RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

ODRASLO DOBA
Psihologija odraslog doba se bavi izučavanjem razvoja psihičkog života u prvim
postadolescentnim fazama. U okviru savremene razvojne psihologije pokrenuta su pitanja
o razvoju sposobnosti prilagođavanja u odraslom dobu na uvećane profesionalne,
porodične i društvene zahteve. U srednjoj i poznoj zrelosti treba utvrditi izvore, uzroke i
uslove razvojnih promena kod odraslih, koje nisu više pokrenute organskim sazrevanjem i
razvojem. Zatim, da li se i koliko sposobnosti prilagođavanja odraslih mogu objasniti
promenama unutar pojedinih psihičkih funkcija i/ili promenama u interakciji psihičkih
funkcija?
Ova pitanja su pokrenuta tek u novije vreme pa se može reći da je psihologija
odraslog doba najmanje razvijena, manje razvijena od gerontopsihologije. Interesovanje
za psihologiju odraslog doba povećano je sa javljanjem andragoških problema koji traže
precizan odgovor na brojna pitanja: kakve su sposobnosti i motivacija za učenje kod
odraslih, šta je specifično za procese socijalizacije i adaptacije na promene, kod sebe i
svoje okoline, u odraslom dobu. Tada se pokazalo da saznanja o psihičkom životu koja
pruža opšta psihologija nisu dovoljna da objasne mogućnosti i ponašanja odraslih i da
sistematskim istraživanjima treba utvrditi karakteristike i dinamiku razvoja u ovom
životnom dobu.
Jedan od razloga za sistematsko proučavanje psihologije odraslih bio je i pomeranje
paradigme od proučavanja razlika među uzrasnim grupama istraživanjima poprečnim
presekom na longitudinalna istraživanja. Ta promena je usledila nakon saznanja da
utvrđivanje uzročno-posledičnih odnosa u studijama razvoja zahteva proučavanje istih
ispitanika u različitim vremenskim intervalima. Od sedamdesetih godina dvadesetog veka
realizuju se studije kojima se sistematski izučavaju odrasli na saznajnom (Perry, 1970,
1981; Schaie, 1977-78), socijalno-moralnom području (Neugarten, 1968; Kohlberg, 1973)
i ličnosnti odraslih (Levinson, 1978; Costa & McCrae, 1980). Time počinje da se
prevazilazi propust i paradoks da su u "centru" izučavanja razvojne psihologije najraniji i
poslednji period ontogeneze, a na "periferiji" izučavanja najduži, najproduktivniji i
najkreativniji period - odraslo doba (Ананьев, 1977 str. 336).
Osnovni razvojni zadaci rane zrelosti
To je period koji započinje između 20 i 25 godina i traje do četrdesetih godina. U
psihofizičkom smislu rana zrelost predstavlja punu zrelost. Tada osoba dostiže
maksimalan razvoj fizičkih, intelektualnih i emocionalnih karakteristika.
Osnovni razvojni zadaci su:
• završavanje školovanja;
• zapošljavanje i prilagođavanje na radnu ulogu;
• samostalnost, uspostavljanje ekonomske nezavisnosti;
• izbor bračnog partnera i uspostavljanje bračne zajednice;
• stabilizacija odnosa na poslu i u braku;
• prilagođavanje na roditeljstvo i početak brige za decu;
• razvoj pripadnosti društvenim zajednicama.
Iz razvojnih zadataka se vidi da je rana zrelost prihvatanje zahteva odraslog doba i
prilagođavanje na njih. Iz adolescencije u ranu odraslost se prenosi razvojni zadaci
završavanje školovanja i osamostaljivanja od porodice, što vodi emocionalnom i
329