه گا تاييد گا تضا با<br />

گفته ها مرهو ست خلاصه مى كنيم.‏ ين گفته ها <br />

ين نظر جذ ند كه تركيبى ند پرگماتيسم يد ليسم<br />

‏(با لويت پرگماتيسم)،‏ با متيا ضمنى كه به عمل نچه <br />

عملى ست مى هد با تركيب عجيب منطق ملاحظا<br />

مذهبى،‏ بصير ها عميق حماقت ها ژ‏.‏ نخست<br />

فتا پرهيز مى گويد ماكسيسم با برخو <br />

نچه كه ‏"معا تئيسم"‏ مى نامد.‏ پير تحا جماهير<br />

شو جنگ جهانى كنجكا بر مى نگيز‏:‏<br />

كا بزگ شو جايگا برقدتى نمى تونست منطقا<br />

ناشى يك كترين باشد،‏ گر ‏"سهم"‏ كترين نديشه <br />

فقط ين مى بو كه : " خد نيست".‏ نگهى گر ين كترين<br />

خلا خوسته خدند مى بو هيچ قت نمى تونست<br />

به چنين قدقدتى ست پيد كند.(‏غلب قد كى <br />

كه«قضا خدند»‏ سيستم عتقا ين فر ست <br />

كم گرفته مى شو‏)‏ تصميم گرفت به مطالعه ماكسيسم<br />

بپر ما پيش تصميم گرفت تا بر ‏"محافظت"‏ <br />

خو نش مذهبى تعميق كند به طو منظم به عا<br />

بپر‏.‏ سپس مطالعه غا كر‏.‏<br />

ما نتيجه كه مطالعاتش مى گير‏:‏ ميا ‏"كمونيسم"‏<br />

جها ‏"كمونيسم"‏ مى شو‏.‏ قائل تفا ‏"سوسياليسم"‏ <br />

، جهانى كه مى شناخت،‏ جو ندشت شايد نتيجه<br />

سوسياليستى مى بو‏.‏ يا جومع سوسياليسم تكامل تى <br />

ميو كه نمى تو تايخ سيد پيش بينى كر‏.‏ به<br />

ين ترتيب ين كه خو ‏"حز كمونيست"‏ بناميم غيرقابل<br />

فهم،‏ توجيه ناپذير نظر تاكتيكى ناموفق خوهد بو‏.‏<br />

جامعه كنو كه مدعى شو كسى نمى توند ينكه،‏ <br />

كمونيستى جو ينكه مفهو ماكس جامعه<br />

بر نسا قر بيستم صا ست(به شنى مشخص نمى<br />

شو كه منظو ين ست كه هنو بر نسا مر <br />

ست يا ينكه ين مفاهيم يگر بر جامعه كمونيستى<br />

مناسب نيستند).‏ نگهى ماكس كه پيامبر نبو پس نمى<br />

تونست يند پيش بينى كند.‏ به عنو مثا ماكس نمى<br />

تونست بدند كه يا نسا با علم يا فتح فضا جو خد <br />

مى توندثبا مى كند يا نه.‏ما طر هم بايد تاييد كر<br />

كه جومع سوسياليست جو ند.‏ ينكه به ليل نحو<br />

ها با مذهب برچسب كمونيست بر كمونيست برخو <br />

معتقد فعه يجا مى كند مشمئزكنند ست.‏ ين <br />

برشت كمونيست بو يعنى نما نخوند نگرفتن<br />

متعد گفتاها هيچ چيز كه چر تمسخر جبا‏.‏ <br />

نها ين مسئله تائيد نمى كند كه ‏"سوسياليسم علمى<br />

ماكسيستى"(‏ين ژ به جا ‏"كمونيست"‏ مى يد كه <br />

چشم نها غير قابل قبو ست)‏ يما عتقا قابل جمع<br />

ند،‏ بلكه برعكس.‏ همين كه مسئله به ين صو ‏"‏شن"‏<br />

مى شو‏،‏ يعنى سقو به تباهى ماكسيستى جامعه <br />

كمونيستى كه هر چيز ممكن ست،‏ قعيت خو <br />

نشا مى هد.‏ تمامى تعاليم يد ها سوسياليسم با<br />

سلا ‏"مطابق"‏ ست:‏ عدلت جتماعى،‏ صلح ميا خلق ها،‏<br />

بربر همبستگى ميا فر‏،‏ ميا برشتن ستثما)يا<br />

ها همه يد ين ست؟)‏ نكر ممنو با سلا<br />

مشتر‏.‏ ستدلالاتى شفته يرتى كه به جومع<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

