Kitab oz format DEYİSHİKLİKLÜER. 26 11 2008 1.indd - Inter ...

III FƏSİL
Vətəndaşsızlığın səbəblərinin aradan qaldırılması
Vətəndaşsızlıq bir çox amillərin nəticəsi ola bilər. Aşağıda
vətəndaşsızlığın bəzi əsas səbəbləri və Dövlətlər tərəfindən, xüsusilə
vətəndaşlıq haqqında qanunların təhlili zamanı, bu cür vəziyyətdən
qaçmaq məqsədi ilə atıla biləcək təcrübi addımlar müzakirə edilir.
Texniki səbəblər
Qanunlar arasında ziddiyyət
Bir Dövlətin qanunlarının digər Dövlətin qanunları arasında ziddiyyət
yarandıqda da problemlər ortaya çıxa bilər, nəticədə şəxs bu
Dövlətlərdən heç birinin vətəndaşlığını ala bilmir. Hər iki qanun lazımi
qaydada hazırlanmış ola bilər, lakin onlar birlikdə tətbiq edildikdə
problemlər yaranır. Məsələn, fərdin doğulduğu A Dövləti yalnız mənşə
əsasında (jus sanguinis) vətəndaşlıq verir, lakin fərdin valideynləri B
Dövlətinin vətəndaşıdırlar. Digər tərəfdən isə B Dövləti müstəsna olaraq
şəxslərə doğulduğu yer əsasında (jus soli) vətəndaşlıq verir, lakin fərd A
Dövlətində doğulub. Beləliklə fərd vətəndaşlığı olmayan şəxs olur.
Bu problemdən necə qaçmaq olar:
- 1930-cu il Haaqa Konvensiyasının müəyyən etdiyi kimi, hər Dövlət
– öz qanunvericiliyinə əsasən – onun vətəndaşı olan şəxsləri müəyyən
edir. Digər dövlətlər tərəfindən tanınan bu qanunvericilik vətəndaşlığa
dair beynəlxalq konvensiyalara, beynəlxalq təcrübəyə və ümumi qəbul
olunmuş hüquq prinsiplərinə uyğun olmalıdır. Beləliklə, vətəndaşlığa
aid qanunların ziddiyyətini həll etmək üçün Dövlətlər hər zaman daimi
yenilənən qanunlar toplusuna malik olmalı və onların praktiki tətbiqini
bilməlidirlər.
- Vətəndaşsızlığın azaldılmasına dair 1961-ci il Konvensiyası göstərir
ki, vətəndaşlıq aşağıdakı hallarda verilməlidir:
- Dövlətin ərazisində doğulmuş şəxslərə doğulduqda qanunun qüvvəsi
ilə;
- Dövlətin ərazisində doğulmuş şəxslərə milli qanunvericilikdə müəyyən
edilmiş qaydalara uyğun müəyyən yaş həddinə çatdıqda qanunun
qüvvəsi ilə;
37