Kitab oz format DEYİSHİKLİKLÜER. 26 11 2008 1.indd - Inter ...

“Üzv Ölkələrin hər biri vətəndaşı olduğu müəyyən şəxsin
müdafiədən imtina etdiyi səbəblərin həqiqi olduğu qəbul
edildikdə, bu Konvensiyanın vətəndaşlığı olmayan şəxslərə
münasibətdə nəzərdə tutduğu bu cür münasibəti bu şəxsə də
göstərsinlər”.
Müəyyən şəxsin konvensiyada göstərilən hüquqlardan istifadə edə bilibbilməməsi
barədə hər Üzv Dövlət özü qərar verir. Zərurət yarandıqda
BMT QAK-ın nümayəndəlikləri/ofisləri və ya baş qərargahdaki bölmələri
müvafiq prosedurların hazırlanması və tətbiqindı köməklik edə bilər.
(Əlavə 4-də BMT QAK-ın nümayəndəliklərinin siyahısı verilir).
Vətəndaşlığı olmayan şəxs eyni zamanda qaçqın ola bilərmi?
De facto vətəndaşlığı olmayan çəxslər 1954-cü il Konvensiyasındaki
vətəndaşlığı olmayan şəxs anlayışına daxil deyil. 1954-cü il
Konvensiyasının tərtibatçıları həqiqi vətəndaşlığı olmayan bütün
şəxslərin, yəni de facto vətəndaçlığı olmayan bütün şəxslərin qaçqın
olduqlarını nəzərdə tutmuşdular (Konvensiyanın tərtibatçıları nəzərdə
tutmuşdular ki, şəxs vətəndaşı olduğu ölkədən Dövlət tərəfindən təqib
nəticəsində qaçandan sonra de facto vətəndaşlığı olmayan şəxs
sayılır, və bu təqiblər həqiqi vətəndaşlığın olmamağı ilə əlaqədardır).
Bu fərziyyəyə əsasən ilkin olaraq bir cox de fakto vətəndaşlığı olmayan
hesab olunan şəxslər, 1951-ci il Konvensiyasının müddəalaraına
müvafiq olaraq beynəlxalq himayə alırlar.
Lakin, de jure və ya de fakto vətəndaşsızlıq mütləq təqib demək
deyil (Qaçqınların statusuna dair 1951-ci il Konvensiyasına əsasən
“təqibdən əsaslı qorxu” qaçqının müəyyən edilməsində vacib yer
tutur). Lakin, vaxt keçdikcə məlum olur ki, de facto vətəndaşığı
olmayan şəxslər var ki, onlar da yaşadıqları ölkədə vətəndaşlıq ala
bilmirlər, eyni zamanda qaçqın və ya de jure vətəndaşlığı olmayan
şəxslər kimi səciyyələndirilə bilməzlər. Faktiki olaraq, BMT QAKdan
yardım alan vətəndaşlığı olmayan bütün şəxslər de jure və ya
de facto vətəndaşlığı olmayan şəxs olmalarından asılı olmayaraq
qaçqın deyillər və sığınacq istəmirlər.
Vətəndaşsızlığın azaldılmasına dair 1961-ci il konvensiyası nəyi
nəzərdə tutur?
1950-ci il avqust ayında ECOSOC öz qətnaməsində Beynəlxalq
Hüquq Komissiyasına (BHK) vətəndaşsızlığın aradan qaldırılmasına
dair beynəlxalq konvensiyanın və ya konvensiyaların hazırlanmasını
tapşırmışdı. BHK iki konvensiya layihəsi hazırlamışdır ki, bunların
14