126<br />

سوسياليستى نسبت مى هند ها با جهنم مينى<br />

يكى مى پندند مى كند مى گويد:‏ ين مشكل نظريه<br />

نيست.‏ نگهى جومع مسلما بدليل ضعيت شا سلا <br />

كنا نخوهند گذشت.‏ مه به ين پرسش حمله مى كند:‏<br />

چر سوسياليسم بر ما كه سلا يم؟<br />

خطا سلا نيست گر خو لمسلمين شكست خوند:‏<br />

جد شكالا خو لمسلمين پرژ نها جامعه<br />

با تفكر سلطنتى كه ساسا با بينش سلامى مخالف ست<br />

شكست مى خو‏.‏ خطا سلا هم نيست گر تايخ پس <br />

خليفه ها حقيقى به نحر كشيد شد.‏ گر صلا كترين<br />

تئولوژ قرنها خو فر فته چا شتباها خيانت<br />

هائى به ين مذهب شد يگر صلا مشكل به<br />

نظر مى سد،‏ به سلا تباطى ند بلكه ليل مونعى<br />

سلا كند ‏.قطعا،‏ مى يجا مر حيا كه تفكر ست<br />

تما عد ها ست سوسياليسم حتى بيش <br />

خو ما . تجديد نظر كترين يدگا مفهومى<br />

خطر يك جنگ خلى يا حتى يك جنگ غير علنى ‏(‏علا<br />

نشد ( با بقيه نيا شت.‏ مه صديق مينويسد كه<br />

تعد معتقدين قعى يا نيست سلا به شيو<br />

خليفه ها يگر مناسب نيست.‏ به نظرميايد ميخوهد<br />

بگويد كه ين كا غير ممكن ست . يك طر جد <br />

ستيز بر به كر مفاهيم مذهبى نمى توند به تعد<br />

كه ‏(كسانى به همر قعى معتقدين يا<br />

مفهو مذهب يا گرفته بوند).‏ طر يگر لترناتيو<br />

مخالف يا متفا به نظر حشتنا ميامد.‏ ير شن ست<br />

كه مير بعد خليفه فاجعه ست،‏ باگشت به <br />

حل،‏ سوسياليسم محصو مناسب نيست.‏ تنها يك يگر<br />

جستجو تحقيق طولانى باتا تفكر نسا؛ مو <br />

تجربه ست.‏ <br />

با جو ين،‏ صديق جنبش موكرتيك خر هه <br />

1950 تر مى كند چر كه جر بحث ها بيهو <br />

كمونيست ها ناميد شد هم ينكه نتخا ممكن يگر<br />

پيش يش بو‏:‏ فسر ، كه خو بر قد عملى<br />

ما مى كنند برنامه منطبق بر ما هايشا شتند.‏<br />

صديق نتيجه نديشه بر ضعيت نيرها سياسى <br />

جتماعى به ين نتيجه مى سد كه تنها هايى به ست<br />

تش ميسرست.‏ عقيد كه تشكيلا ماكسيستى<br />

شو‏.‏ نمى يد<br />

گر عضاء جه تكنسين جنبش موكرتيك هه <br />

چهل نقش مهمى ساماندهى بخصو ساماندهى<br />

مطالبا جمعى شتند،‏ فسر ماكسيست بطو كلى<br />

طو عمل كرند كه ‏"به فرموشى سپر شدند".‏ جنبش<br />

تا نهايت حتيا مى خوست فسرنش موكرتيك<br />

بكنند نها نمايا<br />

نمى كر‏.‏ تعد فسر<br />

يا نبو بسختى<br />

قابل ‏"جايگزينى"‏<br />

بوند.‏ نا نهايت<br />

حتيا سعى مى<br />

كرند همكا خو <br />

نيز جذ كنند.‏ ميا<br />

خو تركت پخش مى<br />

كرند.‏ همين...‏<br />

عبا بايد ينجا <br />

فعالا قديمى<br />

كمونيست كه خر <br />

نقل شد 90 هه<br />

هم ضافه كنيم.‏ يك طر‏،‏ تعد فسر كمونيست<br />

هيچ قت بعنو كمونيست شناسايى نشدند.‏ طر يگر<br />

تشكل يگر كه توسط فئو مرصى سماعيل صبر<br />

عبدالله هديت مى شد تايخ نامشخصى يكى فسر <br />

بعد نقش مهمى كه كر.فسر جذ به خو <br />

كوتا يفاء كر هيچ قت بعنو كمونيست معرفى نشد:‏<br />

نظا سو عترضى 1945 فويه لمصر حمد<br />

عليه خر نجيب ساماندهى كر ناصر متحدنش بر<br />

سر ين موضو مجبو به عقب نشينى كر‏.‏ نهايت <br />

كر ساماندهى نظامى عليه شو 1954 كوتايى يل<br />

لى 24 ساعت قبل قد به كوتا به همر كثر همرهانش<br />

ستگير شد.‏<br />

يا ناصر به تشكلى كمونيستى پيوسته بو؟<br />

قبل يا بعد تولد جنبش فسر سپتامبر يا 1949<br />

ناصر تشكلى كمونيستى عضويت شت؟ پاسخ حتمالا<br />

منفى ست.‏ لبته تعد منبع جد معتبر مانند صلا<br />

نصر،‏ يوسف منصو صديق حسين حمو سعيد حليم<br />

تائيد كر ند كه ناصر تحت عنو ‏"مويس"‏ عضو فعا<br />

ساما جنبش موكرتيك بو ست.‏<br />

خو نوشته ها هر خالد محى لدين حمر ما<br />

عضويت ناصر تكذيب كر ند.‏ محى لدين عضويت خو<br />

هم ساما تكذيب كر ست.‏ تلا مى كند نسخه<br />

خلا ظها حمر ئه هد مى گويد كه غدغه<br />

مو ليل به ين بو عضاء ‏"گستر‏"‏ فئو حمد<br />

حمر طلاعا غلط عنو كر كه هبر خط<br />

گر شتند.‏ گريش به جنبش موكرتيك كه بو فسرنى<br />

شتبا نكر باشد بايد محتمل نست كه طلاعا ناست<br />

مربو طلاعا جنس هما منبع هما نيز يگر<br />

مصر كمونيست فسر فسر

127<br />

به ناصر مد باشد.‏ ين مو كه جنبش موكرتيك ناصر<br />

به نا ‏"مويس"‏ مى شناخت طمينا جو تمامى<br />

فقط يك نكته ين ما ست.‏ تصديق كر ظها<br />

ثابت مى كند:‏ ناصر بر ساما ناشناخته نبو كسى ين<br />

نكا نمى كند.‏ ما مو عضويت ناصر به نظر مى سد<br />

كه تكذيب حمر ‏(كه شاخه نظامى ساما مى<br />

كر‏)‏ محى لدين سنديت . ها هر ناظرنى ممتا‏،‏<br />

شاهد مستقيم نزيك به ناصر فئو بوند.‏ گر عضويت<br />

ناصر حقيقت شت هيچ كد ين نفعى پنها<br />

كر ندشتند.‏ بعلا ينكه نمى تو نست كه چر<br />

ناصر بايد به عضويت جنبشى علاقه شته باشد كه مو<br />

يت قر مى گرفت هد سركو ها بو‏.‏ قطعا ناصر<br />

ما ماكسيست نبو ست.‏<br />

فسر كمونيست،‏ فسر جنبش موكرتيك<br />

خالد محى لدين كه بد قطع پل ها تباطى يسكر <br />

تر كر به عضويت گرهى ‏(به همر ناصر،‏ مير،‏ كما<br />

عبدلرعو‏)‏ عبدلمنعم حسين،‏ حسن برهيم لدين<br />

مى يد كه سپتامبر 1949 به نا فسر تشكيل مى<br />

شو‏.‏ غير عبدلرعو بقيه عضاء عضو خو لمسلمين<br />

بوند سپس تشكيلا سلامى جد شد بوند.‏<br />

بقو ست.‏ ناصر شو محى لدين بطه كر شن<br />

لاكوتو هميشه با محى لدين به مانند كوچكتر فتا مى<br />

شد.‏ لبته قعيا پيچيد ترند.ناصر خيلى به علاقه شت:‏<br />

به قو كريا محى لدين بعد مير،‏ ‏"محبو‏"‏ ناصر بو‏.‏<br />

1952 كه پيش بطى نظر سياسى ناصر به خالد ما<br />

با ماكسيست ها شت عتما ندشت.‏ معمولا با مسائل<br />

يا ميا نمى گذشت غالبا هم مى گفت.‏<br />

غيرمسئولانه بينانه غيرقع خالد موضع باها حتمالاً‏<br />

حتا خطرنا نسته باشد.‏<br />

به عضويت فسر نيز يگر ماكسيست فسر<br />

مدند.‏ حيد مضا يوسف منصو صديق كتبر <br />

‎1951‎عضو كر‏(كسى كه بعدها به عضويت شو نقلا<br />

مد).‏ صديق مو برنامه فسر توضيح خوست.‏<br />

شد غو خوند،‏ صديق نها . به تركت سه مضا<br />

پذيرفت كه به جنبش بپيوند‏.‏<br />

صو<br />

ها حساسيت تفا فسر جنبش هبر ناصر گرچه<br />

يدئولوژ مى پذيرفتند ‏(‏تا حد مى خوستند)‏<br />

منحصر‏ً‏ گرچه تئو بسيا نعطا پذير خوها<br />

بستگى فا سامانى همچنين عتقا به صو ين<br />

هد ناسيوناليستى ‏"‏فرميستى"‏ ساما بوند.‏ فسر<br />

سخنرنى ناصر سويه 1961<br />

يعنى عضو نبو تئو هم با گرچه بو <br />

كم علا ست يگر حز ساما هيچ جنبش <br />

. جنبش فسر مطلق قر لويت فا<br />

ناصر تقريبا با تمامى تشكلا سياسى ‏"مهم"‏ ِ قانونى نيمه<br />

مخفى همچنين با چندين نامه نگا تبا يدها <br />

منظمى شت.‏ هد مشتر تمامى ين تبا ها جمع<br />

طلاعا خبا مو ضعيت سياسى همچنين<br />

معمولا فسر جنبش بو‏.‏ ها ساما ين خلى خبا<br />

ساما ها فر كمك مى گرفت بى نكه ستقلا خو <br />

ببر‏.‏ سو ير<br />

جوئل گو خاطر نشا مى كند كه ناصر يگر فسر <br />

مباحثاتى كه نامه فد ‏ِ"‏لمصر"،‏ ميا شنفكر<br />

چپ گر هينفى محمو متفكر مستقل ملا بزگ <br />

يكى ئسا حز ليبر مشرطه خو ‏(همچنين <br />

بر هبر معر حز ست)‏ مطر ساخته بو مشاكت<br />

مى كرند.‏<br />

ناصر با حمد فئو يد مى كند<br />

تبا فر ناصر حمد فئو هبر جنبش موكرتيك كه<br />

بهبو بسرعت مى كر‏،‏ ساماندهى نظاميا با تباطا<br />

يافت.‏ به بعد ناصر مى بايست يدها فر ِ طولانى<br />

با حمد فئو شته باشد نفو فئو بر مسلم ست<br />

هرچند نبايد پرنگ كر چر كه ظها ماكسيست<br />

ها يابى نقش نفو خو جاهايى متناقض ست.‏<br />

گز خالد نخستين يد ناصر فئو جالب ست.‏ خالد<br />

تائيد مى كند كه فئو جريا موجويت فسر <br />

گذشته به گفته كه خو نيز هبر ين جنبش<br />

مخفى مشاكت . فئو خالد مى خوهد كه ملاقاتى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

128<br />

با ناصر بريش ترتيب هد.‏ ين كا مى كند.‏ ناصر فئو<br />

خانه خو مى بيند به شد تحت تاثير شخصيت<br />

مو ناصر فئو فتن پس گير‏.‏ مى قر گفتا <br />

شخصيت مى پرسد.‏ محى لدين پاسخ مى هد كه فئو<br />

يكى ‏"مسئولا‏"‏ جنبش موكرتيك ست.‏ بعبا يگر <br />

جلسه ترتيب بد نكه ناصر جريا كامل<br />

مو بگذ با جع به هويت جايگا سياسى كسى<br />

كه قر بو ببيند صحبت كند بايد گفت كه به نوعى ناصر<br />

بربر ‏"عمل نجا شد‏"‏ قر مى هد.‏ گرچه شوهد<br />

‏(شها نقش فرينا تولى يدها)‏ ثابت مى كند كه<br />

ناصر با فئو حس همدلى پيد كر لى شن ست كه ناصر<br />

نمى بايست چند چگونگى برنامه كه خالد محى لدين<br />

ترتيب بو ضى باشد.‏<br />

همكا ميا جنبش موكرتيك فسر موقعى<br />

نزيك پربا بو‏.‏ ين مسئله نمى تو بوسيله شباهت<br />

هايى ستچين شد توضيح بلكه قعيت ين ست كه<br />

كمونيست ها بر يجا قابتى جد خيلى ضعيف بوند.‏<br />

مقطعى ( نه بتد‏)تدين تويع علاميه ها به<br />

ماكسيست ها گذ كرند.‏ ما ين جايگا منابعى به نها<br />

گذ مى كر نظا بر منابع هم لا‏.‏ ئما ناصر<br />

مانع تلا كمونيست ها بر نفو جنبش فسر بو<br />

‏"‏سوكنند‏"‏ ها تصميم گير جنبش ينكه <br />

بيافتد جلوگير مى كر. ينكه ميا فسر گير <br />

يا صميميت ها غيرضر يجا شو‏.‏ نطو كه محى<br />

لدين مى گويد فئو به ناصر پيشنها تا فسر عضو<br />

جنبش موكرتيك به عضويت فسر يند.‏ ناصر<br />

پذيرفت لى مى خوست با يگر ين عضويت ‏"بصو<br />

فر‏"‏ باشد،‏ نه جمعى گرهى.‏ قع برخلا نچه<br />

محى لدين نوشته ست فقط تعد فسر ماكسيست<br />

به فسر پيوستند.‏ قع يت حمر كه نسبت به<br />

محى لدين موقعيت بهتر شت منطقى تر ست:«بخشى<br />

عضاء نظامى جنبش موكرتيك مامو شدند تا به<br />

فسر بپيوندند.‏ سامانى كه بعباتى جبهه بو كه<br />

جريانا مختلف ميهن پرست گر بو‏».‏ فئو هم<br />

خلا ظها محى لدين گفته تائيد مى كند كه گر<br />

ناصر مى نست كه فئو حمر ماكسيست ند نگا<br />

بر ‏"هويت(‏بستگى)‏ سياسى فسر ماكسيستى به عضويت<br />

جنبش مى مدند"‏ چشم مى بست.‏ ضح ست كه ينا به<br />

عضويت جنبش فسر مدند بى نكه ناصر بدند با عضاء<br />

جنبش موكرتيك مربو شد ست.‏ عبا حمر <br />

فئو يگر شاتى كه محى لدين ها جمع <br />

كر به شن شد منه عضويت فسر كمونيست<br />

كمك مى كند.‏ بعنو مثا مانى كه ناصر با مشكل تويع<br />

علاميه ها موجه شد ين فئو بو كه به پيشنها كه<br />

با نا كه بو هم با كمك بگيرند ماكسيست فسر <br />

تبا گرفت.‏ با ين حا محى لدين كسانى كه مسئوليت<br />

ين كا حسا بعهد گرفتند فسر مى ند كه<br />

بعد ينكه فئو شريط ناصر پذيرفت ‏(به قو محى<br />

لدين)‏ عضو شد بوند.‏ گر نطو كه محى لدين مى گويد<br />

نها بخشى جنبش فسر بوند شكى نيست كه كه<br />

فا به جنبش موكرتيك بوند شكى نيست كه<br />

پس نكه ناصر گريش سياسى نها فهميد با نا برخو<br />

كر‏.‏ ناصر به نوبه خو باها تلا كر تا ليستى فسر <br />

كمونيست حمد فئو به ست بيا‏.‏ بر كامل كر<br />

بحث به مو سو نظا عما لمرسفى مدير يند تئاتر<br />

ملى شا كنيم كه نخست به عضويت فسر مد <br />

سپس عضاء جنبش موكرتيك جذ كرند بطو<br />

همزما با هر جنبش همكا مى كر‏.‏<br />

ينجا نظرتم خلاصه مى كنم به نظر مى سد كمونيست<br />

ها نو يكر با هم تركيب كرند:‏<br />

‎1‎ بد نكه كسى ‏(ناصر)‏ ماكسيست بو نها بدند <br />

جنبش فسر پذيرفته شوند.‏<br />

‎2‎ قبولاند صو ظايف فسر ِ ماكسيست به ناصر.‏<br />

فسرنى كه ناصر نها نمى شناخت.‏<br />

فئو محى لدين مى خوستند ناصر متقاعد كنند تا<br />

موضع ضدمپرياليستى نگلوساكسونى ختيا كند لى ئيس<br />

موضع گرفتن جنبش بايد كه نظر بو ين بر يند<br />

مو يالا متحد بپرهيز بايد نشا هد كه ين <br />

مو شتركى با ين گونه تحليل ها ند‏.‏ فئو تلا كر تا<br />

ناصر محى لدين به ضر تدين يك برنامه قيق <br />

متقاعد كند.‏ تلا فئو بى نتيجه بو چر كه ناصر فكر مى<br />

كر چنين برنامه فقط مى توند موجب تفرقه فكنى شو‏.‏<br />

همچنين فئو برنامه بر ‏"همكا فرهنگى"‏ جهت<br />

بهبو گاهى سياسى فسر به ناصر پيشنها كر‏.‏ ناصر<br />

نه نگفت لى غا ئما به تعويق مى ندخت.‏<br />

كه خو ‏(‏فسر لطفى حيد حمد يتى <br />

‏"سوسياليست مسلما‏"‏ مى ناميد)‏ مد كه مقطعى <br />

سا 1952 ناصر تا ند يا تصميم گرفت بط<br />

خو با جنبش موكرتيك محد كند.‏ من نمى نم كه<br />

ختلافا يا بو منيتى ملاحظا تصميم بر سا ين يا<br />

سياسى.‏ به نظر من عامل ينجا نقش ند.‏ هرچه<br />

باشد كمك ها ساما ماكسيستى تدين،‏ چاپ <br />

تكثيرعلاميه ها معمولا كمك ها باشى بو‏.‏ همچنين <br />

جنبش بايد جريا مقا ضدنگليسى منطقه كانا<br />

سوئز با هم همكا مى كرند.‏ محى لدين،‏ فئو حمر<br />

موقعيت ناصر به ساما كه ند كر شا<br />

مصر كمونيست فسر فسر

ماكسيستى سلا . همچنين شوهد همكا بدنه<br />

جنبش جو . مثالى شنا كه لبته معيا محكمى<br />

بر ند گير نيست صديق ست.‏ شوهر عضو فسر<br />

بو به همر برنش ساما ماكسيستى<br />

عضويت شتند.‏ ما مثا هايى كه خانم صديق همكا<br />

ها مشا نه مى هد طلاعا پايين به سمت<br />

هبر باطل مى كند.‏<br />

هبر عضاء هم بگويم كه مصطفا طيبا يكى نكته ين<br />

حز كمونيست مصر،‏ تشكلى ماكسيستى كه با جنبش<br />

موكرتيك قابت بو‏،‏ خاطر خو تائيد مى كند<br />

كه با فسر كه خو عضو كا هبر جنبش فسر<br />

نها ست.‏ بو تبا ناصر،‏ يعنى معرفى كر‏،‏ <br />

مو ضعيت سياسى گفتگو مى كرند طيبا موقعى <br />

تدين علاميه ها به ناصر كمك مى كر تعد نها <br />

كر‏.‏ منتشر حز نشريه <br />

تركت ها فسر <br />

ناصر خالد محى لدين بر تدين علاميه ها نظا مى كرند.‏<br />

همانطو كه يگر مانند محى لدين برهيم بغد تاييد<br />

كر ند لويت بر ناصر گر هرچه بيشتر فسر<br />

بو‏.‏ قطعا هد خالد محى لدين هم همين بو لى به نظر<br />

مى سد كه تلا كر تا ين علاميه ها بر تحت<br />

فشا قر جنبش به تدين يك برنامه ستفا كند.‏<br />

برنامه كه گريشا چپ نه شته باشد.‏ مى گويد<br />

كه سپتامبر 1951 برنامه تدين كر پيش <br />

با نجا لى بر مركز به كميته تائيد بر نتشا<br />

به سر برخو كرند.‏ ناصر بى ميل تر بقيه بو‏.‏ ناصر نه<br />

تنها مو سومند برنامه تريد شت(يك برنامه توجه<br />

مقاما جلب مى كر ممكن بو موجب تفرقه جنبش<br />

شو‏)‏ بلكه همچين محتو هم كه خوست ها<br />

ناسيوناليستى ژگا ماكسيستى بيا كر بو،شغا<br />

نظامى با ستثما قتصا خاجيا هم نسته بو <br />

به ستعماگر منافع نگليسى ها،‏ فرنسو ها،‏ بلژيكى<br />

ها ‏،‏مريكايى ها‏...‏ حمله كر بو كر‏.‏ مى گفت تنها<br />

نتيجه كه چنين موضع گير ين ست كه بريتانيايى<br />

ها مريكايى ها تحريك مى كند تا عليه قد گرفتن<br />

جنبش به طريق نظامى عمل شوند.‏ عليه ستفا<br />

عبا ‏"‏ستعماگر مريكايى"‏ موضع گرفت:«‏ فقط<br />

كمونيست ها ين ژ ستفا كر ند»‏ ناصر حلى<br />

مصالحه ميز پيشنها كر‏.‏ به خالد جا تا نوشته<br />

هايش به يگر عضاء نشا هد لى منتشر نكند.‏ خالد<br />

پذيرفت.‏ تغيير صل تصميم گير حاصل نشد بو‏:‏ ين<br />

سند ‏"‏سمى"‏ جنبش نبو بلكه حاصل تاملا يكى <br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

