Adaptacja produkcji rolnej w wojewodztwie podlaskim do ...
Adaptacja produkcji rolnej w wojewodztwie podlaskim do ...
Adaptacja produkcji rolnej w wojewodztwie podlaskim do ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Wiêkszoœæ uprawianych w Polsce roœlin nale¿y <strong>do</strong> typu fotosyntetycznego C3.<br />
Chocia¿ charakteryzuje je lepszy wzrost przy zwiêkszonym stê¿eniu CO 2<br />
w atmosferze<br />
ni¿ roœlin typu C4, to jednak zarówno ich wzrost, jak i plonowanie, przy du¿ej<br />
wra¿liwoœci tych roœlin na wysokie temperatury i nie<strong>do</strong>bór opadów, nie zwiêksz¹ siê,<br />
a przeciwnie – ulegn¹ ograniczeniu.<br />
Przy spodziewanym podwy¿szeniu temperatury i zmniejszeniu sum opadów wzroœnie<br />
znaczenie pochodz¹cych z rejonów tropikalnych i subtropikalnych roœlin o mechanizmie<br />
fotosyntezy C4, które charakteryzuje lepszy wzrost w warunkach wy¿szej<br />
temperatury. O tych mo¿liwoœciach œwiadczy stale rosn¹cy udzia³ kukurydzy w strukturze<br />
<strong>produkcji</strong> zbó¿ [Cure i Acock 1986, Kimball 1983]. W warunkach zwiêkszonego<br />
stê¿enia CO 2<br />
stwierdza siê równie¿ wzrost intensywnoœci fotosyntezy roœlin typu C4<br />
[Ghannoum i in. 2000].<br />
Wzrost temperatury zwiêkszy intensywnoœæ oddychania i spowoduje redukcjê<br />
akumulacji biomasy netto. Niektóre fazy wzrostu i rozwoju roœlin s¹ szczególnie wra¿-<br />
liwe na wysok¹ temperaturê, która jest bardzo szkodliwa np. dla kukurydzy wyrzucaj¹cej<br />
wiechy (kolby), soi w stadium kwitnienia czy te¿ pszenicy w fazie wype³niania<br />
ziarna. Wy¿sza ni¿ obecnie temperatura wskazuje na bezpoœredni wp³yw negatywny,<br />
niezale¿nie od dawki nawozów mineralnych, na plonowanie pszenicy ozimej (Lambers<br />
i in. 1990, Mitchell i in. 1993, P³a¿ek 2004).<br />
Polskie rolnictwo, pomimo zachodz¹cych przeobra¿eñ strukturalnych, charakteryzuje<br />
du¿e zró¿nicowanie struktury obszarowej gospodarstw i technologii <strong>produkcji</strong><br />
poszczególnych gatunków roœlin uprawnych. Œrednia powierzchnia gospodarstwa jest<br />
wci¹¿ jedn¹ z najmniejszych w Unii Europejskiej, a plony roœlin uprawnych s¹ niemal<br />
o po³owê mniejsze w porównaniu z uzyskiwanymi w krajach o wysokim poziomie<br />
rolnictwa [Klepacki 1998, Starczewski i Wielogórska 2004, GUS 2005]. Strukturê<br />
zasiewów w Polsce charakteryzuje ma³a bioró¿norodnoœæ – <strong>do</strong>minuj¹ roœliny zbo¿owe,<br />
które zajmuj¹ 74,3% powierzchni [GUS 2005].<br />
W porównaniu <strong>do</strong> pozosta³ych krajów Unii Europejskiej w Polsce przewa¿aj¹<br />
gleby lekkie, na których, w warunkach zmian klimatu, uprawa roœlin bêdzie ograniczona<br />
przez niekorzystne zmiany stosunków wodnych. St¹d nale¿y oczekiwaæ, ¿e<br />
w strukturze zasiewów powinien zwiêkszyæ siê udzia³ roœlin przystosowanych <strong>do</strong><br />
warunków suszy.<br />
Prowadzone <strong>do</strong>tychczas w Polsce prace w zakresie adaptacji koncentrowa³y siê<br />
na ocenie wp³ywu zmian klimatu na produktywnoœæ rolnicz¹ [Ryszkowski i Kêdziora,<br />
1993] albo na scenariuszach adaptacji w skali kraju [Sa<strong>do</strong>wski, red. 1996] lub regionu<br />
[Stuczyñski i in., 2000]. Tak¿e na tych dwóch elementach koncentruje siê wiêkszoœæ<br />
prac prowadzonych na œwiecie. Niewielu natomiast autorów zajmowa³o siê powi¹zaniem<br />
tych wyników z konkretn¹ dzia³alnoœci¹ na poziomie gospodarstw i lokalnych<br />
warunków. Nieliczne tylko prace uwzglêdniaj¹ problem adaptacji indywidualnych gospodarstw<br />
rolnych [Schimmelpfennig i in. 1996].<br />
Na badanym w ramach prezentowanej pracy obszarze stwierdzono w ci¹gu ostatnich<br />
20 lat istotne zmiany w <strong>produkcji</strong> roœlinnej: dwukrotnie wzrós³ area³ pszenicy,<br />
10
Change language