Ta shpëtojmë

Eko - turizëm
në Shqipëri ?
Botim i përmuajshëm i Qendrës Rajonale të Mjedisit (REC) - Shqipëri
lexoni në faqen 7
Parku Ballkanik i
Paqes - Aty ku natyra
shemb kufijtë
lexoni në faqen 8-9
Nr. 112 | Korrik-Gusht 2006
Ta shpëtojmë
varkën e turizmit shqiptar
Ligji i Turizmit
çelësi për një turizëm
të qëndrueshëm
lexoni në faqen 11

Numër 112 | Korrik-Gusht 2006
MJEDISI SOT
është një botim periodik i Qendrës Rajonale të Mjedisit
(REC) Zyra në Shqipëri
Në këtë botim të përmuajshëm do të gjeni informacion
për probleme mjedisore, lajme të përzgjedhura, opinione
e komente për çështje të mjedisit nga vendi dhe rajoni,
informacione për aktivitete për mjedisin nga vendi dhe
bota etj.
Versionin elektronik të kësaj reviste mund ta gjeni në
faqen: http://albania.rec.org
Për të marrë “Mjedisi Sot”, e përditshme elektronike, me
postë elektronike apo revistën “MJEDISI SOT” (botim
i përmuajshëm), dërgoni emrin dhe adresën tuaj pranë
Zyrës së REC në Shqipëri, në adresat:
Kutia Postare 127, Tiranë;
Tel/Faks: (04) 23 29 28;
ose editor@albania.rec.org
http://albania.rec.org
Qendra Rajonale e Mjedisit (REC)
për Europën Qendrore e Lindore
është një organizatë ndërkombëtare jopartizane, joavokate,
jofitimprurëse, që mbështet zgjidhjen e problemeve
mjedisore në Europën Qendrore e Lindore
(EQL), duke nxitur bashkëpunimin ndërmjet organizatave
joqeveritare, qeverive, bizneseve e aktorëve të
tjerë mjedisorë, si dhe duke mbështetur shkëmbimin
e lirë të informacionit dhe pjesëmarrjen e publikut
në vendimmarrjen mjedisore. REC është krijuar në
1990 nga SHBA, Komisioni Europian dhe Hungaria.
Sot REC, bazohet ligjërisht në Kartën e tij, nënshkruar
nga 28 vende dhe nga Komisioni Europian, dhe
në një marrëveshje ndërkombëtare me qeverinë hungareze.
REC ka zyrën qendrore në Szentendre, Hungari,
dhe zyrat e vendeve në secilin prej 15 vendeve
përfituese. Shqipëria e ka nënshkruar Kartën e REC
në 1993. Zyra e REC për Shqipërinë është hapur
në 1994. Kjo zyrë punon për realizimin e misionit
të REC duke mbështetur organizatat jofitimprurëse,
institucionet mjedisore në të gjitha nivelet dhe aktorë
të tjerë të interesuar në fushën e mjedisit, duke
mbështetur proceset pjesëmarrëse dhe shkëmbimin
e lirë të informacionit. Fushat kryesore të veprimtarisë
janë: Programi i granteve për OJF-të; Planet
Lokale të Veprimit në Mjedis, Informacioni Mjedisor;
Edukimi Mjedisor; Programi i kualifikimit për
OJF-të dhe zyrtarë të mjedisit, nismat dhe programet
vendore e rajonale etj. Donatorët më të fundit janë:
Komisioni Europian, Ambasada e Mbretërisë së
Holandës, SIDA, UNDP, GEF/SGP, Fondacioni
SOROS, SDC, BE, etj.
http://albania.rec.org
EDITORIAL 3
Zhvillim turistik apo luftë për ekzistencë
NGA VENDI 3-4
“Morava”, Park Kombëtar në Korçë
Votohet Konventa për mbrojtjen detare
Asgjësim municionesh në zonën turistike
Peshkatarët “elektrikë” rrezikojnë Liqenin e Shkodrës
Penalizohen pallatet që derdhin ujërat e zeza në det
NGA REC 5, 12
Regjistrat e Shkarkimit dhe Transferimit të Ndotësve
Angazhim i përbashkët
- shkëmbim përvojash të suksesshme
PROFIL 13
Erseka me një plan zhvillimi të turizmit
NGA BOTA 13-15
Ngrohja globale
dhe ndikimi njerëzor
UNESCO përjashton arqipelagun e Galapagos nga
“Pasuri natyrore në rrezik”
Hollanda heq taksat për automjetet mjedisore
Kina, prioritet mbrojtja e mjedisit
Krijohet ligatina “më e madhe” në Britaninë e Madhe
BE – Rusi, bisedime mbi kërcënimet mjedisore
TEMA E MUAJIT 7-11
Eko - turizëm në Shqipëri ?
Parku Ballkanik i Paqes Aty ku natyra shemb kufijtë
Ndikimet mjedisore të turizmit në rajonin e Liqenit të Shkodrës
Ligji i Turizmit
çelësi për një turizëm të qëndrueshëm
Ky botim mbështetet financiarisht nga
Ambasada e Mbretërisë së Hollandës në Shqipëri
Kanë kontribuar për këtë numër:
Ilir Mati | Djan Bejko | Drita Kruja |
Haki Zoto | SNV | Besnik Baka
Stafi Editorial
Në këtë Numër
Mihallaq Qirjo | Alken Myftiu |
Besnik Baka | Genta Hoxha |
Eduart Cani | Daniela Tola
Opinionet e shprehura në shkrimet e kësaj reviste
nuk paraqesin domosdoshmërisht opinionet e Qendrës Rajonale të Mjedisit (REC)

Editorial
Zhvillim turistik apo luftë për ekzistencë
“Ku do t’i kalosh pushimet sivjet ?” Pyetje e rëndomtë në ditët e nxehta të
verës teksa njerëzit përpiqen të organizojnë planet e tyre. Natyrisht përgjigjet
janë sa të larmishme aq edhe ambicjoze. Më të guximshëm duket se janë ata që
preferojnë t’i kalojnë pushimet në Shqipëri, mes zërave se do të shpenzosh më
shumë dhe do kënaqesh më pak. Zhvillimi i ngadalshëm dhe në të shumtën e
rasteve spontan, i turizmit në vendin tonë, ka lënë një shije të hidhur tek vendasit.
Zoti na ofroi detin Jon e Adriatik, na dhuroi malet e luginat të pasura me peisazhe
dhe burime natyrore, na fali pozicionin gjeografik mjaft të përshtatshëm,
dhe përsëri ende nuk po dimë të përfitojmë ose të marrim atë që kërkojmë. Kjo
për shumë arsye që nëse i përmendim, përsëri nuk do të bëjë asnjë ndryshim.
Tashmë duket jemi mësuar me kapacitetet e mangëta që ne mund të ofrojmë
në fushën e turizmit dhe gjithçka kufizohet në një turizëm minisezonal, që nuk
bën gjë tjetër veç minon bazat e një turizmi të qëndrueshëm, çka do të thotë
zhvillimi i të gjitha profileve në industrinë e turizmit. Të kushtëzuar nga mjaft
faktorë, turistët pa pretendime dynden në plazhet dhe pikat turistike duke sjellë
mbipopullimin e tyre brenda një kohe të shkurtër. Ata që jetojnë me biznesin e
shërbimeve turistike e dinë shumë mirë se ky fluks është i vetëm dhe i shkurtër,
prandaj pa e menduar gjatë, përpiqen të bëjnë çdo gjë për të përfituar nga ato
që sjell muaji gusht. Çmimet janë të lidhura ngushtë me kushtet e ofruara dhe
konkurrencën, por kur kërkesa është e madhe, ky rregull automatikisht bie
poshtë. Dhe ndodh ajo që çdo vit çmimet janë të larta dhe, natyrisht, kushtet
lënë për të dëshiruar. Muaji gusht sjell kulmin që pasohet nga rënia e parashikuar
dhe përfundimi i sezonit aq të shumëpritur. Pastaj bëjmë përsëri përmbledhjen
e arritjeve që solli turizmi: Grafiku pozitiv, por aspak domethënës në
kontributin që kërkohet në zhvillimin e një turizmi të qëndrueshëm ashtu siç na
këshillohet : turizëm i shpërndarë në të gjithë vitin në degë të ndryshme, malor,
liqenor, apo ekoturizëm.
Forum
Shkurt
“Morava”, Park Kombëtar
në Korçë
Këshilli i Rregullimit të Territorit
në Qarkun e Korçës miratoi projektin
e planit rregullues të zonës së Moravës,
i cili, në një të ardhme jo të largët, do
të ketë përmasat e një Parku Kombëtar.
Plani rregullues i zonës së Moravës
do të shtrihet në një sipërfaqe prej
400 hektarësh në zonën e Vargmalit
të Moravës. Aktualisht, kjo sipërfaqe
shtrihet në juridiksionin e Bashkisë së
Korçës, Komunës së Drenovës dhe
Komunës së Bulgarecit. Qëllimi i hartimit
të kësaj detyre projektimi për
zonën e Moravës është kthimi në një
hapësirë të kompletuar në të gjitha
drejtimet, për t’u shfrytëzuar për turizëm
malor gjithëvjetor. Në elementët
përbërës janë infrastruktura rrugore,
furnizimi me ujë dhe energji elektrike,
mbjellja e sipërfaqeve të gjelbëruara,
ndërtimi i terreneve sportive, pistave të
skive, pishinës, teleferikut, ngrehinave
për akomodim, krijimin e një amfiteatri
kulturor etj.
Votohet Konventa për
mbrojtjen detare
Kuvendi i Shqipërisë miratoi ligjin
për aderimin e Republikës së Shqipërisë
në Konventën Ndërkombëtare për
Parandalimin e Ndotjes nga Anijet,
e njohur si MARPOL. Ligji trajton
sipërfaqet gjeografike tokësore, ujore
dhe detare të Republikës së Shqipërisë,
pronë shtetërore apo private, përbërësit
e diversitetit biologjik dhe përcakton
detyrimet për organet shtetërore, që
veprojnë në kuadër të këtij ligji. Ky ligj
sanksionon përdorimin e qëndrueshëm
të burimeve natyrore, duke tentuar të
pakësojë ndjeshëm konfliktet që do
sillnin ndikimet negative në to, si dhe
ndarjen e drejtë dhe të barabartë të të
gjitha të ardhurave që vijnë si rezultat i
burimeve gjenetike.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 |

