RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

- izolovane grupe članova istog pola,
- početak interakcije grupa istog pola,
- početak formiranja heteroseksualnih grupa,
- povezane heteroseksualne grupe,
- parovi.
Prijateljstva imaju posebno značajno mesto u životu adolescenta i ona se temelje na
visokoj međusobnoj otvorenosti, poverenju, uzajamnosti nego u detinjstvu i odraslosti.
Prijateljske veze doprinose razvoju efikasnih strategija kako za samootkrivanje tako i za
uravnotežavanje vlastitih emocija i ponašanja; kroz otvorene razgovore o skoro svim
aspektima življenja (lična iskustva, planovi za budućnost, očekivanja, dileme) i potpuno i
uzajamno prihvatanje u prijateljskom odnosu adolescent oblikuje svoj identitet, suočava
se sa konfliktima, teskobama i dilemama.
U ispitvanjima je nađeno da su kod devojaka prijateljstva intimnija i uzajamnija nego
kod mladića, kod kojih su prijateljstva brojnija jer žele da u raznim aktivnostima imaju
stalnog pratioca (Fischer, 1981; tabela 49).
Tabela 49: Tipovi prijateljstva u srednjoj i poznoj adolescenciji
UZORAK PRIJATELJSTVA KARAKTERISTIKE UČESTALOST U POVEZANOSTI SA POLOM
ADOLESCENTA
Druženje - relativna
uzajamnost
Nisko prijateljstvo, niska intimnost Veća u mladićkim prijateljstvima
Prijateljski Visoko prijateljstvo, niska intimnost Veća u mladićkim prijateljstvima
Intimni Nisko prijateljstvo, visoka intimnost Veća u devojačkim prijateljstvima
Integrisani Visoko prijateljstvo, visoka intimnost Veća u devojačkim prijateljstvima
Legenda: prijateljstvo = stepen dobrovoljnog uključivanja pojedinaca u uzajamne aktivnosti sa određenom osobom (prijateljem);
intimnost = stepen psihološke blizine, vezanosti, uzajamnog izražavanja pozitivnih emocija, manja usmerenosti na sebe, lakoća
komunikacije.
Razvoj partnerskih odnosa počinje u srednjoj adolescenciji (devojke i mladići počinju
"ići sa nekim"). Uspostavljanje intimnih odnosa sa partnerom (suprotnog pola) je
dugotrajan proces, zahteva viši nivo iskustva, obostrano uživljavanje u stanovište
drugoga i nešto drugačije socijalne veštine nego formiranje intimnog odnosa sa sebi
sličnim pojedincima (istopolnim vršnjacima). U poznoj adolescenciji na trajnost veze utiču
zajednički interesi, uzajamno razumevanje, intimnost, sličnost ciljeva za budućnost i
dugoročna privlačnost partnera (Conger, 1991).
Kakav je uticaj uzajamnih odnosa sa vršnjacima na dalju adaptaciju pojedinca?
Nesloga u uzajamnim odnosima sa vršnjacima, u detinjstvu i adolescenciji, vodi
najrazličitijim formama emocionalne i socijalne neprilagođenosti (Hartup, 1983). I niz drugih
longitudinalnih istraživanja (npr. Cowen et al., 1973) nalazi da od svih merenih pokazatelja
najvernije predviđaju buduće mentalno zdravlje ličnosti njeni uspešni uzajamni odnosi sa
vršnjacima u detinjstvu.
318