ŚciÄ gnij PDF - Knights of Columbus, Supreme Council

WIARA KATOLICKA SERIA LUKE’A E. HARTA
®
W Co Wierzą Katolicy
Część 1:
Wiara

Rycerze Kolumba przedstawiają
Dedykowaną Luke’owi E. Hartowi serię
książeczek na temat podstawowych elementów wiary katolickiej
Wiara
C Z Ę Ś Ć P I E R W S Z A , S E K C J A
P I E R W S Z A N A T E M A T
W I A R Y K A T O L I C K I E J
W co wierzą katolicy?
Jak są zasady kultu w Kościele katolickim?
Jak żyją katolicy?
w oparciu o
Katechizm Kościoła Katolickiego
autor:
Peter Kreeft
główny redaktor
Ojciec Juan – Diego Brunetta, O.P.
Dyrektor Katolicki Serwis Informacyjny
Rada Najwyższa Rycerzy Kolumba
Tłumaczenie:
O. Janusz Pyda, O.P.
Polska Prowincja Dominikanów

©2010 Rada Najwyższa Rycerzy Kolumba. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.
Polskie Tłumaczenie Katechizmu Kościoła Katolickiego © 2002 Pallottinum Poznań.
Cytaty Pisma Świętego Zawarte w Niniejszym Dokumencie Są z Biblii Tysiąclecia
©2000.
Okładka: Giovanni Francesco Guercino (1591-1666), The Incredulity of Saint Thomas.
Pinacoteca, Vatican Museums, Vatican City State. © Scala / Art Resource, New York.
Catholic Information Service
Knights of Columbus Supreme Council
PO Box 1971
New Haven CT 06521-1971
www.kofc.org/cis
cis@kofc.org
203-752-4267
203-752-4018 Fax

O S E R I I :
Ta książeczka jest jedną z trzydziestu książeczek
przedstawiających w sposób prosty najważniejsze
elementy nauki zawartej w Katechizmie Kościoła
Katolickiego. Papież Jan Paweł II zlecił opracowanie
nowego Katechizmu, który byłby wzorcowy dla
wszystkich narodów i wszystkich kultur i zatwierdził jego
opublikowanie w 1992 roku.
Książeczki, które oferujemy, nie mają zastąpić
Katechizmu, ale przybliżyć czytelnikowi jego treść.
Książeczki są napisane w różnym stylu: poetyckim,
potocznym, zabawnym i imaginacyjnym, ale treść ich jest
zawsze zgodna z nauką Kościoła.
Katolicki Serwis Informacyjny zachęca do
przeczytania przynajmniej jednej książeczki w miesiącu,
by pogłębiać i dojrzewać w Wierze.
-iii-

S E K C J A I : W C O W I E R Z Ą
K A T O L I C Y ( T E O L O G I A )
CZĘŚĆ 1: WIARA
1. DLACZEGO POTRZEBUJEMY WIARY
Potrzebujemy wiary, ponieważ nasz świat pełen jest
śmierci.
Podobnie zresztą, jak i my sami. Każdy z nas umrze.
Umrze też każdy naród. Wiele jednostek i narodów
będzie również zabijać. Nasz świat wciąż pozostaje w
stanie wojny z samym sobą, ponieważ nieustannie
prowadzi wojnę z Bogiem. „Nie zachowujemy pokoju w
kontaktach z innymi, ponieważ nie mamy pokoju w
kontakcie z samymi sobą. Nie mamy zaś pokoju w
kontakcie z samymi sobą, ponieważ nie ma pokoju
pomiędzy nami a Bogiem” (Tomasz Merton).
Natura ludzka nie ulega zmianie. Żyjemy dziś w
czymś, co Wikariusz Chrystusa nazwał „kulturą śmierci” –
kulturą, która zabija dzieci przed narodzeniem i zabija
dzieciństwo po narodzeniu dziecka; zabija niewinność,
zaufanie i samą rodzinę. Jaka jest odpowiedź na tę kulturę
śmierci?
Wiara. Odpowiedzią tą jest wiara katolicka.
Wiara w Boga, który nie zostawił nas w ciemności, ale
objawił się jako nasz Stwórca, który z miłości przeznaczył
-5-

nas do życia miłością, zarówno w tym świecie, jak i w
przyszłym.
Wiara w Ewangelię – Dobrą Nowinę o Człowieku,
który powiedział, że jest Bogiem; który zstąpił z nieba,
aby umrzeć na krzyżu i wybawić nas od grzechu; który
powstał z grobu, aby ocalić nas od śmierci.
Wiara w Kościół, który On zostawił nam jako swe
widzialne ciało na tej ziemi, umocnione przez Jego Ducha,
upoważnione do nauczania w Jego imieniu, wyposażone
w Jego władzę – a to wszystko po to, aby zaprosić nas do
wiary w Jego Ewangelię, do życia życiem Jego miłości i do
celebrowania sakramentów Jego obecności.
Kościół ów jest naszym jedynym stałym i pewnym
światłem w tym pięknym, ale zepsutym świecie.
Wiara jest odpowiedzią na strach. Gdzieś w głębi
serca wszyscy się boimy: cierpienia, albo umierania, albo
sądu Bożego, albo czegoś nieznanego, albo własnej
słabości, albo tego, że życie wymyknie się nam spod
kontroli, albo tego, że będziemy niezrozumiani i
niekochani. Grzeszymy, ponieważ się boimy. Znęcamy się,
ponieważ jesteśmy tchórzami.
Wiara usuwa lęk, podobnie jak światło rozprasza
ciemności. Bóg rozpalił w naszym świecie swoje światło i
jest ono mocniejsze, niż ciemność (J 1, 5).
Tym światłem jest Jezus Chrystus.
2. ROLA WIARY W RELIGII
Jednym ze sposobów wyjaśnienia słowa „religia” jest
wskazanie, iż pochodzi ono od łacińskiego religare i
oznacza „relację” – relację z Bogiem.
-6-

Wszystkie religie mają trzy aspekty: wyznanie wiary,
kult i kodeks; czyli słowa, obrzędy i dzieła; jeszcze inaczej:
teologię, liturgię i moralność.
Dlatego właśnie niniejsze wprowadzenie do religii
katolickiej zawiera trzy części: 1) W co wierzą katolicy; 2)
Jak modlą się katolicy i 3) Jak żyją katolicy.
Katechizm Kościoła Katolickiego również opiera się
na tych trzech blokach tematycznych (przy czym, dzieli on
dział drugi na dwie części: obrzędy publiczne i modlitwę
prywatną; z tego powodu, Katechizm ma w sumie cztery
główne części).
Całość religii wypływa z wiary. Moralność jest życiem
wiarą. Liturgia jest celebracją wiary. Modlitwa jest tym, co
wiara czyni.
Wiara katolicka zawiera się w dwunastu artykułach
Credo apostolskiego.
Liturgia katolicka zawiera się w Mszy Świętej i
siedmiu sakramentach.
Modlitwa katolicka zawiera się w siedmiu prośbach
Modlitwy Pańskiej.
Moralność katolicka zawiera się w dziesięciu
przykazaniach Dekalogu.
Credo apostolskie jest nauczaniem Chrystusa i jego
apostołów. Dookreśla ono, w co dokładnie wierzymy
wierząc w nauczanie Chrystusa.
Dziesięć przykazań dookreśla w jaki sposób mamy
być posłuszni wobec dwóch wielkich Chrystusowych
przykazań: przykazania miłości Boga i bliźniego.
-7-