Nga VeNdi
Asgjësim municionesh në zonën turistike
Turizmi në zonat e thella malore të Qarkut të Shkodrës
ende nuk ofron asnjë mundësi reale për pushuesit vendas
dhe ata të huaj. E ndërsa realizohen takime të stërgjata
për hartimin e projektligjit të ri mbi turizmin, që pritet
të miratohet nga Parlamenti Shqiptar në shtator të këtij
viti, një Zonë e Mbrojtur në rrethin e Pukës prej kohësh
po përdoret për asgjësimin e municioneve luftarake të
të gjithë rajonit verilindor të vendit. “Livadhet e Mazit”,
një zonë kjo e njohur për bukuritë e saj natyrore dhe që
pritet të shpallet Park Kombëtar, është kthyer në një vend
shpërthimesh të zhurmshme, duke u bërë një problem
shqetësues jo vetëm për banorët vendas, por edhe për turistët
e pakët që duan të shijojnë mrekullitë e viseve të
Foto arkiv
tilla. Ndërkohë, në takimin me drejtues të Ministrisë së
Turizmit dhe përfaqësues të Organizatës Botërore të Turizmit,
me nismën e Kryetarit të Bashkisë së Pukës, Rustem
Strugaj, janë bërë prezente dhe probleme të shumta që hasen në zona të tjera turistike të këtij qarku. Në zonat turistike
të Thethit në Shkodër dhe të Valbonës në Tropojë, vazhdon të mungojë krejtësisht infrastruktura. Përveç rrugëve të
amortizuara që të çojnë në këto vende turistike malore, mungojnë dhe mjetet bazë për grumbullimin e mbeturinave. Turistëve,
që shkojnë për pushime në këto vende ende të virgjëra të rajonit verior të vendit, u duhet të marrin masa për të
përmbushur nevojat më elementare të tyre. Përfaqësues të agjencive turistike në rrethet Shkodër, Pukë, Mirditë dhe Lezhë
kanë tërhequr vëmendjen për mungesën e infrastrukturës turistike.
Peshkatarët “elektrikë”
rrezikojnë Liqenin e Shkodrës
Specialistët shprehen se përdorimi i mjeteve dëmtuese
gjatë peshkimit ka cënuar rëndë ripërtëritjen e peshkut.
Resurset natyrore të peshkut në Liqenin e Shkodrës dhe në
lumin Buna, megjithëse janë shpallur “Zona të mbrojtura”,
vazhdojnë të jenë të rrezikuara nga gjuetia pa kriter. Mbi këtë
problem, komandanti i trupave “Rangers”, Isa Harusha,
shprehet se, si pasojë e ushtrimit të peshkimit nga persona
që nuk zotërojnë njohuritë e nevojshme profesionale dhe
kriteret bazë të peshkimit, nisur edhe nga etja për fitime,
një pjesë e “peshkatarëve” peshkojnë duke përdorur energji
elektrike. Peshkimi me korrent është gjithnjë i dëmshëm
për peshkun, por sidomos gjatë kësaj periudhe të kohës së
shumimit të tij, kjo metodë sjell pasoja tepër negative në
ripërtëritjen e peshkut, pasi e dëmton atë që në vezë.
Përdorimi i korrentit gjatë kësaj periudhe, sqaron
komandant Harusha, është duke rrezikuar riprodhimin e
gjeneratave të reja në liqenin e Shkodrës, faktor që shpie në
një humbje të madhe ekonomike dhe zvogëlon kontributin
e madh ushqimor që peshku sjell”.
Nisur nga ky dëm i jashtëzakonshëm, autoritetet
vendore u bëjnë thirrje personave të papërgjegjshëm ose të
paditur në fushën e peshkimit, që pavarësisht nevojave për
fitim, gjatë periudhës së shumimit të peshkut, por jo vetëm,
të mos përdorin korrentin në ujërat e Liqenit të Shkodrës
dhe të Lumit Buna.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 |
Penalizohen pallatet që
derdhin ujërat e zeza në det
Asnjë pallat nuk do të ndërtohet më në zonat bregdetare,
nëse tubacionet e shkarkimit të ujërave të zeza nuk i ka të
lidhura me kolektorët! Pas evidentimit të pikave ku ndotja
e ujërave nga fekalet i ka tejkaluar me disa herë normat
e lejuara, Ministria e Mjedisit ka vendosur të marrë masa
të menjëhershme. “Në shumë zona turistike është abuzuar
nga ndërtuesit e pallateve, pasi derdhja e ujërave të zeza
është bërë në gropa septike, duke ndotur së tepërmi ujërat
në këto zona”, shprehet zëdhënësi i Ministrisë së Mjedisit,
Tom Therçaj. Këto masa po merren pas bërjes publike
të situatës alarmante, që është krijuar në shumë zona të
bregdetit, madje edhe në jug të vendit, sipas monitorimit të
kryer vetëm një muaj më parë, në prag të fillimit të sezonit
turistik. Kështu, në qytetin e Durrësit mbeten problematike
zona e Shkëmbit të Kavajës, ajo e Golemit, si dhe zona
pranë Currilave. Referuar rekomandimeve të OBSHsë,
më shumë se 69 zona të plazheve, ku janë stacionet
e monitorimit, kanë rezultuar se janë të ndotura ose
shumë të ndotura, ndërsa për disa plazhe si ai i Zhironit,
Shkëmbi i Kavajës apo Shkolla e Marinës, kjo organizatë ka
rekomanduar marrjen e masave urgjente. Studimi i ISHP ka
vënë në dukje edhe probleme që ndikojnë në ndotjen e ujit.
Nëse asnjë masë nuk merret, nuk do të jetë e largët dita që,
pasi të hysh në det, të dalësh jo vetëm me infeksione, por
edhe me sëmundje të rënda infektive.

