METODE ZAŠTITE ZIDOVA I STUBOVA

GRADITELJSKO NASLEĐE/OBNOVA i ZAŠTITA II 

METODE ZAŠTITE ZIDOVA I STUBOVA 

• ZIDOVI I STUBOVI MOGU BITI UGROŽENI U 

VEĆOJ ILI MANJOJ MERI, U ZAVISNOSTI OD 

FAKTORA KOJI NEGATIVNO DELUJU, A 

KOJI SU VEĆ NAVEDENI 

• FUNKCIJA I MESTO U ZGRADI ZIDOVA I 

STUBOVA ODREĐUJE, TAKOĐE, OBIM 

INTERVENCIJE (PREGRADNI ILI NOSIVI 

ZIDOVI, UKRASNI ILI NOSIVI STUBOVI) 

• PRETHODNO SE MORAJU REGISTROVATI 

SVE STARIJE INTERVENCIJE NA ZIDOVIMA I 

STUBOVIMA I PROCENITI NJIHOV UČINAK.


• OSNOVNI POSTUPCI POPRAVKE STARIH 

ZIDOVA I STUBOVA SU: 

1. PREZIĐIVANJE 

2. POPRAVKA SPOJNICA 

3. POPRAVKA PRSLINA (ŠIVANJEM, 

INJEKTIRANJEM) 

4. UTEZANJEM 

5. ISPRAVLJANJEM 

6. OJAČANJEM 

7. PODUPIRANJEM 

8. KOMBINOVANIM POSTUPCIMA


• PRI IZBORU TEHNIČKOG POSTUPKA TREBA 

POŠTOVATI U NAJVEĆOJ MERI VREDNOST 

KULTURNOG DOBRA I SVOJSTVA 

ORIGINALNIH MATERIJALA. 

• JEDNA OD NAJVAŽNIJIH KARAKTERISTIKA 

STARE GRAĐEVINE JE MALTER KOJI JE 

KORIŠĆEN I ČIJA RECEPTURA TREBA DA 

SE PONOVO PRIMENI.


ORIGINALNI SLOG ZIDA SREDNJOVEKOVNE CRKVE


• OŠTEĆENJA MOGU BITI U RASPONU OD 

UGROŽAVANJA DEKORATIVNOG IZGLEDA DO 

STABILNOSTI CELE GRAĐEVINE: 

- OŠTEĆENJA OBLOGE 

- OŠTEĆENJA ZIDNE MASE 

- GUBITAK TOPLOTNE ZAŠTITE 

- KOROZIJA MATERIJALA 

- UGROŽENA KONSTRUKCIJSKA NOSIVOST 

- OŠTEĆENA RAVNOTEŽA NOSEĆIH KONSTRUKCIJA 

(KONZOLNI ISPUSTI, ERKERI) 

- OŠTEĆENJA KOJA HORIZONTALNO POMERAJU 

ZIDNU MASU


TRI FAZE RUŠENJA ZIDA VERTIKALNIM PRITISKOM 

a. mrvljenje maltera b.lom opeka c. urušavanje zida


• PROCENAT DOTRAJALOSTI JE SREDNJA 

VREDNOST SVIH, ZA NESMETANU 

UPOTREBU, BITNIH ELEMENATA. 

• POVEZUJE SE SA UPOTREBLJIVOŠĆU 

ZGRADE. 

• STEPEN DOTRAJALOSTI S IZRAŽAVA SE U 

PROCENTIMA 

• DOTRAJALOSTI ZGRADE I NJENIH 

KOMPONENATA OPREDELJUJE SLEDEĆA 

STANJA: 

- izvanredno-ispravnost očuvana; S do 15%, 

- odlično sa neznatnim površinskim 

oštećenjima; S do 15%. (u osnovi ispravnost 

očuvana) 

- dobro stanje, sa znacima narušenosti, ali je 

upotrebljivost obezbeđena; S do 30%.


- zadovoljavajuće sa prslinama i deformacijama 

u dopuštenim granicama i sa više oštećenja; 

S do 45% (u osnovi upotrebljivost 

obezbeđena) 

- nezadovoljavajuće; S do 60%; (upotrebljivost 

delimično narušena) Nužna sanacija ili 

zamena elemenata. 

- havarijsko stanje komponenti i/ili 

konstrukcije;S preko 60% Nužan je prekid 

korišćenja i analiza opravdanosti sanacije 

• Za srednje ozbiljna oštećenja sanacijom je 

moguće postići normalnu upotrebljivost


• U FRANCUSKOJ SE OŠTEĆENJA DELE 

PREMA EFEKTIMA NA: 

- oštećenja koja utiču na estetiku zgrade (bez 

ozbiljnih konsekvenci po objekat), 

- oštećenja koja utiču na trajnost zgrade ili 

njenih elemenata, 

- oštećenja koja utiču na stabilnost zgrade.