Msza Święta sprawia, że Chrystus jest realnie obecny,
a sakramenty są działaniami samego Chrystusa.
Modlitwa Pańska jest odpowiedzią Chrystusa na
prośbę Jego uczniów: „Naucz nas się modlić”.
Cała zatem wiara katolicka zawiera się w Chrystusie.
3. AKT WIARY I PRZEDMIOT WIARY
Co rozumiemy przez „wiarę”?
Musimy odróżnić ludzki akt wiary od boskiego
przedmiotu wiary, naszą wiarę od Wiary, akt wierzenia od
prawdy, w którą się wierzy.
Akt wiary jest nasz. Naszym wyborem jest wierzyć
bądź nie wierzyć.
W co wierzyć? W to, co Bóg objawił, w Boże
objawienie. To właśnie jest przedmiotem wiary.
Akt wiary pozostaje w relacji ze swoim
przedmiotem. My nie wierzymy „tak po prostu”, my
wierzymy Bogu. Nie wierzymy również jakiemukolwiek
Bogu. Wierzymy Bogu prawdziwemu, Ojcu Jezusa
Chrystusa; takiemu, jaki został nam objawiony przez
Kościół i jego wyznanie wiary oraz przez Pismo Święte.
Katechizm opisuje akt wiary w następujący sposób:
„Wiara jest aktem osobowym, wolną odpowiedzią
człowieka na inicjatywę Boga, który się objawia” (KKK
166)*. Wiara jest odpowiedzią na dane, na to, co zostało
nam dane przez Boga, czyli jest odpowiedzią na Boże
objawienie. Wiara nie jest jakimkolwiek uczuciem, które
możemy w sobie sami rozwinąć. Wiara ma swoje dane,
*KKK = Katechizm Kościoła Katolickiego
-8-

podobnie jak ma je nauka. Jednakże dane wiary nie są
tego typu, iż może je odkryć czy udowodnić, czy też pojąć
metodą naukową. Bóg nie mieści się w próbówce. Jest
niewidzialny dla oka, a jedynie dla umysłu (jeśli ten jest
on wystarczająco szeroki) i dla serca (jeśli jest święte).
4. WIARA I WYZNANIA WIARY
Kościół zawsze zawierał przedmiot wiary (to, w co
wierzy) w swoich wyznaniach wiary, zwłaszcza w
pierwszym i najbardziej podstawowym, Apostolskim
Wyznaniu Wiary, które odmawiamy na początku
modlitwy różańcowej, oraz w Nicejskim Wyznaniu Wiary,
które odmawiamy podczas każdej niedzielnej Mszy
Świętej.
Wyznanie wiary to inaczej Credo, ponieważ w języku
łacińskim rozpoczyna się od słowa credo, czyli właśnie
„wierzę”.
Najwyższym przedmiotem wiary nie są jednak te czy
inne wyznania wiary, ale sam Bóg. Wyznania wiary
określają to, w co wierzymy o Bogu, nie definiują jednak
samego Boga – nie można Go zdefiniować, gdyż tylko
rzeczy skończone poddają się definiowaniu. Katechizm
mówi: „Wierzymy nie w formuły, ale w rzeczywistości,
które one wyrażają (…)” (KKK 170). Święty Tomasz z
Akwinu powiada: „Akt wiary człowieka wierzącego nie
kończy się na twierdzeniach, ale na rzeczywistościach”.
Wyznania wiary są jak dokładne mapy drogowe – są
konieczne, ale niewystarczające. Oglądanie mapy nie
zastępuje wyruszenia na wyprawę.
-9-

Dlatego też, „wiara jest najpierw osobowym
przylgnięciem człowieka do Boga” (KKK 150), choć
„równocześnie i w sposób nierozdzielny jest ona
dobrowolnym uznaniem całej prawdy, którą Bóg objawił”
(KKK 150). Wierzymy we wszystkie prawdy, które Bóg
nam objawił (i które są zebrane w wyznaniach wiary),
ponieważ wierzymy Bogu, „który ani nie może oszukiwać,
ani być oszukanym”.
5. „DEPOZYT WIARY” I „TRADYCJA”
To, czego Kościół naucza i co zawiera w swoich
wyznaniach wiary nie zostało wymyślone przez sam
Kościół. Zostało to bowiem przekazane Kościołowi przez
Jezusa Chrystusa, Boga wcielonego. Dlatego też
nazywane jest „Świętą Tradycją”: „świętą”, ponieważ
pochodzi od Boga, nie od zwykłego człowieka; zaś
„Tradycją” – ponieważ zostało nam przekazane (słowo
„tradycja” znaczy po łacinie „przekazywać”).
„Święty depozyt wiary (depositum fidei) 1 , zawarty w
świętej Tradycji i Piśmie świętym, został powierzony przez
Apostołów wspólnocie Kościoła” (KKK 84).
Kościół daje nam swoją Tradycję, podobnie jak
matka daje swojemu dziecku ubrania, które nosiło już
jego starsze rodzeństwo.
Jednakże to „ubranie”, którym jest Tradycja
niepodobne jest do jakiegokolwiek ludzkiego ubrania. Jest
niezniszczalne, ponieważ nie jest zrobione z wełny czy
bawełny, ale z Prawdy. Zostało wynalezione przez Boga,
1 Por. 1 Tm 6,20; 2 Tm 1,12-14 (numer przypisu w KKK: 48).
-10-

nie przez człowieka. Ta „Tradycja” (przez wielkie „T”) musi
być odróżniana od ludzkich „tradycji” (przez małe „t”)
Kościół zawsze był, jest i musi być wierny swojemu
depozytowi wiary. Depozyt wiary to „dane” Kościoła.
Kościół nie jest jego autorem czy wydawcą, ale jedynie
listonoszem. Depozyt wiary jest Bożą korespondencją.
Jest święty. Kościół nie ma władzy, aby zmienić czy usunąć
którąkolwiek z jego części, niezależnie od tego, jak bardzo
niepopularna mogłaby się ona stać dla którejś ludzkiej
społeczności, bądź jednostki. Z tego właśnie powodu
Kościół również dzisiaj nie może zaakceptować takich
rzeczy, jak cudzołóstwo, rozwód, antykoncepcja czy
sodomia.
Nie oznacza to, że wiara nie może się zmieniać.
Przeciwnie, zmienia się stale, jednakże czyni to na drodze
wewnętrznego wzrostu, na podobieństwo żyjącej rośliny,
nie zaś poprzez przebudowę czy dobudowę czegoś od
zewnątrz – jak maszyna czy fabryka, czy też stworzona
przez człowieka ideologia, filozofia bądź system
polityczny. Kościół może wciąż głębiej odkrywać,
wyjaśniać i interpretować swój pierwotny depozyt wiary,
wydobywając coraz to więcej z już zawartych w nim
znaczeń i odnosząc go do zmieniających się czasów – w
tym sensie Kościół „zmienia” depozyt wiary poprzez
rozwijanie go, nie może go jednak zmieniać przez
uszczuplanie. Kościół nie może dostosowywać depozytu
wiary do żądań zsekularyzowanego świata. Jest bowiem
posłuszny wyższej władzy.
-11-