Regjistrat e Shkarkimit dhe Transferimit të Ndotësve
Tryezë e rrumbullakët me ekspertë
Qendra Rajonale e Mjedisit
Qendra Rajonale e Mjedisit, në bashkëpunim me Ministrinë
e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave, në
kuadër të projektit “Përmirësimi i praktikave të pjesëmarrjes
publike – Hapat e mëtejshëm për zbatimin në praktikë
të Konventës së Aarhusit në vendet e Evropës Juglindore”,
i mbështetur nga Ministria e Punëve të Jashtme të
Vendeve të Ulëta, organizuan një tryezë pune mbi Regjistrat
e Shkarkimit dhe Transferimit të Ndotësve, të njohura
si PRTR me inicialet në gjuhën angleze. Në tryezë merrnin
pjesë përfaqësues të Ministrisë së Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit
të Ujërave, Inspektoriatit Mjedisor, ministrive
të linjës, institucioneve të ndryshme të ngarkuara me monitorimin
e mjedisit, përfaqësues të institucioneve akademike,
të sektorit të biznesit dhe Dhomës së Tregëtisë dhe Industrisë
Tiranë, si dhe përfaqësues të REC nga Hungaria dhe
Shqipëria. Në takim u prezantuan një material i përgatitur
për vlerësimin e gjendjes lidhur me PRTR në Shqipëri, si
dhe një përshkrim i proçeseve rajonale, evropiane dhe përvojave
në vende të ndryshme lidhur me këto regjistra.
Protokolli i PRTR është ratifikuar nga Kuvendi i
Shqipërisë në qershor 2006. Ky hap i ndërmarrë do të thotë
një sërë detyrimesh tashmë për zbatimin në praktikë të këtij
protokolli. Por zbatimi praktik i këtij protokolli kërkon një
bashkëpunim të ngushtë ndërmjet autoriteteve mjedisore,
biznesit dhe strukturave për monitorimin e mjedisit.
Ky ishte një nga përfundimet e arritura nga diskutimet e
Botimi i ri
Foto nga takimi
Nga reC
pjesëmarrësve. Krahas dhe me përfundimet e tjera, do të
ndihmojnë në hartimin e hapave të tjerë vijues për procesin
e zbatimit të Protokollit dhe vendosjes së bashkëpunimit
ndërmjet të gjithë aktorëve të përfshirë në të.
REC Shqipëri do të vijojë dhe me aktivitete të tjera që
lidhen me PRTR, apo dhe më çështje të tjera të zbatimit në
praktikë të Konventës së Aarhusit në Shqipëri.
Për më shumë informacion mund të kontaktoni:
Alken Myftiu
REC Shqipëri
Tel/faks +355 4 232928
“Shpendët dhe gjitarët e Shqipërisë” në një
libër praktik
Libri “Shpendët dhe gjitarët e Shqipërisë”, me autor Taulant Bino, Haki Zoto
dhe Ferdinand Bego, përbën një kontribut me vlerë dhe arritje me rëndësi të veçantë
në fushën e studimeve dhe botimeve për faunën e Shqipërisë. Është një botim i cili
ndërthur në mënyrë të përkryer njohuritë praktike dhe ato shkencore. Në të mund
të gjesh përshkrime dhe detaje të rëndësishme për larmishmërinë e shpendëve dhe
gjitarëve. Ky punim ndalet në mënyrë të veçantë në parimet bazë të vrojtimit dhe
studimit të shpendëve dhe gjitarëve. Libri jep të dhëna themelore rreth jetës së
pjesës më të madhe të shpendëve dhe gjitarëve që një vëzhgues i vëmendshëm mund
të shohë në harkun kohor të 3 vjetëve. Ai është hartuar në formën e një libri xhepi
për vëzhgues që kanë dëshirë të udhëtojnë në Shqipëri dhe të mësojnë për pasurinë
llojore të saj e gjitha kjo e ilustruar me fotot përkatëse. Ky libër, i pari në llojin e vet,
më shumë se një burim njohjeje dhe informimi, ai kërkon të japë kontributin e tij për
njohjen dhe ruajtjen e llojeve të rralla e të rrezikuara të shpendëve dhe gjitarëve, me
të cilët njerëzit janë pak të njohur. Ai do t’i shërbejë në mënyrë të veçantë studentëve
të biologjisë dhe të pyjeve, nxënësve të shkollave, punonjësve të shërbimit pyjor e
gjuetarëve, të cilët duhet të njohin sjelljen e kafshëve.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 |

Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 | 6
The last secret...
Foto LSA

Eko - turizëm në Shqipëri ?
Nga Ilir Mati
Redaksia e revistës «Mjedisi
SOT», më kërkoi të shkruaj për
ekoturizmin në Shqipëri, pra për
atë që, sipas konceptit të shumëve,
lidh pushimet e njerëzve me natyrën
shqiptare.
Se ç’ofron natyra shqiptare, këtë
e dinë të gjithë, shqiptarë e të huaj,
sepse e mësojnë si gjatë arsimimit
në shkollë, ashtu edhe në familje e
në shoqëri. Çdokush e di se natyra
shqiptare është e lidhur ngushtësisht
edhe me kulturën e popullit
të saj. Ajo ka një larmi të madhe që
shkon nga buza e detit Jon e Adriatik
e deri në shtigjet e lëndinat e
Korabit. Ka, me fjalë të tjera, potencial
të mjaftueshëm dhe veçori të
shënuara për tërheqje turistike.
Por, ky potencial duket se është
në rrezik! Dhe personalisht më
vjen mbarë të shkruaj për këtë rrezik,
ndërkohë që jemi në pikun e
atij të quajtur përgjithësisht “sezon
turistik veror” dhe na duhet të
shkruajmë për reklamë vetëm pozitivisht,
gjë e cila nuk është e mirë
për atë të quajtur industri turistike.
Sepse turistëve duhet t’u tregosh
të vërtetën, në të kundërt, ata do
të mërziten shumë nga përcaktimi
vetë i të pathënave nga ofruesit e
këtij turizmi.
Kështu, mjafton të shikoni se
si është katandisur plazhi i Durrësit,
dhe ndoshta do t’ju hyjë frika
se një «zhvillim» i tillë ka rrezik të
përfshijë të gjithë bregdetin e Shqipërisë.
Shikoni Velipojën! Shikoni
Shëngjinin! Ato plazhe, të virgjëra
këtu e disa vjet më parë, i janë
nënshtruar dhunës urbanistike,
dhunës së pushtuesëve me përkrahje
politike, të cilët udhëhiqen nga
parimi i tjetërsimit të pronës private
dhe shtetërore në favor të atij që
është në pushtet; dhunës së atyre
që te turizmi shikojnë vetëm të pasurohen
në kurriz të shërbimit që
nuk dinë të bëjnë. Ekosisteme të
tilla si Velipoja, Shëngjini, Shiroka,
Tale, Patoku, Kepi Rodonit, Bishti i
Pallës, Kallmi, Currilat, Spile e Kavajës,
Gryka e Shkumbinit, Divjaka,
Semani, Treporti, Gjiri i Vlorës,
buza e Jonit nga Gjuhëza e deri në
Stillo, janë në rrezik konkret dhe
imediat! Çdo ditë hidhet çimento
e hekur kudo, me leje e pa leje
nga autoritetet vendore. Dhe kjo
ngaqë autoritetet vendore, të cilat
ne kemi zgjedhur, nuk janë të besueshme
për sa duhet të tregojnë
në mbrojtje të zhvillimit turistik të
Shqipërisë, në bazë të parimeve të
njohura që mbrojnë mjedisin dhe
jetën, kulturën e njerëzve në atë
mjedis.
Po plehërat? Eshtë e tepërt
të vazhdoj me këtë temë, sepse
kushdo mjafton të kërkojë të dijë
se ku hidhen mbeturinat në vendin
që ai është duke bërë fundjavën
a pushimet, që në çast të zërë
kokën me grushta e të shkulë
flokët nga llahtaria që do ta zërë,
ose të vërë syze të errëta, shumë
të errëta indiferentizmi e të lërë që
plehërave të vjetshme t’i shtohen
edhe plehërat e tij, e këtyre të
fundit, edhe ato të vitit të ardhshëm,
për ta shndërruar Shqipërinë në një
kazan të madh plehërash!
Si mund të lejohen nga autoritetet
përkatëse të ndërtohen, psh
fshatra turistikë të reja në Buzëdetin
Jon, ndërkohë që fshatra të tillë
si Palasa, Dhërmiu, Iliazi, Vunoi,
Himara, Piluri, Kudhësi, Qeparoi,
Borshi, Piqerasi, Lukova, Sasaj, Nivicë
Bubari, Vrina, janë fshatra në
pritje për të hyrë në rrugën e ekoturizmi.
Fshatra të gatshëm për t’iu
përgjigjur kërkesës për ekoturizëm
mesdhetar? Përgjigja është vetëm
një: Nuk mund të lejohen në se
duam të përfitojmë nga eksperienca
jonë e këtyre viteve të fundit
dhe eksperienca botërore pozitive
dhe negative.
tema e muajit
Por, me të drejtë shtrohet pyetja
se ç’duhet bërë?
është pikërisht kjo pyetje që
Banka Botërore ka bërë për të gjetur
përgjigjen se ku dhe si duhet
ndihmuar Shqipëria me 10 milion
dollarë në fushën e turizmit.
Fitoi ideja e zhvillimit të turizmit
të qëndrueshëm, pra atij që vë në
ekuilibër zhvillimin ekonomik me
respektimin e natyrës dhe kulturës
së një vendi, e cila pranon Shqipërinë
të futet në tregun e turizmit
kështu siç është, me minimumi 500
turistë në javë, me kusht që të ndihmohet
ngritja e strukturave pritëse
për turistë pranë monumenteve të
kulturës dhe natyrës shqiptare, në
itinerare shumë mirë të përcaktuar
nga ndërmarje, studio a agjenci
profesionistësh, të cilat kanë provuar
se dinë ta bëjnë shumë mirë
këtë punë, ashtu si e kanë bërë
edhe në vende të tjera.
Kështu, në itinerarin Tiranë – Sarandë,
të ndërtohen struktura pritëse
me standarde ndërkombëtare
pranë Amfiteatrit të Durrësit, në Ardenicë,
Apolloni, Zvërnec, Kaninë,
etj. Struktura të tilla, janë ato të
projektuara nga arkitektë të Institutit
të Monumenteve të Kulturës, të
cilat përmbledhin minimumin e domosdoshëm
të një shërbimi turistik
me parametra ndërkombëtarë, një
parking, e një kafe me shërbime të
ndryshme. Për turistët sot në Shqipëri
ka automjete komforte, ushqim
e fjetje të garantuar, por jo rrugë.
Turistët i dinë këto. Ata i marrin
parasysh mangësitë e rrugëve, por
kurrë ato mangësi të cilat vihen re
në një objekt kulturor të mbrojtur
nga shteti, të vizitueshëm, për të
cilin kanë paguar, madje edhe shtrenjtë.
Për shembull, nuk të falin
për plehrat brenda parkut të Apolonisë,
mungesës së parkingut të organizuar
aty, pranisë së një kjoske
primitive për shitjen e biletave dhe
kartolinave dhe një bar restoranti
që plehrat e veta i hedh në rrëzë të
mureve të vjetër.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 |