129<br />

يوسف صديق<br />

فسر جنبش بو كه همه<br />

ماكسيستى گريشا <br />

گا بوند!‏<br />

مشكل با يگر مانى<br />

بوجو مد كه پس <br />

ستگا قاهر سو تش<br />

تكثير جنبش نز جنبش<br />

سپرند.‏ موكرتيك<br />

تعد علاميه ها ژ<br />

ها چپى به كا فته بو‏،‏<br />

بخصو نجا كه ستعماگر نگلو مريكن صحبت<br />

شد بو‏.‏ ناصر جما سالم به شد به نقد ين جهت گير<br />

پرختند خالد مجبو شد ينگونه نوشتن ها كند.‏<br />

به سو كوتا<br />

گر شتبا نكنم،‏ پس تش سو قاهر فسر يگر <br />

با كمونيست ها مشو نكرند.‏ ناصر ما فويه تلا كر<br />

تا بر همكا تد كوتا پس موفقيت نهايى <br />

با خو لمسلمين به توفق برسد.‏ ما چنين برنامه با<br />

كمونيست ها پيا نكر‏.‏ عو‏،‏ فقط پيش موعو<br />

تصميم گرفت نا باخبر كند.‏<br />

ناصر حتمالا غر هجدهم يا نوهم،‏حمد فئو <br />

كه به همر مير يوسف صديق بو ملاقا كر)نطو كه<br />

صديق مى گويد كمونيست يكديگر نمى شناختند)‏ ما<br />

ظاهر نا تصميم خو باخبر نكر‏.‏<br />

نوهم ژئيه ناصر لطفى حيد مامو مى كند به سكنديه<br />

بر‏:‏<br />

‏«من مامو پاييد فسر سكنديه بو بايد يابى<br />

مى كر كه نها بربر حركتى طر فسر چه<br />

يد‏.‏ نها تعد . خوهند نشا خو كنشى<br />

خر فسر چپ گريى بو)شا نويسند‏:‏ شخص<br />

كه حمر گفته يگر جا حيد بو‏.‏ حمر حمد<br />

كوتا قريب لوقو گا كر بو‏.‏ ما مو كنش<br />

حمر چيز نگفته)‏ كه من خوست تا به گو ناصر<br />

برسانم كه فسر شناسايى شد ند گر ست به كا<br />

بزنند سريعا باشت خوهند شد من تما شب سعى كر<br />

قانع كنم.»‏ ‏(بى نتيجه)‏<br />

كند.‏ ناصر مى گا گفته حمر نچه ناصر <br />

سرنش مى كند كه چر با حمر تبا شد‏:‏<br />

‏«چه كسى تو مامو تما با كر؟ حمر با<br />

خوسته مر ببيند من هر با كر به گفته :<br />

من با فسر كمونيست ملاقا نمى كنم.‏ نها مامو سطه<br />

بايد كه هر تباطى هم مى نند ين مى شناسند

130<br />

طريق نجا گير‏.‏ با ين جو يا صلا فسر كمونيستى<br />

مى توند بيايد؟نه!»‏<br />

لحن خشك ناصر محتو حر هايش ين حد تقويت<br />

مى كند كه به لايل نامعلومى بط ميا جنبش فسر<br />

ست كم تعد عضاء جنبش موكرتيك مشكلى<br />

پيش مد بو‏.‏<br />

به هر ترتيب ساعت 8 بعد ظهر ناصر به همر مير خو<br />

چا سل ) ست كه بستر صديق منصو نز <br />

خونريز يو ست)‏ مى ساند.‏ منصو با جو ضعيتى كه<br />

باشد.‏ ناصر بر شركت شته كوتا كند تا مى صر <br />

خو عزئل عر كه فر قر بو به سكنديه<br />

باگر مامو مى كند به حمر بگويد تا خو فو به<br />

قاهر برساند.‏ قع ناصر مى خوهد فسر سكنديه <br />

جنبش موكرتيك برنامه گا كند.‏ ينجا بايد<br />

خاطرنشا كر كه غير حمر هيچ فسر ماكسيستى<br />

عضو جنبش موكرتيك يا غير عضو،‏ تشكيلا ماكسيستى<br />

هبر قريب لوقو بو كوتا مطلع نكرند.‏ شايد<br />

پس سركو حتمالى شكست ها‏"‏ ‏"هزينه تر <br />

يا شايد به ين ليل كه مى نستند تشكل ماكسيستى با<br />

ين كا مخالف ست به حتما قو تر شايد به ليل ينكه<br />

بو‏.‏ فسر به ساما جه نها فا<br />

ناصر حمر‏،‏ نقلا جنبش موكرتيك يبخش<br />

ملى<br />

ساعت شب ناصر همر با تعد فسر‏،‏ حمر <br />

كه تا به قاهر سيد مى بيند به طلا مى هد كه<br />

كوتا بر نيمه شب برنامه يز شد مى خوهد<br />

كه با فسر سكنديه كه ير نظر عبدلرئو نافى ند<br />

تما بگير نها جريا بگذ تا صو لز<br />

بتونند كنتر شهر يا پاگا ها شهر ست بگيرند<br />

يا كوتا پشتيبانى كنند يا ينكه ست كم ملحق<br />

شد ين نيرها به كمپ سلطنتى يجا حاثه نجا <br />

با گا سلطنتى جلوگير كنند.‏ ناصر مى نست كه با نجا<br />

ين كا جنبش موكرتيك هم جريا مى گذ ين <br />

قطعا هد ين مانو بو‏.‏ فسر ماكسيست كه كاملا شوكه<br />

شد بو تعد سو مى پرسد.‏ ما ناصر كه عجله <br />

مختصر جو مى هد.‏ حمر همكانش تر مى كند<br />

فو خو پيش حمد فئو مى ساند.‏ فئو همه چيز<br />

بى خبر ست.‏ هر با هم به مركز شهر مى ند تا محى<br />

لدين ببينند.‏ سپس يوسف صديق پس ‏"‏فيق <br />

بد‏"‏ ‏(‏بيركل جنبش موكرتيك)‏ مى بينند.‏ حمر <br />

خرين قطا جا مى ماند قاهر خيلى ير تر مى كند<br />

نيمه شب به سكنديه مى سد(حمر ينطو مى گويد.‏<br />

همكانش مى گويند خيلى يرتر به سكنديه سيد).‏ يگر<br />

حمر حمد<br />

بر مطلع كر فسر جمع كرنشا تا ينكه كا<br />

بكنند قتى نبو‏.‏<br />

بنا به گفته منابعى متعد ناصر هيچ قت ين ‏"تاخير"‏<br />

حمر ‏(كه به گمانش عمد بو‏)‏ نبخشيد.‏ تعد <br />

همچنين مانند نويسند همكانشا يگر مانند فسر<br />

ين متن كه به نسخه كه حمر قايع مى هد<br />

با ندند تصو مى كنند كه حمر كه هيچ قت شهامت<br />

فر مو مو قر نگرفته بو حتمالا جنبش<br />

بر ينكه مبنى بو كر يافت موكرتيكدستوتى<br />

كوتا مشاكت نكند.‏ جريانا ماكسيستى بر جمع <br />

شد سختى موجه با نقد بيست فسر ، عضو كر <br />

بوند كه نخوهند سر نها ‏"تا بياندند".‏ ين نكته به نظر<br />

قابل قبو مى سد لى سند بر توجيه نيست.‏ گر<br />

چنا ستوتى كا بو نبايست بد جريا گذشتن<br />

صديق يا خالد محى لدين كه همرها ساما بوند به<br />

عثما فو لمرسفى مى سيد.‏ حالا يا به ين ليل كه<br />

مكا نبو ‏(‏لمرسفى تما نمى تونستند بيابند)،يا<br />

ينكه مى خوستند گزينه شته باشند يا ينكه يوسف<br />

منصو صديق ‏(همانطو كه بالاتر يديم فئو حمر <br />

ساعت 10 شب ملاقا كر بو‏)‏ ستو سرپيچى كر‏.‏<br />

حقيقت هرچه باشد ين تفا يعنى يرسيد حمر <br />

منتقل نشد ستو ناصر يكى ميرترين پيزها<br />

تايخ ين كوتا ست.‏<br />

تعجب هبر جنبش موكرتيك ما به ين فكر مى ند<br />

كه تلا نها بر نفو جنبش فسر با شكست موجه<br />

شد بو‏:‏ يا ناصر كثر فسر ماكسيست شناسايى<br />

كر تر ينكه نها توسط پليس تحت نظر باشند<br />

بر خبر به نها تا خرين لحظه صبر كر ، يا ينكه<br />

ساما تا ‏"‏هبر‏"‏ تصميم گرفته ند ماكسيست فسر<br />

جريا نگذند يا ينكه ين فسر كه خيلى كم<br />

تعد بوند كاملا تفاقى خبر نشدند:بعنو مثا لمرسفى<br />

تمامى بيست پيد نبو‏.‏<br />

مصر كمونيست فسر فسر

131<br />

نتيجه<br />

محى لدين يوسف صديق نقش مهمى عمليا نظامى<br />

22 تا 23 ژئيه شتند.‏ لى نيرها هى به حركت<br />

ندخت مى نخستين كسى بو كه جلو فت با نيرهايش<br />

بطو كاملا ناگهانى با عمليا غافلگيركنند موفق شد تا<br />

فرماند ستا تش تعد يا فسر عالى تبه<br />

مقر فرماندهى عالى كه به منظو حين جلسه <br />

تصميم گير مو جلوگير كوتا تشكيل بوند<br />

باشت كند.‏ صديق خاطر خو ين تفا پا<br />

خدند به بند فا باغير خو مى ند،‏ ما تايخ<br />

نويسا جنبش كمونيستى،‏ هميت ين پيز نايد مى<br />

گيرند بخصو ‏"‏ليل"‏ ثبا نقش ساسى جنبش<br />

موكرتيك موفقيت كوتا مى بينند،‏ گرچه صديق يگر<br />

با نها همكا نمى كر‏.‏ ما فسر ناصر ين تفاقا<br />

بر غيا حمر تاكيد كرند نتيجه ستو <br />

جنبش موكرتيك تفسير مى كرند.‏<br />

خالد محى لدين عضو ‏"كميته موسس"‏ بو‏.غير ، <br />

نيرها مستقيم بطو شب كوتا كميته عضاء يگر<br />

تحت كنتر ندشتند.‏ بعنو مثا ناصر مد مدسه<br />

ند گستر كميته ترتيب ين ين به نظامى بو‏.‏ <br />

تبديل شد به ‏"شو فرماندهى نقلا‏"‏ چها فسر كه<br />

صديق،‏ جمله ، شتند ساسى نقش شب نقلا <br />

پذيرفته شدند.‏<br />

ناصر بربر صديق بسرعت خالد ماكسيست،‏ فسر <br />

شو نظامى نقلا جبهه مى گيرند.‏ بر تركيب<br />

مكا پالمانى موكرسى جتماعى يشه صلاحا<br />

پذير ست.‏ ما بر يگر ين يك نتخا ست.*‏ين <br />

فسر هيچ گا نتونستند فعاليت ها خو با شو نظامى<br />

هماهنگ كنند با كنا بيايند پس سا قد<br />

كنا گذشته شدند.‏<br />

على غم جو تشكيلا ماكسيستى يگر،‏ جنبش<br />

با پذيرفت نظامى تصميم گرفت شو موكرتيك<br />

همكا كند.‏ تعد عضاء عضاء شو نظامى مى<br />

شناختند.‏ به همين ليل جنبش موكرتيك تلا كر تا نها<br />

تركيب چند عامل مانند ضر ما به ‏"چپ متمايل كند".‏ <br />