6. WIARA I ROZWÓJ
Wiara katolicka nieustannie się rozwija w sposób
opisany powyżej (rosnąc jak roślina). W przeciwieństwie do
samochodu, w którym zgasł silnik, wiara nie potrzebuje
żadnego popchnięcia, aby ruszyć z miejsca. Próby uczynienia
wiary bardziej „postępową” wiążą się z założeniem, że jest
ona raczej ludzkim dziełem, niż zasadzonym przez Boga
organizmem. Za każdym razem, gdy Kościół odrzuca
herezję, odrzuca jakiś zewnętrzny przyrost na tym
organizmie, coś na kształt pasożyta czy narośli. Określanie
dogmatów (artykułów wiary) przez Kościół to po prostu jego
dorastanie, dojrzewanie jego owoców.
Ten „rozwój doktryny” (określenie kardynała Johna
Henry’ego Newmana) jest jednocześnie
„konserwatywny” i „postępowy”, i to z tego samego
powodu (por. Mt 13, 52). Jest tak, ponieważ „dane” wiary,
Boże objawienie, są zarazem już ukończone i dookreślone
(dlatego Kościół je zachowuje) jak i wciąż rozwijające się
(dlatego Kościół wspiera ich wzrastanie).
Rozwój doktryny jest zakończony, ponieważ depozyt
wiary został w pełni dany przez Chrystusa dwa tysiące lat
temu. Wiara ma już wszystkie swe dane. Już nigdy nie
otrzyma nowych, ponieważ „Chrystus (…) jest jedynym,
doskonałym i ostatecznym Słowem Ojca. W Nim powiedział
On wszystko i nie będzie już innego słowa, oprócz Niego.
(…) ‘To bowiem, o czym częściowo mówił dawniej przez
proroków, wypowiedział już całkowicie w Nim’ 2 ” (KKK 65).
2 Św. Jan od Krzyża, Subida del monte Carmelo, II, 22; por. Liturgia
Godzin, I, Godzina czytań z poniedziałku drugiego tygodnia adwentu (nr
przyp. w KKK: 33).
-12-

Rozwój doktryny nadal trwa, ponieważ jej dane są
żywe i przynoszą wciąż nowe owoce – nie nowego rodzaju
(podobnie jak jabłonie nie mogą rodzić gruszek), ale
nowe co do rozmiaru i piękna („większe i lepsze jabłka”).
„Chociaż jednak Objawienie zostało już zakończone, to
nie jest jeszcze całkowicie wyjaśnione; zadaniem wiary
chrześcijańskiej w ciągu wieków będzie stopniowe
wnikanie w jego znaczenie” (KKK 66). Na przykład,
doktryna Kościoła o boskiej i ludzkiej naturze Chrystusa,
o Trójcy Świętej, o kanonie Pisma Świętego (czyli liście
ksiąg, które składają się na Biblię), o siedmiu
sakramentach, o naturze Kościoła, o władzy papieża, o
Maryi czy o etyce społecznej – wszystkie one rozwijały się
na tej właśnie zasadzie.
7. WIARA I PISMO ŚWIĘTE
Kościół katolicki „osiąga pewność swoją, co do
wszystkich spraw objawionych nie przez samo Pismo
Święte. Toteż obydwoje [zarówno Pismo jak i Tradycję]
należy z równym uczuciem czci i poważania przyjmować i
mieć w poszanowaniu” 3 (KKK 82).
Większość protestantów odrzuca wszystkie doktryny
katolickie, których źródeł nie mogą wprost znaleźć w
Piśmie Świętym (jak na przykład ta o wniebowzięciu
Najświętszej Maryi Panny), wierzą bowiem w zasadę sola
scriptura, głoszącą, iż tylko Pismo Święte jest nieomylnym
autorytetem. Jest to zasadnicza przyczyna różnic
pomiędzy teologią protestancką a katolicką.
3 Sobór Watykański II, konst. Dei verbum, 9 (nr przyp. w KKK: 47).
-13-

Istnieje co najmniej sześć powodów dla odrzucenia
zasady sola scriptura:
1) Przez pierwsze szesnaście wieków
chrześcijaństwa, aż do Lutra, żaden chrześcijanin
nigdy tej zasady nie nauczał.
2) Pierwsze pokolenie chrześcijan nawet nie miało
Nowego Testamentu.
3) Bez jednego, katolickiego Kościoła („katolicki”
znaczy „powszechny”), mogącego autorytatywnie
interpretować Pismo Święte, protestantyzm
rozpadł się na ponad dwadzieścia osiem tysięcy
różnych „kościołów” czy wyznań.
4) Skoro Pismo Święte jest nieomylne – jak wierzą
tradycyjni protestanci – zatem również Kościół
musi być nieomylny, ponieważ omylna przyczyna
nie może spowodować nieomylnego skutku, zaś
to właśnie Kościół utworzył Biblię. To Kościół
(pierwsi biskupi, Apostołowie) napisał Nowy
Testament i to Kościół (późniejsi biskupi) określił
kanon Nowego Testamentu.
5) Samo Pismo Święte nazywa Kościół „filarem i
podporą prawdy” (1 Tm 3, 15).
6) Wreszcie, samo Pismo Święte w żadnym miejscu
nie uczy zasady sola scriptura. Zatem, zasada sola
scriptura jest sprzeczna sama w sobie.
Jednakże, Kościół jest sługą Pisma Świętego, tak jak
nauczyciel jest wierny swojemu podręcznikowi. Biblia
ożywa w Kościele poprzez który naucza Duch Święty –
podobnie jak miecz ożywa w rękach wielkiego szermierza
(por. Hbr 4, 12).
-14-

Oto kilka najważniejszych zasad interpretacji Pisma
Świętego:
1) Całe Pismo Święte jest słowem-obrazem
Chrystusa. „Słowo Boże” wyrażone w słowach
(Piśmie Świętym) mówi o „Słowie Boga” w
ludzkim ciele (Chrystusie).
2) Stary Testament powinien być interpretowany w
świetle Nowego Testamentu (i vice versa),
ponieważ Chrystus „nie przyszedł znieść Prawa
albo Proroków, ale wypełnić” (Mt 5, 17).
3) Najlepszymi interpretatorami Biblii są święci,
ponieważ ich serca są bliżej serca Boga, głównego
autora Pisma Świętego. Chrystus powiada: „jeśli
kto chce pełnić Jego [Boga Ojca – przyp. tłum]
wolę, pozna czy nauka ta jest od Boga” (J 7, 17).
4) Ewangelie są sercem Pisma Świętego. Święci nie
znajdowali lepszego materiału do medytacji, niż
Ewangelie (KKK 125-127).
5) Każdy fragment należy interpretować w jego
kontekście – zarówno w kontekście bliższym
danego fragmentu, jak i w kontekście dalszym,
stanowionym przez całą Biblię w jej integralności,
w której wszystkie części ściśle do siebie pasują.
6) Pismo Święte powinno być interpretowane od
wewnątrz żywej tradycji Kościoła. Nie jest to
zawężające czy ograniczające, ale poszerzające i
pogłębiające. To zresztą zrozumiałe: załóżmy, że
jakiś autor napisał wiele lat temu książkę i aż do
chwili obecnej naucza z niej każdego dnia – któż
-15-

mógłby lepiej interpretować owo dzieło, niż on
sam?
8. WIARA I WŁADZA KOŚCIOŁA
„Urząd Nauczycielski Kościoła w pełni angażuje
władzę otrzymaną od Chrystusa, gdy definiuje dogmaty
(…)” (KKK 88) (przy czym, warto zauważyć, że Kościół je
definiuje, a nie wymyśla).
Owe „dogmaty”, czy też podstawowe doktryny są
również nazywane „tajemnicami” wiary. „Podobnie jak
istnieją tajemnice naturalne (takie jak na przykład czas,
życie, miłość), tak też istnieją tajemnice nadprzyrodzone
(takie jak Trójca Święta, Wcielenie, przeistoczenie).
Naturalne tajemnice są jak słońce, które umożliwiają nam
widzenie w dzień, podczas gdy nadprzyrodzone tajemnice
wiary są jak gwiazdy, które umożliwiają nam widzenie w
nocy (…). Chociaż w nocy nie widzimy równie dobrze jak
w dzień, to jednak możemy dotrzeć wzrokiem znacznie
dalej – aż do samej głębi najdalszej przestrzeni” (Scott
Hahn, Catholic for a Reason).
Dogmaty nazywamy tajemnicami, ponieważ nie
bylibyśmy w stanie ich odkryć na drodze naszego
własnego rozumowania (nie możemy też ich w pełni
zrozumieć). Jednakże, zostały nam objawione przez Boga
jako coś, co „powinniśmy wiedzieć”, gdyż dotyczą naszego
najwyższego przeznaczenia: zbawienia wiecznego i drogi,
która doń prowadzi.
Ponieważ ich znajomość jest dla nas tak bardzo
konieczna, Bóg nie zostawił nam tylko takich nauczycieli,
którzy byliby niepewni i omylni. Pismo Święte, Święta
-16-