tema e muajit
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 |
Parku Ballkanik i Paqes
Ballkani ka një histori të gjatë luftërash, konfliktesh
dhe ngjarje të cilat edhe sot ndikojnë në marrëdhëniet
që popujt e gadishullit ndajnë. Kufijtë janë të shenjtë
dhe të pashkelshëm për njerëz të cilët ato i shikojnë si
barriera mbrojtëse nga psikologjia e luftërave ballkanike
në periudha historike të ndryshme; në kohë të vjetra e
të reja. Por nëse për një çast harrojmë kufijtë, konfliktet,
ndarjet mbi baza etnike dhe shikojmë natyrën, malet
dhe vlerat natyrore, që na rrethojnë, do të kuptojmë
se jemi kaq pranë njëri-tjetrit dhe kaq të afërt.
Parku Ballkanik i Paqes është një projekt transnacional
që synon të krijojë një park të përbashkët në
promovimin e paqes dhe vlerave natyrore të alpeve në
trekëndëshin Shqipëri, Mali i Zi dhe Kosovë - një nga
rajonet më të mrekullueshme dhe më të pastra në të
gjithë rajonin. Parku Ballkanik i Paqes është një nismë
që kërkon të mbështesë dhe të japë kurajo në drejtim
të mbrojtjes dhe përkujdesjen ndaj diversitetit biologjik
dhe pasurive natyrore. Por jo vetëm! Në veçanti një
nga qëllimet kryesore është rritja e shkëmbimit të kulturave
mes njerëzve që jetojnë në rajonet kufitare
Shqipëri – Mali i Zi – Kosovë me mesazhin për një
bashkëjetesë në paqe dhe prosperitet.
Bazuar në udhëzimet e Komisionit Botëror të Zonave
të Mbrojtura, parqet e paqes duhet të mbulojnë
zona me një domethënie të veçantë, të karakterizuara
në të kaluarën nga luftërat. Pikërisht Parku Ballkanik i
Paqes mbledh ekologjistë dhe aktivistë të paqes nga
e gjithë bota, të cilët nga njëra anë kontribuojnë në
mbrojtjen e trashëgimisë kulturore, florës dhe faunës;
kërkojnë të unifikojnë përpjekjet midis vendeve të përfshira
në zhvillimin e qëndrueshëm të (eko)turizmit
rajonal. Ndërkohë, në anën tjetër, pjesëmarrësit e këtij
projekti, i ndërmarrë fillimisht nga Qendra për Studimet
e Paqes në Universitetin Colgate, punojnë për të
promovuar bashkëjetesën paqësore midis banorëve të
këtyre zonave të thella malore në frymën e solidaritetit
dhe komunitetit të hapur e tolerant.
Parku Ballkanik i Paqes i jep mundësinë
pjesmarrësve të cilët kërkojnë të shijojnë pejsazhin,
kulturën, traditat, vlerat dhe çdo gjë tjetër në Alpet e
Shqipërisë, Malet kufitare të Malit të Zi dhe natyrisht
mrekullinë që të ofrojnë luginat e maleve kosovare të
gjitha këto në një emër të përbashkët; Parku Ballkanik
që nuk njeh barriera. Duke përshkruar kufij të pahapur
më parë, anëtarët e BPP krijojnë kontakte me banorët,
kuptojnë jetesën dhe nevojat në malet e virgjër që na
rrethojnë.

Aty ku natyra shemb kufijtë
Në aktivitetet promovuese të Parkut
Ballkanik, ofrohet një kontribut mjaft
domethënës për sa i përket ndalimit
të konflikteve dhe paqes në rajon,
me frymën e tolerancës ndëretnike.
Objektivi i këtij udhëtimi nëpër male
nuk është thjesht ecja, por përfshirja e sa
më shumë banorëve lokalë si drejtues,
apo mikpritës të projektit në shtëpitë e
tyre…
1. Lugina e Rugovës
tema e muajit
Lugina e Rugovës është një mjedis i pasur natyror që shtrihet në rrjedhën e lumit Mbushtica, e rrethuar
nga malet me një potencial të madh të zhvillimit të ekoturizmit. Shtrati i luginës gjarpëron midis maleve të
pasur me pyje dhe kullotat e virgjëra alpine, të populluara nga një larmishmëri biodiversiteti. Lartësia më
e madhe arrin në 2500 m dhe njihet si shtëpia e Shqiponjës së Artë.
Netët e para kalojnë në luginën e mahnitshme të Rugovës, një nga pikat më turistike, vetëm 10 km
larg qytetit të Pejës. Ecje të gjata nëpër bukuritë natyrore që të ofron ky rajon, me mjaft burime ujore dhe
kullota alpine. Disa nga pjesëmarrësit guxojnë më shumë se të tjerët duke sfiduar malet e larta dhe kaluar
natën në kasolle dhe çadra.
2. Mali i Zi
Malet Prokletije janë gjithashtu të njohura nga gojëdhënat dhe legjendat e kësaj zone si Malet e Mallkuar.
Me një pejsazh tërheqës, shkëmbinjtë, si të gdhendur nga forcat natyrore në mijëra vjet, përshëndeten
nga luginat e dhe kreshtat e maleve të larta.
Që nga Kosova, udhëtarët e natyrës ballkanike iu drejtuan kufirit verior drejt qytetit të Plavës. Shëtitja
vazhdon në brigjet e liqenit të Plavës, i pasur me një bukuri natyrore që i ka rezistuar kohës. Gjatë ditës
zhvillohen udhëtime në malet që rrethojnë qytetin, nën përkudesjen e plotë të banorëve dhe drejtuesve
lokalë.
. Shqipëri
Parku Kombëtar i Thethit përbëhet nga kullota të begata alpine dhe kreshta të ashpra të maleve që
e rrethojnë. Kjo zonë ka një pasuri të pakrahasueshme të jetës së gjallë. Banorët e paktë të këtij parku
kombëtar jetojnë ende me zakonet dhe traditat e trashëguara brez pas brezi, duke e bërë Thethin një
vend me vlera unikale.
Mirësevini në Shqipëri…
Nga pika kufitare e Vermoshit të largët, grupi i lajmëtarëve të paqes hyn në bjeshkët dhe alpet e ashpra
të Shqipërisë që janë ashtu si në gojëdhënat e lashta. Mesazhi i paqes nuk arriti të mënjanojë problemet
politike duke shkaktuar një ndryshim në program. Grupi nuk arriti të realizonte 11 km ecje nëpër male
në atë që mund ta quajmë kufi imagjinar që ndan malet ballkanike. Si pasojë u desh të përshkoheshin
qindra kilometra për të arritur në pikën kufitare të Vermoshit. Mikpritja dhe organizimi është emocionues,
ku familjet e zonës me dashamirësi pritën pjesëtarët e misionit në shtëpitë e tyre. Udhëtimi vazhdon në
bukuritë natyrore që të ofron monumenti i natyrës që quhet Theth.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 |

