pełen tekst - Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences

Jerzy Trammer
stosunek grubości
do średnicy muszli
1
0,5
0,60
0,34
0,21
1 5 10 100
średnica muszli (mm)
Wraz ze wzrostem amonita Staufenia staufensis zmieniał się kształt jego muszli. Muszla młodociana jest opasła
i ewolutna, dorosła – smukła i inwolutna (kolejne skręty obejmują poprzednie). Miarą (wskaźnikiem) smukłości jest
stosunek grubości muszli do jej średnicy (czym mniejsza wartość wskaźnika, tym większa smukłość). Dla zilustro−
wanych stadiów wzrostu wartość wskaźnika zmieniała się od 0,60, przez 0,34 do 0,21. Dane z Riebera (1963).
Jeżeli więc zwierzę na ogół poruszało się
powoli, to bardziej oszczędne energetycznie
było dla niego posiadanie muszli opasłej. Jeśli
zaś pływało zwykle szybciej, to energetycznie
opłacalna była dla niego muszla szczupła. Dzia−
ło się tak dlatego, że opór jaki płynącemu ciału
stawia płyn ma dwie składowe: opór tarcia po−
wierzchniowego oraz opór tzw. ciśnieniowy.
Opór tarcia wzrasta wraz ze wzrostem całkowi−
tej powierzchni ciała i liniowo z prędkością
ruchu. Opór ciśnieniowy rośnie z kwadratem
szybkości i ze wzrostem powierzchni czołowej
ciała, tej „wystawionej” w kierunku płynięcia.
Przy małych prędkościach dominuje opór tar−
Transgresje i regresje
Transgresja morza oznacza podnoszenie się jego poziomu i wkraczane na obszar lądu,
a regresja zachodzi wtedy, gdy morze ląd opuszcza. W okresach zlodowaceń, gdy duża
ilość wody jest zmagazynowana w lodowcach, poziom morza jest niski, zaś podnosi się
wraz z ociepleniem i topieniem lodowców. Także tempo przyrostu grzbietów oceanicz−
nych, powstających z magmy wylewającej się na granicy położonych pod wodą płyt lito−
sfery, wpływa na wahania poziomu mórz i oceanów, ponieważ magma wypycha wodę
z basenu i „zmusza” ją do wkroczenia na lądy.
14