Helsinška povelja - Helsinki Committee for Human Rights in Serbia

logorašima, vadili specijalno zaduženi zubni lekari.
GIGANTSKE RAZMERE: Ekonomije okupiranih
zemalja bile su takođe podvrgnute sistematskoj pljački,
u skladu sa principom da su tem zemlje dužne da snose
troškove nemačke okupacije. Osim što je svaki nemački
vojnik, dolazeći na odsustvo iz neke okupirane zemlje,
mogao da donese onoliko robe koliko je mogao da nosi,
obaveza je bila da se okupacionim vlastima isporučuju sve
vrste životnih namirnica. Tako je Danska tokom 1942.
godine isporučila nemačkoj komandi u Norveškoj 22.000
grla goveda, 17.500 svinja, 2.870 tona maslaca, 800.000
komada jaja i raznih drugih namirnica. Ali, primer
pljačkanja Sovjetskog Saveza je najdrastičniji. Samo u
periodu 1941-43. iz Sovjetskog Saveza je opljačkano više
od 4 miliona tona žitarica, oko 500.000 tona mesa, oko
2 miliona tona krompira itd. To je, uz ostalo, dovelo do
masovne gladi u Sovjetskom Savezu, ali je Gering još 1941.
godine dao instrukciju: “U okupiranim oblastima treba
obezbediti odgovarajuću ishranu samo onima koji za nas
rade”. U svakom slučaju, katastrofalna glad u Sovjetskom
Savezu odnela je više od 10 miliona ljudskih života.
Tek ako se imaju u vidu ove gigantske razmere
pljačkaškog pohoda nacizma, može se razumeti
plebiscitarna podrška koju je uživao a koju, možda,
najbolje ilustruje sledeće rezonovanje nemačkih građana
u prvim posleratnim godinama: “Za vreme rata mi uopšte
nismo gladovali, tada je sve funcionisalo. A sada je postalo
loše”. Ili, ako Gec Ali zaključuje svoju briljantnu analizu:
“Onaj ko nije spreman da razgovara o koristima koje su
imali milioni običnih Nemaca, taj o nacionalsocijalizmu i
Holokaustu treba da ćuti”.
Za pljačkaški pohod Srbije tokom ratova u Hrvatskoj
(u kojem je učestvovala i Crna Gora), zatim u Bosni i
Hercegovini i na Kosovu, ne postoje, nažalost, nikakvi
podaci na srpskoj strani. Poznato je da je Vojska Srbije (ili
tadašnja Vojska SRJ) imala kategoriju “ratnog plena”, ali
su svi podaci o tome nedostupni i obavijeni velom vojne
tajne. Takođe, veći deo opljačkane pokretne imovine
završio je u privatnim rukama, tj. U rukama pripadnika
vojnih, a naročito paravojnih formacija, a o tome se u
ratu nikome nije polagao račun i nije se vodila evidencija.
Otuda, ostaje kao zadatak za neko buduće istraživanje
da se utvrde razmere te pljačke i ekonomske koristi
koje su od nje imali privreda Srbije i pojedine kategorije
stanovnika Srbije. Osnoni orijentiri za takvo istraživanje
bili bi sledeći:
PLJAČKA I RAT: Notorno je da je Srbija tokom rata u
Hrvatskoj eksploatisala gratis naftno polje u Djeletovcima
i vršila seču slavonskih šuma. Kakvi su bili ekonomski
efekti tih lukrativnih akcija teško je reći, ali o tome
dovoljno govori i činjenica da je Srbija, uprkos embargu,
uspevala da pretežno iz sopstvenih izvora (u koje
“spada” i naftno polje u Djeletovcima) obezbedi gorivo za
zahuktalu ratnu mašineriju i za racionisano snabdevanje
stanovništva. Srazmerno iste ekonomske efekte po Crnu
Goru imala je pljačka u regionu Dubrovnika gde su, između
ostalog, opljačkani stočni fond u Konavlima i Aerodrom u
Čilipima. Ali, na ovom terenu je naročito profitabilna bila
pljačka pokretnih dobara koja su završavala u rukama
pripadnika vojnih i paravojnih formacija. Osim što je
Konavle bilo jedno od najbogatijih područja Hrvatske, na
Dubrovačkoj Rivijeri nalazio se veliki broj elitnih hotela sa
skupocenom opremom i robom lične potrošnje iz uvoza
(cigarete, pića, kozmetika i dr.). Stoga nije čudo što su
pozii dobrovoljcima za napad na Dubrovnik sadržavali i
otvorena obećanja o mogućnostima pljačke.