Tradycja i żyjące Magisterium Kościoła wówczas, gdy
definiuje dogmaty – wszystkie one są nieomylne
(chronione przed błędem), pewne (ponieważ Bóg nie
może nas zwodzić, ani sam nie może się mylić), oraz
autorytatywne (obowiązujące w sumieniu).
Kościół jest naszą Matką i Nauczycielką (Mater et
Magistra). „Zbawienie pochodzi od samego Boga
[naszego Ojca niebieskiego]; ponieważ jednak życie wiary
otrzymujemy za pośrednictwem Kościoła, on jest naszą
Matką. (…) ponieważ Kościół jest naszą Matką, jest także
nauczycielem naszej wiary” (KKK 169). „Jak matka uczy
dzieci mówić (…), tak Kościół, nasza Matka, uczy nas
języka wiary (…)” (KKK 171).
Przechodzimy teraz od przedmiotu wiary (Wiary) do
aktu wiary.
9. WIARA I WOLNOŚĆ
„Akt wiary jest w swojej najgłębszej naturze aktem
wolnym” (KKK 160). Wiara nie może być wymuszona,
podobnie jak i nie można wymusić miłości.
Dlatego też, próba zastraszenia czy przymuszenia
kogokolwiek do przyjęcia wiary jest nie tylko moralnie
zła, ale także głupia z psychologicznego punktu widzenia.
Jedynym, co można wymusić jest strach, a nie wiara.
Kościół potępia przymus w religii: „Nikt nie może być
zmuszany do działania wbrew swym przekonaniom,
nikogo również nie wolno powstrzymywać od działania w
zgodzie z jego sumieniem, zarówno w prywatnych, jak i
publicznych kwestiach dotyczących wiary” (KKK 2106).
„Jezus wprawdzie wzywał do wiary i nawrócenia, ale
-17-

nikogo do tego nie zmuszał” (KKK 160). „Dał świadectwo
prawdzie, ale zaprzeczającym nie chciał jej narzucać siłą” 4
(KKK 160).
Wiara w to, co Bóg objawił, jest podporządkowaniem
naszego umysłu Bożemu umysłowi. Podporządkowanie to
nie jest sprzeczne z ludzką wolnością czy godnością. „Już
w relacjach międzyludzkich nie jest przeciwna naszej
godności wiara w to, co inne osoby mówią nam o sobie i
swoich zamierzeniach, oraz zaufanie ich obietnicom (na
przykład, gdy mężczyzna i kobieta zawierają małżeństwo)
(…)” (KKK 154).
Wiara jest naszym „tak” na Bożą propozycję
duchowego małżeństwa. Owo „tak” jest podwójnie wolne:
pochodzi z naszego wolnego wyboru i prowadzi nas do
prawdziwej wolności, ponieważ Bóg, którego propozycję
przyjmujemy jest Prawdą („Ja jestem drogą, prawdą i
życiem” – J 14, 6), a „prawda was wyzwoli” (J 8, 32).
Tylko jeśli uwierzymy, ujrzymy „blask prawdy”
(Veritatis Splendor). Tylko gdy kogoś poślubisz, możesz
ją/jego w pełni poznać, i tylko gdy poprzez wiarę
przyjmujemy Bożą propozycję duchowego małżeństwa,
sami poznamy najwyższą prawdę, która jest Osobą.
Ale Osoba ta jest gentlemanem. Nie będzie nas
zmuszała, ale pozostawi nam wolność wyboru: „tak” albo
„nie”, z Nim bądź przeciwko Niemu, przyjęcia lub
odrzucenia daru wiecznego życia wraz z Nim.
4 Sobór Watykański II, deklaracja Dignitatis humanae, 11 (nr przyp. w
KKK: 32).
-18-

10. WIARA I UCZUCIE
Wiara nie jest jakimś stanem uczuciowym, w który
możemy się sami wprowadzić. Jest czymś o wiele
prostszym. Jest po prostu wiarą w Boga, a zatem i wiarą
we wszystko, co On objawił – bez względu na to, jak się
czujemy. „Bóg to powiedział, więc ja w to wierzę i to
rozstrzyga sprawę”.
Na uczucia wpływają czynniki zewnętrzne, takie jak
mody czy fanaberie, wiatr i pogoda, dieta i trawienie.
Kiedy jednak Bóg obdarza nas wiarą, daje nam ją z
wnętrza, z wnętrza naszej własnej wolnej woli.
Diabeł może wpływać na nasze uczucia, ale nie ma
kontroli nad naszą wiarą.
Nie jesteśmy odpowiedzialni za nasze (niezależne od
woli) uczucia, ale jesteśmy odpowiedzialni za naszą
(wolną) wiarę.
Chociaż wiara nie jest uczuciem, to jednak często
wywołuje uczucia, choćby takie jak zawierzenie, pokój,
wdzięczność czy zaufanie. Wiara może być również
wspomagana przez uczucia: kiedy, na przykład, czujemy
zaufanie i wdzięczność wobec kogoś, Boga albo
człowieka, to jest nam znacznie łatwiej mu uwierzyć, niż
gdybyśmy byli nieufni bądź nie czulibyśmy wdzięczności.
Jednak możemy wierzyć nawet wówczas, gdy nie
czujemy zaufania czy pokoju. Wiara nie jest zależna od
uczuć. Wiara jest zależna od faktów: faktów objawionych
przez Boga.
Jest taka chińska przypowieść o wierze i uczuciu.
Fakt, Wiara i Uczucie to trzej ludzie chodzący po murze.
-19-

Dopóki Wiara patrzy na kroczący przed nią Fakt, dopóty
wszyscy trzej kontynuują spacer po murze. Jednak skoro
tylko Wiara odwróci wzrok od Faktu i spojrzy za siebie,
martwiąc się o to, jak radzi sobie Uczucie, wówczas
zarówno Wiara jak i Uczucie spadną z muru (ale nigdy nie
stanie się to z Faktem).
Wiara zawiera w sobie przekonanie, ale jest czymś
więcej, niż tylko przekonaniem. Oto kilka różnic:
Przekonanie jest aktem umysłu, wiara jest również
aktem woli.
Wiara jest aktem, poprzez który jedna osoba mówi
innej: „Decyduję się na zaufanie ci i zawierzenie tobie”.
Przedmiotem przekonania jest idea, podczas gdy
przedmiotem wiary jest osoba.
Przekonanie samo w sobie nie jest czymś, za co
można umrzeć. Wiara zaś jest. Wiara jest również czymś,
czym można żyć w każdym momencie.
Przekonanie samo w sobie nie wystarcza, aby ocalić
nas od grzechu i doprowadzić do nieba. „Wierzysz, że jest
jeden Bóg? Słusznie czynisz – lecz także i złe duchy
wierzą i drżą” (Jk 2, 19). Wiara zaś naprawdę nas ocala.
Jesteśmy „usprawiedliwieni dzięki wierze” (Rz 5, 1), jeśli
tylko jest to wiara żywa, czyli taka, która rodzi dobre
uczynki (por. Jk 2, 17).
Niekatolicy bez własnej winy nie podzielający
przekonania, iż wiara katolicka jest prawdziwa, nadal
mogą być zbawieni, a to poprzez wiarę w ich sercach,
prowadzącą ich do miłości i szukania Boga. Dzieje się tak
ze względu na obietnicę Chrystusa: „szukajcie, a
znajdziecie” (Mt 7, 7). Zatem, podczas gdy przekonanie
-20-

