Untitled

Gmina Srokowo

GMINA SROKOWO I OKOLICE 

SROKOWO 2012

Materiały zebrała Edyta Mościcka-Król 

Opracowanie: Małgorzata Cwalina 

Podziękowania za udostępnienie zdjęć i materiałów dla Nadleśnictwa Srokowo, 

Lokalnej Grupy Rybackiej „Wielkie Jeziora Mazurskie”, Związku Stowarzyszeń 

Na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich, 

Panu P. Królowi, Pani Reginie Wieczorek – sołtysa wsi Srokowo, Barbarze Budrewicz 

z Kosakowa i Ewelinie Kaszuckiej z Solanki. 

W materiałach wykorzystano informacje zawarte w opracowaniach: 

Z. LICHAREWA: Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic. Olsztyn 1978, s. 151-159. 

Z. LICHAREWA: Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu. Olsztyn 1962. 

M. JACKIEWICZ-GARNIEC, M. GARNIEC: Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich. 

Dobra utracone czy ocalone. Olsztyn 1999. 

L. GALICKA, W. SZYMANOWSKI, L. KOZAKIEWICZ: Studium historyczno-urbanistyczne 

do planu ogólnego zagospodarowania miasta. Srokowo, 1963. 

KARL WEISS: www.drengfurt.de 

Projekt i realizacja: 

Studio Kolor Edward Świrkowicz 

ul. Krzywa 2, 11-600 Węgorzewo 

tel./fax: 87 427 29 27 

www.studiokolor.pl 

Druk: 

www.drukarniaonline.pl 

ISBN: 978-83-911000-0-4

Szanowni Państwo! 

Z wielką przyjemnością prezentuję Informator o gminie Srokowo. 

Malowniczość i urok mazurskiego krajobrazu, gościnność 

i otwartość mieszkańców to największy atut naszej gminy. 

Czyste lasy zapraszają do grzybobrania, nieskażone jeziora 

do kąpieli a piękne krajobrazy zachęcają do wycieczek 

i aktywnego wypoczynku. 

Serdecznie zapraszam do odwiedzenia naszej gminy. 

Mamy wiele do zaoferowania i jesteśmy otwarci 

na wszelkie propozycje. 

Życzę wielu przygód i niezapomnianych wrażeń 

podczas pobytu u nas. 

Wójt Gminy 

Franciszek ANDRUSZKIEWICZ 

„Srokowo swą naturą słynie, 

czysty Omet tutaj płynie, 

ptaki lęgowiska mają, 

ssaki też tutaj mieszkają, 

zwierząt mamy tu bez liku, 

więc przybywaj PODRÓŻNIKU”.

SPIS TREŚCI 

Ukształtowanie geograficzne i przyrodnicze 5 

Zabytki architektury i atrakcje turystyczne gminy 13 

Edukacja przyrodnicza 21 

Najwazniejsze inwestycje i przedsięwzięcia 25 

Sukcesy i osiągnięcia gminy Srokowo 31 

Kultura i sport 33 

Imprezy cykliczne odbywające się w gminie Srokowo 37 

Historie miejscowości 39 

Organizacje pozarządowe 61

I 

UKSZTAŁTOWANIE 

GEOGRAFICZNE I PRZYRODNICZE 

Kraina Wielkich Jezior Mazurskich to 

region położony w północno-wschodniej 

części Polski. Największą atrakcję turystyczną 

dla odwiedzających stanowią 

jeziora i nieskażona przemysłem i cywilizacją 

przyroda, co stwarza idealne warunki 

do odpoczynku w ciszy i spokoju 

oraz w bezpośrednim kontakcie z naturą. 

Gmina Srokowo jest rolniczą gminą 

wiejską, położoną w powiecie kętrzyńskim 

w północnej części województwa 

warmińsko-mazurskiego. Od zachodu 

graniczy z gminą Barciany, od południa 

z gminą Kętrzyn, a od wschodu 

z gminą Węgorzewo. Gmina położona 

jest w bezpośredniej bliskości granicy 

z Rosją, co stwarza dodatkowe perspektywy 

oraz powinno stanowić zachętę 

dla potencjalnych inwestorów 

z innych rejonów Polski oraz zagranicy. 

Największym atutem gminy Srokowo 

jest ciekawe położenie geograficzne 

– liczne i czyste jeziora, rezerwaty 

przyrody i lasy. Piękne ukształtowanie 

terenu, sprawia, że gmina jako jeden 

z głównych kierunków rozwoju zakłada 

turystykę. Już dziś sieć dobrze zaopatrzonych 

sklepów stanowi zaopatrzenie 

dla odpoczywających nad pobliskimi 

jeziorami gości. Noclegi oferują gospodarstwa 

rolne w ramach agroturystyki. 

Srokowo z lotu ptaka 

>

6 

Borowik > 

Czyste lasy zapraszają do grzybobrania 

i spacerów, a nieskażone jeziora 

– do kąpieli i uprawiania sportów wodnych. 

Amatorzy myślistwa znajdą w lasach 

Srokowa liczną zwierzynę i opiekę 

w miejscowym kole łowieckim. Profesjonalna 

baza turystyczna i hotelowa 

w pobliskich: Kętrzynie, Węgorzewie 

i Giżycku jest ofertą dla tych, którzy 

przedkładają wygodę nad uroki życia 

pod gołym niebem. 

Powierzchnia gminy wynosi 194,63 km². 

W skład gminy Srokowo wchodzi obecnie 

51 miejscowości w tym 6 niezamieszkałych. 

Ludność gminy na dzień 

30.06.2012 r. to 4203 mieszkańców. 

Gęstość zaludnienia 22 osób/km². 

Srokowo to gmina atrakcyjna turystycznie. 

Wynika to z ukształtowania środowiska 

przyrodniczego, dużego udziału 

lasów oraz bliskości dużych jezior mazurskich. 

Malownicze tereny umożliwiają 

wędrówki piesze i rowerowe, lasy 

zachęcają do zbierania runa leśnego, 

zaś istniejące jeziora do wędkowania. 

W ujęciu geograficznym część północno-zachodnia 

gminy Srokowo leży 

w Pasie Pobrzeży Bałtyckich, na obszarze 

Niziny Sępopolskiej, a część południowo 

-wschodnia położona jest w Pasie Pobrzeży 

Bałtyckich, na obszarze Pojezierza 

Mazurskiego, w obrębie Krainy Wielkich 

Jezior Mazurskich. Ukształtowanie terenu 

jest charakterystyczne dla obszarów 

polodowcowych. Na obszarze gminy 

przeważa krajobraz równinny z falistymi 

i pagórkowatymi powierzchniami wysoczyzn 

morenowych (moreny dennej). 

W krajobraz wpisują się także oczka 

wodne oraz nieduże jeziorka wypełniające 

zagłębienia wytopiskowe. Na terenie 

gminy znajdują się trzy jeziora, a mianowicie: 

Silec (119,6 ha), Siniec Wielki 

(Długie - 30,6 ha) i Siniec Mały (Okrągłe - 

11,1 ha). Udział wód powierzchniowych 

w ogólnej powierzchni gminy Srokowo 

wynosi 1,45% co umiejscawia gminę 

w grupie gmin o niskim udziale wód 

powierzchniowych.Do głównej sieci hydrograficznej 

gminy należą cieki: Omet, 

Liwna, Białka i Oświnka. 

Jez. Długie >

7 

Młode liski 

> 

Śródpolne wierzby > 

Ogólna powierzchnia gruntów w gminie 

Srokowo wynosi 19463 ha. Użytki rolne 

wynoszą 12127 ha, w tym: Grunty orne 

8221 ha, sady 13 ha, łąki 1583 ha, pastwiska 

trwałe 2310 ha. Lasy i grunty 

leśne 5121 ha, pozostałe grunty typu 

zabudowania, podwórza, drogi, wody 

i inne grunty oraz nieużytki 2215 ha. 

Według podziału kraju na regiony 

klimatyczne gmina Srokowo należy 

do regionu pojeziernego i najzimniejszej 

części Polski. Krótki okres wegetacyjny 

i wypasu zwierząt na pastwiskach 

rzutuje w dużej mierze na efekty 

ekonomiczne gospodarowania. 

Lasy w gminie Srokowo należą do Mazursko-Podlaskiej 

Krainy Przyrodniczo- 

Leśnej. Prawie w całości znajdują się 

one w zarządzaniu Nadleśnictwa Srokowo, 

nieznaczna tylko część znajduje się 

we władaniu Nadleśnictwa Borki. 

Lasy zlokalizowane są głównie w północnej 

i południowo-wschodniej części 

gminy. Wysoka wilgotność powietrza, 

jaką charakteryzuje się gmina Srokowo 

(81-85%) oraz wysoka wilgotność 

i żyzność siedlisk, spowodowały wytworzenie 

się określonych naturalnych 

krajobrazów roślinnych, charakteryzujących 

się głównie lasami dębowymi 

i olchowymi oraz mieszanymi. W lasach 

tych występuje zwierzyna łowna reprezentowana 

przez łosie, daniele, jelenie, 

sarny, dziki, lisy, jenoty i zające. Lasy 

srokowskie skupiają również duże ilości 

bobrów. Na obszarze gminy licznie 

występują również ptaki, głównie takie 

gatunki jak: bocian biały, mewa, kormoran 

czarny, myszołów zwyczajny, perkoz, 

łabędź niemy oraz żuraw. Najbardziej 

atrakcyjne turystycznie są lasy położone 

< Przepiórka polna 

Pozytywnym aspektem jest fakt zwiększania 

powierzchni lasów w gminie 

w porównaniu do lat ubiegłych.

8 

między Wilczynami a wschodnią granicą 

gminy. Znajdują się one 6 km na północ 

od Srokowa w kierunku wsi Bajory, 

na terenie leśnictwa Jezioro. 

Potwierdzeniem wyjątkowych walorów 

krajobrazowych i przyrodniczych predestynujących 

gminę Srokowo do rozwoju 

turystki jest fakt występowania znacznych 

obszarów prawnie chronionych. 

Zajmują one 45,1% powierzchni gminy. 

Rezerwat Kałeckie Błota 

< Bóbr europejski 

Na obszary prawnie chronione 

w gminie składają się rezerwaty przyrody, 

obejmujące teren o powierzchni 

402,8 ha, obszary chronionego krajobrazu 

o powierzchni 8356,9 ha oraz liczne 

pomniki przyrody. 

Na terenie gminy Srokowo znajdują się 

cztery rezerwaty przyrody. 

Rezerwat Bajory – usytuowany ok. 

11 km na północ od Srokowa, utworzony 

w 1988 r. jako rezerwat faunistyczny 

o powierzchni 216,37 ha, zamieszkiwany 

przez bobry sprowadzone po drugiej 

wojnie światowej, oraz wydry, orły 

krzykacze, czarne bociany i inne rzadkie 

gatunki ptactwa. W skład rezerwatu 

wchodzą wtórnie zabagnione łąki i lasy 

oraz odcinek Kanału Mazurskiego. 

Rezerwat Kałeckie Błota – rezerwat 

o powierzchni 186,48 ha, położony 

ok. 12 km na północ od Srokowa, 

utworzony w 1988 r. w celu ochrony 

biotopów lęgowych różnych gatunków 

zwierząt wodnych i błotnych, głównie 

ptactwa i bobrów. Na całym obszarze 

rezerwatu, wśród zbiorowisk zarośli 

wierzbowych, olszy czarnej i brzozy brodawkowatej 

stwierdzono występowanie 

ok. 90 gatunków ptaków, m.in. słowika 

szarego, podróżniczka, strumieniówki, 

rokitniczki, łozówki, kszyka, żurawia, 

samotnika, zimorodka. 

> 

Rezerwat Kałeckie Błota 

>

9 

Jez. Oświn w Rezerwacie Siedmiu Wysp 

> 

< Rezerwat Siedmiu Wysp 

Rezerwat Siedmiu Wysp – Obszar 

Jezioro Oświn i okolice jest ostoją 

ptasią o randze europejskiej, gdzie występuje 

co najmniej 28 gatunków ptaków 

z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej 

oraz 7 gatunków z Polskiej Czerwonej 

Księgi. W okresie lęgowym Jezioro 

Oświn i okolice charakteryzuje wyjątkowo 

wysokie zagęszczenie zielonki (powyżej 

2%) oraz fakt, że obszar zasiedla 

co najmniej 1% populacji krajowej dzięcioła 

białogrzbietego. Na terenie gminy 

Srokowo położony jest jedynie niewielki 

fragment tego obszaru, zajmujący pas 

wzdłuż wschodniej granicy gminy. 

Jest to rezerwat faunistyczny utworzony 

w 1956 r. w celu ochrony naturalnego 

środowiska gnieżdżenia się licznych gatunków 

ptactwa wodno-błotnego oraz 

szaty roślinnej. Występują tu m.in.: perkoz 

dwuczuby, zausznik, bąk, gęgawa, 

krakwa, cyraneczka, płaskonos, kania 

czarna, błotniak stawowy, orlik krzykliwy, 

orzeł bielik, derkacz i wąsatka, 

gęś białoczelna, gęś zbożowa, żuraw. 

Rezerwat ma rangę międzynarodową 

– jest wpisany na listę Międzynarodowej 

Konwencji RAMSAR oraz Natura 

2000. Całkowita powierzchnia rezerwatu 

wynosi 1618,34 ha. 

Orzeł Bielik 

>

10 

Jez. Rydzówka 

< 

Rezerwat Półwysep i Wyspy 

na Jeziorze Rydzewskim – położony 

na granicy gmin Srokowo i Węgorzewo 

rezerwat o powierzchni 26 ha został 

utworzony w 1957 r. w celu ochrony 

miejsc lęgowych ptactwa wodno-błotnego 

oraz miejsc odpoczynku ptaków 

przelotnych. Na wyspach Wielki Ostrów 

i Mała Kępa gniazdują kormorany i czaple 

siwe, mieszka wydra, a nad jeziorem 

można zaobserwować bielika, rybołowa, 

orlika krzykliwego, kanię czarną i błotniaka 

stawowego. Jezioro o powierzchni 

501 ha, maksymalna głębokość 17 m, 

jezioro jest rezerwatem ornitologicznym. 

Rezerwat obejmuje półwysep i wyspy 

położone na jeziorze Rydzówka. 

Na terenie gminy wyznaczono dwa obszary 

chronionego krajobrazu. mianowicie 

Bagna Mażańskie zlokalizowane 

w południowej części gminy oraz Jezioro 

Oświn obejmujący obszar północnej 

części gminy Srokowo. 

