Kitab oz format DEYİSHİKLİKLÜER. 26 11 2008 1.indd - Inter ...

dövrləri ilə əlaqələndirilir. Milli sərhədlərin dəyişdirilməsi, şübhəli siyası
məqsədlərə çatmaq üçün millli liderlərin siyasi sistemlə manipulyasiyası
və/və ya mənfi münasibətdən əziyyət çəkən irqi, dini və ya etnik
azlıqların kənar və ya izolə edilməsi üçün vətəndaşlığın verilməsindən
imtina və ya məhrum etmə dünyanın bütün regionlarında apatridlərin
yaranmasına gətirib çıxarır. Son 20 il ərzində vətəndaşlıqdan məhrum
edilmiş və ya vətəndaşlıq almaq imkanı olmayan şəxslərin sayı getdikcə
artırdı. Bu vəziyyət olduğu kimi qalarsa, hüquqların davamlı pozulması
nəticədə bu problemlərdən əziyyət çəkən şəxslərin köçməsinə gətirib
çıxara bilər.
“Vətəndaşlıqdan məhrum edilmək, sivilizasiyanın nailiyyətlərindən
məhrum olmaq deməkdir. Bu primitiv, mağara həyatına qayıtmaq
kimidir... İnsan bütün keyfiyyətlərini itirir, halbuki, başqalarının onu
bu keyfiyyətlərə görə özlərinə bərabər sayırlar. O, iz qoymayıb,
dunyaya heç nə buraxmayıb yaşaya və ölə bilər. ”.
Xanna Erendt, Totalitarizm tarixçisi
Hazırkı təlimatın məqsədi parlament üzvlərinə vətəndaşlıq və
vətəndaşsızlığı nizamlayan beynəlxalq prinsipləri müfəssəl şəkildə
göstərməkdən ibarətdir. Beynəlxalq hüquq Dövlətlərə vətəndaşlarının
ilkin məcmusunun müəyyən edilməsi məsələlərində və vətəndaşlığın
alınması, itirilməsi və saxlanılması sahəsində geniş imkanlar yaradır.
Lakin, XX əsr ərzində bərqərar olmuş humanitar prinsiplər bu azadlığı,
o, vətəndaşsızlığa gətirib çıxarırsa və/və ya ayrıseçkiliklə tədbiq edilirsə,
məhdudlaşdırılır.
Dövlətlərin vətəndaşsızlıqla bağlı problemlərin həlli ilə əlaqədar birbiri
ilə əməkdaşlıq etmələrinə baxmayaraq, yenə də əvvəlki kimi bütün
dünyada milyonlarla insanın vədəndaşlığı yoxdur. Hazırkı təlimatda
beynəlxalq hüquq, xüsusilə, Vətəndaşlığı Olmayan Şəxslərin Statusuna
dair 1954-cü il Konvensiyası tərəfindən müdafiə olunan apatridlərin
hüquq və vəzifələri müzakirə olunur (BMT QAK-ın səylərinə baxmayaraq,
2008-ci il 31 iyul tarixinədək 1954-cü ilin Konvensiyasını yalnız
63 ölkə ratifikasiya edib və ya qoşulub, müqayisə üçün isə Qaçqınların
statusuna dair 1951-ci il Konvensiya və/və yaxud 1967-ci il protokolunu
isə 147 ölkə ratifikasiya edilib və ya qoşulub). Təlimatda, həmçinin,
vətəndaşsızlığın səbəbləri və hakimiyyət tərəfindən daxili qanunvericiliyin
vətəndaşsızlığa gətirməmək şərti ilə istifadə etmələri müzakirə
edilir.
BMT QAK vəzifələrinə apatridlərin sayının azaldılması və onlara
vətəndaşlığın alınmasında köməkliyin göstərilməsi daxil olan agentlik-
7