tema e muajit
Ndikimet mjedisore të turizmit të bazuara tek natyra
zakonisht ndodhin si rezultat i një kombinimi të
faktorëve të ndryshëm: përdorimit të ekosistemeve
të ndjeshme, numrit të madh të vizitorëve e sjelljes së
papërshtatshme të tyre, si dhe mungesës së menaxhimit
kompetent të zonave. Ndikimet mjedisore mund të
shkaktohen nga komponentët e ndryshëm të turizmit, që
mund të diferencohen si më poshtë:
• aktivitete të vizitorëve
• aktivitete transporti
• sjellje e ofruesve të shërbimeve
• infrastruktura shoqëruese ( furnizimi me ujë, ujërat
e zeza, energjia elektrike, grumbullimi e largimi i
mbeturinave, etj)
• zhvillimet e detyruara të tërthorta (migrimi i fuqisë
punëtore, aktivitetet tregtare etj në zonë) duke
rritur konsumimin e burimeve në zonë.
Liqeni i Shkodrës përbën një ndër rajonet e rëndësishëm
të zhvillimit të turizmit në rajonin e Shkodrës. Si i tillë, ai
tashmë është në fokus të shumë vizitorëve nga rajoni i
Shkodrës, Lezhës, më pak nga Tirana apo Durrësi, të cilët
mjaft shpesh gjenden në brigjet e këtij liqeni për të shijuar
natyrën dhe drekat e shijshme me peshk të freskët!
Duke filluar nga fundi i muajit maj dhe deri në fund
të korrikut, brigjet e Liqenit të Shkodrës shërbejnë si
“strehë” relaksi, kreativiteti dhe plazhi për një pjesë të
mirë të komunitetit të rajonit të Shkodrës. Në tre vitet e
fundit është shtuar ndjeshëm numri i turistëve nga Mali i
Zi, Maqedonia dhe Kosova. Sipas një interviste të marrë
me presidentin e agjencisë “Shkodra Travel” në Shkodër
z. Sokol Hoxha, numri i vizitorëve apo turistëve ditorë
në brigjet e Liqenit të Shkodrës shkon 200 – 250, që do
të thotë se çdo ditë të pakten 4 – 5 autobuzë me turistë
nga vendet e lartpërmendura shijojnë dhe relaksohen në
natyrën tërheqëse të brigjeve të këtij liqeni.
Mbajtja në nivele të larta të cilësisë së mjedisit është e
rëndësishme dhe për suksesin e turizmit në zonën e Liqenit
të Shkodrës. Sot turistët kërkojnë të udhëtojnë më shumë në
destinacione cilësore në lidhje me mjedisin dhe shpesh janë
të gatshëm të paguajnë më shumë për të patur eksperienca
në një mjedis të pastër, të pandotur dhe ekologjik. Një nivel
i lartë i cilësisë është i rëndësishëm dhe për vetë banorët e
zonës.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 | 10
Qëllimi i menaxhimit mjedisor është të parashikojë
ndikimet negative përpara se ato të ndodhin. Një koncept
themelor për të përcaktuar potencialin që më përpara
është që të përcaktojmë “kapacitetin maksimal”si “shkalla
në të cilën një ekosistem, një habitat ose pejsazh mund të
akomodojë pa humbur ekzistencën e qenieve ose sensin
e vendit” (Europarc Federation 2001). Turizmi në rajon
është kuptuar më shumë si turizëm i plazhit, i rërës dhe i
diellit. Mendoj që turizmi i çiklizmit mund të luajë një rol
të rëndësishëm si potencial turistik i rajonit në kuadrin e
ekoturizmit. Shqipëria duke qenë në konkurencë direkte
me Malin e Zi, Slloveninë, Kroacinë, Greqinë dhe Italinë
e ka të vështirë të vendosë profilin e vet të suksesshëm.
Pushimi aktiv paraqet një tendencë turistike në rritje. Në
të ardhmen e afërt potenciali i turizmit ujor për Liqenin
e Shkodrës, nuk do të jetë i mjaftueshëm, kështu që një
formë e turizmit me tendencë zhvillimi, do të jetë turizmi
i çiklizmit.
Ndikimet
mjedisore të
turizmit në
rajonin e Liqenit
të Shkodrës
Nga MBA. Djana Bejko dhe MBA. Drita Kruja
REKOMANDIME
1. E rëndësishme është që në politikat e zhvillimit të
turizmit për rajonin, ruajtja e mjedisit për zonën e
Liqenit të Shkodrës të jetë pjesë përbërëse.
2. Për ndërtimin e banesave dhe lehtësirave të
ngjashme në zonën e Liqenit të Shkodrës duhet të
kemi parasysh këto rregulla:
• Mosndërtimi në vende të ndjeshme ose në
zona ku shpendët mund të shqetësohen.
• Përdorimi i materialeve të ndërtimit dhe
stile arkitekturore që lidhen me peisazhin
ekzistues.
• Përdorimi i materialeve ndërtimi natyrore
lokale, por sigurisht të një qëndrueshmërie të
lartë.
• Minimizimi i shfrytëzimit të energjisë dhe
përdorimi i burimeve alternative të energjisë
(dielli, era), ku është e mundur.
• Përdorimi i bimëve karakteristike të zonës
për oborre dhe lulishte, në mënyrë që të
minimizohet përdorimi i ujit dhe pesticideve.
. Duhet të vendoset kontrolli mbi udhëtimet e
ndryshme dhe mjetet e realizimit të tyre brenda
zonës së Liqenit të Shkodrës.
. Duhet të vendoset kontrolli mbi peshkimin dhe
gjuetinë e shpendëve, prerjen e pemëve etj.