مانى ‏(‏شتن حمايت مريكا بر خر نيرها بريتانيايى)‏<br />

خصمانه كنش شب كوتا حمر فتا برسى <br />

طر شو نظامى به همر شت.‏ شو نظامى<br />

به ستا خو جنبش موكرتيك ‏(فئو‏)‏ ‏"پيشنها<br />

كر‏.‏ سركو بقيه نگيز"همكا سوسه<br />

به ين ترتيب بر تشكيلا كمونيستى فو طولانى<br />

غا شد كه تا سا ها ميانى هه مه 60 شت.‏<br />

يعنى قتى كه بربر نتخا برخى عضايشا <br />

فرهنگ تصميم گرفتند طلبانه منحل شوند .<br />

موقعيتى كه ست فت؟ من ينطو فكر نمى كنم.‏ گر<br />

ماكسيسم هميشه بر ناصر بز تحليل بو پس نه<br />

شخصى عا بو نه مى تونست باشد.‏ ناسيوناليسم ترسا<br />

ناصر نترناسيوناليسم كمونيسم جمع پذير نبوند.‏ ئيس<br />

مى خوست نز طبقاتى پرهيز كند.‏ ناصر به قدتى كه<br />

، ست يا غلط،‏ مطيع برقدتى خاجى مى نست<br />

نمى تونست مشكو نباشد.‏ نزيكى يا با نچه مى<br />

تو تعصب يدئولوژيك تشكيلاتى كمونيست ها ناميد<br />

حسا نمى كر.ين گفته به ين معنا نيست كه عضاء<br />

هبر جنبش موكرتيك نمى تونستند بهتر عمل كنند<br />

بخصو با خو تلا بر نفو به جنبشى كه با <br />

همكا مى كرند نستن ينكه نطو كه كمونيست ها<br />

نتظا شتند ين جنبش نمى تونست به چنا سرعتى به<br />

چپ گريش پيد كند.‏<br />

منبع:‏<br />

Tewfik Aclimandos , « Officiers libres et<br />

officiers communistes : collaborations et<br />

confrontations », Cahiers d'histoire. Revue<br />

106-d'histoire critique, 105<br />

پانويس ها حذ شد ند.‏ خونند صو نيا مى توند به متن<br />

. كند مرجعه صلى<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

132<br />

فلسفه تشكيلا<br />

يا نايوفسكايا<br />

برگر‏:‏ يو حمانى<br />

با يرستا‏:‏<br />

ياشت:‏ نچه ير مى خونيد ترجمه نامه ست كه يا<br />

نايفسكايا به يك فعا سياسى يرنى پاسخ به مقاله با<br />

عنو ير‏،‏ " فلسفه فر تشكيلا‏"‏ نوشت.‏ ين مقاله سامبر <br />

1979 همزما با نقلا ير‏،‏ نشريه News and Letters<br />

چاپ شد.‏ ين نشريه خرين شما خو با شا به " بها<br />

عر هميت " موضو تشكيلا ين تحولا‏،‏ نامه فو <br />

تجديد چاپ كر ست.‏ نامه ، پيش ين بخش ضميمه <br />

مجموعه ثا يا نايفسكايا چاپ شد بو‏.‏<br />

ها عزيز<br />

خو مد گويى به باگشت يك يرنى نقلابى،‏ يك متفكر صيل كه نظريه تشكيلا<br />

جد نمى كند،‏ بسيا مسر بخش ست.‏ نتيجه با ينكه بعضى يد ها مطر<br />

شد با فر تشكيلا سو تو به نظر من كاملا نا ست ند،‏ ما ژفا عرصه <br />

نظر تمركز بر فر تشكيلا‏،‏ حتى نچه كه " ناست"‏ ست برنگيزنند مى كند .<br />

بگذ نتيجه گير كلى بالا بطو مشخص بيا كنم.‏ تو نخستين كسى هستى كه با<br />

فر تشكيلا نوشتهها نخستين ماكس چيز يد ست.عكس ست ست؛<br />

هميشه نوشته ها نخستين ماكس به گونه نقل قو مى شو كه گويى ماكس،‏ هم<br />

" پيشا ماكسيست"‏ بو هم با مسئله " حز‏،"‏ كما بيش نا‏.‏ بنابرين هنگامى كه<br />

تو گفته ها ماكس با " شكل نجمن ها پيشه كمونيست " ين سخن <br />

كه " نجمن نا نيا جديد بوجو مى - نيا به جامعه-‏ نچه كه به ظاهر سيله<br />

مى نمو‏،‏ هد شد ست " (1) نقل مى كنى،‏ پيدست نچه كه حسا كر <br />

به ستى پيوند با نظريه ماكس با مسئله نجمن نه مر نا ست.‏ <br />

حق با توست كه به ين جمعبند برسى كه:‏ " نتيجه نظر ين ست كه ما بايد خوها<br />

تشكلى باشيم كه بطو همزما با فلسفه نقلا با هد پرلتايا بمثابه يك طبقه،‏<br />

تطابق ست."‏<br />

من نجا با شما ختلا كه به سرعت به ما كنونى جهش مى كنى با يگر<br />

فلسفه تشكيلا جد مى كنى،‏ حالى كه هد عكس ين كا ست.‏ بر نمونه،‏<br />

ما بطو قطع تنها بر " نيرها جديد"‏ تاكيد نمى كنيم بلكه بر خر هم تاكيد يم.‏ <br />

بپر‏،‏ خلق به فدييا جهشى بطو تو نمى تونى بنابرين ست.‏ مطلقا ضر مر ين<br />

با ينكه هر كلمه كه ين مو مى گويى ست ست:‏ ) هم عليه فر سلسله مرتبى<br />

تشكيلا هم عليه مبا چريكى؛ ين تركيب نامقد گريى پيشگا گريى.‏ (<br />

با ين حا پايا چنين به نظر مى سد كه نگا تو ) ير ( كا ين بو كه فدييا<br />

فلسفه تشكيلا

133<br />

ما با يگر باند خوهيم بو‏،‏ مگر نكه كاگر<br />

نيز خو فلسفه جد نكنند،‏ مگر نكه نها<br />

نيز نيا به خر بطو جد حسا كنند،‏<br />

همچنا كه خر ، بطو جد نيا به كاگر<br />

حسا مى كند<br />

بحث،‏ ثر ناتوگوتو نقا كمونيست يتاليايى،‏ 1960-1959<br />

خلق تو ها جد بوند نه ينكه نها،‏ هم تو ها جد<br />

هم بطو كلى فاقد فلسفه بوند.‏<br />

فكر مى كنم كه تو پرسش ستى طر مى كنى :"<br />

نظريه چگونه مى توند مايت يابد؟"‏ ما تو ين مايت<br />

يافتن تنها به شريط عينى،‏ كه گويا قتصا ست،‏ نسبت<br />

مى هى.‏ حالى كه نگا ماكسيست-‏ مانيسم ،<br />

شريط عينى،‏ هم شامل قتصا هم شامل تو هايى<br />

) نظر تو ( بسيا ين كنند.‏ مى قيا كه عليه قتصا ست<br />

خطر نا ست.‏ ير ين هما شتباهى ست كه كلِ‏<br />

نترناسيونا ترتسكيسم نيز جو شته،‏ به ين<br />

معنى كه ند تحليل قتصا‏،‏ خو‏ِ‏ پرلتايا بصو<br />

بژ مد.‏ (2) ما نظر ماكس،‏ ماتريا‏،‏ معنايش فقط<br />

قتصا نبو‏،‏ بلكه تما‏ِ‏ ندگى بو‏.‏ نگا ماكس،‏ نيا‏،‏ قبل<br />

هرچيز غذ سرپنا شامل مى شو‏،‏ ما نيا‏،همچنين<br />

تما ضرها يگر بر مى گير به هيچ به<br />

ين محد نمى شو كه شما بر غذ خو قاشق<br />

چيز نيا به نظر ماكس ست.‏ يا كنيد مى ستفا<br />

ست كه " جستجو بر كليت " مى نامد.‏<br />

من با ين نظر كه نقلا ير‏،‏ پرلتايا شر كنند<br />

نبو موفق نيستم.‏ لبته كه ين به صطلا شر كنند‏،‏<br />

خو پد گاپو‎3)‏)‏ باشد كه شمايل بدست،‏ پيمايى<br />

تو ها به سو قصر تز هبر مى كند،‏ خو شاعر<br />

ير باشند كه هشت ند شا فشا مى كنند يا<br />

يك نامه نگا – سربير نيكاگوئه باشد كه كه<br />

بدست سامو‎4)‏)‏ به قتل سيد،‏ جلوتر خر قعى<br />

پرلتايا قر ما . تا هنگامى پرلتايا عتصا <br />

تظاهر‏،‏ همچو ‏"تو حركت"‏ حضو نيابد،‏ نقلا<br />

صو نمى گير . هما گونه كه تو نقل كر ، ماكس<br />

" لحظه شو شو‏"‏ هنگامى سخن مى گويد كه<br />

پرلتايا منافعى به پيش مى كشد كه منافع قعا عمومى<br />

كه " يك طبقه خا‏،‏ مى گويد كه مكا ست.‏<br />

تفو عمومى كسب كند."‏ (5)<br />

كاملا حق با توست كه خمينى ينكه مى پند<br />

حكمرنى " هديه جانب خدست " به سخر مى<br />

گير نشا مى هد كه ين حكمرنى " پايه جها<br />

غير معنو‏"‏ ما . ين حقيقت ند كه شركت بايا<br />

به همر پرلتايا تظاهر تو ، به خمينى مكا<br />

كه قدتى كه به پرلتايا تعلق شت،‏ غصب كند .<br />

به با من ين سخن تو كه : " نچه كه پايا به نظر مى<br />

سد قع غا جديد ست"‏ قعا مهم ست.‏ ما ين<br />

حقيقت ند كه غا جديد تنها مى توند " شوها "<br />

كاگر باشد؛ گر چه تو نير ها جديد مانند ‏(مبا<br />

بر ( نيز به شوها ضافه مى كنى.‏ يركه<br />

يكى شتباها قعى لوكاچ،‏ تمركز بر كليت بو‏،‏ ما<br />

كليت نه بمثابه غا نو.‏ كليت نز لوكاچ به معنا<br />

حاصل جمع بيشتر بو تا يد مطلق كه هم تئو ست<br />

هم عمل؛ ين غا نوست.‏ يقين كه ترتسكيست<br />

ها كنتر كاگر بر توليد طرفد مى كنند شو<br />

" نها سوسياليستى"‏ مى نند.‏ من به هيج جه قصد<br />

ند هميت شو ها بكاهم ‏.‏ير شوها بطويقين<br />

كاگر ها توسط تحايه توليد با كنتر مقياسه<br />

يا لت،‏ نشا گر بالاترين سطح كنتر توليد به ست<br />

كاگر ست.‏<br />

با ين حا ما با يگر باند خوهيم بو‏،‏ مگر نكه<br />

كاگر نيز خو فلسفه جد نكنند،‏ مگر نكه نها نيز<br />

نيا به خر بطو جد حسا كنند،‏ همچنا<br />

كه خر ، بطو جد نيا به كاگر حسا مى<br />

كند،‏ مگر نكه ين " نهشت خر " - عبا <br />

لوكزمبوگى-‏ فلسفه تشكيلا نقلا گاهى <br />

نير جديد باشد.‏ بايد ينجا ضافه كنم كه نگا كه<br />

ماكس نوشت :" همچنين نقلا ضر ست،‏ چر كه<br />

خو‏ِ‏ طبقه نقلابى مى كند " قيقا به با شت؛ به<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