• PRIPREMA MALTERA ZA POPRAVKU: 

- LABORATORIJSKO ISPITIVANJE POSTOJEĆEG 

MALTERA I UTVRĐIVANJE NJEGOVOG 

SASTAVA 

- NA OSNOVU SASTAVA POSTOJEĆEG 

MALTERA I UGROŽENOSTI MESTA KOJE SE 

POPRAVLJA FORMIRA SE RECEPT ZA NOVU 

MALTERSKU SMESU (MOGU SE DODAVATI 

PLASTIFIKATORI, STABILIZATORI, AERATORI I 

ORIGINALNI DODACI /SLAMA, TRSKA, 

SVINJSKE ČEKINJE, MAČJE DLAKE, LJUDSKA 

KOSA I DR./) 

- SAVREMENA PRAKSA VIŠE NE PREPORUČUJE 

CEMENTNE MALTERE ZA SPOMENIKE 

KULTURE


NEPRIMERENA UPOTREBA CEMENTNOG MALTERA 

OKO RENESANSNE STRELNICE OD TRAVERTINA


• NOVI MALTER MORA BITI, BOJOM, 

STRUKTUROM, KONSTRUKCIJSKIM 

DETALJEM I NAČINOM NANOŠENJA, 

USKLAĐEN SA POSTOJEĆIM MALTEROM 

• NOVI MALTER MORA BITI MEKŠI I 

POROZNIJI AKO SE PRIMENJUJE NA 

OPEKU I KAMEN 

• NOVI MALTER MORA BITI JEDNAKO MEKAN 

ILI MEKŠI, JEDNAKO POROZAN ILI 

POROZNIJI OD POSTOJEĆEG MALTERA

RAZVOJNE FAZE JEDNE SPOJNICE KROZ VREME 

a. XV vek – spojnica od krečnog maltera (1:2), zatvoreni profil 

b. XVII vek – rastrošena spojnica, zaobljene ivice zidne mase 

c. XIX vek – popravljana spojnica cementnim malterom koji nije 

povezan sa starim 

d. XX vek – obnovljena spojnica, odstranjena oštećena masa, krečni 

malter povezan sa starim, na površini se vidi razlika u patini 


a. b. c. d.


RAZLIKA U BOJI ORIGINALNIH I 

POPRAVLJENIH SPOJNICA


• PRSLINE SE DELE NA PASIVNE I AKTIVNE 

• I JEDNE I DRUGE SE POPRAVLJAJU NA ISTI 

NAČIN, U ZAVISNOSTI OD VELIČINE I 

MESTA GDE SE NALAZE. 

• TRI OSNOVNA NAČINA POPRAVKE: 

- ZAŠIVANJEM PRSLINA 

- BANDAŽIRANJEM PRSLINA 

- INJEKTIRANJEM PRSLINA


ZA ZAŠIVANJE PRSLINA SE KORISTE KLAMFE KOJE SE 

POSTAVLJAJU UPRAVNO NA PRSLINU TAKO DA OBUHVATE 

MIN. 5 CM SA SVAKE STRANE. PRSLINE SE OČISTE, ISPERU 

VODOM, POSTAVE SE KLAMFE I PRSLINA SE ZAPUNI MALTEROM. 

UKOLIKO SU PRSLINE ŠIRE, U NJIH SE UBACUJU KOMADICI 

KAMENA ILI OPEKE KAO ISPUNA, I ZAPUNE SE MALTEROM


• BANDAŽIRANJE JE RANIJE BIO VEOMA 

SLOŽEN PROCES KOJI SE PRIMENJIVAO 

KOD VEĆIH PRSLINA I PUKOTINA. 

• DANAS SE KORISTI NEKOLIKO VRSTA 

FRP VLAKANA (fibre reinforced polymer) 

• TRI OSNOVNA TIPA FRP VLAKANA: 

1. UGLJENIČNA (KARBONSKA) – CFRP 

2. STAKLENA – GFRP 

3. ARAMIDNA – AFRP


ILUSTRACIJA BANDAŽIRANJA RAZNIH 

DELOVA GRAĐEVINE FRP VLAKNIMA 

FPR VLAKNA


TESTIRANJE FRP VLAKANA NA ZIDU OD OPEKE


INJEKTIRANJE I ZAPUNJAVANJE RAZLIČITIM EMULZIJAMA, 

SMOLAMA I MALTERIMA KAMENA I OPEKE


PRECIZNO INJEKTIRANJE MALIH PRSLINA


UTEZANJE ZIDOVA GVOZDENIM ZATEGAMA JE 

STARI METOD KOJI SE I DANAS PRIMENJUJE


UTEZANJE ZIDOVA UBACIVANJEM OJAČANJA 

U PRAZNINE NASTALE TRULJENJEM DRVENIH 

GREDICA (SANTRAČA) /najčešće betonska masa/


• ISPRAVLJANJE I OSIGURANJE NAGNUTIH ZIDOVA 

SE PREDUZIMA U RAZNIM SLUČAJEVIMA, ALI 

SAMO DO TRENUTKA KADA LINIJA NAGIBA PRETI 

DA IZAĐE VAN TEŽIŠTA GRAĐEVINE. 