tema e muajit
Zogj shtegtarë
Ligji i Turizmit
çelësi për një turizëm të qëndrueshëm
Me nismën e Ministrisë së Turizmit Kulturës, Rinisë
dhe Sporteve dhe me mbështetjen e Organizatë
Botërore të Turizmit dhe SNV-së (Organizata
Hollandeze për Zhvillim), startoi projekti për hartimin e
ligjit të turizmit në Shqipëri. Ky ligj synon të mbështesë
zhvillimin afatgjatë të industrisë së turizmit në vendin
tonë, si një potencial që do të kontribuojë në zhvillimin
social-ekonomik. Shqipëria ka një hapësirë të madhe në
shfrytëzimin e turizmit në vendin tonë, por e gjitha kjo
mund të arrihet vetëm nëse mundemi të mbrojmë mjedisin,
kulturën dhe trashëgiminë unike.
Në prioritetet e Ministrisë së Turizmit Kulturës, Rinisë
dhe Sporteve (MTKRS) është mbështetja e turizmit, si
një degë e denjë në ekonominë shqiptare për të plotësuar
kërkesat e turistëve ndërkombëtarë, por edhe të qytetarëve
shqiptarë për pushime, çlodhje e argëtim. E gjitha kjo
krahas ndërgjegjësimit për mbrojtjen e mjedisit dhe vlerave
turistike që ne posedojmë. Teksa në pjesën më të madhe,
turistët e huaj në Shqipëri vijnë për një periudhë fare të
shkurtër, detyra jonë është të kujdesemi për zhvillimin e
produkteve dhe shërbimeve të reja, tregjeve dhe mënyrave
të ndryshme për të joshur dhe zgjatur qëndrimin e tyre në
vendin tonë.
Një rëndësi e veçantë duhet t’i kushtohet një strategjie
të detajuar, që nxit zhvillimin e balancuar të turizmit në
rajonet e ndryshme të Shqipërisë, çka do t’i zgjaste jetën
destinacioneve aktuale dhe do t’i jepte mundësi njerëzve, në
rajone të ndryshme, të përfitonin nga ky sektor. E gjitha kjo
duhet të realizohet komform kritetereve të “Vlerësimit të
Ndikimit në Mjedis” dhe të mbrojtjes së burimeve natyrore.
Në stategjinë e zhvillimit të një turizmi të qëndrueshëm,
një rëndësi të veçantë luan mbështetja në trashëgiminë
kulturore, traditën dhe zakonet shqiptare, që e bën unikal
udhëtimin e një turisti.
Një sfidë të vërtetë mund të quajmë përpjekjet e
institucioneve shtetërore në balancën dhe rolin rregullator
që duhet të luajnë përsa i përket zhvillimit të industrisë.
Është e njohur se zhvillimi i industrisë ka një veprim të
kundërt në degën e turizmit. Në të gjithë botën ky balancim
realizohet nëpërmjet institucioneve kryesisht të pavarur,
të cilat vlerësojnë përparësitë e zhvillimit të qëndrueshëm.
Pikërisht akreditimi i shërbimeve të turizmit ka nevojë të
realizohet në bazë të rregulloreve, normave dhe kërkesave, të
cilat duhet të respektohen nga investitorët. Sipas MTKRS-së,
zhvillimi i sektorit të turizmit në vendin tonë është në fazat e
para, dhe qëllimi i kësaj ministrie është afrimi i investitorëve
privatë në këtë sektor dhe përdorimi i përvojave të vendeve
më të zhvilluara që e kanë bazuar zhvillimin në industrinë
e turizmit. Një bashkëpunim më i ngushtë kërkohet me
Organizatën Botërore të Turizmit (OBT) dhe harmonizimin
e Ligjit për Turizmin sipas parametrave ndërkombëtarë.
Në përgatitjen dhe zbatimin e Ligjit të Turizmit, një
objektiv kyç është promovimi dhe forcimi i sipërmarrjeve të
vogla dhe heqja e pengesave të panevojshme administrative.
me qëllim krijimin e një sektori kompetitiv të turizmit në
vendin tonë. Eksperti i Kombeve të Bashkuara për Turizmin
Botëror, John Downes, vendos piketat e ndërtimit të ligjit
të Turizmit në Shqipëri, që synon të përmirësojë ndjeshëm
ekonominë shqiptare deri në vitin 2012. Megjithëse Shqipëria
aktualisht ka një ligj për turizmin, pranohet rishtaz se është
i vjetëruar dhe aspak gjithërpërfshirës.
Referuar analizës së gjendjes, struktura e hoteleve
ekzistuese në Shqipëri, sidomos në zonën bregdetare
kryesisht i korrespondon një kapaciteti jo të madh
akomodimi për grupe. Nga këndvështrimi i marketingut
të turizmit është e pamundur që ato të tërheqin grupe
të mëdha turistësh në paketa turistike nga operatorët
perëndimorë. Kapacitetet e këtyre bizneseve, kryesisht,
i përgjigjen kërkesës së një klientele individuale ose të
grupeve të vogla (familje). Kapacitetet e reja të akomodimit
janë vlerësuar për të plotësuar kërkesat e tregjeve të huaja.
Por nëse flasim për strategjinë e zhvillimit të qëndrueshëm
të turizmit në vendin tonë, një pengesë kryesore mbetet
infrastruktura e dobët që e karakterizon Shqipërinë. Veçojmë
rehabilitimin e aeroportit ndërkombëtar të Rinasit, si
dhe ndërtimi i një të riu për avionët charter dhe ekskluzivisht
për udhëtime turistike. Një tjetër pikë mjaft e nxehtë
mbetet rikosntruksioni i regjimit të ujërave të bardha e të
zeza, por edhe mbeturinave, që në pjesën dërrmuese të
rajoneve turistike vazhdon të lënë shumë për të dëshirurar
duke shënuar një njollë për turizmin rajonal. Sqarimi i
menjëhershëm i pronësisë mbi tokën dhe ndërtimet, dicka
që mban pezull ndërtimin e resorteve dhe infrastrukturës
së nevojshme, të denjë për një turizëm evropian.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 | 11

aktiVitete reC
Angazhim i përbashkët
- shkëmbim përvojash të suksesshme
Planet Lokale të Veprimit në Mjedis - Takime të bashkive
Bashki të zgjedhura nga 4
vende (Shqipëri, Maqedoni,
Serbi dhe Bosnje dhe
Hercegovinë ) si dhe Kosova
e Kroacia, me mbështetjen
financiare dhe ndihmën e REC
në secilin prej këtyre vendeve/
territoreve, janë përfshirë, që
prej vitit 2004, në përgatitjen
e Planeve Lokale të Veprimit
në Mjedis. Këto dokumente
vijnë si përgjigje e nevojës
për respektimin e parimeve
mjedisore në zhvillimin urban
dhe krijimin e një fryme të re të
planfikimit në kuadër të aderimit
në Bashkimin Evropian.
Nga bashkitë shqiptare
të përfshira në këtë proces,
Pogradeci dhe Korça kanë
përfunduar Planin, ndërkohë
që kanë përfunduar draftin e
parë bashkitë e Bilishtit dhe
Maliq. Në proces janë bashkia
e Ersekës dhe ajo e Leskovikut,
të cilat pritet të përfundojnë
brenda vjeshtës së këtij viti
planet e tyre mjedisore.
E reja e këtyre dokumenteve,
është se ato shoqërohen me
investime konkrete, të cilat janë
akorduar nga SIDA dhe REC,
për të gjitha qytetet e përfshira
si në Shqipëri dhe në vendet
e tjera të sipërpërmendura.
Në këtë frymë bashkitë e
Pogradecit dhe Korçës kanë
përfituar, në muajin gusht,
projekte investimi nëpërmjet
mekanizmave dhe procedurave
të përcaktuara nga REC, ku
është siguruar transparenca
dhe rritja e bashkëpunimit dhe
mirëkuptimit, shoqëri civile
- bashki - komunitet.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 | 12
Për më shumë informacion rreth
PLVMve vizitoni faqen e internetit
të REC Shqipëri
në programin e Nismave Vendore:
http://albania.rec.org/Projects/LEAPs/
NismatVendore.html
ose kontaktoni me:
Eduart Cani, Menaxher Projektesh
REC Shqipëri
edi@albania.rec.org
tel: 04 232928
Për t’i shërbyer më tej këtij
procesi rajonal, nga data 10-
13 korrik 2006, përfaqësues
të komunës së Tearcës
(Maqedoni), zhvilluan një
vizitë shkëmbimi përvojash
në bashkinë e Pogradecit dhe
Korçës. Qëllimi i kësaj vizite
ishte në frymën e punës së
përbashkët që po bëhet nga
të gjitha bashkitë e përfshira
në përgatitjen e PLVM dhe
zhvillimeve administrative dhe
proceseve të decentralizmit.
Për dy ditë, përfaqësues të
komunës së Tearcës, bashkive
Pogradec, Korçë, Maliq,
Bilisht, Ersekë dhe Leskovik,
zhvilluan takime dhe biseda
mbi menaxhimin e shërbimeve
publike, respektimin e
parimeve të zhvilimit të
qëndrueshëm, grumbullimin
dhe adiministrimn e taksave,
decentralizimin, planfikimin
mjedisor, etj. Duke qenë se
qakur i Korçës dhe bashkitë
e tij janë tashmë model i
zhvillimit dhe investimeve
madhore në rang vendi,
pjesmarrësit në këtë vizitë,
organizuan takime me
investitorë të sistemeve të ujit
të pijshëm, ujërave të zeza,
mbetjeve, tregjeve, etj.
Të pranishmit u shprehën të
kënaqur nga kjo vizitë, duke e
konsideruar se çelësi i zhvillimit
të rajonit është shkëmbimi
i përvojave të suksesshme
dhe bashkëpunimi i ngushtë
ndërmjet vendeve fqinjë, të
cilët punojnë për të shkuar në
familjen e madhe evropiane.