Oprócz wyżej wymienionych form ochrony 

przyrody, na terenie gminy Srokowo 

występują obszary Europejskiej Sieci 

Ekologicznej Natura 2000, która jest systemem 

ochrony zagrożonych składników 

różnorodności biologicznej kontynentu 

europejskiego. Występuje też wiele roślin 

objętych ochroną gatunkową. Dotychczas 

zinwentaryzowano około 23 gatunków 

roślin naczyniowych objętych 

ochroną ścisłą i 10 gatunków objętych 

ochroną częściową. Zaobserwowano aż 

16 gatunków porostów, które świadczą 

o wysokiej czystości powietrza. 

Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest 

zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem 

siedlisk przyrodniczych oraz 

gatunków roślin i zwierząt w skali Europy 

oraz typowych, jeszcze powszechnie 

występujących siedlisk przyrodniczych. 

Obszary należące do sieci Natura 2000 

położone na terenie gminy Srokowo 

znajdują się w granicach Ostoi Warmińskiej 

oraz w niewielkim stopniu obszaru 

Jezioro Oświn i okolic. 

< Lilia złotogłów

11 

Remiza śródpolna 

> 

Ostoja warmińska jest przede wszystkim 

terenem ochrony bociana białego, który 

osiąga tu największą liczebność i największe 

zagęszczenie w kraju. 

Na obszarze ostoi występują aż 93 

gatunki ptaków waloryzujące obszary 

Natura 2000. 

Przez gminę przebiega część Warmińsko- 

Mazurskiego Szlaku Bocianiego (miejscowościach 

Brzeźnica, Bajory Wielkie 

i Małe, Wilczycy i Długopole). 

Na naszym terenie odnotowano ponad 

sto pomników przyrody, w tym najstarszy 

i największy - „Dąb Adam”. 

Stosunkowo wysoki udział terenów 

prawnie chronionych w gminie Srokowo, 

stwarza pewną barierę w swobodnym 

rozwoju gospodarczym. Wynika to 

przede wszystkim z prawnie usankcjonowanego, 

podwyższonego reżimu gospodarowania. 

Status obszarów prawnie 

chronionych inspiruje do proekologicznego 

kierunku rozwoju gminy. 

< Dąb Adam 

Bocian biały 

II 

ZABYTKI ARCHITEKTURY 

I ATRAKCJE TURYSTYCZNE GMINY 

Gmina leży na terenach dawnych plemion 

pruskich Bartów. Pozostałości 

po grodziskach pruskich, pochodzących 

z pierwszego tysiąclecia naszej ery, znajdują 

się w miejscowościach: Wilczyny, 

Jegławki i Bajory. 

Na uwagę zasługują zabytki, pomniki 

przyrody i rezerwaty, z których słynie 

Kraina Wielkich Jezior Mazurskich. 

Mimo, że w czasie II wojny światowej 

Srokowo zostało w 60% zniszczone 

udało się odrestaurować m.in.: 

Ratusz w Srokowie – stary ratusz 

wybudowany w latach 1608-1611 spłonął 

w 1657 r. podczas najazdu odziałów 

tatarskich na miasto. Barokowy ratusz 

wzniesiony został w latach 1772-1774. 

Drewniana wieżyczka zegarowa została 

odbudowana po 1818 r. W ratuszu 

urzędował burmistrz i rajcowie miejscy. 

W południowej części elewacji frontowej 

ratusza znajduje się kartusz 

z herbem elektora i z inskrypcją księcia 

Jana Zygmunta: „VGG Johan Sigismund 

M.V.C.F.Z. Brandeb P.Z.I.C.B.V. Herzog” 

co oznacza w tłumaczeniu „Z bożej łaski 

Jan Zygmunt Margrabia i elektor 

Brandenburgii i Pomorza”. 

Ratusz w Srokowie 

Zabytkowy kartusz 

> 

14 

Zabytkowe kamienice z XVIII i XIX w. > 

Trzy dęby posadzone przed ratuszem 

mają swoje historyczne zakorzenienie 

w XIX-wiecznej historii Niemiec. Otóż 

pierwszy został posadzony z okazji 

zjednoczenia Niemiec dnia 18 stycznia 

1871 r., drugi zwany Dębem Pokoju 

z okazji zakończenia w 1871 r. wojny 

francusko-pruskiej oraz trzeci w 1888 r. 

jako Dąb Cesarski. Do dzisiaj pozostały 

tylko dwa dęby. W rynku nie ocalały w 

zasadzie zabytkowe kamienice, z wyjątkiem 

tych pochodzących z XVIII i XIX w. 

Wcześniejsze budynki spłonęły w licznych 

pożarach oraz w roku 1945 r. Na 

narożnikach placu znajdowały się studnie, 

z których jedna została przykryta kamiennym 

kołem młyńskim, następna zaś 

wiąże się z historią z okresu najazdu oddziałów 

tatarskich w roku 1657 r., kiedy 

utopiono w niej miejscowego duchownego. 

Tuż obok ratusza znajduje się mały 

spichlerz, piętrowy, murowano-ryglowy 

budynek, pochodzący z II połowy XVIII 

w. Obecnie w ratuszu mieści się siedziba 

samorządu gminy tj. Urząd Gminy. 

Kościół Parafialny pod wezwaniem 

Św. Krzyża – gotycką świątynię wzniesiono 

po północno-zachodniej stronie 

w 1405 r. Jeden z ołtarzy pochodzi natomiast 

z 1409 r. Z XV w. pochodzi również 

zakrystia, wieże oraz dwa przedsionki 

– północny i południowy. Budynek był 

często poddawany restauracjom. Kościół 

jest świątynią jednonawową z wieżą 

od zachodu. W 1489 r. roku biskup 

warmiński Łukasz Watzenrode ustanowił 

tu wikariat. Ołtarz główny, którego 

ozdobą jest drewniana figurka Pięknej 

Madonny, jedna z najcenniejszych zabytków 

srokowskiego kościoła, został wykonany 

w 1824 roku. Organy pochodzą 

z 1769 roku. Po II wojnie Kościół jest 

siedzibą parafii rzymsko-katolickiej. Proboszczem 

od 26.02.1986 jest ks. Prałat 

Kazimierz Sawostianik. 

Kościół Parafialny pw. Św. Krzyża > 

Ołtarz boczny 

>

15 

Kościół Ewangelicko-Augsburski w Srokowie > 

Kościół Ewangelicko-Augsburski 

w Srokowie – eklektyczny, wybudowany 

został w 1937 roku z głazów granitowych 

i cegły. Jest to świątynia jednonawowa 

z wieżą dzwonną od zachodu 

opierająca się na wzorze architektury 

romańskiej. W pobliżu budynku zlokalizowany 

jest cmentarz katolicki, obecnie 

zamknięty. Przed II wojną kaplica służyła 

katolikom. Obecnie świątynia jest kościołem 

należącym do Parafii Ewangelicko-Augsburskiej 

w Kętrzynie. Kościół 

jest usytuowany na wyjeździe ze Srokowa 

w stronę Barcian. 

Solanka – majątek szlachecki. Fundamenty 

dworu pochodzą z okresu Zakonu. 

Wyremontowany w 1911 r. 

Drewniana wieża z XVII w. 

w Kosakowie – w wieży umieszczony 

jest dzwon z którym wiąże się legenda. 

Podobno był to cudowny wędrujący 

dzwon. Po spaleniu przez Tatarów 

w 1657 r. całej wisi, odbudowano tylko 

dzwonnicę kościelną. Gdy postanowiono 

przenieść dzwon do kościoła farnego do 

Srokowa, po przenosinach w cudowny 

sposób wrócił do Kosakowa, a budowniczy 

wieży zginął tragiczną śmiercią. 

Majątek szlachecki w Solance > 

Dwór w Skandławkach 

Dwór w Skandławkach – dawne dobra 

rycerskie o powierzchni 506 ha. Wart 

zobaczenia jest pałac przebudowany 

w 1844 r. w stylu klasycystycznym. 

Wokół pałacu rozciąga się park. 

Drewniana wieża z XVII w. w Kosakowie 

> 

Pałac w Brzeźnicy > 

< Zabudowania przy pałacu 

16 

Pałac w Brzeźnicy został wzniesiony 

w I poł. XIX w., zniszczony w 1914 r. 

przez artylerię rosyjską, a po wojnie 

odbudowany prawdopodobnie w pierwotnej 

postaci. Budynek, w zasadzie 

parterowy, powstał na rzucie prostokąta, 

zaopatrzony został w dwukondygnacyjny 

ryzalit ze szczytem uskokowym 

w osi elewacji frontowej i ogrodowej. 

W elewacji frontowej umieszczono 

na szerokości ryzalitu czterokolumnowy, 

przeszklony ganek podtrzymujący ozdobna 

balustradę. Przy południowej bocznej 

elewacji znajduje się przybudówka 

– prawdopodobnie dawna oranżeria 

i duża weranda ogrodowa. Przy północnej 

bocznej elewacji znajduje się oficyna. 

Wieża Bismarcka - 30.07.1898 r. umiera 

„Żelazny Kanclerz” Otto Bismarck. 

Po jego śmierci społeczeństwo pruskie 

chcąc uczcić pamięć kanclerza buduje 

kolumny, wieże widokowe. Społeczeństwo 

ówczesnego Dregngfurtu i okolicznych 

wsi postanowiło uczcić jego 

pamięć poprzez budowę na Diablej Górze 

wieży widokowej. Wpłaty pieniężne, 

dary rzeczowe oraz materiał budowlany 

w postaci kamieni, żwiru dostarczali 

okoliczni właściciele majątków i gospodarstw. 

Tysiąc cegieł ofiarował hrabia 

Friedrich zu Eulenburg z Promy. Wieżę 

wybudowała firma Mamina Modrickera 

z Kętrzyna. Budowę uroczyście zakończono 

we wrześniu 1902 r. Wieża była 

zakończona platformą widokową i można 

było z niej podziwiać wspaniałe widoki 

na jez. Rydzówkę, Mamry, Sztynort 

i okoliczne miejscowości. W 1914 r. podczas 

walk wieża nie została uszkodzona, 

jedynie drzwi wejściowe zostały zniszczone 

wybuchem granatu. Przez długie 

lata w dniu 1 kwietnia odbywały się tu 

uroczystości w dzień urodzin Bismarcka. 

W pobliżu wieży można zobaczyć resztki 

pomnika wystawionego przez mieszkańców 

Srokowa w 1924 r. ku czci żołnierzy 

37 DP Na pomniku była umieszczona 

żelazna tablica z napisem: „8.09.1914 

37 DP przepędziła z tej góry Rosjan 

i wyzwoliła nasze miasto. We wdzięcznej 

pamięci miasto Drengfurt.” 

Wieża Bismarcka 

>

17 

Widok na Jegławki > 

Pałac w Jegławkach 

Jegławki – znajduje się tu piękny pałac 

z XV w. Zniszczony podczas najazdu Tatarów 

w XVII w. został odbudowany w połowie 

XIX w. w stylu włoskiego gotyku. 

Wokół pałacu znajduje się wielki park, 

a w nim pomnik upamiętniający poległych 

w wojnie z 1914 r. W Jegławkach 

urodził się w 1934 r. wybitny pisarz niemiecki 

Arno Surminski, który w swoich 

powieściach często nawiązuje do miejsca 

swego urodzenia i dzieciństwa. 

Niebywałą atrakcją jest Kanał Mazurski. 

Według projektu budowy kanału, 

opracowanego w 1849 roku. Celem 

budowy było połączenie Wilekich Jezior 

Mazurskich z rzeką Pregołą w celu 

uzyskania drogi wodnej do Bałtyku 

oraz wykorzystania energii wodnej do 

poruszania siłowni wodnych i osuszania 

około 17 tys. hektarów łąk. Kanał 

miał jednak przede wszystkim spełniać 

funkcję transportową – eksport drewna, 

zboża, torfu, granitu i żwiru oraz import 

węgla i produktów przemysłowych. 

Rozpoczęte w 1911 roku prace przy budowie 

kanału, zostały jednak przerwane 

w 1914 roku, z powodu wybuchu I wojny 

światowej. Wybudowano wtedy śluzy: 

na Krutyni i Sapinie. Budowa wznowiona 

została w 1934 r., kiedy to Hitler doszedł 

do władzy, trwała w latach 1940-1942. 

Kanał, poza śluzami, był prawie gotowy. 

< Kanał Mazurski 

18 

Śluza Leśniewo Górne > 

Na skutek wybuchu II wojny światowej 

prace zostały ostatecznie przerwane 

w 1940 r. Kanał projektowany do przepływu 

statków o wyporności 240 ton, 

przebiega w sztucznych wykopach 

lub specjalnych nasypach ziemnych. 

Do uruchomienia kanału zabrakło prac 

wykończeniowych przy kilku śluzach. 

Długość Kanału Mazurskiego wynosi 

51,5 km, z czego w Polsce biegnie odcinek 

20 kilometrowy. Całkowity spadek 

poziomu wody wynosi 111 metrów, 

średnio około 2 m/1 km. Na kanale wybudowano 

10 śluz, w tym 5 w Polsce, 

każda o długości 45 metrów i szerokości 

7,5 m. Ogólne koszty budowy Kanału Mazurskiego 

o długości ok. 51,5 km wynosiły 

800 tyś. marek na 1 km bieżący. Kanał 

poprowadzony został w specjalnych 

nasypach lub sztucznych wykopach, 

za wyjątkiem 3-km odcinka będącego 

jeziorem Rydzówka. Ciekawostką jest 

fakt, że wszystkie urządzenia śluzy miały 

ręczny napęd. Dziś Kanał Mazurski jest 

miejscem chętnie i licznie odwiedzanym 

przez turystów i wędkarzy, którzy właśnie 

tu poszukują swoich największych 

zdobyczy. Otoczenie Kanału Mazurskiego 

jest bogate we florę i faunę, co stanowi 

dodatkowy atut dla zwiedzających. 

W Brzeźnicy znajduje się najdalej wysunięty 

na północ most na polskim odcinku 

Kanału Mazurskiego. Za nim, pół kilometra 

na północ, kanał przecina granicę 

z Rosją. Kanał Mazurski jest jedną z niedokończonych, 

unikalnych budowli z oryginalnymi 

rozwiązaniami technicznymi, 

wspaniale wkomponowany w środowisko 

naturalne. Warto obejrzeć śluzę znajdujące 

się w Leśniewie (30% zaawansowania 

budowy, komora o glebokości 

21 m, szerokości 7,5 m, dlugości 46 m, 

spad 17,2 m. W niewielkiej odległości 

znajduje się następna śluza o mniejszym 

zaawansowaniu budowy (15%). Obie śluzy 

miały pokonać różnice poziomu wód 

jeziora Mamry i Rydzówka, czyli okolo 

34 metrów. Pomiędzy tymi śluzami jest 

900 metrowy zarośnięty odcinek kanału, 

który stanowi świetną trasę spacerową. 

