helsinške sveske 23 - Helsinki Committee for Human Rights in Serbia

života, ali je obeležavanje i jedne i druge, samo nekoliko godina kasnije, naglo
prekinuto ratovima i raspadom njihovog dela.
Od ubistva kralja, pesme posvećene njemu i prestolonasledniku bile
su obavezne u dečijim listovima. Ispod kraljeve slike obično je bio zapis
"Viteški kralj", a šlagvort svake pesme "poslednje reči mu behu: 'čuvajte Jugoslaviju'"
243 (sl. 23).
U prigodnom tekstu se navodilo da deca Jugoslavije, "duboko
ožalošćena sa suzama u očima klanjaju se seni svoga Kralja Mučenika i
praštaju se s Njim ranjena srca: Bog da prosti i Slava Zaštitniku škole i prosvete,
Viteškom Kralju Aleksandru I Ujedinitelju". 244 U pesmama je veličana
ljubav naroda, kraljevo junaštvo i njegov naslednik:
"Naš Viteški Kralju, tvoj ljubljeni narod Narodu si svome ostavio zavet
U dubokom bolu sad za tobom grca: Pre neg' što će bolne usne da zaneme.
Crna vest je stigla da zločinac jedan Zavet, koji ćemo k'o svetinju svaku
Prekide kucanje tvog viteškog srca. Da čuvamo uvek i za večno vreme.
.................................................
Na tvoj presto stupa mladi Petar Drugi To su reči što se u samrtnom času
Naše tople želje sada k njemu lete: Iz ranjenih grudi svom narodu viju:
Da produži delo svog Velikog Oca 'Čuvajte Jugoslaviju!'" 245
Kome ceo narod vence slave plete.
Sa ciljem "da se vidi kako je štampa i u unutrašnosti bolno zaplakala
za Kraljem Mučenikom", prenošen je tekst iz Leskovačkog Glasnika u kojem je
pisalo da je "legao u grob jedan od najvećih sinova slavne ispolinske dinastije
Karađorđevića, najveća Figura jugoslovenskog naroda, najveći muž, heroj,
vitez i zatočnik mira svetskoga, najodaniji sin Srpske pravoslavne crkve,
Viteški kralj Aleksandar Ujedinitelj". Nazivan je "velikim Divom i Genijem
našega vremena", koji je pao u času kad je trebalo da "kruniše veliko delo
svoga genijalnog, državnog, nacionalnog i čovečanskog stvaranja". Zato je
zadužbina na Oplencu postala "nacionalni hadžiluk", a "hodočašće na Oplenac
postalo i dužnost, a ne samo pijetet". Naglašavalo se da se Aleksandar
"uvrstio u red narodnih svetitelja" kao "veliki Neimar državni i svetski mirotvorac",
koji je "pao nasmejan i ljubazan sa grančicom u rukama, kao svetitelj
za veru svoju, kao jagnje za nacionalnu pashu u trijumfu slave". 246
Objavljeno je i sećanje učiteljice koja je, prolazeći ulicom, ugledala
automobil u kojem je bio Kralj. "Jedna ruka me je pozdravila; to je bila ruka
našega Viteškoga Kralja Aleksandra. Videći verovatno moju zbunjenost, nije
čekao moj pozdrav, nego je On to prvi učinio i to sa onim večitim osmehom,
osmehom koji prožima i od kojeg bi i najokorelije srce omekšalo". Učiteljica
je zaključila: "Produžimo Njegov rad i ne zaboravimo poslednju želju Njegovu;
čuvajmo Jugoslaviju do poslednjeg daha, kao što je i On činio. Čuvajte u
srcima vašim Njegov lik kao svetlu uspomenu, koji vas još uvek sa školskog
zida očinski i sa osmehom posmatra". 247 Isti zavet je sadržan u stihovima:
sl. 23 Zorica, novembar 1934.
243 Zorica, novembar 1934, Pao je kralj...
266
244 Zorica, novembar 1934, Kraljeva smrt.
245 Zorica, novembar 1934, Smrt Viteškog Kralja Ujedinitelja (V.N. Vilimanović).
246 Zorica, novembar 1934, Danas je legao... (Leskovački glasnik, 18. X 1934.).
247 Zorica, decembar 1934, Jedno sećanje na viteškog kralja (D. Petrović, učiteljica).
267