• METODE SU RAZLIČITE, U ZAVISNOSTI OD 

TEHNOLOŠKIH MOGUĆNOSTI SLUŽBE ZAŠTITE. 

• U POJEDINIM SLUČAJEVIMA SE ZIDOVI NE 

ISPRAVLJAJU U POTPUNOSTI, JER PRETI 

OPASNOST OD KOLAPSA ORIGINALNOG GRADIVA, 

KOJE JE DUGO VREMENA NAPREZANO I 

PROMENJENA MU JE STRUKTURA.


JERININA KULA U MALOM GRADU SMEDEREVSKE TVRĐAVE 

U VREME SANACIJE NAGNUTOST JE BILA cca 2.5 m 

UZROK NAGINJANJA SUFOZIJA – PESKOVITO-GLINOVITI SLOJ TLA 

OKO KULE, NEPOSREDNO ISPOD NIVOA TERENA, ODNOSNO 

ZAKOŠENJA DONJEG DELA KULE IZVEDEN JE ARMIRANO-BETONSKI 

PRSTEN, SA PREPUSTIMA KA DUNAVU, KOJI JE UKLINJEN U TEMELJ


KAMPANILE U PIZI – NAGIB 56˚29'


TLO ISPOD TEMELJA ZVONIKA PRIVREMENA STABILIZACIJA 

POSTAVLJANJEM OLOVNIH 

BLOKOVA UZ TEMELJE


PRIVREMENO UČVRŠĆENJE 

DOK SE IZVODE RADOVI 

METODA "UKLANJANJA 

ZEMLJE" U MALIM 

KOLIČINAMA KOJA TRAJE 

NEKOLIKO GODINA I VRAĆA 

GRAĐEVINU ZA ONOLIKO 

STEPENI KOLIKO JE POTREBNO 

DA BUDE STABILNA


• PODUPIRANJE ZIDOVA MOŽE SE RADITI 

RAZLIČITIM MATERIJALIMA 

• STABILIZACIJA SE OSIGURAVA SUPROTNO 

OD SMERA U KOJEM SE ZID NAGINJE 

• PODUPIRANJE MOŽE BITI 

- VIDLJIVO (PODUPIRAČI UZ POVRŠINU ZIDA) 

- SKRIVENO (PODUPIRAČI U ŠLICEVIMA, 

KOJI SE POKRIVAJU)


PODUPIRANJE FASADNOG ZIDA UBACIVANJEM PAROVA 

ČELIČNIH ŠIPKI U KANALE U ZIDU, KOJE SU UKOTVLJENE U 

GLAVNU KONSTRUKCIJU; KANALI SU ZAPUNJENI MALTEROM I 

NISU VIDLJIVI (PATENTIRANI SISTEMI RAZNIH FIRMI)


• OJAČANJE ZIDOVA I STUBOVA 

SPREZANJEM SA NOVIM ZIDOM (betonskim 

ili od raznih plastičnih masa) 

• MNOGI SPOMENICI KULTURE SU TRAJNO 

OJAČANI TORKRETOVANJEM BETONSKE 

MASE U ČELIČNU MREŽU KOJOM SU 

POKRIVENI ZIDOVI GRAĐEVINE


• PREZIĐIVANJE ZIDOVA I STUBOVA MOŽE 

BITI PARCIJALNO ILI CELOVITO 

• KOD PARCIJALNOG PREZIĐIVANJA UVEK 

SE PREZIĐUJE NEŠTO VEĆA MASA KAKO 

BI SE ČVRŠĆE POVEZALA SA ORIGINALNIM 

ZIDNIM TKIVOM. 

• KOD PREZIĐIVANJA SE PODRAŽAVA 

TEHNIKA ORIGINALNOG SLOGA, A 

MATERIJAL MOŽE BITI SEKUNDARNO 

PRIMENJEN ILI NOVI


TRIJAŽA ORIGINALNIH OPEKA KOJE 

SE KORISTITI U PREZIĐIVANJU 

UKLANJANJE ZIDA KOJI ĆE SE 

POTPUNO PREZIDATI


OBELEŽAVANJE I ČUVANJE KAMENIH BLOKOVA 

I KAMENIH RELJEFNIH I SKULPTORALNIH 

UKRASA RADI PREZIĐIVANJA

METODE ZAŠTITE ZIDOVA I STUBOVA

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?