Rehabilitacja zawodowych zaburzeń głosu

16
Rehabilitacja zawodowych zaburzeń głosu
Wydolność narządu głosowego można ocenić badając natężenie głosu oraz
zdolność jego zwiększania. Badanie wykonuje się za pomocą miernika poziomu
dźwięku. Zdolność zwiększania natężenia głosu w różnych jego zaburzeniach jest
znacznie ograniczona.
W badaniu foniatrycznym określamy najczęściej podstawowe parametry akustyczne:
natężenie głosu, zakres głosu mówionego, częstotliwość podstawową głosu Fo.
Można też wykonać badanie pola głosowego, które jest graficznym przedstawieniem
zależności poszczególnych tonów z zakresu częstotliwości głosu od natężenia
(od minimalnego do maksymalnego natężenia, z jakim są one tworzone). Badanie
to umożliwia obserwację postępów leczenia i rehabilitacji. Coraz częściej jednak do
kompleksowej oceny czynności narządu głosu stosowana jest komputerowa analiza
akustyczna głosu. Daje ona możliwość obiektywizacji oceny czynności fonacyjnej
głośni. Najczęściej uwzględniane parametry to jitter (określa procentowo względne
zmiany częstotliwości podstawowej głosu), shimmer (określa względne zmiany
amplitudy/natężenia głosu) oraz NHR (Noise to Harmonic Rate) – określa zawartość
szumu w sygnale głosu.
Do oceny wydolności narządu głosu, szczególnie u osób znacznie obciążających
głos zawodowo, bardzo przydatne jest wykonanie próby obciążeniowej. Test obciążania
głosu wykonujemy polecając pacjentowi, zagłuszanemu białym hałasem
o natężeniu 85 dB, czytać przez pół godziny tak głośno, aby sam się słyszał. Wpływ
wysiłku głosowego na czynność fonacyjną krtani oceniany jest za pomocą wideolaryngostroboskopii
i komputerowej analizy akustycznej głosu (ewentualnie tylko
pomiaru natężenia głosu), przed i po obciążeniu głosu.
Inne instrumentalne metody badania narządu głosu, takie jak elektromiografia, glottografia,
laryngofotokimografia mają ograniczone znaczenie w rutynowej ocenie
narządu głosu.
Obok wymienionego powyżej zestawu badań coraz bardziej docenia się na świecie
wartość diagnostyczną metody samooceny głosu, dokonywanej przez pacjenta.
Uznaje się bowiem, że instrumentalne badania specjalistyczne – takie, jak wideolaryngostroboskopia
czy analiza akustyczna – bez uwzględnienia własnych odczuć pacjenta
dotyczących jego głosu, są niewystarczające do określenia stopnia upośledzenia
głosu i jego wpływu na jakość życia. Najpowszechniej stosowanym narzędziem
subiektywnej oceny głosu jest kwestionariusz określający wskaźnik niepełnosprawności
głosowej VHI – Voice Handicap Index (załącznik nr 1). Metoda ta jest szeroko
stosowana w krajach całego świata, ostatnio również w Polsce. Kwestionariusz
składa się łącznie z 30 pytań, oceniających problemy z głosem w trzech skalach.
Pytania dotyczą: 1. sfery funkcjonalnej – opisującej wpływ zaburzeń głosu na codzienną
aktywność społeczno-zawodową; 2. sfery emocjonalnej – oceniającej odczucia
chorego w stosunku do własnego głosu, oraz 3. sfery fizykalnej – dotyczącej
odczuwanych dolegliwości fizycznych związanych z chorobą narządu głosu.
Osoba wypełniająca kwestionariusz przy każdym zdaniu wskazuje 1 z 5 podanych
odpowiedzi, które są punktowane w skali 0–4, przy czym odpowiedź „nigdy” to
0 punktów, „prawie nigdy” – 1, „czasami” – 2, „prawie zawsze” – 3, a „zawsze”
to 4 punkty. Całkowity wynik VHI określa stopień zaburzeń głosu. Uzyskanie 0–30
punktów określane jest jako brak lub niewielka niesprawność głosu, 31–60 punktów
to średnia niesprawność głosu, zaś wynik w granicach 61–120 punktów oznacza dużą
niesprawność głosu i sygnalizuje konieczność pilnej konsultacji foniatrycznej.