Adaptacja produkcji rolnej w wojewodztwie podlaskim do ...

(29 lat × 6 województw) poszczególnych upraw, u¿ytych w konstrukcji modeli. Tylko
modele dotycz¹ce kukurydzy, ze wzglêdu na ca³kowity brak danych o plonach na
Podlasiu przed 1998 r., modele adaptowano z ogólnych modeli dla Polski, wnosz¹c
jednak pewne poprawki do parametrów empirycznych na podstawie materia³ów zebranych
w województwie podlaskim po 1998 r.
Przed wykorzystaniem danych o plonach, nale¿a³o z nich wyeliminowaæ zmiennoœæ
wieloletni¹ (trend) powodowan¹ postêpem biologicznym i agrotechnicznym.
Poniewa¿ trendu zmian w Polsce nie mo¿na opisaæ wielomianem niskiego rzêdu (ze
wzglêdu na transformacjê ekonomiczn¹ w latach 1990–1993), zastosowano tu funkcjê
produkcji przedstawiaj¹c¹ potencja³ plonowania w zale¿noœci od zu¿ytych œrodków
[Górski i in. 2008].
U¿yte dane meteorologiczne w województwach suwalskim, bia³ostockim, ostro-
³êckim i siedleckim pochodz¹ ze stacji synoptycznych, w województwach ³om¿yñskim
i bialskopodlaskim zaœ z interpolacji miêdzy pobliskimi stacjami. Dane o opadach,
które charakteryzuj¹ du¿e gradienty przestrzenne, pochodzi³y z posterunków
opadowych ulokowanych centralnie w dwóch wy¿ej wymienionych województwach.
PRZYK£AD. MODEL PLONOWANIA W FUNKCJI DANYCH METEOROLOGICZNYCH
Indeks pogodowy pszenicy ozimej (IPP) oznacza procentowe odchylenie plonów od ich œredniego
poziomu uzyskanego w szeœciu wymienionych województwach. Indeks „110” bêdzie wiêc
oznaczaæ plon o 10% wy¿szy od uzyskiwanych w klimacie lat 1970–1998, indeks „50” plon
o po³owê ni¿szy.
IPP = –1932+0,0448 u10a+0,2719 w10a–0,0008715 w10a 2 +2,013 t12a+1,41 t3+49,7
LN(t4)–0,3096 t4 2 +0,07u4+193,14 LN(t5)–0,4614 t5 2 +71,32 LN(t6)–0,099 t6 2 +362,21
LN(t7)–0,582 t7 2 +18,28 t8–0,5445 t8 2 –3,405 LN(p3+0,1)+0,09193 w4–0,000989 w4
w5+26,37 LN(w5+50)–0,0003818 w5 w6+7,003 LN(w6+100)–0,0000595 w6 w7–0,000287
w7 w8+9,844 LN(w8+50)+7,708 LN(u7)+0,315 tz t3+128,07 LN(u8)/(t4567–6),
gdzie:
u – us³onecznienie (godz.);
t – œrednia temperatura ( o C);
p – opad atmosferyczny (mm);
w – wskaŸnik klimatycznego bilansu wodnego [Doroszewski, Górski 1995], zwiêkszony o wartoœæ
150, aby unikn¹æ wartoœci ujemnych (mm);
subskrypty 3, 4….12 – kolejne miesi¹ce roku;
tz – œrednia temperatura zimy (grudzieñ – luty);
a – rok poprzedzaj¹cy zbiór.
Oba scenariusze przewiduj¹ wzrost temperatury, co powoduje okreœlone przyœpieszenie rozwoju
roœlin; zastosowano wiêc w kalkulacjach pewne poprawki redukuj¹ce wp³yw przesuniêcia
fazowego. Poniewa¿ czynnik solarny w modelach pogoda–plon jest reprezentowany przez us³onecznienie,
w scenariuszach zaœ przez napromienienie, obie wielkoœci przeliczono na podstawie
dziesiêcioletnich (1983–1992) danych aktynometrycznych z Suwa³k, co da³o wzór:
cd. na str. 52
51