RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

Promene koje se javljaju na ovom nivou povezane su sa kognitivnim razvojem,
strukturama formalnih operacija.
5. Orijentacija prema društvenoj dobrobiti, dogovoru.
Ispravan postupak se određuje pomoću opštih prava i normi koje su kritički
preispitane i koje je prihvatilo celo društvo, i nezavisno od svojih interesa i spoljnih
pritisaka. Na ovom stadijumu pojedinac razlikuje društvene zakone i norme od moralnih
pravila. Do kvalitetno drugačijeg moralnog suđenja dovodi decentracija koja vodi do
uviđanja da postojeći zakoni i norme nisu optimalni u mnogim situacijama i da ih saglasno
načelu društvene koristi i dogovorno treba promeniti da budu optimalni za većinu članova
društva.
K: “Poštuj pravila da bi sačuvao poštovanje nepristrasnog posmatrača koji sudi u korist opšte
dobrobiti”
I: "Ekstremne okolnosti ne opravdavaju to, da N uzme zakon u svoje ruke. Cilj ne opravdava
sredstvo. Pitanje je, šta bi se dogodilo, ako bi svi krali i provaljivali, kad su očajni. Sa druge strane
krađa ne bi bila potpuno neopravdana, bar ne sa moralnog aspekta"
6. Orijentacija prema univerzalnim etičkim normama.
Odlučivanje po savesti prema izabranim etičkim principima koje odlikuju logička
opravdanost, opštost i postojanost (zlatno pravilo, kategorički imperativ). Pravda postaje
ne samo normativ već razlog delanja. Na ovaj stadijum moralnog suđenja stižu retki
pojedinci koji formiraju univerzalna etička načela koja najveći značaj daju čovekovom
življenju, dostojanstvu, pravima, jednakosti i pravičnosti. Postojeći društveni zakoni i
norme za njih su obavezujući samo ukoliko omogućavaju ostvarivanje navedenih etičkih
načela.
K: “Poštuj pravila da bi izbegao samoosuđivanje”
I: "U situaciji, u kojoj se mora odlučiti između krađe i smrti, moralno je pravo, da krade. Mora se
vladati po načelu čuvanja i poštovanja čovekovog življenja."
Kolbergovi empirijski nalazi razvoja moralnosti sa uzrastom prikazani su na slici 23.
Slika 23: Grafički prikaz razvoja moralnih stadijuma sa uzrastom
81