Obecnie śluza w Leśniewie wykorzystywana 

jest do ekstremalnej rozrywki. 

W okresie letnim można tutaj pokonać 

park linowy czy kołyszące się kładki.

19 

Stary cmentarz w Brzeźnicy 

< 

Głaz narzutowy w leśnictwie Jezioro 

< 

Cmentarze 

Na terenie gminy Srokowo znajdują się 

ogółem 72 cmentarze (prawie wszystkie 

ewangelickie), w tym 9 pojedynczych 

mogił wojennych z 1914 r., 3 cmentarze 

wojenne, 5 cmentarzy rodowych i kilka 

niewielkich cmentarzy rodzinnych. Pozostałe 

to cmentarze wiejskie i komunalne. 

Cmentarze te położone są w 42 miejscowościach 

gminy Srokowo min. 

w Bajorach, Brzeźnicy, Chojnicy, Kałkach, 

Łęknicy, Jankowicach, Jegławkach, Kosakowie, 

Lesieńcu, Leśniewie, Leśnym 

Rowie, Kaczorach, Osikowie, Sińcu, 

Srokowie, Marszałkach, Wilczynach. 

Błękitny Kamień (Siny Kamień) 

Około 7 km od Srokowa, obok wsi Siniec. 

W lesie obok jeziora Siniec ukryty 

jest granitowy blok skalny o niebieskim 

zabarwieniu, od którego nazwę wzięła 

wieś i jezioro (siny - niebieski). Niedaleko 

wsi znajduje się małe wzniesienie, 

na którym w dawnych czasach stał 

zamek rycerski. Podczas nieobecności 

ówczesnego władcy zamku, budowla 

wpadła w ręce wrogów, którzy zrabowali 

co mogli, a resztę spalili. Legenda 

głosi, iż podczas księżycowych nocy 

zamordowana żona właściciela zamku 

snuje się po pobliskim cmentarzysku. 

Typ skały: granitognejs; wymiary: wysokość 

– 1,6 m, obwód – 18,0 m. Głaz 

leży przy drodze leśnej, przy wschodnim 

krańcu Jeziora Sinego. 

Głaz narzutowy w leśnictwie Jezioro 

Głaz leży blisko granicy z Rosją. Przez 

leśników głaz zwany jest „kamieniem 

postrzelanym”. Głaz był łupany, a jego 

fragmenty porozrzucane są po lesie. 

Typ skały: granitognejs ciemnoróżowy; 

wysokość – 0,6 m, obwód – 9,0 m. 

Błękitny Kamień >

20 

Droga na Diablą Górę 

< 

Diabla Góra 

Najwyższe wzniesienie w gminie 

(157 m.n.p.m.). Od najdawniejszych 

czasów wzgórza służyły do zakładania 

grobów kurhanowych. Na Diablej Górze 

w drugiej połowie XIX wieku badania 

archeologiczne potwierdziły istnienie 

takiego stanowiska. Znaleziono 64 groby 

ciałopalne, w tym 62 z popielnicami, 

wyposażone w przedmioty z żelaza, 

brązu, ozdoby. Diabla Góra jako punkt 

strategiczny aż do II wojny światowej 

była świadkiem wielu wydarzeń 

historycznych. Na skutek trwającej 

od 1806 r. wojny francusko-pruskiej, 

przemarszów wojsk pruskich, rosyjskich 

i francuskich. 8 września 1914 r. 

odbyła się tu bitwa artyleryjska z Rosjanami 

o Srokowo i Diablą Górę, która 

zakończyła się zdobyciem Srokowa 

i Diablej Góry przez 37 DP obserwacyjno-meldunkowej 

obrony przeciwlotniczej, 

która wchodziła w skład systemu 

obrony przeciwlotniczej kwatery Hitlera. 

W czasie II wojny światowej 1941- 

1945 na Diablej Górze znajdowało się 

stanowisko posterunku. 

Pomnik 37 Dywizji Piechoty 

>

III 

EDUKACJA 

PRZYRODNICZA 

Leśnicy z Nadleśnictwa Srokowo starają 

się udostępnić lasy w taki sposób, aby 

turyści dowiedzieli się czegoś więcej 

zarówno o samym lesie, jak i o pracy 

leśników. W tym celu, powstała ścieżka 

dydaktyczna „Wyskok” a następnie 

„Leśna Szkoła”. Ogród dendrologiczny 

„Leśna Szkoła”, obok siedziby Nadleśnictwa 

Srokowo, powstał z myślą 

o szerzeniu edukacji ekologicznej społeczeństwa. 

Ogród dendrologiczny zajmuje 

powierzchnię 0,90 ha. Na terenie 

obiektu znajduje się ok. 300 m żwirowej 

alejki o nieregularnym przebiegu, która 

umożliwia dogodne zwiedzanie obiektu. 

Ogród dendrologiczny jest urządzony 

w taki sposób, aby pokazać zróżnicowanie 

siedlisk leśnych, składów gatunkowych 

oraz procesy zachodzące 

w lesie. W „Leśnej szkole” młodzież i dzieci 

mogą poznać wszystkie gatunki drzew, 

występujące w naszych lasach. W celu 

urozmaicenia i zwiększenia walorów 

estetycznych wolne powierzchnie obsadzono 

gatunkami egzotycznymi i ogrodowymi, 

które znakomicie komponują się z 

resztą ogrodu. W ogrodzie ponadto znajduje 

się Dąb Papieski wyhodowany z nasion 

poświęconych przez Jana Pawła II, 

wraz z tablicą pamiątkową. 

Dąb Papieski 

>

22 

„Leśna Szkoła” - Ogród Dendrologiczny > 

Ścieżka dydaktyczna „Wyskok” 

> 

Ogród dendrologiczny - działalność bobrowa 

< 

Niewątpliwie zarówno ścieżki jak i ogród 

stanowią doskonałe uzupełnienie zajęć 

przyrodniczych prowadzonych w szkołach. 

Ogród dendrologiczny cieszy się 

dużym zainteresowaniem lokalnej społeczności 

oraz turystów, powiększając 

walory turystyczne gminy Srokowo. 

Na terenie Nadleśnictwa Srokowo wyznaczone 

są trzy trasy rowerowe obejmujące 

około 55 km. Przebiegają one 

przez ciekawe miejsca przyrodnicze, 

kulturowe i historyczne. 

W roku 1997, powstała ścieżka 

dydaktyczna „Wyskok” o długości 

13 km. Podzielono ją na 10 przystanków, 

które wyposażono w tablice edukacyjne 

zawierające wiele ciekawostek 

o lesie, roślinach i zwierzętach. Ścieżka 

zaczyna się na parkingu, w okolicach 

Osikowa. Podążając nią w kierunku 

północnym, można poznać historię 

powstania Kanału Mazurskiego, walory 

krajobrazowe rezerwatu „Siedem 

wysp”, zobaczyć największy na naszym 

terenie dąb „ADAM” – pomnik przyrody 

i żeremia bobrowe. 

Trasy rowerowe powstały z myślą 

o poszerzeniu świadomości przyrodniczej, 

historycznej i kulturowej społeczeństwa. 

Wyznaczając trasy rowerowe 

Nadleśnictwo zachęca społeczeństwo 

do spędzania w sposób aktywny wolnego 

czasu na łonie przyrody. Każda 

ścieżka rowerowa jest oznaczona trwale 

w terenie za pomocą drogowskazów 

umieszczonych na jej przebiegu. Wyznaczone 

zostały: Trasa I Zielona, Trasa 

II Niebieska i Trasa Czerwona.

23 

Kompleks leśny przy trasie rowerowej 

< 

Wieżyczka widokowa przy trasie rowerowej 

TRASA I ZIELONA 

- biegnie w całości przez kompleks leśny 

i kawałkiem drogi asfaltowej. Najkrótsza 

z proponowanych tras rowerowych 

wynosząca 8,80 km. 

TRASA II NIEBIESKA 

(Trasa rowerowa o długości 12,02 km). 

Trasa przebiega przez leśnictwo 

Jezioro i Wilcze. 

TRASA CZERWONA 

Najdłuższa ścieżka rowerowa o długości 

32,42 km. Trasa przebiega przez 

leśnictwa Jezioro, Wilcze, Łączki. Na 

trasie można zobaczyć min. żeremia 

bobrów europejskich, znajduje się tu też 

platforma widokowa z której można 

zobaczyć panoramę jeziora Oświn 

oraz podziwiać piękno przyrody. Miejsce 

postoju wyposażone jest w wiatę 

oraz tablicę informacyjną o obszarach 

Natura 2000 znajdujących się w pobliżu. 

Po drodze .znajduje się cmentarz 

rodowy rodziny Totenhoefer – byłych 

właścicieli majątków Brzeźnica i Kałki. 

Trasa prowadzi również fragmentem 

nieczynnej kolejki wąskotorowej łączącej 

niegdyś Węgorzewo z Kętrzynem. 

Na tej trasie można również zwiedzić 

majątek dworski w Skandławkach oraz 

pałac w Jegławkach. Przebieg ścieżek 

przedstawia mapa dostępna pod 

adresem: http://www.zielonalekcja.pl/ 

index.php?mod=sciezka&id=4995 

Parking przy trasie rowerowej > 

Cmentarz rodowy rodziny Totenhoefer 

> 

IV 

NAJWAZNIEJSZE INWESTYCJE 

I PRZEDSIĘWZIĘCIA 

Ciekawe położenie geograficzne, piękne 

ukształtowanie terenu i nieskażona przyroda 

to ważne atuty gminy Srokowo. 

Jednak to nie wszystko, czym możemy 

zachęcić do odwiedzin naszego malowniczego 

zakątka. Wśród mieszkańców 

gminy istnieje silna potrzeba rozwoju, 

o czym świadczą te zakończone i prowadzone 

inwestycje. Każda miejscowość 

posiada sieć wodociągową i telefoniczną, 

część z nich sieci: gazową i kanalizacyjną. 

Miejscowość Srokowo posiada 

gminną oczyszczalnię ścieków. Dzięki 

operatywności samorządu terytorialnego 

i silnego poczucia wspólnoty wśród 

mieszkańców, gmina Srokowo należy 

do najbardziej estetycznych, czystych 

i przyjaznych ludziom. W okresie minionych 

20 lat samorządu wykonanych 

zostało wiele zadań inwestycyjnych min. 

wybudowano 3 sale sportowe przy szkołach, 

zmodernizowane zostały wszystkie 

obiekty szkolne, wybudowano 101,6 km 

sieci wodociągowej (obecnie gmina 

jest zwodociągowana w 99,1%) oraz 

49,45 km sieci kanalizacyjnej (74,9% 

skanalizowania gminy). W Srokowie 

wybudowana została stacja redukcyjna 

gazu oraz sieć gazociągowa w Srokowie, 

do Kosakowa, Solanki i Jegławek o długości 

34 km. Zrewitalizowany został Plac 

Rynkowy w Srokowie. Gmina nie tylko 

zajmowała się budową i modernizacją 

dróg gminnych ale także współfinansowała 

modernizację dróg powiatowych 

położonych na obszarze naszej gminy. 

Ceremonia otwarcia „Orlika” 

>

26 

Rozgrywki na boisku kompleksu „Moje Boisko-Orlik 2012” > 

Nowe boisko sportowe 

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej 

skorzystaliśmy z możliwości pozyskania 

środków w celu dalszego rozwoju 

naszej gminy. Projekty zrealizowane 

w Gminie Srokowo, współfinansowane 

ze środków zewnętrznych: 

W 2009 roku realizowano projekt pt. 

„Wykonanie zespołu boisk sportowych 

w Srokowie w ramach budowy kompleksu 

Moje Boisko - Orlik 2012” oraz bieżni 

o nawierzchni syntetycznej. Koszt zadania 

1733 tys. zł. Dofinansowanie 

w ramach Programu Rozwoju Obszarów 

Wiejskich - Odnowa Wsi - 500 tyś. 

oraz środki z Ministerstwa Sportu i Turystyki, 

Urzędu Marszałkowskiego Województwa 

Warmińsko-Mazurskiego. 

W 2009 r. zrealizowano projekt polegający 

na „Zakupie średniego ratowniczogaśniczego 

samochodu dla Ochotniczej 

Straży Pożarnej w Srokowie”; dzięki 

funduszom pochodzącym z Europejskiego 

Funduszu Rozwoju Regionalnego 

w ramach RPO Warmia i Mazury na lata 

2007-2013. Całkowita wartość projektu: 

622 tys. zł. Wysokość dofinansowania 

ze środków EFRR: 497,5 tys. zł. 

Przeprowadzono budowę kanalizacji sanitarnej 

Szczeciniak - Chojnica -Solanka 

- Srokowo” koszt 1546 tys. zł, kwota 

dofinansowania 630095 zł. 

W 2011 r. zrealizowano budowę sieci 

kanalizacji sanitarnej w miejscowościach 

Kosakowo – Jegławki - Srokowo, 

Leśniewo - Kaczory oraz sieci wodno-kanalizacyjnej 

w miejscowości Leśniewo 

i Pieczarki w ramach Programu Rozwoju 

Obszarów Wiejskich, działanie Podstawowe 

usługi dla gospodarki i ludności 

wiejskiej. Koszt inwestycji 4481,6 tys. zł. 

Kwota pozyskana to ponad 2645 tys. zł. 

Wóz gaśniczy dla OSP Srokowo zakupiony w ramach projektu > 

27 

Gminna oczyszczalnia ścieków w Srokowie 

< 

W 2006 r. ramach Zintegrowanego 

Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 

2004-2006 zrealizowano 

projekt „Budowa gminnej oczyszczalni 

ścieków w Srokowie, gmina Srokowo”. 

Kwota dofinansowania 1 914 350 zł. 

W 2012 r. realizowano projekt o nazwie 

„Doposażenie placu zabaw przy osiedlu 

na ul. Lipowej i placu zabaw tzw. ogródka 

jordanowskiego” w ramach działania 

413 „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” 

objętego Programem Rozwoju Obszarów 

Wiejskich, poprzez LGD9 kwota 

dofinansowania 25 tys. zł. Koszt całkowity 

zadania 45,3 tys. zł. 

W 2012 r. w ramach Programu Rozwoju 

Obszarów Wiejskich, działanie 413 

Odnowa i rozwój wsi Oś Lider, miał 

miejsce długo oczekiwany „Remont elewacji 

i wymiana stolarki okiennej z remontem 

stolarki drzwiowej zewnętrznej 

zabytkowego Ratusza w miejscowości 

Srokowo”, koszt zadania 412,6 tys. zł, 

kwota dofinansowania 180 tys. zł. 