pozbawione wiary nie może nikogo zbawić, wiara
pozbawiona doskonałego przekonania może to uczynić.
11. WIARA JAKO DAR BOŻY
Wiara katolicka przychodzi do nas od Boga za
pośrednictwem Kościoła, naszej Matki i Nauczycielki
(KKK 169). Wiara, zawarta w kościelnych wyznaniach
wiary, pochodzi nie z samego Kościoła, ale od Boga
przekazującego ją nam poprzez Kościół – tak jak nasze
życie cielesne pochodzi od Boga a przekazywane jest nam
za pośrednictwem naszych matek.
Ludzki akt wiary również pochodzi od Boga, a
otrzymujemy go przez Ducha Świętego, który pobudza
nas do wiary. Jest to Boży dar.
Toteż wiara przychodzi do nas z zewnątrz, akt wiary
zaś pochodzi z naszego wnętrza – jednakże zarówno akt
wiary jak i wiara są darami od Boga.
Bóg każdemu oferuje dar wiary w obu powyższych
znaczeniach. Wszyscy mają wolną wolę, aby dar ten
przyjąć bądź odrzucić, w takim zakresie, w jakim go
poznali. Nikt nie może naprawdę powiedzieć: „Chcę
wierzyć, ale Bóg po prostu nie dał mi jeszcze daru wiary.
To zatem Jego wina, a nie moja, że jestem niewierzący”.
Być może, taka osoba nie rozumie tego, czym jest
wiara i myśli o niej jako o jakimś nieodpartym
mistycznym doświadczeniu, albo nagłym, niewątpliwym
świetle pewności. Wiara natomiast jest jak obietnica
lojalności wobec króla, przyjaciela czy małżonka. Wiara
jest wyborem.
-21-

12. SKUTEK WIARY
Cóż takiego sprawia wiara? Jaką ma moc, jaki
rezultat, jaki skutek?
Rezultatem stosunku seksualnego jest (często)
poczęcie nowego, fizycznego życia w ciele kobiety.
Rezultatem wiary jest (zawsze) poczęcie nowego,
duchowego życia w duszy wierzącego: życia Boga samego.
To jest powód dla którego Chrystus przyszedł na ziemię:
„aby mieli życie [zoe – życie nadprzyrodzone] i mieli je w
obfitości” (J 10, 10). „Wszystkim tym jednak, którzy Je
przyjęli, dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi, tym,
którzy wierzą w imię Jego” (J 1, 12). Do opisania tego
właśnie rezultatu wiary używanych jest wiele różnych
określeń: „zbawienie”, „życie wieczne”, „życie
nadprzyrodzone”, „odrodzenie”, „łaska uświęcająca”,
„usprawiedliwienie”, „uświęcenie” albo „powtórne
narodzenie”.
W Nowym Testamencie często powtarzana jest
zasada, iż jeśli uwierzymy, będziemy zbawieni, jeśli zaś nie
uwierzymy, nie będziemy zbawieni (np. J 3, 36). Wiara jest
konieczna do zbawienia – nie z tego powodu, iż Bóg tak
po prostu zadekretował, ale ze względu na samą naturę
zarówno wiary, jak i zbawienia. Jeśli wpuszczamy Boga do
naszych dusz (czym w istocie jest właśnie wiara), wówczas
będziemy mieć Boga w naszych duszach (a tym właśnie
jest zbawienie). Jeśli nie dopuszczamy Boga do naszych
dusz, nie będziemy Go tam mieli (ponieważ Bóg szanuje
naszą wolną wolę). Wiara bardziej przypomina
odkręcanie kranu, niż zdawanie egzaminu. Jeśli nie
odkręcisz kranu wiary, nie popłynie woda zbawienia.
-22-

Po śmierci ci, którzy mieli w swoich duszach Boże
życie, będą wiecznie żyć w niebie w jedności z Bogiem. Ci
zaś, którzy świadomie odrzucili życie Boże, będą
pozbawieni Bożego życia na zawsze. To właśnie jest istotą
piekła: istnieć bez Boga, źródła wszelkiego dobra i
wszelkiej radości. Biblijnego wyobrażenia ognia i mąk
piekielnych nie powinno się prawdopodobnie brać
dosłownie, nie ma jednak wątpliwości, iż należy je
traktować poważnie. Cóż bowiem może być bardziej
poważnego, niż utrata Boga na zawsze?
Dlatego właśnie, nic nie zmienia więcej w naszym
życiu, niż wiara.
13. WIARA I MIŁOŚĆ
Owo nowe, Boże życie w naszych duszach
przypomina roślinę. Składa się z trzech części. Wiara jest
w nas korzeniem Bożego życia, jego początkiem. Nadzieja
jest jego łodygą, pnącą się do nieba. Miłość stanowi owoc
albo kwiat Bożego życia w naszych duszach; w każdym
razie, jest jego najlepszą i najpiękniejszą częścią. „Tak więc
trwają wiara, nadzieja, miłość – te trzy: największa z nich
[jednak] jest miłość” (1 Kor 13, 13).
Wiara jest niewidzialna. Tylko Bóg może ją zobaczyć.
Dzieła miłości czynią naszą wiarę widzialną dla innych,
podobnie jak owoce rośliny ukazują jakiego jest ona
gatunku. „A więc: poznacie ich po ich owocach” (Mt 7, 20).
„Wiara jeśli nie byłaby połączona z uczynkami,
martwa jest sama w sobie” (Jk 2, 17). Mając żywą wiarę,
będziemy kochać; kochając zaś Boga, będziemy mu
posłuszni. „Jeżeli mnie miłujecie, będziecie zachowywać
-23-

moje przykazania” (J 14, 15). Posłuszeństwo jest
naturalnym skutkiem wiary. „Dzięki wierze ten, którego
nazwano Abrahamem, usłuchał wezwania” (Hbr 11, 8).
„Wzorem tego posłuszeństwa, proponowanym nam przez
Pismo Święte, jest Abraham. Dziewica Maryja jest jego
najdoskonalszym urzeczywistnieniem” (KKK 144) – a to
dlatego, że całym swoim istnieniem wypowiedziała Bogu
„Tak” (Łk 1, 38).
Dobre uczynki – uczynki miłości – są potrzebne do
zbawienia tak samo jak i wiara, podobnie jak kwiaty róż
są czymś, czego spodziewamy się po różanym krzewie.
Sama wiara nie jest jeszcze zbawieniem, podobnie jak
same korzenie nie są jeszcze rośliną.
14. WIARA I UCZYNKI
Większość protestantów, idąc za pismami Lutra,
wierzy, iż do zbawienia wystarczy sama wiara. Kościół
katolicki, idąc za Nowym Testamentem (Mt 25, Jk 2),
naucza, iż do zbawienia konieczne są również dobre
uczynki. To właśnie było najważniejszym przedmiotem
sporu w czasie Reformacji protestanckiej, która
doprowadziła do tragicznego podziału w historii Kościoła.
Jednakże obecnie zarówno protestanci, jak i katolicy
zaczynają dostrzegać, ,że mówiąc z dwóch pozornie
przeciwstawnych pozycji, tak naprawdę mogli mówić o tej
samej zasadniczej kwestii, tyle że wyrażali ją w odmienny
sposób – słowami, które wydawały się sprzeczne, ale w
rzeczywistości, być może, takimi nie były. Powrót do Pisma
Świętego, stanowiącego „wspólne dane”, pokazuje, iż oba
kluczowe słowa, „wiara” i „zbawienie”, używane są w nim
-24-