Erseka me një plan zhvillimi të turizmit
Erseka shtrihet përgjatë rrëzës së malit kufitar të Gramozit,
afër kufirit Shqipëri-Greqi, 80 km larg Liqenit të Ohrit. Ajo
pozicionohet në perëndim të luginës së Osumit, mbuluar me
livadhe të mahnitshme.
Hartimi i Planit të Veprimit të Turizmit është një rrjedhojë
direkte e Planit Strategjik të Bashkisë Ersekë, të hartuar dhe
miratuar në vitin 2005. Një nga qëllimet kryesore të këtij plani
ishte “Zhvillimi i Turizmit” bazuar në “Kthimin e Ersekës në
një zonë turisitike nëpërmjet
zhvillimit dhe promov-
imit të traditave e kulturave
historike”.
Bashkia Ersekë vendosi
të bashkëpunojë edhe me
komunat përreth, pasi ato
përmbajnë shumë mjedise
natyrore të bukura që do të
sillnin vizitorët në zonë.
Ky draft është hartuar
Komiteti i Veprimit për
Zonën Turistike të Ersekës dhe përfaqëson të gjitha fushat e
rajonit të kërkuara për një industri të fortë në sektorin e turizmit:
1) Përfshirja e biznesit privat në shërbimet turistike 2)
Angazhimi i OJF-ve në zhvillimin dhe organizimin e fushatave
për tërheqjen e turistëve. 3) Zyrat e pushtetit vendor
përgjegjëse për infrastrukturën e përshtatshme për akomodimin
dhe plotësimin e nevojave të turistëve që do të vizitojnë
rajonin.
Zona e mbuluar nga ky draft është në pjesën më juglindore
të Shqipërisë, në Qarkun e Korçës. Ky rajon u zgjodh në bazë
të një numri tërheqjesh turistike potenciale dhe ekzistuese, ngjarjeve
dhe aktiviteteve të
zonës që ndodhen në afërsi
të qytetit të Ersekës dhe
rrugës nacionale.
Para fillimit të hartimit
të draft Planit të Veprimit
të Turizmit në Zonën e
Ersekës, u bënë kërkimet e
tregut për turizmin aktual që
ka ndikim në Evropë, situatën
e industrisë së turizmit
në Evropën Juglindore dhe
përpjekjet për marketingun/promovimin
në zonën
e Ersekës.
Tendencat e sotme të
turistit evropian janë pushimet
e shkurtra, duke bërë
planet e udhëtimit pranë
datës së nisjes në një kohë
që guida të jetë e thjeshtë
ProFil
për t’u realizuar mundësisht me ndihmën e internetit. Turizmi
kulturor kryesisht konsiderohet pjesë integruese e Turizmit
Evropian, sepse shumica e turistëve evropianë preferojnë disa
aktivitete kulturore, veçanërisht kur bëhet fjalë për traditën.
Zona mesdhetare ka qenë në kryer përsa i përket turizmit
botëror në vitin 2002, me më shumë se 34% të turistëve në
shkallë globale dhe për këtë arsye duhet të zhvillojmë mundësinë
për ta bërë Shqipërinë një vend më të prekshëm për turistët
Objektivat kryesore të Planit për Zhvillimin e Turizmit në Ersekë janë 1.
Përmirësimi i marketingut dhe promovimin e vlerave të turizmit 2. Nxitja
dhe Zhvillimi i Turizmit familjar dhe agro-turizmit. 3. Sigurimi i ujit të pijshëm
dhe elektricitetit pa ndërprerje në zonat tuiristike 4. Instalimi i sinjalistikës
drejtuese dhe informuese 5. Hapja dhe njoftimi i një faqe interneti të zonës
që përmban informacionin e nevojshëm turistik
e huaj të profileve të ndryshme.
Në vitin 2003, Shqipëria pati një rritje në turizmin ndërkombëtar,
me rreth 6%. E megjithatë kjo është e zbehtë në krahasim
me Maqedoninë 19% dhe Serbia e Mali i Zi me 20%.
Shqipëria realizoi vetëm 0,03 % të vizitave turistike ndërkombëtare
gjatë natës për në Evropën jugore, në vitin 2002, duke
përfaqësuar vetëm 9,6% të vizitave të tregut ndërkombëtar të
shtetit, në një kohë që 90,4% përfaqëson turistët ndërkombëtarë
nga shtetet fqinje që vizitojnë Shqipërinë në një ditë. Në
këto kushte vendi ynë, ka ende shumë për të bërë për të afruar
turistët ndërkombëtarë.
Proçesi i SNV-së përkufizon “turizmin” si dëshirë të njerëzve për të udhëtuar
jashtë komunitetit ku ata jetojnë për argëtim, çlodhje, vizita apo biznes. Industria e
turizmit në zonën e Ersekës është analizuar duke patur parasysh pesë komponentë
kryesorë të zonës
1. Tërheqjet turistike, ngjarjet dhe aktivitetet e zonës përfshijnë tiparet
natyrore dhe të bëra nga dora e njeriut (të zonës), që mund të shënojnë
interes për turistët. Këto mund të jenë dyqane unike, vende historike,
muzeume dhe bukuri natyrore.
2. Marketingu dhe promovimi i turizmit; si individët ose grupe të veçanta
organizojnë një plan për të “shitur” turizmin potencial në vend.
3. Infrastruktura turistike që përfshin shërbimet bazë komuale dhe lehtësirat
e disponueshme për turistët gjatë udhëtimeve të tyre në zonën tonë siç
janë rrugët, zonat e parkimit, sinjalistika, uji, elektriciteti. Një mungesë e
tyre mund të shkurtojë kohën e qëndrimit në tokën shqiptare.
4. Mikpritja turistike (informimi dhe trajnimi turistik) i referohet se si turistëve
u duhet shërbyer në zonën tonë –
5. Shërbime të vogla turistike. Përfshijnë të gjitha shërbimet që plotësojnë nevojat
bazë të turistëve në hotele, motele, kampingje, restorante, dyqane etj.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 | 1