Ogródek Jordanowski 

< Remont elewacji zabytkowego Ratusza w Srokowie 

28 

Grupa Inka i przyjaciele - realizatorzy projektu „By ślad po nich nie zaginął” > 

W 2005 r. z okazji 600 - lecia lokowania 

Srokowa na prawach miejskich 

nieformalna grupa „Inka i Przyjaciele” 

realizowała projekt pt. „By ślad po nich 

nie zaginął...” sfinansowany ze środków 

Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności 

w ramach prowadzonego Programu 

„Równać Szanse – 2005. Projekt polegał 

na spisaniu losów mieszkańców, którzy 

po zakończeniu II wojny światowej osiedlili 

się na terenie gminy Srokowo oraz 

wydaniu wspomnień w postaci foldera z 

dołączonymi oryginalnymi zapisami wywiadów 

na płytach CD. Koszt 7 tys. zł. 

W 2005-2006 w Szkole Podstawowej 

w Solance realizowany był projekt pt. 

„Szkoła Marzeń”. Na realizację działań 

otrzymano dotację w kwocie ponad 

70 tys. zł, projekt polegał na doposażeniu 

szkoły w celu prowadzenia dodatkowych 

zajęć pozalekcyjnych dla dzieci. Projekt 

współfinansowany ze środków Unii Europejskiej 

w ramach EFS poprzez CEO. 

W 2006 r. realizowano projekt pt. „Janko 

Muzykant” – „Poznać i ocalić” sfinansowany 

przez Centrum Metodyczne Pomocy 

Psychologiczno - Pedagogicznej. 

Koszt 6 tys. zł. 

W 2008 r. Gimnazjum nr 1 w Srokowie 

realizowało projekt pt. „Młodzieżowy 

przewodnik florystyczny czyli czy znasz 

te rośliny” na kwotę 49 tys. zł, sfinansowany 

ze środków Europejskiego Funduszu 

Społecznego PO Kapitał Ludzki. 

W 2009 r. realizowano projekt finansowany 

ze środków Polsko-Amerykańskiej 

Fundacji Wolności, administrowany 

przez Polską Fundację Dzieci i Młodzieży 

„Poznajemy, uczymy się, utrwalamy”. 

Kwota dofinansowania – 7 tys. zł. 

Młodzieżowy Przewodnik Florystyczny 

> 

Szkoła podstawowa w Solance - realizator projektu „Szkoła Marzeń” 

>

Zajęcia w ramach Programu Integracji Społecznej 

< 

Młodzieżowy Przewodnik Entomologiczny 

W latach 2009-2011 Gmina Srokowo 

brała udział w realizacji Programu Integracji 

Społecznej w ramach Poakcesyjnego 

Programu Wsparcia Obszarów 

Wiejskich; na zadania w zakresie integracji 

społecznej Gmina otrzymała 

kwotę ponad 213 tys. zł. 

W ramach Priorytetu IX, Działania 

9.5. Oddolne inicjatywy edukacyjne 

na obszarach wiejskich realizowano 

projekt „Tajemniczy świat owadów” 

przez Srokowskie Stowarzyszenie „Sukces 

Każdego Dziecka”, kwota dofinansowania 

to 49980 zł. Realizacja w 2011 r. 

29 

W latach 2011-2012 miała miejsce 

realizacja projektu pt. „Indywidualizacja 

procesu nauczania i wychowania 

uczniów klas I-III - szansą na lepszy 

start” w ramach Programu Operacyjnego 

Kapitał Ludzki, działanie 9.1.2. Kwota 

dofinansowania: 90000 zł. Projekt 

polegał na wsparciu szkół gminnych 

w materiały dydaktyczne. 

W 2012 r. realizowany był w Gimnazjum 

w Srokowie projekt pn. „e-dukacj@ 

w Gimnazjum nr 1 w Srokowie – kompetencje 

nauczycieli do kształcenia”. 

Projekt dotyczył przeszkolenia nauczycieli 

do prowadzenia lekcji multimedialnych. 

Koszt: 84,5 tys. zł, dofinansowanie 

EFS POKL - 71,9 tys. zł. 

W 2012 r. realizowany był również projekt 

pt. „Świetlica – nasze miejsce” przez 

Sołectwo Solanka w ramach Programu 

Wspierania Aktywności Lokalnej „Razem 

Możemy Więcej” ze środków Fundacji 

Europejski Fundusz Rozwoju Wsi 

Polskiej; kwota wsparcia: 9,5 tys. zł. 

V 

SUKCESY I OSIĄGNIĘCIA 

GMINY SROKOWO 

Dyplom „Europejska Gmina. Europejskie Miasto 2009” 

W 2009 r. Gmina Srokowo została 

Laureatem rankingu „Europejska 

Gmina. Europejskie Miasto 2009”. 

Jest to ranking, który wskazuje, które 

samorządy w Polsce mogą poszczycić 

się największymi osiągnięciami 

w pozyskiwaniu środków unijnych. 

Ranking przygotowywany jest w oparciu 

o wartość przyznanej pomocy 

z UE, liczbę realizowanych projektów 

oraz liczbę mieszkańców. 

W 2010 r. za wybitne osiągnięcia 

w zakresie: „Odnawialne źródła energii 

- ochrona atmosfery”, „Ochrona wód 

i gospodarka wodna”, „Gospodarka 

odpadami i ochrona powierzchni Ziemi”, 

„Edukacja ekologiczna i ochrona 

przyrody” oraz „Inwestycje środowiskowe”. 

Gmina Srokowo została 

wyróżniona tytułem „Anioł Ekologii” 

za kompleksowe rozwiązywanie problemów 

ochrony wód i racjonalną gospodarkę 

wodną w kategorii „Ochrona wód 

i gospodarka wodna”. 

Wyróżnienie tytułem „Anioł Ekologii” 

> 

32 

Maskotka promocyjna gminy Srokowo - Bóbr 

Nagroda „Lider Edukacji” plebiscytu „Euro-Gmina 2008/2009” 

< 

W 2010 r. w Olsztynie odbyło się rozstrzygnięcie 

Plebiscytu „Euro-Gmina 

2008-2009 Województwa Warmińsko- 

Mazurskiego”. Gmina Srokowo otrzymała 

wówczas zaszczytne wyróżnienie. 

Maskotka promocyjna Gminy Srokowo 

- Bóbr, została wyróżniona w 2006 r. 

w Ogólnopolskim Konkursie na Turystyczną 

Pamiątkę z Regionu organizowanym 

przez Polską Izbę Turystyczną. 

W 2007 r. maskotka wzięła udział 

w Europejskich Targach Pamiątek, Prezentów 

i Wystroju Wnętrz EUROCAPA- 

DO w Brukseli gdzie została zwycięzcą 

konkursu na Turystyczną pamiątkę 

z Regionu w ramach Stoiska Ośrodka 

Polskiej Organizacji Turystycznej i Wydziału 

Promocji Handlu i Inwestycji przy 

Ambasadzie RP w Brukseli. Pomysłodawcą 

i wykonawcą maskotki jest Stowarzyszenie 

„Wiedza, Rozwój, Praca”. 

W 2010 r. srokowska firma Zakład Usług 

Leśnych „Drzewko” uzyskała II Nagrodę 

w Ogólnopolskim Konkursie „Sposób na 

Sukces” organizowanym przez Centrum 

Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. 

> 

Wręczanie nagrody w konkursie „Sposób na sukces” 

>

VI 

KULTURA I SPORT 

W Gminnym Ośrodku Kultury 

w Srokowie działają: Dom Kultury 

i Gminna Biblioteka Publiczna. 

Dom Kultury prowadzi stałe formy zajęć 

w różnych kategoriach wiekowych takie 

jak: koła taneczne, plastyczne, wokalne, 

nauki gry na instrumentach. Od 20 lat 

organizowane są Dni Srokowa podczas 

których gościliśmy wielu znanych artystów. 

Imprezy organizowane przez GOK 

zdobyły uznanie wśród społeczeństwa 

gminy i gości. 

Głównym celem pracy Gminnego Ośrodka 

Kultury jest zaspokajanie potrzeb 

kulturalnych społeczności lokalnej. 

Wielkim artystycznym wydarzeniem 

w życiu naszej Gminy były organizowane 

w latach 2001-2010 Międzynarodowe 

Plenery Malarskie. Podczas trwania 

plenerów gościliśmy artystów z niemal 

całej Europy i Chin. Po organizowanych 

plenerach pozostały bogate zbiory prac 

artystów które wystawiane są w galerii 

w GOK. Obrazy wypożyczane są 

na wystawy innym galeriom. 

Uczestnicy Międzynarodowych Plenerów Malarskich 

>

34 

Wystawa malarska z udziałem wybitnego malarza M. Falkiewicza > 

Gminna Biblioteka Publiczna 

Dom Kultury organizuje obecnie wystawy 

malarskie zapraszając znanych artystów 

malarzy do współpracy. Przy Domu 

Kultury funkcjonuje również izba etnograficzna 

zawierająca eksponaty przekazane 

głównie przez mieszkańców. 

Gminna Biblioteka Publiczna 

w Srokowie gromadzi i udostępnia zbiory 

ze wszystkich dziedzin wiedzy. Służy 

kształtowaniu kultury społeczeństwa, 

kształceniu ogólnemu i zawodowemu, 

wychowaniu i kulturalnej rozrywce 

społecznej. Zbiory biblioteczne liczą 

ponad 30 tys. woluminów. Ponadto biblioteka 

oferuje dostęp do internetu. 

Biblioteka oprócz typowej działalności 

organizuje spotkania autorskie cieszące 

się wielką popularnością wśród czytelników. 

Na spotkania zapraszani są 

aktorzy, literaci, podróżnicy oraz inni 

ciekawi ludzie. 

Centrum Kształcenia 

przy Gminnym Ośrodku Kultury 

w Srokowie (wioska internetowa) 

Centrum Kształcenia to pracownia komputerowa 

na 10 stanowisk, pełniąca rolę 

oświatowo - kulturalną, wyposażona 

w nowoczesny sprzęt komputerowy 

z dostępem do Internetu. Z usług Centrum 

Kształcenia może bezpłatnie korzystać 

każda osoba zamieszkująca 

zarówno teren naszej gminy jak też nasi 

goście. Powstanie pracowni było sfinansowane 

ze środków EFS. 

Działalność muzyczna w Gminnym 

Ośrodku Kultury w Srokowie obejmuje 

sekcje: wokalną i instrumentalną. 

Działają tu muzyczne dziecięce 

i młodzieżowe zespoły oraz chór 

Klubu Seniora „NIEZAPOMINAJKA”. 

Wioska internetowa 

> 

Klub Seniora „Niezapominajka” 

> 

35 

Zajęcia muzyczne 

< 

Odbywają się zajęcia gry na gitarze, 

mandolinie, keyboardzie. Zajęcia w pracowni 

plastycznej przeznaczone są nie 

tylko dla dzieci i młodzieży. Panie z koła 

rękodzielniczego nie próżnują, wykonują 

piękne ozdoby, dekoracje świąteczne 

a także kartki świąteczne. Wielkim zainteresowaniem 

u pań cieszy się Akademia 

Zgrabnej Sylwetki. Osoby starsze bardzo 

aktywnie działają w Klubie Seniora. 

Działający przy GOK Ludowy Zespół 

„Srokowiacy” powstał w 2005 roku. 

Zadebiutował na uroczystościach z okazji 

600-lecia lokowania Srokowa na prawach 

miejskich. W repertuarze zespołu 

dominują pieśni Warmii i Mazur. Chętnie 

sięga również po repertuar z innych regionów 

Polski, a także Ukrainy i Rosji. 

Czynnie uczestniczy w życiu kulturalnym 

gminy Srokowo. Zespół koncertuje również 

poza granicami gminy, województwa 

a także za granicą. 

Ludowy Zespół „Srokowiacy” 

Pracownia koła rękodzielniczego > 

>

Zespół taneczny „RzeczpospolitaBabska” > 

Piłkarska drużyna Seniorów 

36 

Przy Gminnym Ośrodku Kultury 

działa od 2009 r. zespół taneczny 

„RzeczpospolitaBabska”, który zrzesza 

w swoich kręgach kobiety z sercami 

przepełnionymi tańcem. W większości 

wsi sołeckich znajdują się świetlice 

wiejskie, które proponują różne formy 

aktywności, dając w ten sposób dzieciom 

i młodzieży możliwość rozwijania 

swych zainteresowań. 

Więcej o pracy GOK w Srokowie 

na stronie: http://www.goksrokowo.pl/ 

Sport i rekreacja w Gminie Srokowo 

jest stałym elementem życia lokalnej 

społeczności. Efektem wieloletnich 

działań lokalnego samorządu jest dzisiaj 

dobrze rozwinięta baza sportowa. 

Na terenie gminy mamy obecnie pięć 

dobrze wyposażonych sal gimnastycznych 

z czego trzy w Srokowie, stadion 

oraz kompleks boisk Orlik wraz z bieżnią. 

Dobrze rozbudowana infrastruktura 

daje możliwość uprawiania ulubionych 

dyscyplin sportowych. Udostępnione 

obiekty przyciągają coraz to większą 

ilość uczestników. Skutkuje to tym, 

że sekcje piłki nożnej, piłki siatkowej 

oraz tenisa stołowego reprezentują gminę 

w rozgrywkach na szczeblu powiatowym 

i wojewódzkim. Piłkarze drużyny 

seniorów systematycznie plasują się 

na pierwszych miejscach w tabeli rozgrywek 

rywalizując o pozycje dające 

awans do wyższej klasy rozgrywkowej. 

Bardzo dużą popularnością wśród mieszkańców 

cieszy się też piłka siatkowa 

i tenis stołowy. Te dyscypliny również 

uzyskują sukcesy w województwie 

w rozgrywkach LZS. Do dyspozycji 

mieszkańców jest też siłownia, można 

spotkać się przy bilardzie i szachach. Na 

bieżni Orlika można skorzystać również 

ze spacerów z kijkami- nordic walking. 

W części miejscowości gminnych 

dzięki funduszom sołeckim powstały 

place zabaw dla dzieci. Dają one dzieciom 

możliwość poznawania i stawiania 

pierwszych kroków w kierunku 

rekreacji i sportu. 

VII 

IMPREZY CYKLICZNE 

ODBYWAJĄCE SIĘ 

W GMINIE SROKOWO 

Międzygminny Przegląd Kolęd 

i Pastorałek – styczeń 

Dni Srokowa – lipiec 

Festiwal Kultury Ludowej 

Miast Partnerskich 

Powiatu Kętrzyńskiego – sierpień 

Otwarcie sezonu 

Kultury Ukraińskiej – sierpień 

Dożynki Gminne – wrzesień

VIII 

HISTORIE 

MIEJSCOWOŚCI 

SOŁECTWO BAJORY 

Liczba mieszkańców na dzień 30 czerwca 

2012 r. - 258 osób. Powierzchnia 

2455,95 ha. W skład sołectwa wchodzą 

wsie: Bajory Wielkie, Bajory Małe, 

Brzeźnica, Kałki, Goszczewo, Bajorki, 

Bajorski Gaj. 

