1 Ręka wspinacza Przyczyny powstawania zespołów przecią ...

Biorąc jednak pod uwagę specyfikę zespołów przeciążeniowych oraz potrzeby wspinaczy, również tych
traktujących ten sport ambitnie, choć nie na poziomie rywalizacji zawodniczej, koniecznością staje się
stworzenie programu postępowania profilaktycznego stwarzającego największe szanse w walce z
przeciążeniami. Doskonale ujęli to autorzy jednego z cenniejszych opracowań przeznaczonych dla
wspinaczy, powtarzając za Lao Tzu: „Staw czoło niezłożonym trudnością, zanim staną się złożone.
Rozwiąż mały problem, zanim stanie się duży”. Jednak, aby rozwiązać nawet mały jeszcze problem,
konieczne jest zrozumienie jego istoty, w tym wypadku przyczyn powstawania zespołów
przeciążeniowych u wspinaczy oraz określenie i charakterystyka tych, które wydają się być najbardziej
typowe i powszechne. Jest to możliwe dzięki literaturze i publikacją ukazującym się od pewnego czasu na
świecie oraz w oparciu o fachową literaturę medyczną.
Zespoły przeciążeniowe jako efekt przeciążeń są spowodowane długotrwałą dysproporcją pomiędzy
obciążeniem a zdolnością jego wytrzymania przez tkanki. Jednostronne długo działające zbyt wysokie
obciążenia prowadzą do małych uszkodzeń, których nagromadzenie jest przyczyną powstawania zespołu
przeciążeniowego. Przeciążone są najczęściej ścięgna, pochewki ścięgien i stawy – czyli struktury, które
nie adaptują się do obciążenia tak szybko, jak tkanka mięśniowa. Dobrzański definiuje pojęcie
przewlekłego uszkodzenia sportowego jako uszkodzenia powstającego przeważnie w wyniku procesu
patologicznego przebiegającego w sposób utajony pod wpływem dłużej trwających przeciążeń lub
niewłaściwych obciążeń treningowych. Dla odróżnienia uraz sportowy oraz jego następstwo w postaci
obrażenia sportowego jest, efektem mniej lub więcej masywnego jednorazowego lub częściej
powtarzającego się ostrego urazu. Inni autorzy przeprowadzają klasyfikację urazów sportowych
zaliczając je do grup: ostre makrourazy, które powstają w wyniku jednorazowego czynnika
uszkadzającego, lub przewlekłe mikrourazy, które powstają w przeciągu pewnego okresu, wtórnie do
powtarzanych ruchów. Urazy w drugiej grupie (często również określane jako urazy z nadużywania lub
przeciążenia) dotyczą około 50% wszystkich urazów sportowych.
Rozróżnia się cztery typy przeciążenia:
1. Zewnętrzne obciążenie normalne pracą, działa na prawidłowy narząd ruchu, ale w zbyt długim
czasie lub z dużą częstotliwością.
2. Zewnętrzne zbyt duże obciążenie pracą działa na prawidłowy narząd ruchu.
3. Zewnętrzne obciążenie normalną pracą działa na nieprawidłowy narząd ruchu (np. osłabienie siły
mięśniowej lub aparatu więzadłowego).
4. Zewnętrzne obciążenie zbyt dużą pracą działa na nieprawidłowy narząd ruchu (jest to szczególnie
powszechna i niebezpieczna sytuacja, np. ambitny i silnie zmotywowany zawodnik, pomimo
objawów istniejącego już uszkodzenia, próbuje przełamać swoją słabość zwiększając obciążenia
treningowe).
W 1989 roku w Niemczech zostały przeprowadzone badania wspinaczy. Badaniom poddano 75 osób,
które pytano m.in. o uszkodzenia narządu ruchu związane ze wspinaniem, metody treningu, odżywianie.
Spośród 75 badanych 14 osób nigdy nie doznało urazu bądź uszkodzenia narządu ruchu związanego ze
wspinaniem, stwierdzono 48 urazów oraz 88 zespołów przeciążeniowych, 8 wspinaczy było operowanych
z powodu złamań, uszkodzeń ścięgien lub zespołów ucisku nerwów, u 22 wspinaczy stwierdzono
pogrubienie stawów palców. Podobną ankietę przeprowadziłem na początku 1999 roku. Ankietowanych
było 60 dojrzałych osób zajmujących się wspinaniem, co najmniej dwa lata i mających sportowe
nastawienie do tej dyscypliny. Na pytanie, czy doznałeś kiedyś uszkodzenia lub urazu w okolicy ręki,
nadgarstka, przedramienia związanego ze wspinaczką lub treningiem wspinaczkowym, 6 osób
odpowiedziało negatywnie. Pozostałych 26 osób doznało uszkodzenia lub urazu w czasie treningu, 12
osób w czasie wspinaczki a 16 osób zarówno w czasie treningu, jak i wspinaczki. Spośród
ankietowanych, u 33 osób dolegliwość ta powróciła później wskutek treningu lub wspinaczki.
31 osób potwierdza wystąpienie nocnego zaburzenia czucia w obrębie dłoni i palców.
45 osób stwierdza u siebie pogrubienie stawów palców.
57 osób stosuje przed wspinaczką i właściwym treningiem rozgrzewkę i ćwiczenia rozciągające.
www.primaroca.pl 2