w dwóch znaczeniach: czasami węższym, czasami
szerszym:
1) Na przykład, w listach do Rzymian i Galatów św.
Paweł używa słowa „wiara” w szerszym sensie,
oznaczającym przyjęcie Boga i jego propozycji
zbawienia w Chrystusie. Jest to wolny wybór woli,
który nas ocala. Jednakże, w trzynastym rozdziale
pierwszego listu do Koryntian, Paweł używa słowa
„wiara” w węższym znaczeniu, odróżniając wiarę
od nadziei i miłości oraz stwierdzając, iż wiara jest
od nich większa. Święty Jakub zaś mówi o wierze
w tym węższym sensie wówczas, kiedy stwierdza,
iż sama wiara nie może nas zbawić. Oznacza to, iż
nie zbawia nas samo intelektualne przekonanie.
2) Również pojęcia „zbawienie” Pismo Święte używa
w węższym i szerszym znaczeniu. W tym węższym
oznacza po prostu bycie zaakceptowanym przez
Boga albo bycie „usprawiedliwionym”: bycie
kimś, komu grzech został wybaczony, kimś, kto
jest w „stanie łaski”. Katolicy zgadzają się z
protestantami, iż jeśli myślimy o zbawieniu w
węższym tego słowa znaczeniu, to możemy być
zbawieni przez samą wiarę – to znaczy, przez
„wiarę” rozumianą szeroko, jako wybór woli, nie
zaś jako przekonanie intelektualne. Wiara jest
tym, co dopuszcza Boże życie do naszej duszy.
Łotr nawrócony na krzyżu (Łk 23, 33-43) nie miał
już czasu na wypełnianie dobrych uczynków, ale
został ocalony przez swoją wiarę.
Gwoli podsumowania:
-25-

1) Nie możemy być ani usprawiedliwieni (dostąpić
przebaczenia), ani uświęceni (uczynieni świętymi)
przez samą wiarę intelektualną (przekonanie).
2) Możemy być usprawiedliwieni przez samą wiarę
będącą wyborem woli albo przez wiarę w sercu.
3) Jednakże, wiara taka nieuchronnie prowadzi do
wykonywania dobrych uczynków.
4) Nie możemy być uświęceni przez samą wiarę w
którymkolwiek z tych znaczeń, ale jedynie przez
wiarę i wynikające z niej dobre uczynki.
Analogicznie: kobieta zachodzi w ciążę przez swoje
uwierzenie mężczyźnie, przez zgodę na to, aby ją
zapłodnił, a nie po prostu przez słuszne intelektualne
przekonania go dotyczące. To uwierzenie czy, inaczej
mówiąc, zaufanie wystarczy, aby ciąża się rozpoczęła,
jednakże kobieta musi zdecydować się na podjęcie
czynności, które umożliwią stałe podtrzymywanie i
donoszenie ciąży (np. na dbanie o właściwą dietę).
Protestancka doktryna „usprawiedliwienia jedynie
przez wiarę” stoi w sprzeczności z Pismem Świętym.
Święty Paweł nigdzie nie mówi, że jesteśmy
usprawiedliwieni przez samą wiarę, a święty Jakub wprost
powiada, że nie jesteśmy usprawiedliwieni przez samą
wiarę (Jk 2, 24).
Jednakże, protestanci przypominają nam o niezwykle
ważnej prawdzie, o której często zapominamy: tej
mianowicie, iż nie jesteśmy zbawieni przez same dobre
uczynki, że nie możemy kupić naszej drogi do nieba dzięki
„wystarczająco” dobrym uczynkom, że nikt z nas nie
zasługuje na niebo. Dlatego właśnie, jeśli dziś w nocy
-26-

umrzesz i staniesz przed Bogiem, a On spyta cię dlaczego
właściwie powinien pozwolić ci wejść do nieba, to jeśli
jesteś chrześcijaninem, twoja odpowiedź nie powinna
rozpoczynać się od słowa „Ja”, ale od słowa „Chrystus”.
15. WIARA I ROZUM
Wiara nigdy nie jest sprzeczna z rozumem, o ile tylko
jest on właściwie używany. Jednakże wiara przekracza
rozum. Będąc objawioną przez Boga, wiara katolicka
mówi nam o wielu rzeczach, których ludzki rozum nigdy
nie byłby w stanie odkryć o własnych siłach. Ale zarówno
wiara, jak i rozum są drogami do prawdy, prawda zaś
nigdy nie jest sprzeczna z samą sobą.
Źródłem wszelkiej prawdy jest jeden Bóg,
niezależnie od tego, czy prawda ta jest poznawana
poprzez wiarę, czy poprzez rozum. Bóg zaś nigdy nie
zaprzecza sam sobie. Jest jak nauczyciel, który napisał
dwie książki i z obu naucza: jedną jest rozum naturalny, a
drugą nadprzyrodzone objawienie. Nie ma sprzeczności
pomiędzy tymi dwiema książkami, ponieważ obie mają
tego samego autora.
Zatem, każdy argument przeciw Wierze prawdziwej,
wszelkie obiekcje wobec Wiary wiążą się z jakimś błędem
w działaniu rozumu. Mogą wynikać zarówno z
niezrozumienia niektórych pojęć czy przyjęcia błędnych
założeń, jak i z jakiejś pomyłki w rozumowaniu, jakiegoś
błędu logicznego.
Wiara nie przeczy nauce (KKK 159). Istnieją tysiące
prawd, które składają się na wiarę katolicką i biliony
prawd odkrywanych przez różne dziedziny nauki. Mimo
-27-

to, nie istnieje ani jedna realna sprzeczność pomiędzy
prawdami wiary i nauki.
Kiedy wydaje się, że między tymi prawdami zachodzi
jakaś sprzeczność – jak, na przykład, pomiędzy teorią
ewolucji a prawdą o stworzeniu – okazuje się jednak, iż w
rzeczywistości żadnej sprzeczności między nimi nie ma.
Któraś z prawd, albo obie jednocześnie, musiały zostać źle
zrozumiane. Na przykład, doktryna o stworzeniu nie
mówi po prostu o tym, jak i kiedy Bóg stworzył ludzkie
ciało „z prochu ziemi” (Rdz 2, 7). Zaś teoria ewolucji
(która jest zresztą tylko teorią, a nie dogmatem!) mówi
jedynie o tym, w jaki sposób zostały utworzone ciała, a nie
dusze (wszak te drugie nie pozostawiają po sobie żadnych
skamielin!). Koncepcja ta nie mówi również o
pochodzeniu pierwszej materii, która później
ewoluowała.
Rozum nie tylko nie przeczy wierze, ale wręcz do niej
prowadzi, odkrywa co do niej wskazówki, jej dobre
uzasadnienia. Dotyczy to między innymi:
1) mocy Ewangelii i spotykanej w nich postaci
Chrystusa, zdolnej poruszyć dusze czytelników;
2) Chrystusowych cudów, które do dziś mają miejsce
w różnych miejscach na całym świecie;
3) wypełnienia proroctw (Chrystus w Ewangeliach
jest właśnie wypełnieniem setek różnych,
właściwych dla Starego Testamentu proroctw
dotyczących Mesjasza);
4) historii Kościoła:
a) wierności Kościoła wobec doktryny; nie
odrzucania ani nie sprzeciwiania się nigdy
-28-

przezeń żadnemu z elementów swej nauki, i to
pomimo wielu nacisków, płynących zarówno z
zewnątrz jak i z wewnątrz Kościoła, aby to
uczynił; oraz pomimo intelektualnej i
moralnej słabości swych ludzkich nauczycieli;
b) przetrwania przez Kościół dwóch tysięcy lat,
pomimo zewnętrznych prześladowań oraz
wewnętrznych grzechów czy głupoty;
c) wzrostu Kościoła, jego żywotności, wiecznej
młodości i stałego rodzenia przezeń nowych
świętych na każdą epokę;
d) uroku i radości świętych Kościoła. Jeśli wiara
katolicka nie jest nadprzyrodzoną prawdą, to
jak może powodować nadprzyrodzoną
dobroć? Czy Prawda i Dobroć mogą być sobie
przeciwstawne? Czy dwie najdoskonalsze i
absolutne idee ludzkości mogą prowadzić w
przeciwnych kierunkach? Czyż ludzkie serce
mogłoby być aż tak źle ukierunkowane?
16. WIARA JAKO PEWNOŚĆ I TAJEMNICA ZARAZEM
Wiara nie jest po prostu jasna i wyraźna jak
południowe słońce. Nie jest też po prostu ciemnością
podobną do tej, która panuje w podziemnym tunelu.
Wiara jest jak niebo pełne gwiazd w przejrzystą noc, albo
jak jasna wiązka światła, otoczona przez ciemność. Wiara
jest pewna, ale jednocześnie tajemnicza.
Wiara katolicka jest pewna. „Pewniejsza niż wszelkie
ludzkie poznanie, ponieważ opiera się na samym słowie
Boga, który nie może kłamać” (KKK 157). Obiektywna
-29-

