pełen tekst - Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences

Zofia Kielan−Jaworowska
Konkurencja dla gadów ssakokształtnych
W triasie obok gadów ssakokształtnych żyła inna grupa gadów, zwana tradycyjnie teko−
dontami, które zaliczamy do gadów naczelnych (archozaurów). Tekodonty pojawiły się
pod koniec permu, a optimum ich rozwoju ewolucyjnego przypada na okres triasowy.
Od tekodontów wywodzą się dinozaury. W triasie, tekodonty konkurowały z gadami ssa−
kokształtnymi. W przeciwieństwie do tych ostatnich kończyny tekodontów były przesu−
nięte pionowo pod tułów, a więc zwierzęta te wydatkowały mniej energii podczas poru−
szania się. Były zatem zwinniejsze i szybsze. Większość tekodontów prowadziła drapież−
ny tryb życia. Zmiany klimatyczne sprawiły, że tekodonty wyszły zwycięsko z konkuren−
cji z gadami ssakokształtnymi i pierwszymi ssakami (patrz ramka na str. 40), skazując tym
samym ssaki na trwający ponad 160 mln lat okres egzystencji „w cieniu” dinozaurów
(Kielan−Jaworowska 2007).
Rekonstrukcja dużego gada ssakokształtnego Sinnokanemeyeria z połowy triasu, otoczonego przez trzy drapieżne
tekodonty z rodzaju Sharansisuchus.GdySinnokanemeyeria miała jeszcze kończyny odwiedzione (skierowane na
boki) i poruszała się powoli, Sharansisuchus miał kończyny skierowane pionowo w dół i poruszał się znacznie
sprawniej (z Cromptona 1968, rekonstrukcja Boba Bakkera, zmieniona).
logiczna i formy przejściowe nie zostały do−
tychczas znalezione. Złożony staw żuchwowy
został po raz pierwszy opisany u morganuko−
dona, a następnie był odkryty również u innych
przedstawicieli rzędu Morganucodonta np.
u rodzaju Megazostrodon, u prymitywnego
ssaka z rodzaju Sinoconodon z Chin, u „syme−
trodonta” Kuehneotherium z Walii i u doko−
dontów (patrz przegląd mezozoicznych ssa−
ków w Kielan−Jaworowska i in. 2004).
44