134<br />

پرلتايا همچو خر‏،‏ همچو نير‏،‏ همچو بژ نيز<br />

همچو سوژ‏،‏ همچو مر جديد.‏<br />

تصو نكن كه نقد من به ين معنى ست كه بخوهم تو<br />

مطلب با نويسى كنى . برعكس،‏ قيقا بر ين با<br />

كه نجا كه ين مطلب توسط يك جو نوشته شد <br />

مسئله – فر تشكيلا - تنها به ير مربو نمى شو‏،‏<br />

بلكه ما سطح جهانى با ست به گريبا يم شمو<br />

بسيا بنابرين نيست،‏ سر تصا مريكا به ير <br />

مهم ست كه ما تنها نتايج نظر نگيريم بلكه به ند<br />

بنگريم.‏ حقيقت من برين با كه ما پيش نكه <br />

حتى تلا كنيم كه به جمبند برسيم،‏ بايد نزيك به<br />

يك سا تما مو ين مسئله به بحث بپريم.‏<br />

با حتر‏،‏ يا<br />

سو نومبر 1979<br />

پانوشته ها:‏<br />

‎1‎ به نقل " نياها،‏ توليد تقسيم كا " كا ماكس<br />

1844، ستنوشته ها قتصا – فلسفى.‏<br />

‎2‎ نگا كنيد به " نترناسيونا ، ‎1889‎تا " 1914 <br />

كتا نايفسكايا،‏ ماكسيم . <br />

‎3‎ پد گاپو كشيش تدكس سى بو كه هپيماييى<br />

تو كاگر بر ئه نامه به تز هبر كر .<br />

كشتا 1000 نفر هپيمايا توسط تش،‏ به جرقه نقلا<br />

1905 كمك كر‏.‏<br />

‎4‎ پدجوكوئين كانا‏،‏ سر بير نامه پويسيو <br />

با عنو لا پرنسا بو كه ما حاكميت يكتاتو<br />

ناستاسيو سامو به قتل سيد.‏<br />

‎5‎ به نقل ماكس:‏ سهمى نقد فلسفه حق هگل،‏ مقدمه<br />

.<br />

‎6‎ گا كنيد به كتا نايفسكايا : لوكزمبوگ ، هايى<br />

نا فلسفه نقلا ماكس"‏ صفحه 19.<br />

‎7‎ ماكس نگلس يدئولوژ لمانى نوشتند:‏ ‏"‏ين نقلا<br />

لا ست .... همچنين به ين ليل كه طبقه كه برپا<br />

كر تنها يك نقلا مى توند تما كثافتِ‏ عصا <br />

خو بزيد بر يجا جامعه جديد ما شو‏."‏<br />

يا نايوفسكايا<br />

فلسفه تشكيلا

135<br />

معرفى كتا<br />

گرنديسه پس صد پنجا سا<br />

عبا لگشايى<br />

"... به هر قيمتى بايد هدفم نبا كنم جا ندهم<br />

جامعه بوژيى مر به ماشين پو سا تبديل كند."‏<br />

) نامه ماكس به ژ يدمير/‏ فويه 1859)<br />

ماكس ست متفكرنى ست كه عهد كر ست تا پايا كا جها صحنه ندگى مبا تر نگويد.‏ نتشا<br />

ستنوشته ها منتشر نشد خلا نزيك به فتر 200 باقى ماند ‏-به جز ثا كتابى كه منتشر شد ست-،‏<br />

نامه نگا ها نيز سته متونى كه كم تر بيست سا ست كه به همت بنيا ثا ماكس نگلس (MEGA) <br />

پشت برها يرست نگلس بير مد‏،‏ همه همه گوهى ست بر ين مدعا كه ماكس همچنا ند‏،‏ حا تحقيق <br />

بى نگ ما پاسخگويى به منتقدنش ست.‏<br />

بين سا ها 1860 1850 حجم مبالا تجا با جهانى بربر شد.‏ نظا بانكى عتبا گستر عظيمى<br />

پيد كر بو سها سخت جنب جو بو‏.‏ ين شريط بر قتصانا كلاسيك به نوعى تدعى كنند <br />

ناقو هم گونه ‏«پايا تايخ»‏ ثبا برحقى ‏«سرمايه « بو‏.‏ ماكس ما ين فعاليت جديد قتصا مقدمه<br />

بر بحر چرخه ما توليد مى يد.‏ سرنجا بحر سا 1857 بر كر ماكس كه پيش ين،‏ پيش بينى<br />

چنين مى كر‏،‏ شگفت تصميم گرفت نتيجه <strong>15</strong> سا تحقيق قتصا كه بعضا قالب مقالاتى<br />

نصف نيمه ياشت ها شخصى ها كر بو‏،‏ به ثمر نشاند.‏ نتيجه ين تصميم،‏ گرمد نزيك به 900 صفحه<br />

ست نوشته بو كه سرنجا عنو ‏«گرنديسه»‏ ‏(به معنا لغو طر مقدماتى)‏ به خو گرفت.‏<br />

‏«گرنديسه»‏ كه با عنو فرعى ‏«مبانى نقد قتصا سياسى»‏ شناخته مى شو‏،‏ جمله ثا ماكس ست كه<br />

سرنوشتى همچو يگر ثا پيد كر مقد بو تا نزيك به يك قر بعد نگا نظرها بماند تا سرنجا<br />

به قو هابسبا ‏"كم بيش با كر به عنو بخشى يكپاچه مجموعه نوشته ها ماكس تحا <br />

جماهير شو پذيرفته به يرست پيشين ثا ماكس-‏نگلس سا ها فز 1969-1968 شد،‏<br />

گرچه تيرژ كمتر سرمايه بو‏".‏<br />

‏«گرنديسه ماكس»‏ به كوشش ماچلو موستو ثر ست جامع كه نه فقط به برسى يا مختلف ين ثر ماكس<br />

ختصا بل گزشى ست تايخى سير تكوين يد نگا نديشه ماكس،‏ ندگى مانه ماكس<br />

به هنگا نگا ثر نيز ندها فر فرها مباحث ماكسيستى كشوها مختلف به سطه ترجمه نتشا <br />

توضيح ماكس نديشه متخصاصا كاشناسا 31 نفر مشاكت كتا هميت نها.‏ سترگ ثر ين<br />

تفسير يد ها ين پيامبر علو نسانى ست.‏ نا هايى چو هابسبا‏،‏ ماچلو موستو،‏ جا بلامى فاستر،‏ موشه پوستو‏،‏<br />

. كتا كند كه بايد به سر مى مجا ماكسيستى ها هر علاقه مند به پژهش ... ميك سينز لن<br />

چنانكه مقدمه كتا نيز شا شد ست ين مجلد ‏"به مناسبت صد پنجا سالگى تأليف ‏[گرنديسه]‏ تأليف شد<br />

سد ماكسيسم مسلط ها جريا كه ماكسى با جها بسيا معرفى مى كند كه ماكسى ست<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