Bajory Wielkie 

(Dawna nazwa Groß Bajohren) 

Wieś lokował 10 czerwca 1400 r. marszałek 

zakonu Werner von Thetingen. 

Była to wieś chłopska. Pierwotnymi 

lokatorami wsi było rodzeństwo Wittegandów. 

W roku 1437 jako właściciel 

wsi wymieniony był Mateusz Bayer. W 

roku 1616 w Bajorach wymieniana była 

karczma. Obecnie mieszka tu 46 osób. 

Ciekawostki 

* Około 1970 r. uczniowie z istniejącej 

wówczas szkoły podstawowej chodzili 

nad pobliski staw oglądać pelikana. Fakt 

pojawiania się tych ptaków na Mazurach 

potwierdzają ornitolodzy. 

Dawna szkoła w Bajorach Wielkich 

>

40 

Dwór w Brzeźnicy 

< 

Brzeźnica 

(Dawna nazwa: Birkenfeld) 

Osada położona kilkaset metrów 

od granicy państwa. W roku 1469 zakon 

krzyżacki przekazał w zastaw rodzinie 

Schliebenów cały okręg gierdawski, 

Zakon zobowiązań nie spłacił, dzięki czemu 

Schlibenowie zostali właścicielami 

dwóch miast: Gierdawy i Nordenborka 

oraz 24 wsi w tym Brzeżnicy, Kałek. Majątek 

Brzeźnica aż do roku 1824 wchodził 

w skład posiadłości hrabiowskiej rodziny 

von Schlieben. Majątek usamodzielnił 

się wraz z nastaniem rodziny Totenhijfer, 

która przejęła również Kałki. W latach 

1929-1945 kierowała dobrami Erna Koch 

pochodząca z domu właśnie Totenhofer. 

We wsi funkcjonowała karczma. Centrum 

posiadłości dworskiej stanowi skromne 

założenie dworskie, zbudowane w I połowie 

XIX w. Parterowy dwór posiada stosunkowo 

skromną ornamentykę. Ryzalit 

od frontu budynku posiada przeszklony 

ganek z czterema kolumnami podtrzymującymi 

taras z ozdobną balustradą. 

Dwór był zniszczony w czasie wojny w 

1914 roku, po czym odbudowany. Przy 

dworze znajduje się park krajobrazowy 

wraz ze stawami i ułożonymi symetrycznie 

alejami parkowymi. W części gospodarczej 

majątku znajduje się gorzelnia 

ponownie uruchomiona w 1961 roku. 

Ciekawym obiektem jest cmentarz rodowy 

właścicieli majątku z zachowanymi 

nagrobkami usytuowany w lesie ok. 

1 km od Brzeźnicy. Z usytuowanego na 

szczycie niewielkie go wzniesienia można 

podziwiać całą posiadłość. Kilkaset 

metrów na zachód znajduje się most na 

Kanale Mazurskim. Od 1945 r. majątek 

ziemski w Brzeźnicy funkcjonował jako 

PGR. Obecnie Dwór w Brzeżnicy jest 

własnością prywatną. 

Ciekawostki 

* Obecnie przez teren zabytkowego parku 

w Brzeźnicy przebiega granica państwa 

z Rosją. 

* Na dachach budynków gospodarczych 

i dworu w Brzeźnicy znajduje się około 

20 gniazd bocianich. 

* Po II wojnie światowej w okresie 

od 9 maja 1945 r. do 30 listopada 1946 r. 

wieś znajdowała się na terenie powiatu 

gierdawskiego z siedzibą w Skandawie. 

* W Brzeźnicy urodził się 26 grudnia 

1638 r. wojewoda inflancki i starosta 

rogoziński Jan Teodor Schlieben.

41 

Widok na Bajory Małe 

< 

Cerkiew greckokatolicka w Bajorach Małych 

Bajory Małe 

(Dawna nazwa Klein Bajohren) 

Wieś położona 8 km na północ od Srokowa 

i 25 km na północ od Kętrzyna. 

Większość mieszkańców wsi stanowią 

Ukraińcy. We wsi działa koło Związku 

Ukraińców w Polsce. Znajduje się tu 

cerkiew greckokatolicka. Na wschód 

od wsi znajduje sie wczesnośredniowieczne 

grodzisko. W miejscowości 

funkcjonuje świetlica wiejska a mieszkańcy 

żyją głownie z rolnictwa. We wsi 

jest śluza na Kanale Mazurskim ukończona 

w 70%. W okolicy wsi znajduje się 

rezerwat Bajory. 

Ciekawostki 

* We wsi mieszkało w 1933 r. 212 osób, 

a obecnie 45. 

SOŁECTWO KOSAKOWO 



1845 ha. W skład sołectwa wchodzą 

wsie: Kosakowo, Wikrowo, Lipowo, 

Łęsk, Wólka Jankowska. 

Wikrowo 

(Dawna nazwa: Wickerau) 

Wieś przy drodze Barciany - Srokowo. 

Osada, której nazwa pochodzi od nazwiska 

zasadźcy Tomasza Wickerau, który 

założył Wikrowo na początku wieku 

XV. Stojący tu folwark wraz z zabudowaniem 

dworskim nie miał tak starej 

metryki, jak sama osada. Wzniesiono 

je w XVIII i XIX w., jednak w roku 1945 

uległy one zniszczeniu. Ich fundamenty 

posłużyły do wzniesienia kolejnej 

budowli gospodarczej. 

Sołectwo Wikrowo > 

< Tablica na cmentarzu w Wikrowie 

42 

Widok na miejscowość Kosakowo > 

Kosakowo 

(Dawna nazwa: Marienthal) 

Malownicza wioska położona na północny-zachód 

od Srokowa, przy drodze 

w kierunku Barcian. Wieś tę w roku 

1387 lokowano na prawie chełmińskim. 

Jej pierwszymi mieszkańcami 

byli Niemcy, którzy przyjechali tutaj 

z terenu państwa krzyżackiego. 

Z racji położenia, wieś dzieliła losy pobliskiego 

Srokowa podczas kolejnych wojen 

przetaczających się przez okolice. Gdy Tatarzy 

spalili w 1657 r. kościół i całą wieś. 

Z pożogi ocalał jedynie XVI-wieczny 

dzwon oraz kamienna chrzcielnica wykuta 

z granitowego głazu. Władze kościelne 

odstąpiły dzwon kościołowi w Srokowie. 

Z tego powodu postanowiono wybudować 

przy nim wieżę. Istnieje legenda, 

która głosi, że w związku z przeniesieniem 

dzwonu doszło do niecodziennych 

wydarzeń: jednemu z mieszkańców ukazała 

się Biała Dama ostrzegając przed 

wywiezieniem dzwonu. Zaraz potem 

śmiertelnemu wypadkowi uległ robotnik, 

który zawiesił dzwon w nowej wieży, 

a niebawem część konstrukcji runęła 

przygniatając budowniczego. Nikt już nie 

odważył się pójść po dzwon, który w niewyjaśniony 

sposób wrócił do Kosakowa. 

Mieszkańcy Kosakowa nie mieli ani sił, 

ani środków, by odbudować zniszczony 

pożogą kościółek. Wybudowali tylko 

skromną drewnianą dzwonnicę, na której 

zawieszono cudowny dzwon. Dzwon 

z Kosakowa do dziś wisi na swoim miejscu. 

Wielu mieszkańców jest przekonanych, 

że dzwon ma szczególną moc: 

chroni przed wszelkimi nieszczęściami 

Zabytkowa drweniana wieża w Kosakowie 

>

43 

< Gospodarstwo braci Rutkowskich 

i jest strzeżony zaklęciem, które sprowadza 

pecha na każdego, kto chciałby 

go stąd zabrać. Większość mieszkańców 

obecnie zamieszkujących wieś 

żyje z rolnictwa, coraz popularniejsze 

stają się gospodarstwa ekologiczne. 

We wsi działa Koło Gospodyń Wiejskich, 

świetlica wyposażona w 10 komputerów 

z dostępem do internetu. Przy 

świetlicy jest też plac zabaw dla dzieci 

i boisko. W centrum miejscowości znajduje 

się staw zarybiany przez mieszkańców 

– pasjonatów wędkarstwa. 

W 1817 roku Kosakowo zamieszkiwało 

223 mieszkańców, w 1939 r. – 429 osób 

a obecnie 229. 

Ciekawostki 

* We wsi mieszkają wraz z matką bracia 

Zenon i Piotr Rutkowscy którzy od 

trzech lat nieprzerwanie są zwycięzcami 

Konkursu WZOROWA ZAGRODA organizowanego 

przez Lokalną Grupę Działania 

LGD9. Ich wzorcowa zagroda gospodarska 

stanowi doskonały przykład 

zadbanej, czystej wiejskiej zagrody. 

Kałki 

(Dawna nazwa: Sechserben) 

Wieś leżąca tuż przy granicy rosyjskiej, 

kilometr od Kanału Mazurskiego. Dzieje 

osady i majątku Kałki niemal bliźniaczo 

pokrywają się z historią pobliskiej Brzeźnicy. 

Do 1824 r. Rudolf Plock z żoną 

Ilzą z domu Totenhofer kontynuowali 

w majątku hodowlę koni sportowych. 

Pozwalał na to wielki obszar posiadłości, 

wynoszący ponad 1000 ha. Dwór 

w Kałkach prezentuje się bardziej okazale 

od tego używanego przez Totenhof 

rów w Brzeźnicy. Zbudowano go krótko 

po I wojnie światowej. Posiada on również 

układ parterowy z środkowym piętrowym 

ryzalitem oraz czterokolumnowym 

przedsionkiem z tarasem. Dwór zamyka 

czworobok zabudowań gospodarczych 

folwarku. W pobliżu pałacu znajduje się 

park ze stawami oraz zabudowania dawnego 

majątku ziemskiego. Domy mieszkalne 

dawnych pracowników folwarku 

znajdują się wzdłuż głównej drogi dojazdowej. 

Doskonale zachowały się zabudowania 

gospodarcze z cegły klinkierowej 

i stanowią jeden z rzadko spotykanych 

już zespołów pałacowych o niezmienionym 

charakterze. Obecnie całość 

stanowi własność prywatną. 

Dwór w Kałkach >

44 

Wieś Jankowice 

< 

< Stara świetlica w Jankowicach 

SOŁECTWO JANKOWICE 


2012 r. - 74 osoby. Powierzchnia 


wsie: Jankowice i Niedziały 

Jankowice 

(Dawna nazwa: Jankenwalde) 

Osada przy drodze z Kętrzyna do Srokowa. 

Ciekawy fragment jej dziejów 

znany jest dzięki zapisom w „Das 

Marienburger Tresslerbuch” (Księdze 

podskarbiego Zakonu), w której czytamy, 

iż w roku 1409 Wielki Mistrz 

Zakonu Ulryk von Jungingen podczas 

podróży z Barcian do Srokowa i wręczania 

poddanym jałmużny, ujął 

w nich właśnie sołtysa Jankowic. Wieś 

typowo rolnicza. W roku 1817 w Jankowicach 

mieszkało 181 osób, obecnie wieś 

zamieszkuje 71 osób. W zamierzeniach 

gminy na 2013 r. przy udziale środków 

z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 

Oś 4 Lider z działania Odnowa Wsi ma 

być wykonana świetlica wiejska. 

Niedziały 

Osada leśna zamieszkana przez 3 osoby. 

SOŁECTWO ŁĘKNICA 


2012 r. – 40 osób. Powierzchnia 

1150,76 ha. W skład sołectwa wchodzi 

wieś Łęknica. 

Maleńkie zarówno pod względem obszaru 

jak i liczby mieszkańców sołectwo, 

ale jakże malowniczo położone. Wokół 

lasy, grzyby leśna zwierzyna, przyjaźni 

mieszkańcy, cisza, spokój - tylko wypoczywać 

i ładować „akumulatory”. 

We wsi funkcjonuje świetlica wiejska.

45 

SOŁECTWO LEŚNIEWO 




wsie: Leśniewo, Księży Dwór, Kaczory. 

Leśniewo 

(Dawna nazwa: Forstenau) 

Wieś dwa kilometry na wschód od Srokowa. 

Pomiędzy rokiem 1380 i 1390 

lokowano Leśniewo na prawie chełmińskim. 

Wieś znajduje się przy południowo-zachodnim 

brzegu Jeziora Rydzówka. 

W 1817 r. zamieszkiwało tu 445 osób, 

w 1925 r. 749 i w 1939 r. 778. Obecnie 

- 191 osób. Do 1970 r. w Leśniewie 

była czteroklasowa szkoła podstawowa, 

punkt biblioteczny i sala kinowa 

na 60 miejsc. Na północny zachód 

od wsi znajduje się Diabla Góra, na zachód 

od wsi Leśniewo przebiega Kanał 

Mazurski. Osada znacznie ucierpiała 

podczas I wojny światowej, kiedy w samym 

Leśniewie, jak i najbliższej okolicy 

trwały zacięte walki niemiecko-rosyjskie. 

W pobliżu wsi można odnaleźć wiele pomników 

i monumentów poświęconych 

poległym tu żołnierzom. Wyspy i mały 

półwysep przy leśniczówce Rydzówka 

stanowią rezerwat ptactwa wodnego 

oraz ptaków, zatrzymujących się tu 

w trakcie przelotów. Przez sołectwo 

Leśniewo przebiega trasa Kanału Mazurskiego. 

W pobliżu wsi Leśniewo znajdują 

się dwie nieukończone śluzy. Obecnie 

śluza została wykorzystana jako miejsce 

sportów ekstremalnych. Park linowy 

czynny jest w okresie letnim. Prowadzony 

jest przez wykwalifikowaną kadrę 

instruktorską. Oprócz rozpiętych pomiędzy 

drzewami i nad kanałem lin i kładek 

odbywają się tu skoki wahadłowe nad 

śluzą oraz organizowane są rozgrywki 

paintballowe. We wsi funkcjonuje sklep 

oraz świetlica z komputerami i dostępem 

do Internetu. 

Leśniewo - widok na jezioro Rydzówka > 

Śluza Leśniewo Górne 

>

46 

Dwór pruski Bernharda Bartela w Leśnym Rowie 

< 

SOŁECTWO LEŚNY RÓW 



1004 ha, W skład sołectwa wchodzą 

wsie: Leśny Rów, Lesieniec, Pyszki, 

Rybakowo, Złote Pole. 

