Gautam to taski tak.p65 - Dr. Harpal Singh Pannu

B. B. ôÆÇÚ³×
ôÆÇÚ³×
ÇÂà ÇÕåÅì ÇòÚ ÕÇòåÅò» ÔéÍ ÇÂÔ ÕÇòåÅò» èÅðÇîÕ Ø¼à
Áå¶ ÃîÅÜ Ã¹èÅðÕ òè¶ð¶ ÔéÍ
C. C. ñÆ ñÆ ÕÅÂÆ
ÕÅÂÆ
ÇÂà ÇÕåÅì ÇòÚ èÅðÇîÕ ðÃî» ðÆå» çÅ òðäé ÔËÍ ç¼ÇÃÁÅ
Ç×ÁÅ ÔË ÇÕ ÕÆ Õ°Þ Õðé éÅñ ÕìÆñçÅðÆ áÆÕ ã³× éÅñ ÚñçÆ
ÔËÍ é¶Õ ìäé ç¶ ÕÅÇÂç¶ ÕÅùé ÇñÖ¶ ׶ ÔéÍ
D. D. D. ÁÅÂÆ ÁÅÂÆ ÁÅÂÆ ÇÚ³× ÇÚ³×
ÇÚ³×
ÇÂà ×z³æ ÇòÚ Õ°çðå çÆÁ» åìçÆñÆÁ» çÅ ñ¶ÖŠܯÖÅ ÔËÍ
ð°å» ÇÕò¶º ìçñçÆÁ» Ôé, Ççé ðÅå ÇÕò¶º ÁÅÀ°ºç¶ Ôé, ÁÅÇçÕ
ÇòÇôÁ» À°å¶ ÇñÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ÔËÍ ÇÕåÅì ç¶ éÅî 寺 ñ×çÅ ÔË ÇÜò¶º
ÇÂà ÇòÚ ÇòÇ×ÁÅé ç¶ Õ¯ÂÆ é¶î ùñÞŶ ׶ Ô¯ä êð³å± ÁÇÜÔÆ
×¼ñ éÔÆºÍ òè¶ðÆÁ» ×¼ñ» ÃîÞ ÇòÚ éÔƺ ÁÅÀ°ºçÆÁ»Í
ÇÂà ÇòÚ ðÅÜéÆåÆ çÅ òÆ ò¶ðòÅ ÔËÍ ÒñÈÓ éÅî çÆ ÇðÁÅÃå,
ÇÜà ÇòÚ ÕéÇëÀ±ÇôÁà ðÇÔ³çÅ ÃÆ, À°Ã ç¶ êzì³è ìÅð¶ ÇñÇÖÁÅ ÔËÍ
òè¶ð¶ ÷¯ð ÇÂà ê¼Ö À°å¶ Çç¼åÅ Ç×ÁÅ ÔË ÇÕ ðÅܶ é¶Õ Ô¯ä å¶ Ã³ÃÅð
ÇòÚ éËÇåÕ ÔÕÈîå ԯ¶ å¶ ÁÅÕÅô ÇÂà ù Õ³àð¯ñ Õð¶Í
E. E. Ú¹é Ú¹é Ú¹é ÇÚÀ ÇÚÀ° ÇÚÀ
Ú¹é ÇÚÀ° Ãî¶å ÇÂé·» ê³Ü ×z³æ» ù ê³Ü-êÅåôÅÔ (The Five
Kings) òÆ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂÔ ÚÆé ÇòÚ ìó¶ ÃÇåÕÅð¶ Ü»ç¶ ×z³æ
ÔéÍ
ÇÂé·» ê³Ü ÕñÅÇÃÕ ×z³æ» 寺 ÇÂñÅòÅ ÚÅð Ô¯ð ÇÕåÅì»,
ÕéÇëÀ±ÇôÁÃ ç¶ ï°¼× éÅñ Ü°óÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» ÔéÍ ÇÂé·» ÇÕåÅì» ù
ÒÚÅð ôÈÓ (The Four Shu) ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂé·» ç¶ éÅî ÇÂÔ Ôé-
F. ñÈ ïÈ (The Lue-Yu)
G. åÅ ôÈ (The Ta Hseuth)
H. Ú¹³× ï°³× (The Chung-Yung)
I. Çî³× ÷È (The Meng-tzu)
ÇÂÔ ÚÅð ×z³æ îÔÅåîÅ ÕéÇëÀ±ÇôÁà çÆÁ» ÇñÖå» éÔÆºÍ ÇÂÔ
À°Ã ç¶ ÇòÇçÁÅðæÆÁ» ðÅÔƺ ÇåÁÅð ÕÆåÆÁ» ÇÕåÅì» ÔéÍ Ü¯ Õ°Þ
À°Ô êó·ÅÇÂÁÅ ÕðçÅ ÃÆ, ÇÜÔ¯ ÇÜÔ¶ À°Ã ç¶ ÇòÚÅð Ãé å¶ Ã³ìÅç
58 59
Ãé, À°é·» ù ó×zÇÔå ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂà êzÕÅð êÇÔñ¶ ê³Ü ×z³æ,
îÈñ ×z³æ (Original Sources) ԯ¶ Áå¶ ÇêÛñ¶ ÚÅð ×z³æ çÈÜËñÅ