136<br />

بيستم به تصوير كشيد شد بو‏،‏ تفا چشمگير ."<br />

كتا 32 فصل قالب سه بخش تشكيل شد ست كه<br />

به ترتيب:‏<br />

- نخستين پا‏،‏ شامل هشت فصل،‏ نمايه<br />

ها عمد ست كه با قرئت گرنديسه<br />

مطر مى شو‏.‏<br />

نظر نامه ندگى بستر پا‏،‏ مين -<br />

ماكس ما نگا ستنوشته ها<br />

ين ثر سترگ باسا مى كند.‏<br />

- سومين پا‏،‏ گز جامعى ست نتشا <br />

پذير كتا سرسر جها‏.‏<br />

يك هابسبا‏،‏ مو برجسته نگليسى مقدمه<br />

كه بر ين كتا نوشته ست،‏ مى كوشد با توضيح<br />

فضايى كه ين ثر پس نزيك به صد سا مكا نتشا<br />

مى يابد،‏ خلا قايع جنگ جهانى نيز <br />

حاكميت ستالين بر تحا جماهير شو‏،‏ هميت مطالعه<br />

تفسير«گرنديسه»‏ به خونند يا كند.‏ نستن<br />

جبهه ها كتا لمانى يرست حجم عظيمى ينكه<br />

جنگ جهانى به عنو تبليغاتى عليه سربا<br />

مطالعه بر جنگى ها گا بعدها لمانى<br />

ندنيا تويع شد بو‏،‏ كافى ست تا به گرنديسه صرفا<br />

به عنو يك كتا ‏«‏قتصا حا نقدهايى به كلاسيك<br />

ها»‏ نگا نشو هميت سياسى منظومه نديشه <br />

گير‏.‏ مد نظر قر ماكس <br />

گرنديسه:‏ ميز تايخ،‏ فلسفه توپيا <br />

فصل كه به قلم خو موستو ست،‏ ختصا به<br />

‏«مقدمه»‏ مشهو گرنديسه كه حتمالا ير <br />

بيشتر خو كتا شناخته مى شو غالب علاقه مند<br />

به ثا ماكس حتمالا مطالعه ين كتا‏،‏ به همين<br />

مقدمه بسند كر ند؛ ميا نكا ژ‏ِ‏ شناسانه<br />

سياسى تنها ين عبا مزمه كر ند كه ‏"‏ين<br />

هستى نسا ست كه گاهى تعيين مى كند".‏ چاپ<br />

مقدمه به شكل كنونى سا قع 1859 <br />

خو نشانى گفتگو نى ماكس با خو بو؛ چه<br />

ينكه غا بنا شت با ختصا ‏«مقدمه<br />

عامى»‏ به تشريح قتصا سياسى هميت <br />

‏«صعو نتزعى به نضمامى»‏ بپر ما بعدها هنگا<br />

توضيح كه ‏"پيش بينى نتايجى كه هنو ين كر با نتشا<br />

بايد به ثبا برسد مغشو كنند ست"،‏ هد مقدمه <br />

‏"پيشر جزئى به كلى"‏ تعيين كر‏.‏ موستو با تقسيم<br />

مى كوشد تا ضمن نشا بخش،‏ بلند به چها مقدمه ين<br />

ساختا سلو ثر،‏ ين يد كه ‏"گرنديسه<br />

مقدمه ست بر ‏«سرمايه»"‏ فا كند.‏ جمله جذ<br />

معرفى كتا<br />

ترين بخش ها نوشته<br />

موستو يكى تشريح<br />

‏«نسبت توليد تويع»‏<br />

نظر ماكس ست<br />

كه بسيا منتقد<br />

ماكس-به يژ مكتب<br />

پاشنه تريش-‏<br />

قتصا فهم شيل<br />

نسته ند،‏ حا نكه<br />

موستو ين كژفهمى <br />

تصحيح مى كند.‏ يگر<br />

بخش مهم،‏ ترسيم<br />

چگونگى ‏«تولد «<br />

كه ست سرمايه جامعه ماكس مطالعا <br />

گرنديسه خو به صو ‏«بانمايى»‏ ‏«سرمايه»‏ به<br />

صو ‏«پژهش»‏ نشا مى هد.‏<br />

فصل با عنو ‏«مفهو قتصا مد‏»‏ توضيح<br />

چگونگى مزگشايى باسا شيو توليد سرمايه <br />

توسط ماكس به مد ‏«نظريه ست.‏ « نويسندگا<br />

ين فصل با تأكيد بر ينكه پيش نويس ها خا ماكس<br />

نوعى طر مقدماتى ست ينكه ين فهم پيوستگى ها<br />

كل سا مى كند،‏ تز مركز نوشتا خو چنين علا<br />

مى كنند:‏<br />

‏"طر ماكس سيد به مفهومى جامعه <br />

بوژيى به عنو يك تماميت مكا پذير مى<br />

كند."‏<br />

فصل سو جمله چالش برنگيزترين فصل هاست،‏<br />

چركه ختصا به ‏«برشت ماكس بيگانگى <br />

گرنديسه»‏ . نويسند ضمن ئه گزشى <br />

مجالا ميا ماكسيست ها پيرمو ين مفهو‏،‏ با شا<br />

به يد ‏«گسست شناخت شناسى ماكس»‏ كه سو<br />

لتوسر عنو شد،‏ تحليل جالبى چهر ماكس،‏ هم<br />

به مثابه ‏«فيلسو‏»‏ هم ‏«عالم قتصا« كه با<br />

فلسفه پايا يافته،‏ ئه مى هد.‏<br />

فصل چها‏،‏ تمركز خو بر گانه ‏«كا مر‏»‏ <br />

‏«كا ند‏»‏ به عنو مينه عين حا نتيجه ‏«كشف<br />

مقوله ضافى»‏ مى گذ‏.‏ هميت ين بحث <br />

شايد بتو ين نست كه بعدها سالها هه <br />

1950، فيلسو برجسته نسا گر ماكسيست،‏<br />

يا نايفسكايا با تكا به مير ين كشف به مقابله با<br />

قتصانا حزبى تحا جماهير شو برخاست كه<br />

معتقد بوند » شو فرماسيونى غير سرمايه <br />

برقر ست».‏ نايفسكايا با ستنا به كتا سرمايه<br />

ماكس عا مى كر كه يژگى متمايز سرمايه تنها

137<br />

يك عامل ست:‏ ستخر ضافه تحت سلطه<br />

سرمايه خصوصى يا سرمايه لتى.‏ به ين عتبا نظر <br />

فرقى ميا ‏«‏يالا متحد‏»‏ ‏«شو‏»‏ نبو‏،‏ چه ينكه<br />

‏«كا مر‏»‏ هر به شكل با جو شت.‏<br />

فصل پنجم ما به خاطر نويسند ‏(ميك سنز‏)‏<br />

پرژ كر با نبا ست.‏ برخو يژ هميت <br />

فكر ، يعنى ‏«تجديد حيا ماترياليز تايخى»‏<br />

كه كتا ‏«سرمايه بربر موكرسى»‏ به<br />

تشريح پرخته ست،‏ عقبه ين برسى <br />

فصل ‏«صو بند ها مقد بر توليد سرمايه «<br />

گرنديسه نبا مى كند.‏ ين فصل پيشتر نتشا سمى<br />

كتا‏،‏ به عنو ثر مستقل نيز منتشر شد بو كه<br />

هابسبا به عنو مترجم نگليسى ثر،‏ مقدمه مفصلى<br />

عا ين طر با سينز ميك نگاشته بو‏.‏ هم بر <br />

جسونه كه ‏"ماكس مشاهد تايخى بر خطا بو<br />

چهر تدكسى ها قدست ضمن ست"،‏<br />

عا كه ‏"چگونه نظريه پرسش پاسخ مى هد به ين ،<br />

ماترياليز تايخى ماكس،‏ بد توجه به خطاها تايهى<br />

، تا مى ؟"‏ نظر ميك سينز ‏"هد ماكس<br />

تأكيد بر خا بو سرمايه ست نه تعميم قونين<br />

حركت سرمايه به تما تايخ به طو عا برخو با<br />

جامعه جا به عنو مقصد پيش مقر‏".‏ ينجا مى<br />

تو هميت تصحيحى كه ماكس ترجمه فرنسو<br />

‏«سرمايه»‏ به همت گما بيش پيش مو توجه<br />

قر :<br />

غيرصنعتى صنعتى جومع با معرفى فر <br />

يرست نگليسى كه به يرست چها لمانى متكى ست،‏<br />

چنين مد ست:‏<br />

- كشو كه لحا صنعتى توسعه يافته تر ست<br />

به كشوهايى كه كمتر توسعه يافته ند،‏ فقط<br />

تصوير يند شا نشا مى هد.‏<br />

ما همين فر متن يرست فرنسه به گونه يگر <br />

طر شد ست:‏<br />

- كشو توسعه يافته تر لحا صنعتى به<br />

كشوهايى كه مسير صنعتى پى مى يند،‏<br />

فقط تصوير يند شا نشا مى هد.‏<br />

كوين ندسو مقدمه كه بر ترجمه فاسى<br />

‏«سرمايه»(ترجمه حسن مرتضو/نتشا گا‏)‏ نوشته<br />

ست،‏ توضيح هميت ين گرگونى،‏ به حمله هايى كه<br />

به ين ثر ماكس به عنو ثر جبربا شد ست،‏ شا<br />

مى كند تأثير مبا مر سيه عليه تز هند<br />

عليه ستعما نگلستا فاصله نتشا ترجمه لمانى <br />

ترجمه فرنسه عامل تغيير شيو بيا ماكس<br />

عنو مى كند.‏<br />

فصل ششم نيز كه به قلم جا بلامى فاستر ست،‏ به<br />

خاطر جايگا نديشه ماكسيستى پرژ فكر<br />

، بافرينى نگا ماترياليستى به طبيعت،‏ خو توجه<br />

ست.‏ ين مقاله نيز به نوعى پيگير هما پرژ ست.‏<br />

فاستر به توضيح ين نكته مى پر كه ‏"چگونه گرگونى<br />

ها پيوسته سرمايه تنها با بيگانه سا ضر<br />

طبيعى ‏(يعنى شريط پايد باتوليد)‏ نياها نسانى<br />

ممكن بو ست".‏ با تأكيد بر نگا هگلى ماكس <br />

خصو فلسفى 1844 قتصا ها ستنوشته<br />

فلسفه ندمو‏-غيرندمو مناسبا ‏"‏يالكتيك<br />

طبيعت هگل"‏ نتقا ين نگا به ‏«گرنديسه»‏ يل بحث<br />

‏«شريط طبيعى كا باتوليد همچو پيكر غيرندمو<br />

عينى طبيعى هنيت نسا‏»‏ مو توجه قر مى هد.‏<br />

فصل هفتم كتا به گه ها توپيستى ماكس ترسيم<br />

يك جامعه هايى يافته چگونگى يست فر حاضر <br />

‏«كا‏»‏ تشريح فهم ماكس با نويسند . ختصا <br />

ما متوجه ين نكته حياتى مى كند كه نظر<br />

ماكس هد نهايى نقلا‏،‏ ‏«‏لغا كا‏»‏ ست.‏ ين مقاله<br />

با تمركز بر ‏«فصل پو‏»‏ گرنديسه كه ماكس به<br />

تشريح گذ به تكامل شيو ها توليد شكل ها قديمى<br />

باستانى تا فئوليسم سرمايه نجا تا جامعه<br />

شو مى نوعى تلا به پر‏،‏ مى يند يافته هايى <br />

تا تد يد ماكس پاگر مشهو همر با<br />

حيا چگونگى خصو لمانى»‏ ‏«‏يدئولوژ نگلس<br />

شو‏.*‏ كمونيستى،‏ نشا جامعه فر نه<br />

هميت فو لعا ين فصل شكا عظيمى ست كه<br />

فهم يج ماكس يجا مى كند.‏ ينكه بر ماكس<br />

يا كا هگذ هايى بشر سعا به سيد<br />

سطو ‏«‏ستاخانوفيسم»‏ شو ستالينيستى ممكن<br />

نمى شو معيا سنجش فا سايش چيرگى سايل<br />

مصر بر توليد ست.‏ هميت ين جديد ماكس<br />

ساله پنج برنامه ها نقد نايفسكايا شايد تنها <br />

تحا جماهير شو بتو سر گرفت.**‏ نجا كه با<br />

ستنا به ‏«سرمايه»‏ ماكس عا كر كه يژگى متمايز<br />

سرمايه تنها يك عامل ست:‏ ستخر ضافه <br />

تحت سلطه سرمايه خصوصى يا سرمايه لتى؛ تشخيص<br />

‏«كا ند‏»،‏ ‏«كا گانه عامل تنها به ميانجى ين<br />

مر‏»‏ ممكن خوهد شد.‏ نكته كه بعدها توسط نت <br />

‏«‏ضع بشر»‏ با تمايز ميا ‏«كا‏»‏ ‏«‏حمت»‏ با يگر پر<br />

هميت شد.‏<br />

جمله نكا جالب ين مقاله،‏ كنايه پايانى به<br />

فهم سا لوحانه نو تفا كيفى شكل <br />

كا ‏(مر ند يا هايى بخش)‏ ست كه قالب فر<br />

همانند فر مشهو ‏«‏يدئولوژ لمانى»،‏ كا هايى بخش<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