Najveće ekonomske efekte po srpsku stranu imali je
masovno proterivanje civilnog stanovništva iz osvojenih
naselja. Kada je u jesen 1991. godine osvojeno selo Kijevo
kod Drniša, što je list “Politika” objavio pod trijumfalnim
naslovom “Oslobođeno Kijevo”, njegovih 3.000 žitelja, svi
hrvatske nacionalnosti, proterano je sa zavežljajima, a sva
njihova pokretna imovina temeljno je opljačkana. Isto
se dogodilo kada je iz Iloka proterano 6.000 stanovnika
Hrvata i Slovaka, kao i u svim drugim naseljima u
Hrvatskoj i BiH koje su osvojile vojne i paravojne četničke
formacije. U BiH je, međutim, pljačkana i nepokretna
imovina (zemljište), s ibzirom na ratni plan srpskog
nacional-socijalizma da 70 odsto teritorije BiH treba da
pripadne Srbima. U cilju dokazivanja da je to i pravno tako,
da je 70 odsto teritorije BiH “srpska zemlja”, Bošnjaci su
bili primoravani da, pre proterivanja, potpišu izjavu da
se odriču celikupne svoje imovien u korist tzv. Republike
Srpske. Gde nije bilo moguće obezbediti ovo “pravno”
pokriće, jednostavno se pristupalo izmeni vlasničkih
podataka u zemljišnim knjigama.
Na suđenju za deportaciju 1.822 Bošnjaka iz sela
Kozluk, u junu 1992. godine, svedok Fadl Banjanović je
izjavio da je video naredbu lokalnih vlasti iz Zvornika, po
kome Bošnjaci dobrovoljno napuštaju Kozluk, a svu svoju
imovinu ostavljaju srpskoj Teritorijalnoj odrani, te da su
taj dokument morali da potpišu svi stanovici Kozluka.
Prilikom deportacije vojska je zabranila meštanima da
ponesu bilo šta od stvari i imovine, a zatim se iz “1000
kuća šleperima odnosilo u Srbiju”, dok je od meštana, pre
ulaska u autobuse, oduzimano zlato, prstenje idr.
U emisiji o Crvenim beretkama na Televiziji B92 od 11.
septembra 2006. godine, general Manojlo Milovanović,
jedan od visokih vojnih rukovodilaca pobunjenih Srba
u BiH tokom rata, izjavio je da su se, prilikom svakog
povratka Arkana i njegove tzv. paravojne formacije iz
Bosne, u koloni nalazila borbena vozila, ali i šleperi
natovareni dobrima opljačkanim u Bosni. Nema razloga da
se ne zaključi da su Arkan i njegova formacija isto to činili
i tokom rata u Hrvatskoj, utoliko pre što su dejstvovali
na područjima gde je lokalno stanovništvo imalo vrlo
visok životni standard, kao i tokom kratkotrajnog rata na
Kosovu.
Jedan od omiljenih metoda pljačke bio je tzv. otkup,
štosu naročito praktikovali arkanovci, šešeljevci,
bokanovci, Škorpioni, Beli orlovi, Sivi vukovi i pripadnici
brojnih drugih razbojničkih udruženja kojima su vlasti
Republike Srbije dali status legalnih, ali paralelnih, vojnih
formacija. Inače je bila redovna praksa, naročito kod
masovnih pogubljenja, kao na Ovčari i u Srebrenici, da
se neprijateljski vojnici i civili, pre ili posle likvidacije,
temeljno pretresu i da se sa njih skinu burme, prstenje,
ogrlice, narukvice i zubno zlato, pa čak i lična dokumenta,
24 helsinška povelja, novembar – decembar 2006