ÃÅÇÔå (Secondary Literature) Ô¯ÇÂÁÅÍ
ÚÆé ç¶ ñ¯Õ ÕçÆ òÆ òÅñ çÆ Ö¼ñ À°åÅðé òÅñÆ ð°ÚÆ ç¶
éÔƺ ðÔ¶Í À°Ô Õ³î éÅñ îåñì ðÖç¶ Ôé å¶ Áîé êóç ñ¯Õ ÔéÍ
ê¹ðÅä¶ Ã 寺 ñË Õ¶ Ô°ä åÕ À°é·» çÅ ÇÂÔ¯ ùíÅÁ ÇðÔÅ ÔËÍ
ÕéÇëÀ±ÇôÁà ù ÃçÆÁ» åÕ ÇÂö ñÂÆ êóç ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÇÕÀ°ÇÕ
À°Ô Áîñ À°å¶ ÷¯ð Çç³çÅ ÃÆÍ ì¹¼è î¼å å¶÷Æ éÅñ ÚÆé ÇòÚ
ëËÇñÁÅ Áå¶ Á¼Ü åÕ ñ¯Õ îé ÇòÚ òÇÃÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÔËÍ ÇÂÔ òÆ
ÇÂö ÕðÕ¶ ÇÕ ì¹¼è é¶ ÁÇèÁÅåîòÅçÆ Õ¯ÂÆ ðÔ¼ÃîÂÆ çðôé ê¶ô
éÔƺ ÕÆåÅ ÃÆ Ãׯº é¶Õ ìäé çÅ ðÅÔ ç¼ÇÃÁÅ ÃÆÍ ÇÂÔÆ ÕÅðä ÔË
ÇÕ ÚÆé ç¶ ÃÅèÈÁ» Ã³å» é¶ íÅðåÆ À°êÇéôçÕÅð» Ü» ÁçòËåòÅçÆÁ»
òð×Å ×Èó· Ç×ÁÅé éÔƺ Çç¼åÅÍ
À°êð çðÜ ê³Ü ÕñÅÃÕÆ ×z³æ» Áå¶ ÚÅð óêÅÇçå ×z³æ» ÇòÚ¯º
Õ°Þ ÔòÅñ¶ ç¶ä¶ À°ÇÚå Ô¯ä׶ å» ÇÕ éîÈé¶ îÅåð êåÅ ñ× ÃÕ¶ ÇÕ
ÇÂÔé» ÇÕåÅì» ÇòÚñÆ ÁÇèÁËé Ãî¼×ðÆ ÇÕà êzÕÅð çÆ ÔËÍ
A. A. ôÈÇÚ³× ôÈÇÚ³× ôÈÇÚ³× ×z³æ ×z³æ ×z³æ ÇòÚ¯º ÇòÚ¯º Õ°Þ Õ°Þ ì³ç
ì³ç
å¶ð·ò¶º ÃÅñ çÆ ìóå ð°¼å ÇòÚ íÅðÆ ÃíÅ Ô¯ÂÆ ÇÜà ÇòÚ ÇÂÕ
ìÅçôÅÔ î»× ÇÚ³× ÁÅêä¶ ÜÅ×ÆðçÅð» Áå¶ Çî¼åð» ç¶ îÔÅé ÇÂÕ¼á
ù óì¯èé ÕðçÅ ÔËÍ À°Ô ÇÂÕ Ü³× ñóéÆ ÚÅÔ°³çÅ ÔË ÇÕÀ°ºÇÕ À°Ã
çÅ ÇÖÁÅñ ÔË ÇÕ ÇÂà ì×Ëð Ô°ä Õ¯ÂÆ ÚÅðÅ éÔÆºÍ À°Ô Ô¶á ÇñÖ¶
ôìç ì¯ñçÅ ÔË:
Òú î¶ðÆÁ» ÇðÁÅÃå» À°å¶ ê¹ôå çð ê¹ôå ðÅÜ Õðé òÅñ¶
Çîåð¯, î¶ð¶ Ãí ÁëÃð¯ Áå¶ î¶ð¶ êzì³è ÇòÚ Ô¼æ òàÅÀ°ä òÅñ¶
çÅéôòð¯, î¶ðÅ ÁËñÅé ÇèÁÅé êÈðòÕ Ã¹ä¯Í
ÒÒÁÅÕÅô Áå¶ èðåÆ ÜÆò» ç¶ îÅê¶ ÔéÍ Ãí ÜÆò» çÅ ÇÃðåÅÜ
îé°¼Ö ÔËÍ îé°¼Ö» ÇòÚ¯º Ãí 寺 ï¯× ÁÅçîÆ îÔÅé ÃîðÅà ìäçÅ ÔË
Áå¶ À°ÔÆ ñ¯Õ» çÅ ÇêåÅ ÔËÍ êð Ô°ä ÕÆ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ô»× ç¶ô çÅ
ðÅÜÅ ôÅÀ± ÁÅÕÅô çÅ ÃÇåÕÅð éÔƺ ÕðçÅ å¶ ñ¯Õ» À°êð ÷°ñî Õð
ÇðÔÅ ÔËÍ À°Ô ôðÅì ç¶ éô¶ ÇòÚ â°¼ìÅ ðÇÔ³çÅ ÔË Áå¶ ÕÅî òÅôéÅò»
ÇòÚ î×é ÔËÍ À°Ã é¶ ñ¯Õ» À°å¶ Ç÷ÁÅçåÆ ÕðéÆ ÁÅð³í Õð Çç¼åÆ
ÔËÍ ÕÃÈðòÅð» ù Ã÷Å ç¶ä çÆ æ» À°Ô À°é·» ç¶ Çðôå¶çÅð» ù,
óì³èÆÁ» ù ç³â ç¶ ÇðÔÅ ÔËÍ À°Ã çÆ ÔÕÈîå ÇòÚ Ãí ÁÔ°ÇçÁ»