138<br />

به ‏"طا با خوبيد سما بى مش <br />

نگا كر‏"‏ تشبيه مى كند!‏<br />

فصل هشتم با عنو ‏«بانديشى سرمايه پرتو<br />

گرنديسه»‏ تلاشى ست بر باخونى گرنديسه با<br />

عينك ‏«‏ستنوشته ها فلسفى قتصا 1844».<br />

نويسند نتيجه مى گير كه ‏"گرنديسه به ما مكا مى<br />

هد يابيم كه نقد ماكس سرمايه فرتر نقد سنتى<br />

مناسبا بوژيى تويع ‏(با مالكيت خصوصى)‏ بسط<br />

مى يابد"‏ جامعه صنعتى مد به عنو جامعه <br />

سرمايه خلا ‏"ساختاها نتزعى سلطه،‏ بخش<br />

بخش شد فزيند كا فر هستى فر عنا<br />

گسيختگى كو منطق تكاملى"‏ مو برسى قر مى هد.‏<br />

گرنديسه:‏ محصو‏ِ‏ يستى بحرنى<br />

بخش كتا كه سه فصل برمى گير به ندگى<br />

مى پر‏.‏ گرنديسه نگا ما ماكس مانه <br />

ماكسى كه فقر قتصا بيما ها مزجى<br />

هدفش عفونى طاقت فرسا ‏"به هر قيمتى مى خوهد <br />

نبا كند".‏ يبايى ها بخش شن شد بخش<br />

هايى ندگى ماكس ست كه تا كنو هيچ منبعى به<br />

ما ‏"تايخ ظرفت همچنين ضر نشد شا <br />

نديشه"‏ نيز نشا مى هد.‏ ين نكته نجايى هميت<br />

كه غالب كتبى كه به برسى نديشه ها يك متفكر يا<br />

متفكرنى مى پرند،‏ مينه ما)عم جغرفيا،‏ تايخ<br />

ها يد شكل گير علمى)‏ كتشافا جتماعى<br />

متفكر يا متفكر به فرموشى مى سپاند.‏<br />

سه فصل يا شد به ترتيب ‏«‏ندگى شخصى ماكس»،‏<br />

‏«ماكس به عنو نامه نگا قتصا‏»‏ ‏«بحر<br />

نگا به هنگا « 1857-58 سرمايه قتصا<br />

گرنديسه شامل مى شو‏.‏ فصل نهم كه لين فصل ين<br />

بخش ست خو موستو به عنو يرستا كتا نوشته<br />

ست به ليل نشا يا جديد ندگى خصوصى<br />

ماكس جذبيت فو لعا برخو ست.‏ جمله<br />

نگلس ماكس مكاتبا به شا ظريف نكا ين <br />

جريا تدين سلسله مقالاتى با ‏«‏ستعما نگلستا<br />

هند»‏ بر نشريه ‏«نيويو تريبو‏»‏ ست،‏ كه بعضا<br />

با مضا يكديگر مطلب مى نوشتند.‏ جريا نگا<br />

يكى ين مقالا كه مربو به ‏«شو سپو هند»‏<br />

بو بنا بو نگلس با مضا ماكس بنويسد ما به<br />

مسئوليت بر عهد ين ناچا به حا‏،‏ عفونى بيما ليل<br />

خو ماكس فتا‏،‏ ماكس خصو عايى كه مقاله<br />

كر ‏(عقب نشينى جبا نگليسى ها به خاطر غا فصل<br />

بانى)‏ خطا به نگلس مى نويسد:‏<br />

‏“شايد قعا بد يد باشم ما به هر حا با كمى<br />

يالكتيك مى تونم ير بر‏.‏ لبته كلماتم<br />

ست هر طر كه كر فرموله چنا <br />

يد."‏<br />

هميت چنين فرهايى ين ست كه حتى غو نديشه<br />

مبر كر بند‏»‏ » به صطلا هم ماكس چو <br />

نبو ست؛ ينكه قديس ساختن هر نديشمند كا<br />

ست عبث بيهو؛ خاصه گر نديشمند ماكس باشد<br />

كه خو شمن جه يك چنين موضع گير هايى بو‏.‏<br />

فصل هم كه ترسيم چهر ماكس به عنو يك<br />

جديد مى تو ست،‏ قتصا نگا نامه<br />

مفهو ‏«مبا نترناسيوناليستى»‏ يافت.‏ نجا كه<br />

مبا مر هند عليه ستعما‏،‏ همپا مبا كاگر<br />

نگلستا پيشبر نقلا سوسياليستى بريش مهم<br />

ست.‏<br />

نهايت فصل ياهم كه ماكس مقا يك<br />

تحليلگر چير ست بحر قتصا مانه نشا مى<br />

هد.‏ حتمالا كمتر كسى علاقه مند به ثا ماكس<br />

سه فتر ماكس كه بدنند ير شاحانش <br />

خصو بحر ها قتصا ما پا ‏(‏نگلستا‏،‏<br />

فرنسه،‏ لما سپانيا)‏ به جا ماند ست كه هر كد <br />

نو خو على غم نكه تحليل يكى مهمترين متفكر<br />

تايخ خصو پديد جتماعى-‏قتصا ست،‏<br />

سند تايخى نيز به شما مى .<br />

گرنديسه:‏ ستالين تا پرها<br />

نتشا به باتا ختصا كتا سو پا ما<br />

گرنديسه جها‏.‏ به جز ير حتمالا جالب ترين<br />

فصو ين پا‏،‏ شر تأثير نتشا ترجمه گرنديسه<br />

قطب مهم سه عنو به شو فرنسه يتاليا،‏ <br />

تكوين گستر نديشه ماكسيستى جها ست.‏<br />

بخش عظم نوشته مربو به يتاليا بطه با هميت <br />

تأثير جريا ‏«كاگرگريى»[‏Operiasmo‏]***‏ به هبر<br />

كه با ستفا ست 1960 هه نگر نتونيو<br />

‏«سرمايه»‏ ‏«گرنديسه»‏ مى كوشيدند مرحله تيلو‏-‏<br />

فويستى سرمايه صنعتى تفسير كنند تغيير هند.‏<br />

همچنين شا به خونش كانتى لوچو كولتى گرنديسه<br />

به عنو يكى شناخته شد ترين چهر ها ماكسيسم<br />

پا هم شايا توجه ست.‏<br />

شاخص هايى نيز،‏ با چهر فرنسه به فصل مربو <br />

لتوسر مند تا ژ بيد ميشل هانر موجه يم كه<br />

غالب بحث هايشا حو محو ين موضو كه ‏"‏يا<br />

معرفى كتا

گرنديسه بايد به چشم مقدمه بر ‏«سرمايه»‏ خوند يا<br />

ثر مستقل به حسا " جريا ست.‏<br />

ماكسيسم صلى خاستگا عنو به شو ما <br />

قر بيستم كه بد سرگذشتى كه بر<br />

گرنديسه قم خو‏،‏ نمى تو هميت جايگا تايخى<br />

كتا كر‏.‏ قتل يويد يانف،‏ بنيانگذ مدير<br />

مؤسسه ماكس نگلس پاكسا مؤسسه <br />

ستيلا ستالين نيز ين عتقا سخ ستالين مبنى بر<br />

ينكه ‏"بر ينكه تو ها نظر ماكس بفهمند،‏ سه<br />

جلد ‏«سرمايه»‏ كافى ست"،‏ به خو خو كافى ست تا<br />

سرنوشت گرنديسه پايتخت ماكسيسم قر بيستم <br />

هم بر پژهشگر تايخى هم علاقه مند به مطالعه<br />

‏«گرنديسه»‏ جذ خوندنى نمايد.‏<br />

بخش مربو به ير نيز به قلم كامر نير‏،‏ توضيح<br />

مختصر ست با چگونگى ترجمه ستقبا <br />

عد همچنين نتقا ملتهب 1360 هه ثر<br />

باتا محافل فكر حتى ماكسيستى تا به مر‏.‏<br />

صل ترجمه بر عهد ‏«‏حمد تدين»‏ بو ست كه با<br />

فرنسو با ترجمه مطابقت پرها‏»‏ ‏«باقر يرستا<br />

پس شد منتشر گا نشر سو جلد قالب <br />

مرتبه سو‏،‏ يگر هرگز تجديد چاپ نگريد.‏<br />

هرنچه مى خوهيد با ماكس بدنيد<br />

به جر مى تو گفت،‏ با ترجمه چنين كتابى <br />

ير‏،‏ هر مطالعه خصو ماكس ماكسيسم<br />

بى جا به ين ثر ناقص خوهد بو‏.‏ كتا نو خو<br />

برجسته پژهشگر مقالاتى ست لمعافى ير<br />

همچنين شرحى نسبتا جامع ماكسيستى،‏ نديشه<br />

ندگى نديشه ماكس.‏ ين خصو بايد ين نكته<br />

هم ضافه كر كه كتا لگو بسيا خوبى چگونگى<br />

نوشتن ‏«تايخ ما نديشه»‏ به ست مى هد.‏ هميت ين<br />

مسأله نجايى ست كه غالب ثا منتشر شد ير <br />

‏(چه تأليف چه ترجمه)‏ با نديشه يك متفكر يا<br />

جمعى متفكر‏،‏ پرژ هايى يد ليستى بى توجه به<br />

مينه ها جتماعى-‏قتصا شكل گير تفكر بو ست.‏<br />

تفسير نديشمند شر چنين لگويى عايت هميت<br />

چو ماكس نجايى ست كه ] همين گرنديسه]‏<br />

متذكر شد ست كه ‏"‏ين هستى جتماعى ست كه تعيين<br />

كنند گاهى سوژ ست".‏<br />

يژگى يگر كه مى تو بر ‏«گرنديسه ماكس»‏<br />

برشمر‏،‏ تفكيك فصو يكديگر مكا مطالعه <br />

جدگانه هر فصل بد جا ضر به فصو يگر<br />

ست.‏ همچين جاعا متعد نويسندگا فصو مختلف به<br />

خو متن ‏«گرنديسه»‏ ترجمه مجد حسن مرتضو<br />

ين فرها،‏ شريطى بر خونند علاقه مند فرهم<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

139<br />

كر ست كه مى توند بد مطالعه خو گرنديسه،‏<br />

جريا يك شر تفصيل غنى باخونى كند.‏<br />

سو‏،‏ پا كه ما ست نجايى مسئله ين به شا<br />

فصل مربو به باتا نتشا ثر كشوها نگليسى<br />

با متوجه مى شويم كه نخستين ترجمه،‏ ِ ‏«ماتين<br />

نيكلا‏»‏ ست ين ترجمه ست پر شتبا كه مبنا<br />

ترجمه فاسى قر گرفته ست.‏<br />

مك للا توصيف جايگا هميت ‏«گرنديسه»‏ معتقد<br />

ماكسِ‏ حسا به خونند كه ‏"گرنديسه ست<br />

كاگا مى هد"‏ همين هم هست كه هميت ين<br />

كتا به قولى ميرثى كه بر ما باقى ماند ست،‏<br />

جتماعى ها نقد پديد مطالعه ماكس «»<br />

جامعه مبتنى بر نظم سرمايه ست.‏ گرنديسه،‏<br />

پس ‏«فلسفه حق»‏ مين ثر ست كه با تكا به<br />

‏«منطق»‏ نظر هگل به سر نظريه تحليل مى .<br />

چنانكه ماكس غا نگا ثر‏،‏ نامه به نگلس<br />

‏"مر مجد علم منطق هگل"‏ بر ‏"برندختن كل<br />

كترين سو‏"‏ خبر مى هد.‏<br />

ترجمه ين ثر شمند بايد ستا ثر جلد<br />

‏«سرمايه ماكس چگونه شكل گرفت»‏ به قلم من<br />

نيز ‏«سرمايه»‏ سيمين موحد با ترجمه سدلسكى<br />

ماكس با ترجمه خو مرتضو نظر گرفت،‏ تا به<br />

عمق ين عا پى بر كه ‏"هر نچه با مير نديشه<br />

ماكسيستى ير به خونند فاسى با عرضه<br />

شد‏،‏ ساسا بط چندنى به ماكس ندشته ست".‏ مرتضو<br />

پيش ين نيز با ترجمه ‏«مانيفست پس صد پنجا<br />

سا‏»‏ به كوشش لئوپانيچ كالين ليز سو نشر گه،‏<br />

علاقه خو به باخونى متو كلاسيك ست به<br />

قلم پژهشگر برجسته نديشه ماكسيستى نشا<br />

بو‏.‏ ترجمه ها كتبى ين ست نشا مى هد كه<br />

منظومه عريض طويل نديشه ماكسيستى قضا<br />

تنها ين خو ماكس ست كه چند قبا شناخته شد<br />

ميا يرنيا ندشته ست.‏ به ين ترتيب بايد گفت<br />

كه تا مينه ندكى بر مطالعه جد نديشه ها<br />

كا ماكس ير فرهم شد ست.‏<br />

گرنديسه ماكس به كوشش ماچلو موستو با<br />

پيشگفتا يك هابسبا به ترجمه حسن مرتضو‏،‏<br />

با قيمت‎12500‎ توما سو نشر نيكا نه با كتا<br />

شد ست.‏<br />

پانويس:‏<br />

‏*پاگر مشهو به ين شر ست:‏<br />

"... جامعه كمونيستى كه نجا هيچ كس

140<br />

قلمر نحصا فعاليت ند بلكه هركس مى توند هر<br />

شاخه كه ميل مشغو به كا شو‏،‏ جامعه توليد<br />

همگانى تنظيم مى كند ينر بر من ين مكا <br />

فرهم مى كند كه مر ين فر كا يگر نجا هم،‏<br />

بامد شكا كنم،‏ بعد ظهر ماهى بگير شامگا به<br />

كه طو هر شا‏،‏ صر پس شو مشغو مپر<br />

نظر شتم به نتقا بپر‏،‏ بى نكه هرگز شكاچى،‏ ماهى<br />

گير،‏ چوپا يا منتقد باشم"(لويك فوئربا يدئولوژ <br />

بابايى،‏ نشر چشمه،‏ چ‎3‎‏،‏ 1386: ترجمه پريز لمانى،‏<br />

.(312<br />

‏«تئويها به مقاله بنگريد خصو ين **<br />

ماكسيستى پيرمو سرمايه لتى(بخش /«(<br />

فريد فا‏.‏<br />

Operiasmo*** جنبشى سياسى تئويك يتاليا <br />

بو كه فرهنگ طبقه كاگر فا نقش تايخى <br />

تجليل مى كر‏.‏ ين جنبش هه يتاليا 1970 <br />

فعا بو نتونيو نگر هبر شمر مى شد ‏(به<br />

نقل توضيح مترجم .(355 <br />

قعى مر‏"‏ شدند.‏<br />

تنها نمونه ها تضاهر ين مالينوكس جا نگا <br />

ها كه تحت تاثير يد ست جنبشى با برمد <br />

ضمن ستقبا مالينوكس . جا ند قر ناشيستى<br />

بر مى شمر‏.‏ بنيا جنبشى ضعفها چنين حيا<br />

به يكر ناشيستى به لت،‏ ساما فر نظر ندخته<br />

تايخ 061 سا جنبش يابى مىكند به بحث-‏<br />

ها معاصر با قيا ها خو به خو‏،‏ تصميم گير<br />

عمل مستقيم مىپر‏.‏ جنبش<br />

Anarchism: A Marxist Criticism<br />

John Molyneux<br />

Published by Bookmarks<br />

ناشيسم : نقد ماكسيستى<br />

نويسند‏:‏ جا مالينوكس<br />

ما بو نتشا‏:‏<br />

كاگر‏،‏ نشجويا نفر 2011 هز مه ما <br />

مياين صلى شهرها سپانيا با لها نقلا مر<br />

مصر شغا كرند.‏ ين حركت تن سرسر پا <br />

همبستگى با نقلا مصر تكر شد.‏ تظاهر كنندگا‏،‏<br />

تما حز سياسى صلى با ين شعا كه ‏"‏نها ما <br />

نمايندگى نمىكنند"‏ محكو كرند خوستا ‏"‏موكرسى<br />

معرفى كتا<br />

فمينيسم سانه <br />

سو ترنها<br />

نتشا نشگا ينبوگ<br />

Women, Feminism And Media<br />

Sue Thornham<br />

Edinburgh University Press"<br />

گستر مهم بحث ها ست پژهشى كتا‏،‏ ين<br />

فمينيسم سانه.‏ كتا به برسى بط حا تغيير<br />

غالبا ضد نقيض سه مفهو ، فمينيسم سانه <br />

مى پر نها بحث گسترتر نظريه<br />

فمينيستى مىگنجاند.‏<br />

ژنرها نا صد غيا هم به برسى قعى»‏ ‏«‏نا<br />

خبر مستند،‏ هم حضو بيش ند نا <br />

قعيت عا شكا سانه مىپر‏.‏ نهايت،‏ ‏'فن

141<br />

تفا‏"‏ بطه بين فمينيسم،‏ نا فن سانه <br />

كتا‏،‏ سرسر مىهد.‏ قر سى بر مو جديد <br />

مسائل كليد مطالعا سانه فمينيستى هم <br />

طريق نمونه ها خا هم طريق تعامل نتقا باثا<br />

نظريه پر بزگ برسى مى شو‏.‏<br />

سياست پسا ناشيسم<br />

سا نيومن<br />

نتشا نشگا ينبوگ<br />

The Politics of Postanarchism<br />

Saul Newman<br />

Edinburgh University Press<br />

سا نيومن مدعى ست كه مسا طلبى ضد ستبد نا<br />

سياسى مبا خلاقى ها مينه لهابخش شيسم<br />

بو جهانى ضدسرمايه جنبش به يژ معاصر يكا<br />

ست.‏ همچنين ستدلا مىكند كه ناشيسم بر معرفت<br />

شناسى منسوخى ستو ست خوستاجهت گير جديد<br />

سياست ها ضد ستبد هائى بخش<br />

يكرها بند نيومن به چاچو ست.‏ <br />

سياسى مى پر كه حيا شد ند.‏ ين يكرها<br />

ناشيستها به با جو مىنامد.‏ پسا ناشيسم <br />

كلاسيك،‏ پساساختگريا‏،‏ ها پساماكسيستى<br />

نتقا‏،‏ نكا‏،‏ متدلوژ بتكا نو مشى<br />

هويت ، جهانى سا با فريت،‏ تبا يكا<br />

، بربر لت مو بر سى قر مى هد."‏ "<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390<br />