(sama w sobie) pewność Bożego objawienia nie zależy od
subiektywnej (zależnej od naszych umysłów) pewności
naszych uczuć i rozumowań. Przedmiot wiary nie jest
czymkolwiek, co znajdowałoby się w nas. Przedmiotem
wiary jest Bóg. Nasza wiara nie jest ufundowana na naszej
wierze, ale na naszym Stwórcy. Pewność nie dotyczy
naszych własnych umysłów, ale umysłu Boga.
Dokładnie z tego samego powodu wiara jest również
tajemnicza: bowiem jej przedmiotem jest Bóg. On jest
nieskończony, zaś nasze pojmowanie – ograniczone. Jak
mówił święty Augustyn, znacznie łatwiej byłoby nam
zmieścić cały ocean w naparstku, niż Boga w naszym
umyśle.
A jednak, wiara w naturalny sposób szuka
zrozumienia („wiara poszukująca zrozumienia” – to
określenie było dla średniowiecznych filozofów definicją
chrześcijańskiej mądrości). Jeśli kochamy i ufamy osobie
– Bogu albo człowiekowi – chcemy znać ją lepiej. Wiara
pozbawiona ciekawości jest jak nasienie, które nie rośnie.
Obojętność jest znacznie bardziej obca wierze, niż
wątpliwość czy bunt.
Wiara jest jak jasne światło (pewność) otoczone
przez ciemność (tajemnicę); światło, którego zasięg wciąż
się rozszerza i które rozświetla wciąż nowe obszary
ciemności.
17. WIARA I PIĘKNO
W ciągu swojej historii, wiara katolicka wytworzyła
wielkie i piękne dzieła: w muzyce, poezji, malarstwie,
rzeźbie, tańcu, teatrze, powieściopisarstwie i
-30-

architekturze. Uczyniła to w sposób tak naturalny, jak
słońce, które wywołuje refleksy światła na wodzie. Na
przykład, średniowieczne, gotyckie katedry, wyglądające
jak kamienie przemienione w anioły gotowe do lotu z
ziemi do nieba – zostały wybudowane przez wiarę, wiarę
w realną obecność Chrystusa w Eucharystii. Zostały
wybudowane, aby być domem dla celebracji Eucharystii,
aby głosić chwałę obecności Chrystusa.
Wiara katolicka w naturalny sposób tworzy piękno,
ponieważ Bóg, będący jednocześnie przedmiotem wiary i
jej autorem, jest najwyższym źródłem i twórcą wszelkiego
piękna, zarówno w naturze, jak i w umyśle człowiekaartysty.
Najdoskonalszym pięknem, które tworzy wiara, jest
świętość. Czymś najpiękniejszym, co możemy zobaczyć w
tym życiu, są charakter i życie świętego. Nic bowiem nie
może bardziej przypominać Boga. Najpiękniejszym
widokiem, który kiedykolwiek pojawił się na tej ziemi, był
Jezus Chrystus, boskie piękno w ludzkim ciele, „pełen
łaski i prawdy” (J 1, 14) – „łaska” to po łacinie „gratia”,
podobnie jak „gracja”, czyli wdzięk właściwy wielkiemu
tancerzowi czy wspaniałemu piłkarzowi. Jezusowe
„ruchy” były doskonałe! Ewangelie są najpiękniejszymi
spośród dzieł sztuki, ponieważ są utworzonymi z ludzkich
słów portretami Słowa Bożego, Boga-człowieka – Twórcy,
który stał się postacią swej własnej opowieści.
Mimo to, Boski Twórca wszelkiego ziemskiego
piękna, kiedy stał się człowiekiem „nie miał wdzięki ani
też blasku (…) by się nam podobał” (Iz 53, 2). Człowiek
zamęczony i umierający na krzyżu nie wyglądał dobrze. A
-31-

jednak męka ta była najpiękniejszą rzeczą, jaka się
kiedykolwiek wydarzyła: Bóg umierający dla nas, za nasze
grzechy, z niepojętej, nieskończonej miłości.
Krzyż jest czymś najpiękniejszym, ponieważ śmierć
Boga na nim była największym dziełem miłości, a miłość
jest najwyższym pięknem.
18. WIARA I JEJ PRÓBY
Bóg wypróbowuje naszą wiarę pozwalając nam
cierpieć. Nie tyle sprawia, że cierpimy, co dopuszcza
cierpienie. Nie chroni nas w jakiś cudowny sposób przed
nim, choć mógłby to zrobić. Dopuszcza cierpienie,
ponieważ w ten sposób uczymy się bardziej Mu ufać.
Czyni to, aby nasze dusze mogły dojrzeć i się umocnić, a
zatem, aby nasze ostateczne szczęście było większe.
Bóg poddaje naszą wiarę próbie również przez to, iż
pozostaje niewidzialny. Musimy więc w niego wierzyć,
zamiast go oglądać. Mógłby objawiać się poprzez stałe i
cudowne manifestacje, ale nie czyni tego dla naszego
dobra, ponieważ bardziej „błogosławieni są ci, którzy nie
widzieli, a uwierzyli” (J 20, 29).
Bóg próbuje naszą wiarę, aby uczynić ją silniejszą, tak
jak ogrodnik przycina roślinę, kowal wykuwa żelazo w
ogniu, albo sportowiec trenuje swe mięśnie poprzez
ćwiczenia.
To właśnie są powody, dla których Bóg „wycofuje się”
i pozwala nam o sobie zapomnieć, ignorować Go czy też
nawet odrzucić. Gdybyśmy bowiem nie mogli odrzucić
Boga, nasza wiara nie byłaby wolnym wyborem. Bóg
-32-

yłby wówczas raczej „ojcem chrzestnym”, który składa ci
„propozycję nie do odrzucenia”, niż Bogiem Ojcem.
Nie potrzebujemy wierzyć w księżyc – możemy go
zobaczyć. Nie ma również potrzeby, abyśmy wierzyli w
jakieś równanie matematyczne – możemy je udowodnić.
Ale potrzebujemy wiary w dobroć naszych przyjaciół,
naszych rodziców, naszych współmałżonków. Bóg
znacznie bardziej podobny jest do przyjaciela, ojca czy
męża, niż do księżyca czy też jakiegokolwiek równania.
19. „TRACĄC WIARĘ”
Nikt nie „traci” wiary w taki sposób, w jaki traci się
zegarek. Wiary nigdy nie gubimy wbrew naszej woli, tak
samo jak wbrew naszej woli nie może być nam ona
narzucona.
To my decydujemy się na wiarę i my sami
decydujemy się na niewiarę.
Oto kilka spośród głównych przyczyn wyboru
niewiary (por. KKK 29):
1) odraza wobec zła na świecie i wobec Boga, który
nie niszczy zła tak szybko, jak byśmy tego chcieli;
2) nieznajomość albo niezrozumienie Wiary;
3) obojętność albo lenistwo;
4) troski tego świata, „brak czasu dla religii” (czyli
brak czasu dla Boga);
5) zachłanność bogactw i rzeczy które można kupić
za pieniądze, „służenie stworzeniu bardziej, niż
Stwórcy” (Rz 1, 25);
-33-