aktuali tet
Ngrohja globale
dhe ndikimi njerëzor
Rajone të gjera të Evropës dhe
Amerikës Veriore edhe një herë janë
duke u përballur me një verë mjaft të
nxehtë, duke i bërë njerëzit anembanë
botës të dyshojnë dhe të pyesin veten :
çfarë është “Ngrohja Globale”?
I nxehti ekstrem dhe temperaturat
e larta kanë vrarë deri tani 21 njerëz në
Francë, përfshi këtu edhe një fëmijë
15 muajsh, duke rikthyer frikën e
përsëritjes së një vale të nxehtë si ajo
e vitit 2003, e cila la pas mbi 15 mijë
të vdekur në Francë dhe 20 mijë të
tjerë në Itali. Por edhe në kontinentin
amerikan, rajone të gjera të SHBAsë
dhe Kanadasë janë pushtuar nga
temperaturat e larta të këtij muaji.
Mjaft shkencëtarë vlerësojnë se globi
po ngrohet në mënyrë të shpejtë,
madje do të vazhdojë kështu si pasojë
e “efektit serë”, që shkaktohet nga
gazrat e dëmshëm të lëshuar në
atmosferë të cilat mbajnë nxehtësinë
si një serë gjigande.
Skeptikët e teorisë së ngrohjes
globale ja faturojnë pjesën më të
madhe të fajit, medias që përpiqet
Arqipelagu ekuatorian i Galapagos në Oqeanin Paqësor,
i cili strehon një nga ekosistemet më delikate në të gjithë
botën, nuk do të bëjë më pjesë listën e UNESKOS për
pasuritë natyrore të rrezikuara. Një vendim i cili kërcënon
të shkatërrojë një ndër ekosistemet e rrallë në botë. Megjithë
mungesën e mbajtjes së një pozicioni zyrtar nga ana e
UNESKOs, Komisioni i Mbrojtjes së Trashëgimisë Natyrore
brenda kësaj organizate pritet të përjashtojë nga lista
arqipelagun Galapagos. Shkurtin e kaluar një mision i UN-
ESKO-s vizitoi arqipelagun për të analizuar situatën në të
cilën ai ndodhej pas denoncimeve të shumta të mediave dhe
shoqërisë civile për ekzistencën e anomalive të theksuara
dhe ndërhyrjeve të rënda në menaxhimin administrimin e
këtij parku kombëtar. Organizata me qendër në Paris ka
treguar një shqetësim të madh për ndërhyrjet e shumta ilegale
dhe prej kohësh në ishujt e arqipelagut, kjo me di-
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 | 1
të dramatizojë periudhat e nxehta
dhe të ftohta të vitit. Duke analizuar
historikun e temperaturave në të
kaluarën, ekspertët shprehen se është e
pamundur të dalësh në një konkluzion
për sjelljen klimaterike gjatë një viti të
veçantë. Por nëse këto peridha të nxehta
vazhdojnë për një kohë të gjatë, atëhere
mund të konkludojmë në ndikimin
që kjo ka tek aktiviteti njerëzor.
Pavarësisht studimeve të shumta,
shkencëtarët shprehen se tendenca në
rritje e ngrohjes së tokës është ende e
paqartë dhe e komplikuar.
Sipas Qendrës së Informacionit
Klimaterik në SHBA, 6 muajt e parë
të 2006 ishin më të nxehtit që nga
viti 1895. Por a janë mesataret e
temperaturave në mbarë globin ato që
janë të rëndësishme. Këtu ka vend për
rivalët e teorisë së ngrohjes globale, të
cilët e justifikojnë rritjen e ndjeshme
të temperaturave gjatë shekullit të
fundit, me daljen e planetit tonë nga e
ashtuquajtura “Epoka e vogël e akullit”,
dhe jo me shkarkimin në atmosferë të
gazeve, pas bumit që solli Revolucioni
Industrial. Dhe megjithëse disa sezone
vere bëjnë përjashtime nga teoria e
ndryshimeve klimaterike, ngrohja
globale po ndodh, dhe vala e nxehtë
tashmë duket e pashmangshme. “Nëse
klima do të vazhdojë të ngrohet, atëhere
do të kemi të bëjmë gjithmonë me
ekstreme, të cilat rrjedhimisht të çojnë
në fundin e spektrit” thotë Philip Jones,
profesor i ndryshimeve klimaterike në
Universitetin e Britanisë.
E megjithatë ekzistojnë të tjera
fakte, përveç të dhënave që na ofrojnë
temperaturat. Ajo që tregon në veçanti
ngrohjen e tokës është niveli në rritje
i detit, që besohet se ndodh si pasojë
e shtimit të ujit që vjen nga shkrirja
e akujve. Në shkallë globale, niveli i
ujërave po rritet rreth 1,5 milimetra
në vit, madje është rritur në mënyrë
progresive me plot 20 cm që nga viti
1800. Më pak borë në male ndryshon
strukturat malore dhe në të njëjtën
kohë rrit rrezikun e uraganeve.
Ekspertët parashikojnë që rritja
e temperaturës për intervalin nga
viti 1990 – 2100, të jetë nga 1,5-5,8
gradë celcius, që do të ishte me pasoja
shkatërruese. E vetmja gjë që mund të
bëhet është ngritja e zërit dhe këshillimi
për marrjen e masave të menjëhershme
kundër ngrohjes globale që mbetet një
nga sfidat kryesore e së ardhmes.
UNESCO përjashton arqipelagun e Galapagos
nga “Pasuri natyrore në rrezik”
jeninë dhe të autoriteteve lokale. Peshkimi sportiv, vrasja
e peshkaqenëve dhe prania e fushave për grumbullimin e
trepangut (lloj molusku), që po shkon drejt zhdukjes dhe
që shiten në tregjet perëndimore, po shkatërrojnë arkipelagun
dhe, në të ardhmen, mund të sjellin një shkatërrim të
vërtetë ekologjik. Një faktor tjetër destabilizues për ekosistemin
e nëntëmbëdhjetë ishujve, flora dhe fauna e të cilave,
në 800-ën, nxiti teorinë e evolucionit të Darvinit, ka të bëjë
me shtimin e popullsisë, e cila nga 2000 banorë në 1960ën
ka arritur sot në 27000. Vendimi i UNESKOs për të
mos e përfshirë arqipelagun Galapagos në listën e zezë të
“pasurive botërore të rrezikuara” u prit me entuziazëm nga
autoritetet e Ekuadorit, pasi një vlerësim i kundërt do të
shkatërronte turizmin në vend dhe do të ulte të ardhurat
financiare ndërkombëtare me të cilat mbahet qeveria, autoritetet
vendore dhe banorët.

Nga Bota
Hollanda heq taksat për automjetet mjedisore
Duke filluar nga 1 korriku, taksa holandeze për regjistrimin e makinave, kur blihet
një e tillë, do të jetë shumë e diferencuar në bazë të ecurisë mjedisore të makinave.
Makinat hibride mjedisore do të sigurojnë një ulje prej 6000 euro, krahasuar me nivelin
standard të tanishëm. Taksa për makinat më pak mjedisore do të jetë 540 euro
më e lartë se ajo aktuale. Kështu, makinat do të klasifikohen sipas shtatë kategorive,
bazuar në konsumin e karburantit, të shkarkimeve të dioksidit të karbonit dhe në
treguesit e efikasitetit krahasuar me makinat e tjera të së njëjtës madhësi. Ulja maksimale
për makinat tradicionale me karburant do të jetë 1000 euro. Vetëm për makinat
hibride do të aplikohet ulja maksimale 6000 euro.
Kina, prioritet mbrojtja e mjedisit
Kina planifikon të shpenzojë 1,4 trilion huan (175 miliardë dollarë) gjatë pesë
viteve të ardhshëm për mbrojtjen e mjedisit të saj. Shuma, që është sa 1,5% e të ardhurava
ekonomike vjetore të Kinës, do të përdoret për përmirësimin e cilësisë së ujit
dhe reduktimin e ndotjes së ajrit dhe të tokës, si dhe të erozionit të tokës. Kina ka
disa prej qyteteve dhe lumenjve me të ndotur në botë. Pekini shpesh e ka anashkaluar
mbrojtjen e mjedisit gjatë zhvillimit të ekonomisë së vendit, por tani po paguan
kostot. Në kuadër të planit, uzinat e trajtimit të ujërave të zeza do të ndërtohen në 10
lugina lumore për reduktimin e ndikimit të rrezikshëm të ujërave të zeza nga qytetet.
Fondet do të përdoren edhe për të reduktuar nivelin e dioksidit të squfurit dhe
pluhurit në qytetet e mëdha.
Krijohet ligatina “më e madhe” në Britaninë e
Madhe
Në Britani filloi puna për krijimin e ligatinës më të madhe të ndërtuar ndonjëherë
nga njeriu në brigjet detare të Britanisë së Madhe. Mbi 115 hektarë tokë do të përmbyten
në ishullin Uallasi, Eseks, duke krijuar ligatina, laguna të kripura, si dhe shtatë
ishuj artificialë.
Projekti i financuar nga qeveria angleze, me një fond 7,5 milion paund, shikohet
si një nga nismat më të rëndësishme për Evropën. Projekti synon të zëvendësojë
habitatet e zogjve të humbur gjatë proceseve të zhvillimit, përmirësimin e mbrojtjes
nga përmbytjet dhe krijimin e kushteve për të kaluar kohën e lirë. Qindra nga mijëra
zogj të rrallë të ligatinës, kthehen në Eseks çdo dimër për ushqimin e tyre. Ligatina
e Uallasi do të bëhet një habitat i përkryer për zogj si oystercatchers, avogadot dhe
dallëndyshet e detit, të cilët kanë shkuar drejt zhdukjes këto 50 vitet e fundit.
BE – Rusi, bisedime mbi kërcënimet mjedisore
Presidenca finlandeze e BE-së do të zhvillojë këtë vjeshtë bisedimet e para të një
niveli të lartë me Rusinë dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës mbi çështjet mjedisore.
Duke folur për herë të parë në Komisionin e Parlamentit Evropian për Mjedisin,
ministri finlandez i mjedisit u shpreh se Finlanda do të mbajë bisedime me Rusinë
në muajin tetor, lidhur me ndryshimet klimatike, shumëllojshmërinë biologjike, pyjet
dhe mbrojtjen e mjedisit. Por sipas zyrtarëve evropianë është shumë e rëndësishme
që BE-ja të zhvillojë bashkëpunimin e saj me Rusinë në çështjet e mjedisit, pasi deri
tani këto kontakte kanë qenë shumë të rralla dhe sporadike. Paralelisht, Finlanda do
të fillojë bisedimet e para dhe me SHBA-në për ndryshimet klimatike, energjinë e
pastër dhe zhvillimin e qëndrueshëm.
Mjedisi SOT 112 | Korrik-Gusht 2006 | 1

16 Shtator
Dita Ndërkombëtare për
Mbrojtjen e Shtresës së Ozonit
Përdorni pajisje dhe produkte
miqësore me shtresën e ozonit...
... dhe shijojeni diellin pa frikë...