RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

METAKOGNICIJA - znanje o sopstvenoj kogniciji, o vlastitim misaonim procesima, koje kao jezgro ima
proces formiranja naučnih pojmova. Po Vigotskom u toku kognitivnog razvoja dolazi do "osvešćivanja"
- pod čim podrazumeva akt kognicije u kome intelektualne operacije postaju predmet intelektualne
analize, i "ovladavanja" - voljne kontrole: upravljanja, vođenja i procene kognitivnih aktivnosti.
METALINGVISTIČKA SVESNOST - je sposobnost refleksije jezika kao komunikacijskog oruđa i sebe kao
korisnika jezika.
METAMEMORIJA - znanje o procesima vlastitog pamćenja i zaboravljanja, znanje o sadržaju vlastitog
sistema dugoročnog pamćenja, kao i znanje kako se različiti sadržaji (informacije) transponuju /
reprodukuju na relaciji kratkoročno-dugoročno pamćenje. Metamemorija se razvija sa uzrastom i
najveća je u zreloj dobi.
MEHANIČKO UČENJE - učenje napamet, memorisanje materijala onako kako je dat; rutinsko učenje
bez razumevanja koje zahteva veći broj ponavljanja do uspešnog reprodukovanja.
MEHANIZMI ODBRANE - mentalne strukture koje određuju ponašanje i deluju nesvesno; javljaju se
kao reakcije na povišenu anksioznost (stvorenu konfliktima, frustracijama) i služe da se redukuje
napetost i "popravi" slika o sebi. Javljaju se u različitim oblicima. Jedna od klasifikacija (Kameron)
ih deli na: (a) mehanizme u kojima je ponašanje usmereno na problem, ali je način rešavanja
nerealan (identifikacija, kompenzacija, racionalizacija, projekcija, reakciona formacija) i (b) mehanizme
u kojima je reakcija u suštini bekstvo od problema (izolacija, negativizam, regresija, represija,
sanjarenje, insulacija).
METODE PSIHOLOGIJE - način istraživanja psiholoških problema koji prolazi kroz određene etape ili
faze: formulisanje problema, izrada projekta istraživanja, sprovođenje istraživanja, obrada podataka,
analiza i tumačenje podataka. Prema načinu istraživanja mogu biti eksperimentalne i neeksperimentalne,
a prema predmetu istraživanja dele se na objektivne i subjektivne metode. Korišćenje
istraživačkih metoda u razvojnoj psihologiji znači upotrebu objektivnih, merljivih i ponovljivih
metoda, tehnika i pristupa, koje istraživači koriste za prikupljanje podataka, proučavanje odnosa
među pojavama i vrednovanje konstatacija.
METODE UČENJA - najčešće su proučavane i procenjivane sledeće metode: globalna - partitivna
metoda (učenje u celini ili po delovima), vremenski raspodeljeno ili koncentrisano učenje, aktivno ili
pasivno učenje. Empirijski nalazi ukazuju da su uspešnije metode aktivnog učenja i vremenski raspodeljenog
učenja, dok primena globalne ili partitivne metode (ili njihove kombinacije) zavisi od
gradiva (vrste i težine) i osobina ličnosti koja uči (uzrasta i sposobnosti).
METODOLOGIJA - sistematsko i logičko izučavanje i formulisanje principa i metoda; način izbora i
definisanja problema, principa, obrada i interpretacija podataka.
MIJELINIZACIJA - je proces ovijanja neurona mijelinskom opnom, koja je ćelijska opna oligodendrocita
(jedne vrste moždanih glija ćelija). Mijelinizacija funkcioniše kao izolator koji ubrzava
prenos neuralnog signala. Kortikalna mijelinizacija prvo počinje i najbrže napreduje u područjima
direktno povezanim s moždanim deblom i primarnim senzornim i motoričkim područjima, a
najkasnije počinje i najsporije napreduje u traktovima i slojevima zaduženim za interkortikalne
veze i u asocijacionim područjima. Senzorna i motorička područja obično završavaju mijelinizaciju
pre 2. godine života, ali integrativni sastav može nastaviti mijelinizaciju i mnogo duže (do
druge i treće decenije života). Kako mijelinizacija olakšava kognitivne operacije? Case je 1985.
istaknuo dve primarne funkcije mijelina. Jedna je ubrzavanje neuralnog prenošenja (transmisije),
a druga je da kao izolator sprečava curenje duž neuralnog puta. Nakon mijelinizacije brzina
linearnog prenosa je velika, a lateralni prenos zanemariv. Posljedica toga je veliko povećanje
efikasnosti neuralnog prenosa.
MIKROGENETSKI PRISTUP U ISTRAŽIVANJU - u razvojnoj psihologiji je prikupljanje podataka, sa kojim
pratimo iste grupe jednako starih pojedinaca od trenutka, kada započnu promene da se pojav-
395