Accumulation in an African Periphery: a<br />

Theoretical Framework<br />

Issa G Shivji<br />

Mkuki na Nyoto Publishers<br />

نظر چهاچوبى پيرمونى:‏ فريقا نباشت<br />

نويسند‏:‏ عيسى جى.‏ شيوجى<br />

Mkuki na Nyoto نتشا‏:‏<br />

پرفسو شيوجى جمله نويسندگا سنت ماكسيستى<br />

‏"مبا 1970 با نتشا سا كه ست لسلا نشگا<br />

طبقاتى تانزنيا"‏ ين عرصه شد.‏<br />

قتصا تحليلى تجزيه ئه كتا ين بخش صلى <br />

جهانى به طو كلى جنو جهانى به طو خا ست.‏ ين<br />

كتا با غا تبيين ماكسى نباشت به عنو نير<br />

محر سرمايه ، نظر لنين،‏ لوكزمبوگ <br />

جويد.‏ كتا مى سو مپرياليسم تئو بسط بر يگر<br />

سپس به ين مسئله مى پر كه چگونه ‏"‏نباشت طريق<br />

سلب مالكيت"جغرفيا تايخى سرمايه به خصو <br />

جنو شكل ست.‏ <br />

نويسند به طو خلاصه نشا مى هد كه بحر سيا <br />

7991-8 چگونه به نابو سطو ببرها سيا نجاميد.‏ <br />

ستدلا مى كند كه بحر مالى خير كو جهانى پس<br />

جهانى سرمايه مو توهما بسيا ، <br />

نقش بر كر ست.‏<br />

شيوجى ستدلا مى كند كه نظا بهر كشى هقانا <br />

بخش ها غيرسمى شهرها جنو جهانى كانو

142<br />

كه به توليد ما طريق سلب مالكيت"‏ قر ‏"‏نباشت<br />

جنو جهانى حو پيرمونى مى نجامد سپس<br />

مركز نباشته شو‏.‏ مكانيسم ها بسيا ين فريند<br />

محقق مى كند.‏ ما نگا نويسند گانگى سا بين<br />

پيرمو مركز جو ند‏.‏ نباشت كشوها پيرمونى<br />

تحت مپرياليسم نيز مى هد،‏ بر مثا‏،‏ نايربى <br />

شر فريقا،‏ لاگو غر فريقا،‏ فريقا جنوبى.‏<br />

سا چند طو فريقايى خا قيمت كالاها نق<br />

گذشته به جا توسعه قتصا‏،به نتايجى يانبا منجر<br />

شد ست.‏ شيوجى بر ين با ست كه پاسخ به مسايل<br />

جنو جهانى كشوها پيرمونى نمىتوند نتزعى باشد<br />

بلكه نيامند تجزيه تحليل عينى عامليتِ‏ تغيير بافتِ‏<br />

شريط مبا طبقاتى هم سطح ملى هم عرصه<br />

بين لمللى ست.‏<br />

پسا 11 سپتامبر چهاچوبى بزگتر،‏ تكامل هم<br />

تنيد شد سيستم لت مد شيو توليد سرمايه<br />

پيما ستفالى تا شغا عر‏،‏ يابى مى-‏<br />

كند.‏ بالاكريشنا ين كتا سه يدگا كليد سياسى<br />

يعنى ليبرليسم ‏(توكويل)،‏ ست يكا ‏(‏شميت)،‏ <br />

چپ ماكسيستى ‏(‏لتوسر)‏ با لت جامعه<br />

مدنى،‏ موكرسى ، طبقه نظريه قد خو به كا<br />

مى گير‏.‏<br />

بحر ستبدسالا ير<br />

حمد سيف<br />

نشر:‏ كتا مه<br />

Antagonistics Capitalism And Power In<br />

An Age Of War<br />

Gopal Balakrishnan<br />

تضاها سرمايه قد عصر جنگ<br />

نويسند‏:‏ گوپا بالاكريشنا<br />

Publisher: Verso<br />

نتشا‏:‏ سو<br />

نتاگونيسم هسته سياسى نظر ين پرسش-‏<br />

هاست : چگونه بايد بط بين نئو مپرياليسم جنگى<br />

نئوليبرليسم،‏ هژمونى مريكا جهانى شد سرمايه<br />

تصو كنيم؟ بالاكريشنا با بر سى نظم<br />

ين كتا نويسند ضمن پرختن به مينه ها تايخى<br />

بحر ستبدسالا ير پيامدها بستر<br />

كه به نقلا مشرطه نجاميد به كا نهضت مشرطه<br />

علل شكست برمد ستبد صغير پى مى<br />

پر‏.‏ به گفته خو نويسند ين كتا ضمن پذير<br />

عومل بر ساختا موثر بر ين شكست،‏ تاكيد مضاعف<br />

خو بر علل مينه ها خلى گذشته ست.‏ ين <br />

ستا سيف قرئتها يج با عد موفقيت نهضت<br />

مشرطه با سنا مد تايخى به چالش مىكشد <br />

قع ليل شكست مشرطه هما حاميا نظا كهن<br />

مىند.‏ يكى منابع يج با مشرطه ثا فريد<br />

مقابل سنا كه سيف به تفضيل ست ميت<br />

مد تايخى قر علامت سوها بسيا <br />

با تحليل ها نقد غرهايش مطر مىكند.‏<br />

نويسند يا مى شو شريطى كه ضا جهانى<br />

تحولا شگرفى با توسعه نيرها مولد سر مى<br />

گذند ين تحولا مر ير با غر گستر <br />

ليكن نجما سياسى،‏ قتصا فرهنگى ير قر<br />

نوهم بر ير حاكم بو كه خو يكى يشه ها بحر<br />

عصر مشرطه بو‏.‏ نگا نگاند ين سكو خو يكى <br />

معرفى كتا

143<br />

لايل كمبوها خو نهضت مشرطه بو كه فاقد هبرنى<br />

هوشيا بو‏.‏ نتيجه پى نظا مطلقه كه تضعيف<br />

‏.شد نظا كاتر جايگزين نشد<br />

خصوصى مو پر بر مى شمر‏.‏ مليسا بن<br />

همچنين بر نمونه به صلاحا مخر مو پر<br />

كشو ين كه هد مى نشا مىپر متحد يالا<br />

خصوصى سا فزيش ، مد چاتر به ختلافا<br />

جتماعى،‏ قتصا قومى من ست.‏ <br />

گوناگو ها لت بن سياست ها ميلسا نگا <br />

نگلستا ناكامد غلط بوند.‏ ما يك چيز شن ست<br />

: كابر بى ما صو با نشا هند چرخش ساسى<br />

يد كيفيت مو به عنو يك ‏"كالا عمومى"،‏<br />

به مو به عنو كنتر كالا با ست . بن با ترسيم<br />

برخى صو كليد بر حيا ها كيفى<br />

موشى سيستم مو عمومى عالانه غير<br />

مىبر‏.‏ به پايا خو كتا نتخابى،‏<br />

School Wars: The Battle for Britain’s<br />

Education<br />

by Melissa Benn<br />

Publisher: Verso Books<br />

جنگ مو : نبر بر مو نگلستا <br />

Marx at the Margins: On Nationalism,<br />

Ethnicity, and Non-Western Societies<br />

Kevin B Anderson<br />

Publisher: University Of Chicago Press<br />

مليسا بن<br />

نتشا سو<br />

جنگ مو ستا مبا بر نظا موشى بريتانيا <br />

با مى گويد؛ نظامى فرگير كه هه 1960 بر سا<br />

يد مترقى يجا مد خو بر همه بنيا نها شد.‏<br />

ين سيستم جامع طى هه ها گذشته باها مو حمله<br />

قد به يگر كه يكى پس شته هايى قر لت<br />

سيد ند .<br />

جنگ مو‏،‏ فقيرترين مد لتى مد خصوصى<br />

با منابع مالى گستر مو يابى قر مى هد <br />

با نگاهى نتقا به نابربر سيستم كنونى ‏،تاثير<br />

مخر كاهش هزينه،‏ ظهو مد مستقل شد بخش<br />

ماكس حاشيه ها<br />

ناسيوناليسم،‏ قو گرئى جومع غيرغربى<br />

كوين ندسو<br />

نتشا نشگا شيكاگو<br />

فصل نامه ساما نو،‏ شما <strong>16</strong>، <strong>15</strong> تابستا پاييز 1390

144<br />

به نظر كوين ندسو نقد ماكس بر سرمايه بسيا فرتر<br />

نىست كه تاكنو بيا شد ست.‏ به با ماكس<br />

همزما كه تضا كا سرمايه جومع غربى شما<br />

مريكا نظر شت قت نرژ تومانى بر مسائل<br />

جومع شرقى مانند نژ‏،‏ قوميت ناسيوناليسم گذشت.‏ <br />

نگا ندسو‏،‏ خط سير نوشته ها ماكس نقد سركو<br />

ها قومى،‏ ملى ستعما ستايش جنبش ها<br />

‏.مقامت همين ستاست<br />

ندسو متذكر مى شو ‏"من ين پژهش يافتم كه<br />

تئو يالكتيكى تحولا جتماعى كه ماكس بسط<br />

تحو تئو نه فقط طبقاتى ست.‏ نه يك خطى <br />

جتماعى مسير چند خطى تكامل مى يابد ين <br />

ناسيوناليز نژ قوميت،‏ بر مرها نظريه نقلا <br />

متمركز ست".‏<br />

بر به يت ستا برنامه جامع پزشكى نزئلا مى<br />

پر كه كتر-‏ معلما با سفر به ستاها مناطق<br />

فقير نشين شهر به ستخد مو پزشكا ميا<br />

با نخستين برنامه بر ين پرختند.‏ كاگر هقانا<br />

پرسنل پزشكى كوبا نقش كليد شد كوبا فرگير <br />

مشا ساما هى ين پرژ نزئلا شتند.‏ ين<br />

مد نترناسيوناليستى موفقيت بزگى كوبا كسب كر <br />

كوبا به كشو پيشر طب مو پزشكى تبديل<br />

كر‏.‏ بر نشا مى هد چگونه نزئلا حا حاضر،‏ با<br />

كمك همتايا كوبايى خو ين برنامه پيگير مى كند.‏<br />

نيز به نبا خو خا برنامه مشكلا ين جر ما<br />

خصومت شديد پزشكا با طر ين قع ست.‏ شته<br />

سنتى نزئلا همچنين تما نيرها مخالف نقلا<br />

كه كتا مونعى با جو ست.‏ شد كوبا بر نزئلا<br />

توصيف مى كند،‏ پزشكا نقلابى نشا مى هد كه<br />

چگونه يك جامعه به تعهد خو نسبت به تهيدستا<br />

عمل مى كند با ئه مرقبت ها بهدشتى ساسى <br />

تونمند سا مستقيم مر خدمت هاست.‏<br />

The Jews in Poland and<br />

Russia<br />

Antony Polonsky<br />

Publisher: Littman<br />

Library Of Jewish<br />

Civilization<br />

يهويا لهستا سيه <br />

نتونى پولانسكى<br />

Littman Library Of Jewish نتشا‏:‏<br />

Civilization<br />

Revolutionary Doctors<br />

How Venezuela and Cuba Are Changing<br />

the World’s Conception of Health Care<br />

by Steve Brouwer<br />

Monthly Review Press<br />

پزشكا نقلابى<br />

چگونه كوبا نزئلا مفهو مرقبت مانى عو كرند<br />

نويسند‏:‏ ستيو بر<br />

ناشر:‏ مانتلى يو پر<br />

پزشكا نقلابى حقيقت گز ست لى ست <br />

برنامه ها بتكا لها بخش نزئلا مرقبت <br />

سلامت بهدشت جامعه كه بر خدمت به فقر طرحى <br />

عموما بدست خو نا جر شد.‏ بنابر مشاهد مد<br />

شركتكنندگا ين برنامه همچنين پژهشى عميق،‏<br />

تايخ جومع يهو لهستا سيه كه تبا<br />

بيشتر يهويا پا مريكا نجاست،‏ غلب مغشو <br />

ميخته با كليشه هاست.‏ نتونى پولونسكى ين جها گم<br />

شد با مى فريند ين هم سانتى مانتاليسم<br />

هم سا سا تجربه يهويا شر پا تبديل<br />

به ستانى مملو يت شها پرهيز مى<br />

كند.‏ ين بافرينى يت مهمى ست كه بطه فرتر<br />

جها يهو يا مرها شر مركز پا ست.‏<br />

معرفى كتا

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!