Leśny Rów 

(Dawna nazwa: Waldenthal) 

Niewielka bardzo rozrzucona wieś 

w pobliżu Srokowa (około 2 km). 

W pobliżu cudowne lasy, niedaleko jezioro 

Silec. W miejscowości znajduje się 

Dwór Pruski Bernharda Bartela wybudowany 

w 1896 r. z zachowanym częściowo 

parkiem z pomnikowymi dwoma tujami 

plicata wys. 20 m. Leśny Rów otoczony 

jest lasami, bogatymi w grzyby i owoce 

leśne. Zamieszkuje je również wiele 

gatunków zwierząt. W miejscowości 

znajduje się gospodarstwo agroturystyczne 

„LOLEK” Państwa Klimowiczów, 

które było wyróżnione w konkursie Wzorowa 

Zagroda w 2011 r. organizowanym 

przez Lokalną Grupę Działania (LGD9). 

Leśny Rów to najbardziej rozciągnięta 

wieś w gminie. 

Ciekawostki 

* Wieś słynie głównie z tego, że w latach 

1965-1973 mieszkańcem tej wsi 

był późniejszy biskup Cyryl Klimowicz 

– od 17 kwietnia 2003 r. ordynariusz 

diecezji św. Józefa z siedzibą w Irkucku 

natomiast od 2004 do 2011 r. wiceprzewodniczący 

Konferencji Episkopatu Rosji. 

W 2009 r. Rada Gminy Srokowo nadała 

mu tytuł ,,Honorowego Obywatela 

Gminy Srokowo’’. 

Lesieniec 

Wieś umiejscowiona w środku wsi 

Leśny Rów, zamieszkuje tu 8 osób.

47 

Gospodarstwo Agroturystyczne w Silcu 

> 

SOŁECTWO SILEC 




wsie: Podlasie, Silec, Siemkowo, 

Silecki Folwark. 

Silec 

(Dawna nazwa: Schülzen) 

Wieś położona na południowy wschód 

od Srokowa, przy wschodnim brzegu 

jeziora Silec Prawdopodobnie na terenie 

tej osady istniała wcześniej wieś czynszowa, 

która nazywała się Heinrichsdorf. 

Miała ona powstać dzięki Henrykowi 

von Plauen ok. XIV w., a zniknąć już 

na początku XV w. Pierwotna nazwa 

wsi Silec funkcjonowała jeszcze w wieku 

XIX. We wsi jeszcze w wieku XIX 

mieszkała silna kolonia polska. W XVI w. 

wieku mieszkała tu szlachecka rodzina 

Moczydłowskich. W 1913 roku właścicielem 

majątku ziemskiego był H. Krosta, 

a później Waupke. Właścicielem 

mniejszego majątku przed rokiem 1945 

był tu Anton Grűnberg W roku 1817 w 

Silcu były 23 domy w których mieszkało 

147 osób. W roku 1925 w Silcu razem 

z przysiółkami mieszkało 431 osób, obecnie 

104 osoby. Po II wojnie światowej 

powstała tu wieś chłopska. W 1911 r. 

wybudowany został budynek szkoły. 

Przed rokiem 1945 funkcjonowała tu 

szkoła dwuklasowa po II wojnie światowej 

szkoła została ponownie uruchomiona. 

W roku 1970 była to szkoła 

podstawowa ośmioklasowa. Po likwidacji 

szkoły jej budynek został sprzedany. 

Obecnie, nad brzegiem jeziora, 

w obiekcie po byłej szkole funkcjonuje 

gospodarstwo agroturystyczne pn. „Willa 

Maksymilian”. We wsi funkcjonuje 

świetlica wiejska. 

Ciekawostki 

* Jak wynika ze starych fotografii przed 

wojną w miejscowości Silec nad jeziorem 

znajdowała się duża plaża z urządzeniami, 

która stanowiła miejsce wypoczynku 

dla miasta Srokowo. 

* W okolicach wsi Siemkowo znajduje 

się Schron Luftwaffe (dowodzenia 

baterią Flak).

48 

Pałac w Sińcu > 

< Budynek byłej szkoły w Sińcu 

SOŁECTWO SINIEC 




wsie: Siniec, Kąty, Dolny Siniec, Nowa 

Różanka, Różanka, Rypławki, Sińczyk, 

Siniec Cegielnia. 

Siniec 

(Dawna nazwa: Blaustein) 

Wieś położona w połowie drogi pomiędzy 

Kętrzynem i Srokowem. 

W momencie założenia wieś ta nazywała 

się Plawestein, a powstała dzięki 

prokuratorowi Henrykowi von Plauen. 

Miejscowy majątek liczył na początku 

XX wieku ponad 1100 ha. Należała 

do niego jeszcze cegielnia z kolejką wąskotorową. 

Właściciel Edwin Langenstrassen 

wprowadził tu nowoczesne metody 

uprawy. Dwór w Sińcu wzniesiono 

pod koniec XIX w., zabudowując częściowo 

starsze założenie z początku wieku. 

Jest ono widoczne w bocznej elewacji. 

Obecny dwór posiada mansardowy 

dach z oknami u podstawy. W pobliskim 

lesie, na dawnej linii granicznej pomiędzy 

posiadłościami znajduje się wielki głaz 

narzutowy, zwany dawniej „Blauer Stein”. 

Związane są z nimi legendy podobnie, 

jak w przypadku dworu, z którym 

związane jest podanie o „Zamkowej Pani” 

z Sińca. Dawniej w Sińcu stał kościół, 

który jednak został rozebrany w 

1765 r. W latach 1662-1739, w świątyni 

tej odprawiano nabożeństwa dla 

ludności polskojęzycznej. W 1817 r. 

mieszkało w Sińcu 211 osób, a w 

1939 r. 462, obecnie 194. W jednym 

z pomieszczeń dworu funkcjonuje świetlica 

wiejska. Zamiarem Gminy jest 

aby do 2014 r. obiekt po byłej zlewni 

mleka został w ramach środków PROW 

zaadaptowany na świetlice wiejską.

49 

Powstanie tu również plac zabaw i miejsce 

spotkań mieszkańców. Od kilku lat 

mieszkańcy stali się bardzo aktywni. 

W roku 2011 r. w sołectwie powstało 

Stowarzyszenie „Blusztyn” które 

było inicjatorem akcji mieszkańców 

na uprzątnięcie poniemieckiego cmentarza 

oraz zabytkowego parku we wsi. 

< Stadnina koni w Kątach 

Kąty 

(Dawna nazwa: Langeneck) 

Osada na północny wschód od Kętrzyna, 

przy drodze prowadzącej do Srokowa. 

Ten XIX-wieczny majątek specjalizował 

się szczególnie w hodowli ryb, bowiem 

znajdował się tam sporych rozmiarów 

staw. W I połowie wieku XX należał 

do Jerzego Lorcka. Parterowy dwór 

wzniesiono w II połowie XIX w. Posiadał 

on typowe dla tego rodzaju założeń, 

rozplanowanie i skromną ornamentykę 

odwołującą się do klasycyzmu. Obecnie 

majątek jest własnością prywatną. 

W tym prywatnym gospodarstwie funkcjonuje 

stadnina koni. Właściciel chętnie 

udostępnia swoje konie w celu nauki 

jazdy konnej dzieciom z sołectwa. 

SOŁECTWO SOLANKA 



1711 ha. W skład sołectwa 

wchodzą wsie: Solanka, Chojnica, 

Szczeciniak, Młynowo. 

Chojnica 

(Dawna nazwa: Knipprode) 

Wieś położona jest przy drodze biegnącej 

z Solanki do Szczeciniaka. Majątek 

ziemski w Chojnicy w latach dwudziestych 

XX wieku należał do rodziny 

Daehne. Budynek dworu został wzniesiony 

pod koniec wieku XIX. Dwór jest 

parterowy, wzniesiony na rzucie prostokąta. 

W Chojnicy znajdowała się 

suszarnia zielonek i wytwórnia pasz 

treściwych. Po II wojnie światowej 

powstał tu PGR. W ostatnim okresie 

funkcjonowania PGR Chojnica wchodziła 

w skład PPGR Srokowo. Obecnie dwór 

jest własnością prywatną. 

Dwór w Chojnicy 

Figurki w Solance promujące turniej Euro 2012 > 

>

50 

Wieś Solnaka 

< 

Solanka 

(Dawna nazwa: Salzbach) 

Osada zlokalizowana przy drodze Kętrzyn 

- Srokowo. W niemieckiej nazwie wsi 

ukryta jest jej historia, albowiem osadę 

założył na początku wieku XV komtur 

pokarmiński Markward von Salzbach. 

Później majątek przechodził z rąk do rąk, 

Ostatnim niemieckimi posiadaczami Solanki 

była rodzina Kroeck, która zamieszkiwała 

tutaj od roku 1896. Za Artura Kroecka 

majątek zajmował się przeważnie 

hodowlą. Istniał tutaj stary gotycki dwór, 

po którym zostały mury. Dwór w Solance 

w obecnej formie wybudowany został 

w pierwszej połowie XIX w. W jego murach 

zawarte są elementy dworu z XV w. 

Przebudowywany był wielokrotnie. Dwór 

jest budowlą parterową, założoną na planie 

wydłużonego prostokąta. W 1817 r. 

zasiedlało wieś 250 mieszkańców, 

z kolei w 1925 r. mieszkało tu 408 osób, 

obecnie 316 osób. Przed wojną światową 

w Solance była szkoła jednoklasowa. 

W 1945 r. wybudowano tu nowy budynek 

szkolny. Po ostatniej reformie oświaty 

w Solance funkcjonowała szkoła 

sześcioklasowa. Natomiast od września 

2012 r. mieści się tu filia Szkoły Podstawowej 

w Srokowie. We wsi funkcjonuje 

świetlica z komputerami i dostępem 

do Internetu oraz dwa sklepy. Solanka 

to cicha i spokojna wieś otoczona żyznymi 

polami, zielonymi łąkami, tętniącymi 

życiem lasami oraz przepięknymi jeziorami. 

Ulokowana w samym sercu Mazur, 

w dawnej dzikiej i nieoswojonej krainie, 

pełnej dzikich zwierząt, przepięknych 

krajobrazów i przyjaznych mieszkańców. 

To naprawdę tu z dala od rzeszy turystów, 

można poznać prawdziwe oblicze 

Mazur. Malownicza polna droga łącząca 

Solankę z pobliskim Silcem, stanowi 

bardzo malowniczy szlak zarówno 

do wędrówek pieszych, jak i rowerowych. 

Przebiegająca pośród pól, łąk 

i lasów dróżka przechodzi również koło 

jezior Silec oraz Siniec. Podczas porannych 

spacerów można spotkać dzikie 

zwierzęta i liczne ptaki. Około 2 km od 

Solanki znajdują się rozległe mokradła, 

powstałe w skutek działalności 

bobrów. W pobliskim jeziorze czekają 

na wędkarzy ryby.

51 

Ciekawostki 

* Założyciel Solanki Komtur pokarmiński 

Markward von Salzbach. Uwieczniony 

jest na obrazie Jana Matejki Bitwa 

pod Grunwaldem. 

* Na cieku wodnym położonym nieco 

na wschód od centrum wsi, łączącym 

jeziora Długie i Silec w XVIII w. funkcjonował 

młyn wodny. 

* W latach 1954-1957 Solanka była 

siedzibą gromady. 

* Mieszkańcy wsi Solanka słyną ze 

swoich „witaczy”. Od kilku lat, parę razy 

do roku sołtys wraz z mieszkańcami 

wykonuje z bali słomy bardzo ciekawe 

figury, które witają turystów. 

Wieś Szczeciniak 

Szczeciniak 

(Dawna nazwa: Stettenbruch) 

W 1913 r. właścicielem majątku był 

Kurt Wessel, Majątek miał powierzchnię 

ogólną 607 ha. W majątku prowadzono 

hodowle koni, bydła oraz owiec. 

Przed rokiem 1945 właścicielem majątku 

był generał Hilmer. Dawny majątek 

ziemski, po II wojnie światowej 

funkcjonował jako PGR. W tym okresie 

w Szczeciniaku uruchomiono fermę 

na 7 tys. szt. trzody chlewnej. Przed 

rokiem 1945 w Szeciniaku była szkoła 

jednoklasowa. Obecnie we wsi funkcjonuje 

świetlica. Liczba mieszkańców 

wsi: w roku 1925 osób – 214, w 1939 r. 

– 163 osoby, obecnie 185 osób. 

SOŁECTWO WYSKOK 




wsie: Wyskok, Marszałki, Mazurkowo. 

Sołectwo Wyskok > 

Przydrożna kapliczka w Wyskoku 

> 

52 

Mazurkowo 

(Dawna nazwa: Masurhöfchen) 

Osada Folwark w Mazurkowie istniał 

w XVIII wieku. Osada została wydzielona 

z Bajor Małych. W latach dwudziestych 

XX wieku folwark należał do majątku 

Curta Segadlo z Wyskoku. 

Jezioro w pobliżu leśniczówki Marszałki 

Marszałki 

(Dawna nazwa: Marschallsheide) 

Leśniczówka Marszałki, osada śródleśna 

nad niewielkim jeziorem. Nazwa 

miejscowości Las Marszałka sugeruje, 

że otaczająca osadę okolica leśna należała 

do komtura królewieckiego, pełniącego 

równocześnie funkcję wielkiego marszałka 

zakonu krzyżackiego. W okresie 

I wojny światowej w 1914 r. toczyły 

się tu walki z oddziałami rosyjskimi 

wypieranymi przez wojska niemieckie 

z Prus Wschodnich. Śladem po tych 

walkach są groby poległych tu żołnierzy 

niemieckich z 37 dywizji piechoty. Niektóre 

z nich położone na wschód od jeziorka 

na cmentarzu wiejskim i na północ 

od zabudowań marszałków wzdłuż dróg 

leśnych. Pojedyncze mogiły znajdują się 

też koło drogi biegnącej wzdłuż Kanału 

Mazurskiego 150 m od drewnianego 

mostu na kanale oraz przy drodze leśnej 

z Marszałek do wsi Bajory Małe. 

Na południowy zachód od zabudowań 

200 m od drogi leśnej znajdowała się 

tzw. mogiła marszałka, który miał rzekomo 

polec w tej okolicy w czasie wojny 

7-letniej (1756-1763). Pod koniec lat 

dwudziestych XX w. Marszałki należały 

do Ludwiga von Schwerin. 

Drogi turysto wędrując przez gminę Srokowo 

drogą prowadzą przez piękne lasy 

naprawdę warto zatrzymać się w pobliżu 

Leśniczówki Marszałki, położonej nad 

niewielkim, całkowicie pokrytym rzęsą 

owalnym jeziorkiem. Cicho tu i cudnie. 