6) zgorszenie złym przykładem dawanym przez
niektórych wierzących;
7) fakt, iż religia jest niemodna w zlaicyzowanym
społeczeństwie;
8)odmowa odrzucenia jakiegoś ulubionego grzechu i
rezygnacji z poddania się mu; lęk przed nieznanym, lęk
przed wpuszczeniem Boga i daniem Mu „wolnej ręki” w
naszym życiu, lęk przed zaufaniem Bogu;
9) lęk przed cierpieniem związanym z odrzuceniem
czy też nawet jakimś odwetem ze strony rodziny,
przyjaciół, albo laickich autorytetów;
10) pycha, chęć „odgrywania Boga”, sprawowania
kontroli, podążania swą własną drogą;
11) trudności w zawierzeniu Bogu jako Ojcu, jeśli
doświadczyliśmy rozbicia rodziny oraz
nieobecności czy też braku miłości ze strony
ludzkich ojców.
Możemy jednak odpowiedzieć na wszystkie
powyższe „powody” niewiary.
20. ODPOWIEDZI WIARY
-34-
1) Odpowiedzią wiary na problem zła jest jedno
słowo: „Poczekaj”. Bóg pokona wszelkie zło w
odpowiednim czasie, przy końcu świata. Musimy
jednak przebrnąć przez środek opowieści, aby
dotrzeć do jej zakończenia.
2) Jakiś kurs teologiczny, książeczka podobna do tej
albo Katechizm, czy mądry i dobry ksiądz

zazwyczaj mogą nam rozjaśnić to, co
niezrozumiałe.
3) Gdybyśmy poznali Boga tak, jak poznali Go
święci, Jego najbliżsi przyjaciele, nigdy nie
moglibyśmy być Nim znudzeni czy wobec Niego
obojętni. Jeśli nudzi nas katolicka teologia,
moralność czy liturgia, to dzieje się tak, ponieważ
nie zdajemy sobie sprawy, iż są one prawdą o tym
Bogu, życzliwością tego Boga i celebracją Jego
obecności.
4) Głupotą jest odmowa poświęcenia dziesięciu
złotych, jeśli można by dzięki temu wygrać milion.
Jeszcze większą głupotą jest odmowa poświęcenia
chwili czasu, dzięki której możemy zyskać
wieczność.
5) Wszystko, czego poszukujemy, czego pragniemy,
co kochamy i co nas cieszy spośród rzeczy tego
świata; wszystko, co mamy nadzieję kupić za
pieniądze: przyjemność, piękno, wolność, siła,
pokój, emocje, szczęście – wszystko to może być
odnalezione w Bogu, zwielokrotnione aż do
nieskończoności. Jak powiada święty Augustyn:
„Szukaj, czego szukasz, ale nie ma tego tam, gdzie
szukasz”.
6) Czy rezygnujemy z kochania dlatego, że są na
świecie źli kochankowie? Czy rezygnujemy z
małżeństwa dlatego, iż są na świecie źli mężowie i
złe żony?
7) Gdybyś musiał wybrać pomiędzy dwiema
możliwościami, która byłaby lepsza: być
-35-

-36-
przyjętym na zawsze przez Boga i odrzuconym
przez jakiegoś człowieka na krótki czas, czy też
być zaakceptowanym przez człowieka na chwilę i
odrzuconym przez Boga na wieczność?
8) Wszyscy jesteśmy grzesznikami, jesteśmy
uzależnieni od grzechu, jesteśmy „grzechoholikami”.
Dla nas wszystkich czymś trudnym jest
porzucenie ulubionych grzechów, nawet wówczas,
gdy już przyjęliśmy wiarę (chociaż jest to wtedy
znacznie prostsze i przynosi więcej radości).
Pytaniem nie jest jednak czy możemy ale czy
chcemy: czy chcemy pozwolić Bogu, aby pokonał
w nas grzech. My nie jesteśmy w stanie tego
zrobić, ale On tak i chce tego, jeśli tylko Mu na to
pozwolimy. Wszyscy, którzy porzucili jakiś grzech
mówią to samo: jest to radosne wyzwolenie,
podobne uwolnieniu się od narkotykowego
nałogu.
9) Narodziny, zakochanie, małżeństwo czy
podróżowanie do nowych miejsc – wszystko to
jest doświadczaniem czegoś nieznanego.
Wszystkie największe radości w życiu biorą się z
wyruszenia w nieznane.
10) Jezus nam obiecał: „każdy, kto dla mego imienia
opuści dom, braci, siostry, ojca, matkę, dzieci lub
pole, stokroć tyle otrzyma i życie wieczne
posiądzie na własność” (Mt 19, 29).
11) Pycha była pierwszym grzechem, grzechem
Szatana, który był niezadowolony z bycia
„numerem dwa” po Panu Bogu. Nie chciał być

posłusznym woli Boga, a jedynie swojej własnej
(„Lepiej jest władać w piekle, niż służyć w niebie”
– Milton). Pycha jest również egoizmem, filozofią
życia rozpuszczonego dziecka: „Chcę tego, czego
chcę i to wówczas, gdy tego chcę”. Są to dwa raczej
niemądre modele życia, czyż nie?
12) Wiesz przecież, z minionych, bolesnych
doświadczeń, że gdzie nie ma wiary i zaufania, tam
nie ma również radości. Znasz przeszłość, ale nie
znasz przyszłości. Nie wiesz, czy twoje zaufanie
znów zostanie zawiedzione, tym razem przez
Boga, podobnie jak wcześniej zawiódł je człowiek.
Wiesz jednak doskonale, iż twoją jedyną nadzieją,
twoją jedyną szansą na radość na ziemi i na
wieczną radość w niebie, jest wierzyć i kochać.
Jeśli nasze zaufanie zostało zdradzone przez
człowieka, to jest to jeszcze większy powód do
zaufania Bogu. Nie jest rozsądne odrzucanie
jedynej łodzi ratunkowej, która może cię ocalić
wówczas, gdy wszelkie inne łodzie zatonęły.
21. WIARA I CHRYSTUS
Ostateczną odpowiedzią Wiary katolickiej na każdy
spośród powyższych dwunastu problemów, a w zasadzie i
na wszystkie problemy w ogóle, jest Jezus Chrystus –
jedyna odpowiedź, której udzielił Bóg. „Bóg mój według
swojego bogactwa zaspokoił wspaniale w Chrystusie
Jezusie każdą waszą potrzebę” (Flp 4, 19).
Każdy katolicki dom i każdy wierzący katolik
powinien mieć krzyż. W nim bowiem znajduje się
-37-

odpowiedź na wszelkie wątpliwości, pokusy i próby
(oczywiście, chodzi o rzeczywistość, którą krzyż
przedstawia, nie zaś o same jej przedstawienie). Niech
przykładem będzie problem cierpienia i
niesprawiedliwości. Bożą odpowiedzią nie jest
wyjaśnienie, ale czyn: On nie wznosi się ponad
cierpieniem jak ptak, ale zstępuje i uczestniczy w
cierpieniu jako człowiek, jako ofiara. Zamiast mówić nam,
dlaczego nie należy płakać, płacze razem z nami (J 11, 12).
Chrystus to łzy Boga. Ale Chrystus to również zwycięzca
łez i śmierci.
To właśnie jest nasza wiara. Jest nią „niewątpliwa i
pewna nadzieja zmartwychwstania”.
-38-