Las przy leśniczówce Marszałki > 

Wyskok 

(dawna nazwa Friedenshof) 

Wieś powstała w XIX w. i ma charakter 

rzędówki ciągnącej się w linii południka. 

Jej północna część leży ok. 1 km 

od granicy Rosji, środkowa część wsi 

znajduje się na zachodnim brzegu jeziora 

Oświn, a jej południowa część nosi 

nazwę Mazurkowo. Na przedłużeniu 

linii tych dwóch wsi, dalej na południe, 

w lesie znajduje się leśniczówka Marszałki. 

We wsi działa Towarzystwo Przyjaciół 

Wyskoku, którego nadrzędnym celem 

jest ochrona walorów krajobrazowych 

i przyrodniczych wsi oraz terenów przyległych. 

W Wyskoku znajduje się punkt 

widokowy na jezioro Oświn i Rezerwat 

przyrody Jezioro Siedmiu Wysp. Z ptaków 

występują tu m.in.: perkoz dwuczuby, 

zausznik, bąk, gęgawa, krakwa, cyraneczka, 

płaskonos, kania czarna, błotniak 

stawowy, orlik krzykliwy, orzeł bielik, 

derkacz i wąsatka, gęś białoczelna, gęś 

zbożowa, żuraw. W przeszłości na terenie 

obecnego rezerwatu obserwowano 

występowanie ślepowrona. Oprócz tego 

znajdują się tutaj miejsca odpoczynku 

przelatujących ptaków, przede wszystkim 

gęsi. Wieś Wyskok to przecudne tereny, 

najpiękniejsze krajobrazy w gminie. 

Wyskok to oaza ciszy i spokoju. 

53 

SOŁECTWO WILCZYNY 




wsie: Jegławki, Stare Jegławki, Kolkiejmy, 

Skandławki, Wilczyny, Wilcza 

Wólka, Wilcze, Osikowo, Mintowo. 

Kolkiejmy 

(Dawna nazwa: Kollkeim) 

Osada położona 2 km na północ od drogi 

Barciany - Srokowo. Tę pruską wieś założono 

w XIV w., a nazywała się wówczas 

Quolskaym. Wieś wymienia się w pergaminie 

wystawionym przez wielkiego 

mistrza Ludolfa Koniga dnia 19 czerwca 

1342 r. W nim to przekazał on łan ziemi 

swojemu poddanemu rycerzowi pruskiemu 

o imieniu Tulekoyte. Jej dalszy 

rozwój nie przebiegał zbyt dynamicznie. 

Największy rozwój datuje się na XIX i XX 

wiek, kiedy oprócz drobnych upraw, prowadzono 

tu hodowlę koni. Zabudowania 

dworskie postawiono na początku wieku 

XX. Sam dwór posiada różnorodną bryłę. 

W większej części jest parterowy, ale 

także posiada fragment dwukondygnacyjny. 

Dwór otacza park z zachowanym 

częściowo starodrzewem. Obecnie jest 

on własnością prywatną. 

< Dwór w Kolkiejmach 

Stary cmentarz w Wyskoku 

Ciekawostki 

* Sołectwo Wyskok jest najmniejszym 

sołectwem w gminie. 

Staw w parku w Jegławkach > 

54 

Jegławki 

(Dawna nazwa: Jaglack) 

Największa wieś w sołectwie, położona 

w połowie drogi ze Srokowa do Barcian. 

Wieś lokowano na prawie chełmińskim 

dnia 3 października 1422 r. tj. już za czasów 

państwa krzyżackiego. Najprawdopodobniej 

w XIV wieku zbudowano 

tu krzyżacki zamek myśliwski. Gotycka 

budowla została zniszczona przez Tatarów 

w 1657 r. O jej pruskich korzeniach 

może świadczyć grodzisko zlokalizowane 

w parku pałacowym. W średniowieczu 

była wsią zamieszkiwaną przez drobną 

szlachtę. Podobnie, jak majątek Skandławki 

od roku 1821 do 1945 r., Jegławki 

były własnością rodziny Siegfried. 

W miejscowości obok majątku ziemskiego 

było osiem gospodarstw chłopskich. 

We wsi była karczma, mleczarnia 

oraz drewniany wiatrak typu holenderskiego. 

Wiatrak z XIX w. występował 

jako zabytek jeszcze na początku drugiej 

połowy XX w. Osadę zamieszkiwało 

dużo rzemieślników. W śród nich był 

m.in.: szewc, krawiec, kowal, murarz, 

cieśla. Klasycystyczny pałac jest niewątpliwie 

największą ozdobą wsi. Pałac 

położony jest na wzniesieniu, otoczony 

parkiem dochodzącym do jeziora 

(o pow. 16 ha). Od północnej strony pałacu 

znajdują się zabudowania gospodarcze 

majątku ziemskiego. Na terenie parku 

w pobliżu drogi do zabudowań gospodarczych 

wznosi się niewielkie wzgórze 

pozostałość po dawnej lodowni. Neogotycki 

pałac w stylu angielskim zbudowany 

przez Siegfriedów w roku 1848 wykorzystując 

pozostałości starszej budowli 

z XIV w. Projektant pochodzący z Barcian 

wzorował się na tudorskich zamkach 

w Anglii oraz sztuce włoskiej. Plan pałacu 

jest nieregularny. Zwartym i symetrycznym 

układem pozostaje jedynie 

część centralna z wejściem. Pałac zdobiony 

jest dwoma wieżami. Przy zachodniej 

elewacji znajdowała się drewniana 

weranda, a przy południowej oranżeria. 

Pałac zbudowano na planie zbliżonym 

do litery L. Bryła budynku jest jedno 

Pałac w Jegławkach 

55 

i trójkondygnacyjna. Park został zaprojektowany 

równie atrakcyjnie jak sam 

pałac. Połączono w nim las, pofałdowany 

teren i rozlany strumień. Dodatkowo 

umieszczono mostki, ławki, punkty 

widokowe, aleje spacerowe, a także 

oranżerię przytuloną do bocznej ściany 

pałacu. Późnośredniowieczną warownie 

rozebrano jeszcze w XVII w., Po północnej 

stronie pałacu ułożone w czworobok 

zabudowania folwarku. Przy wjeździe 

do parku pałacowego, po lewej stronie 

drogi w roku 1923 ustawiono pomnik 

poświęcony poległym w czasie wojny 

w Jegławkach. W okresie funkcjonowania 

PGR w pałacu mieściły się biura, 

mieszkania i przedszkole. Pałac w 

Jegławkach od 2001 r. jest własnością 

prywatną. W centrum wsi nad jeziorkiem 

będącym w użytkowaniu prywatnego 

właściciela funkcjonuje łowisko. Szkoła 

istniała tu od 1845 r. do sierpnia 2012 r. 

Kilka lat po zakończeniu wojen napoleońskich 

żyło we wsi 181 mieszkańców. 

W 1925 r. Jegławki zamieszkiwało 369 

osób, w 1939 r. 414 natomiast obecnie 

267 osób. We wsi działa OSP oraz 

Stowarzyszenie Silna Grupa Jegławki, 

funkcjonuje tu świetlica z komputerami 

i dostępem do Internetu oraz sklep. 

Ciekawostki 

* Wójtem Jegławek przed 1945 r. był 

Max Surminski. 

* Dnia 20 sierpnia 1934 r. urodził się tu 

Arno Surminski - niemiecki pisarz i dziennikarz. 

Surminski w powieści „Jokehnen” 

opisuje Jegławki z 1945 r. 

* W roku 2009/2010 w Pałacu w Jegławkch 

był kręcony film pt. „Wenecja” 

reż. Jan Jakub Kolski. 

Skandławki 

(Dawna nazwa: Skandlak) 

Wieś położona na północny wschód 

od Barcian. Majątek w Skandławkach 

od 1821 r. do 1945 r. był w posiadaniu 

rodu Siegfried. Klasycystyczny pałac położony 

jest we wschodniej części rozłożystego 

parku dworskiego. Wzniesiono 

go w 1844 r. Jego projektantem był architekt 

P. Klenze. Jest to budowla wzniesiona 

na planie prostokąta. Symetria 

była głównym założeniem projektanta. 

Obie części pałacu południowa i północna 

są do siebie niemal bliźniaczo podobne. 

Uroku pałacowi dodaje niewątpliwie 

pokryty starodrzewem park z niewielkim 

stawem. Po 1945 r., na obszarze majątku 

utworzono państwowe gospodarstwo 

rolne, dwór zaadoptowano na biura, 

mieszkania, świetlicę. Obecnie pałac 

jest własnością prywatną. 

Pałac w Skandławkach > 

< Pałac w Skandławkach

56 

Wieś Wilczyny > 

Wilczyny 

(Dawna nazwa: Wolfshagen) 

Wieś położona na północny zachód 

od Srokowa. Jako wieś czynszowa lokowana 

była w roku 1403 według prawa 

niemieckiego. Przez wieś przepływa rzeka 

Omet. Na zachodnim krańcu wsi znajduje 

się grodzisko pruskie, zwane niegdyś 

Pillberg. Grodzisko to było najprawdopodobniej 

niewielką strażnicą krzyżacką 

z XIV w. W tym czasie założono tu młyn 

wodny, który funkcjonował jeszcze 

w XVIII w. Przed wojną znajdowała się 

tu szkoła podstawowa, której budynek 

wzniesiono w latach 1918-1922. We wsi 

istniała straż pożarna i działali rzemieślnicy 

kowal, stolarz, stelmach, szewc 

i krawiec. W 1817 r. były w Wilczynach 

43 gospodarstwa i 223 mieszkańców. 

W 1925 r. 451 mieszkańców, a w 1939 r. 

378 a obecnie mieszka tu 70 osób. 

Funkcjonuje tu świetlica wiejska. 

Jest Gospodarstwo Agroturystyczne 

EKO-ART prowadzone przez zamieszkałego 

tu od około 15 lat artystę malarza 

Józefa Charytoniuka. 

Ciekawostki 

* W latach 2001-2010 odbywały się w 

Wilczynach Międzynarodowe Plenery 

Malarskie organizowane przez Gminę 

Srokowo. Wówczas co roku do Wilczyn 

zjeżdżali artyści z całej Europy oraz Chin. 

Od 2011 r. plenery organizowane są nadal 

przez miejscowego artystę, malarza 

Józefa Charytoniuka. 

Przejażdżka bryczką po Wilczynach 

>

57 

SOŁECTWO SROKOWO 




miejscowości: Srokowo, Srokowski 

Dwór, Wysoka Góra, Suchodoły, 

Pieczarki, Sówka. 

Srokowo 

(Dawna nazwa: Drengfurt) 

Wśród malowniczych zakątków Mazur, 

na szlaku prowadzącym z Kętrzyna 

do Węgorzewa leży niewielka miejscowość 

Srokowo, która jest także siedzibą 

samorządu terytorialnego i centrum kulturalnym 

dla całej gminy. Srokowo położone 

jest 20 km na północny-wschód 

od Kętrzyna, w połowie drogi pomiędzy 

Barcianami i Węgorzewem. Leży na wysokości 

90 m n.p.m. Niegdyś opowiadano 

o legendarnych początkach miasta 

zwanego wówczas Drangenfurt. Otóż 

podczas wojen Zakonu Krzyżackiego 

z Prusami miał w tym rejonie walczyć 

rycerz von der Trenk, który podczas 

walki znalazł się w niebezpieczeństwie, 

otoczony przez pogańskich Prusów. 

W tym też momencie zaczął się modlić 

i wnet zauważył płynącego po jeziorze 

łabędzia, który dopływał do rosnącej nad 

brzegiem lilii. Widząc to von der Trenk 

skierował się w jej stronę i odnalazł 

w tym miejscu bród, dzięki któremu 

mógł swobodnie przedostać się na drugą 

stronę jeziora i uratować życie. Później 

w tym miejscu ufundować miał kaplicę, 

a osada otrzymała od niego nazwę 

Bród von der Trenka, czyli Drengfurth. 

Sama osada o nazwie Dryfort powstała 

w tym miejscu już w roku 1397 (czy też 

1387 r.). Z kolei lokacja wraz z nadaniem 

praw miejskich na prawie chełmińskim 

nastąpiła po kilku latach, dnia 4 lipca 

roku 1405, z rąk wielkiego mistrza 

Krzyżaków Konrada von Jungingen. 

Miasto założone zostało na prawie chełmińskim 

przez braci Wolfów, wzniesione 

na terenie sprzyjającym obronie. 

Od wschodu zabezpieczały je jeziora 

Mamry i Rydzówka oraz bagna rozciągające 

się na północ od pobliskiej 

wsi Leśniewo, wąwóz rzeki Omet będącej 

dopływem Łyny, a także pasmo 

moren czołowych. Miasto wzniesiono 

na planie prostokąta: kwadratowy rynek, 

z którego wychodziły po dwie pary 

równoległych ulic. Na początku XVIII w. 

prowadziły doń trzy bramy – Nordenborska, 

Angerburska i Rastemborska. 

Wojny przez stulecia, wielokrotnie niszczyły 

Srokowo. W czasie wojny polskokrzyżackiej 

Krzyżacy spalili miasto i po 

klęsce Polaków w 1454 r. przyłączyli 

Srokowo do Zakonu. XVI w. i pocz. XVII w. 

był dobrym czasem dla miasta. Zbudowano 

ratusz i szkołę przy kościele. Niestety 

w 1657 r. najechali na Srokowo 

Tatarzy niosąc spustoszenie. Ogromne 

Widok na rynek i zabytkowy Ratusz w Srokowie >

Początek XX wieku - miejscowość Srokowo > 

58 

straty poniosło Srokowo podczas wojen 

szwedzkich. Mieszkańców doświadczały 

częste klęski żywiołowe: pożary i huragan 

w 1818 r. Ludność została wyniszczona 

przez ciągle powracające zarazy. 

Wiek XIX zmienił znacznie wygląd miasta 

i zaopatrzył go w szereg urządzeń 

i najnowszych wynalazków tej epoki. 

Otóż w roku 1883 uruchomiono w słodowni 

pierwszą w mieście maszynę 

parową. Po trzech latach podobnie uczyniono 

w tartaku. W tym samym okresie, 

tj. w roku 1887 oddano do użytku linię 

kolejki wąskotorowej, która działała 

w tym rejonie aż do końca II wojny 

światowej. W 1867 r. rozpoczęto budowę 

trasy do Kętrzyna a w 1875 r. 

do Barcian i Węgorzewa. Ze Srokowa 

do Giżycka prowadziła tylko droga zimowa 

przez zamarznięte jezioro Mamry. 

Największe zniszczenia od początków 

istnienia miasta spowodowała I wojna 

światowa, kiedy w najbliższej okolicy 

toczyła się krwawa bitwa nad Jeziorami 

Mazurskimi. Pamiątką po działaniach 

wojennych została wzniesiona krótko po 

zakończeniu działań tzw. Wieża Bismarcka 

na wzniesieniu po wschodniej stronie 

miasta oraz pomnik upamiętniający 

wypędzenia Rosjan w 1914 r. Po wojnie 

nastąpił rozwój miasta. Powstała fabryka 

maszyn, działały dwa młyny, wiele 

zakładów usługowych, szkoła, apteka, 

schronisko młodzieżowe, nowe osiedle 

mieszkaniowe, basen kąpielowy z pełnym 

wyposażeniem. Od 1938 r. działała 

kanalizacja. Przed II wojną światową 

w mieście było 6 szewców, 5 krawców, 

3 kołodziejów, 4 kowali, 5 cieśli, garbarz, 

2 lekarzy, weterynarz, 3 siodlarzy i 

3 malarzy. Z zakładów można było wymienić 

3 rzeźnie, fabrykę porcelany, 5 

piekarń, 7 sklepów kupieckich, 2 hotele, 

aptekę, 3 tartaki, 1 młyn wodny, 2 sady. 

Okres II wojny światowej również 

nie okazał się szczęśliwy dla miasta. 

W 1939 r. w Srokowie mieszkały 

2293 osoby, głównie narodowości niemieckiej. 

Po II wojnie światowej w zniszczonym 

mieście pozostało 120 osób. 

Ocalał gotycki kościół i barokowy ratusz. 

Jeszcze przez cały 1945 r. miasto 

zachowało swą starą nazwę Drengfurt. 

28 grudnia tego roku na mocy decyzji 

starosty zlikwidowano gminę miejską 

i utworzono gminę wiejską. Współczesna 

nazwa ma niewiele wspólnego 

z historyczną, albowiem została nadana 

po wojnie w roku 1950 na cześć geografa 

Stanisława Srokowskiego. Podobnie 

uczyniono z pobliskim Kętrzynem, 

który swoje miano otrzymał od nazwiska 

Wojciecha Kętrzyńskiego. Historyczna 

nazwa Srokowa to Drengfurth. 

< Początek XX wieku - miejscowość Srokowo

59 

Gimnazjum w Srokowie > 

Wcześniej używano również formy 

Dryfort, a po wojnie Drengfort. 

Obecnie w Srokowie znajdują się dwie 

szkoły: podstawowa z filią w Solance 

oraz gimnazjum. Placówki posiadają 

swoje sale sportowe. Funkcjonuje Gminny 

Ośrodek Kultury z biblioteką, galerią 

sztuki i izbą etnograficzną, hala sportowa 

„Śnieżka”, boisko Orlik. Jest sieć dobrze 

zaopatrzonych sklepów, apteka, poczta, 

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, 

Zakłady Weterynaryjne, Filia Banku 

Spółdzielczego. Miejscowość Srokowo 

jest też siedzibą Nadleśnictwa Srokowo. 

Gmina Srokowo należy do gmin typowo 

rolniczych. Zatrudnienie poza rolnictwem 

dają społeczeństwu takie zakłady 

jak Nadleśnictwo, Zakłady Usług Leśnych, 

przedsiębiorstwa handlowo-usługowe 

także Urząd Gminy, Szkoły, GOPS 

i GOK. Na terenie gminy zarejestrowanych 

jest 97 firm prowadzących działalność 

gospodarczą. Niestety na dzisiejszy 

dzień w miejscowości brak jest 

małej gastronomii. 

Ciekawostki 

* Pod koniec tej kampanii 1805-1807 

podpisano układ pokojowy w Tylży na 

sześć tygodni obozem w Srokowie stanął 

francuski 1 Regiment Grenadierów 

dowodzony przez generała Laroche. 

Kroniki odnotowały w 1805 r. pobyt 

tu generała von Reichela, który stanął 

w Srokowie kwaterą wraz z podległymi 

mu żołnierzami. 

* Podczas odwrotu wojsk Napoleona 

z Rosji w 1812 r. kwaterował w Srokowie 

marszałek Francji, król Neapolu książę 

Joachim Murat - dowódca kawalerii 

Wielkiej Armii. 

* Franciszek Andruszkiewicz jest Wójtem 

Gminy Srokowo od 29 stycznia 

1991 roku (szóstą kadencję). 

Zabytkowy spichlerz > 

Gminny Ośrodek Kultury w Srokowie 

>

60 

Historia herbu Srokowa 

Signum srokowskie to herb dwupolowy 

z głową orła na czerwonym polu 

po lewej stronie oraz lilią na niebieskim 

polu po prawej. Różnice w poszczególnych 

herbach polegają na zmianie orła 

na czaplę. W okresie średniowiecza 

na pieczęciach miejskich był właśnie 

orzeł. Historia pierwszego herbu to legenda 

o rycerzu, który założył tu gród 

rycerski – Trenkfurt (od nazwiska), 

z czasem nazwa przekształciła się w 

nazwę Drengfurt, a dziś Srokowo. Kolejną 

historię godła publikuje w 1951 r. 

redakcja „Das Ostenpreussenblatt”. 

Herb podzielony był na 2 szpalty. Na 

czerwonym tle widniał srebrny korpus 

żurawia, zaś na prawym srebrnym polu 

pęczek pięciu czarnych liści. Tworzyły 

one wspólna łodygę uchodzącą w strzałę. 

Lot żurawia interpretowany był wówczas 

jako ważny znak przyszłości. Z kolei 

kształt liścia, zbliżony do ludzkiej dłoni, 

sprawiał, że roślina ta uchodziła nawet 

za czarodziejski środek. 

Tę wersję godła odnotował też Otto Hup 

w herbarzu z 1894 r. Często tłumaczeniem 

umieszczenia żurawia czy czapli 

w herbie było położenie geograficzne 

Srokowa. Okalające je tereny zamieszkiwały 

w dużych ilościach ptaki wodne. 

Liczne jeziora i rozlewiska sprzyjały również 

wodnej roślinności, m.in. liliom. Zupełnie 

odmienny jest herb, który podaje 

C. Beckerrn w „Die Wappen der Staedte 

Alt-Preussens” z 1892 r. Jako herb miasta 

Drengfurt uznaje on pieczęć sądową 

z 1781 r. Wg autora właściwy herb miasta 

w tamtym czasie miałby nie istnieć. 

Obowiązującym herbem miasta Srokowa 

pozostał herb pruski. Państwowa 

Służba Ochrony Zabytków potwierdziła, 

że właściwym godłem jest 

najstarszy z odnotowanych herbów 

2-polowy z głową orła i lilią. Biała głowa 

orła umieszczona jest w czerwonym 

polu, natomiast biała lilia z żółtym 

przywiązaniem w polu niebieskim. 

Trzy herby miejscowości Srokowo 

Herb Gminy Srokowo

IX 

ORGANIZACJE 

POZARZĄDOWE 

Srokowskie Stowarzyszenie 

„Sukces Każdego Dziecka” 

w Srokowie 

Stowarzyszenie 

„Wiedza, Rozwój, Praca” 

w Srokowie 


„Świadomie Aktywni” 

Towarzystwo Przyjaciół 

Wyskoku 

Stowarzyszenie Rozwoju 

Sołectwa Siniec „Blusztyn” 

„Ziemiańskie bractwo strzeleckie” 

w Wilczynach 

Stowarzyszenie Sportowe „Omet” 


Silna Grupa „Jegławki” 


„Razem na Mazurach” 

Uczniowski Klub Sportowy 

„OMET” w Srokowie 

Związek Ukraińców w Polsce 

Koło w Srokowie 

Związek Ukraińców w Polsce 

Koło w Bajorach Małych 

OSP w Srokowie 

OSP w Jegławkach 

W grudniu 2011 r. stowarzyszenia (pierwsze 3 z wykazu) zostały nagrodzone w konkursie 

„Dobre praktyki godne naśladowania” na najlepsze inicjatywy na obszarze 

LGD9. Najnowsze stowarzyszenie „Razem na Mazurach” działa na rzecz mniejszości 

ukraińskiej. Stowarzyszenia realizują wiele projektów, w tym ze środków unijnych.

62 

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE GMINY 

I WAŻNIEJSZE TELEFONY 

Urząd Gminy 

Plac Rynkowy 1, 11-420 Srokowo 

sekretariat: tel. (89) 754 45 20 

tel./fax (89) 754 45 22 

email: gmina@srokowo.iaw.pl 

www.srokowo.iaw.pl 

Wójt - tel. (89) 754 45 23 

Sekretarz - tel. (89) 754 45 25 

Skarbnik - tel. (89) 754 45 28 

Biuro Rady - tel. (89) 754 45 32 

Gminny Ośrodek Kultury 

ul. Plac Rynkowy 14 

11-420 Srokowo 

tel. (89) 753 40 51 

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 

Plac Rynkowy 1 


tel. (89) 754 45 33 

fax: (89) 754 45 22 

e-mail: gops@srokowo.iaw.pl 

Gimnazjum w Srokowie 

ul. Szkolna 3, 11-420 Srokowo 

tel. (89) 753 46 31 

e-mail: srokowogimn@wp.pl 

Szkoła Podstawowa 

im. St. Srokowskiego w Srokowie 

ul. Szkolna 3, 11-420 Srokowo 

tel. (89) 753 40 01 

Szkoła Podstawowa w Srokowie 

Filia w Solance 

Solanka 3, 11-420 Srokowo 

tel. (89) 753 56 68 

Zakład Gospodarki Komunalnej 

i Mieszkaniowej 

ul. Węgorzewska 7 


tel. (89) 753 40 49 

Urząd Pocztowy 

ul. Kętrzyńska 8 


tel. (89) 753 40 24 

Bank Spółdzielczy w Reszlu 

Oddział Barciany, Filia Srokowo 

ul. Plac Rynkowy 4 


tel. (89) 753 40 20 

KP Policji w Kętrzynie 

Rewir Dzielnicowych w Srokowie 

ul. Wileńska 9, 11-420 Srokowo 

tel. (89) 753 40 07 

NZOZ SROK-MED 

ul. Ludowa 2, 11-420 Srokowo 

tel. (89) 753 40 05 

Nadleśnictwo Srokowo 

ul. Leśna, 11-420 Srokowo 

tel. (89) 753 40 43, fax: (89 753 42 61 

www.olsztyn.lasy.gov.pl/srokowo 

e-mail: srokowo.@olsztyn.lasy.gov.pl 

< Siedziba Nadleśnictwa Srokowo

63 

GOSPODARSTWA AGROTURYSTYCZNE 

Gospodarstwo agroturystyczne 

„Lolkowo” 

Halina Klimowicz 

Leśny Rów 

tel. (89) 753 44 78 


„Przy studni” 

Elżbieta Nowicka 

Silec 

tel. 667 920 928 


„Eko-Art” 

Józef Charytoniuk 

Wilczyny 

tel. (89) 753 46 60 


„SOŁOKIJA” 

Tomasz Huk 

Wilczyny 

tel. (89) 753 41 38 


Jadwiga Zając 

Leśniewo 

tel. (89) 753 45 89 


„Pod orzechem” 

Katarzyna Hajduga 

Srokowo 

tel. 501 361 737 


Wł. i Maria Ćwinarowicz 

Leśniewo 

tel. (89) 753 46 15 


Willa Maksymilian Ewa Butach 

Silec 

tel. 666 086 205 


Jerzy Szewczyczak 

Stare Jegławki 

tel. (89) 750 59 36 


Karol Smalec, Kaczory 

tel. 609 522 099 

Gospodarstwo Agroturystyczne „Lolkowo” > 

Stary buk w Jegławkach 

>

64 

LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA 

I LOKALNA GRUPA RYBACKA 

Stowarzyszenia z Gminy Srokowo 

wraz ze stowarzyszeniami z gmin z powiatu 

węgorzewskiego i giżyckiego 

w 2006 r. utworzyły Lokalną Grupę Działania 

pod nazwą Związek Stowarzyszeń 

Na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego 

Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich 

w skrócie „LGD 9”. Celem Związku jest 

propagowanie zasad zrównoważonego 

rozwoju obszarów wiejskich, m.in. poprzez 

realizację Zintegrowanej Strategii 

Rozwoju Gmin Północnego Obszaru 

Wielkich Jezior Mazurskich, promocję 

obszarów wiejskich, mobilizowanie 

ludności do aktywnego udziału w procesie 

rozwoju obszarów wiejskich oraz 

upowszechnienie i wymiana informacji 

o inicjatywach związanych z aktywnością 

ludności na obszarach wiejskich. 

Związek działa na terenie 9 gmin z trzech 

powiatów, położonych w obszarze 

Wielkich Jezior Mazurskich: 

Powiat Węgorzewski: 

Gmina Budry 

Gmina Pozezdrze 

Gmina Węgorzewo 

Powiat Giżycki: 

Gmina Giżycko 

Gmina Kruklanki 

Gmina Miłki 

Gmina Ryn 

Gmina Wydminy 

Powiat Kętrzyński: 

Gmina Srokowo 

ul. Portowa 2/3, 11-600 Węgorzewo 

tel. (87) 427 06 17 

e-mail: biuro@mazurylgd9.pl 

Ten sam obszar działania swoim zasięgiem 

obejmuje: Lokalna Grupa Rybacka 

„Wielkie Jeziora Mazurskie”. 

Lokalna Grupa Rybacka „WJM” 

ul. Plac Wolności 1b 

11-600 Węgorzewo 

tel. (87) 428 47 41, (87) 428 47 36 

www.mazurylgr.pl 

Mamy nadzieję, że przedstawiony 

informator o naszej gminie zachęci 

Państwa do bliższego zaznajomienia 

się z gminą Srokowo. Możliwości kontaktów 

upatrujemy głównie na niwie 

kulturalnej. Jesteśmy zainteresowani 

wymianą doświadczeń w zakresie integracji 

mieszkańców takich samorządów 

terytorialnych jak nasz. 

Być może przedstawione przez nas atuty 

naszej gminy zachęcą zarówno polskich 

jak zagranicznych przedsiębiorców, potencjalnych 

inwestorów czy też turystów 

do odwiedzenia Gminy Srokowo. Nasza 

gmina położona jest w pobliżu atrakcyjnych 

miejscowości: Węgorzowo, Giżycko, 

Sztynort gdzie oprócz zabytków 

architektury turyści mają zapewnioną 

doskonała zabawę w szantowych klimatach. 

Dla pasjonatów historii polecamy 

odwiedzenie bunkrów w Wilczym Szańcu 

koło Kętrzyna i mniej zniszczonych 

w Mamerkach koło Węgorzewa.

Obszar LGD9

Untitled

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?