RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

nego sa odraslima. Nov kvalitet je težnja bliskom prijateljstvu, odanosti uz uzajamno
poštovanje razlika među ličnostima. Druženje sa vršnjacima omogućuje aktivnu ulogu u
razvoju tj. pri njegovom osamostaljivanju od primarne porodice, formiranju identiteta,
sticanju socijalnih veština, moralnom suđenju i ponašanju, pri uspostavljanju odnosa sa
suprotnim polom. Prijatelju se izlažu svoje ideje, ocene i shvatanja o sebi i svetu oko
sebe, zauzimaju stavovi u odnosu na budućnost - što dovodi do otvorene i simetrične
komunikacije radi dobijanja emocionalne podrške i povratnih informacija: komentara,
primedbi, kritičkih ocena - radi testiranja novonastalih vrednosti i nove slike o sebi. Na taj
način se lakše shvata sopstvena ličnost, modifikuje sopstveno ponašanje, stiče veština
ophođenja sa drugima - osposobljava za samostalno kompetentno funkcionisanje. Nalazi
istraživanja ukazuju da je kvalitet vršnjačkih, posebno prijateljskih odnosa u adolescenciji
najbolja prognoza pojedinčevog prilagođavanja u odraslosti.
Šta očekuju i/ili dobijaju adolescenti od uključivanja u vršnjačku grupu? Rezultati istraživanja
prikazani su u tabeli 47 gde autori (Brown, Eicher i Petrie, 1986) efekte druženja razvrstavaju
u šest kategorija.
Tabela 47: Razlozi druženja adolescenata
Identitet U grupi adolescenata saznaje svoje ciljeve, interese, sposobnosti i
karakteristike ličnosti.
Socijalni položaj i ugled Sa pripadnošću grupi adolescent ostvaruje socijalni položaj.
Sličnost U grupi adolescent nalazi vršnjake, koji imaju slične interese, želje i
verovanja.
Instrumentalni i
emocionalni oslonac
U grupi adolescent dobija željene informacije i emocionalni oslonac.
Prijateljstvo U grupi adolescent nalazi prijatelje.
Slobodne aktivnosti Vršnjačka grupa predstavlja kontekst za provođenje slobodnog vremena.
Od kojih karakteristika adolescenta zavisi visok / nizak socijalni status u grupi? U
kojoj meri je izražena prihvaćenost / usamljenost (odbačenost, prezir) kod adolescentata?
U istraživanjima u Sloveniji oko 30% devojaka i 25% mladića navelo je da su usamljeni.
Koje osobine su odlučujuće za status prihvaćenosti? U američkim istraživanjima
nađeno je da mladići ostvaruju visok socijalni položaj među vršnjacima pre svega sa
sportskim i intelektualnim postignućima, posedovanjem automobila, društvenošću,
omiljenošću kod suprotnog pola, telesnom privlačnošću i sa učešćem u različitim
aktivnostima u školi. Kod devojke za visok socijalni položaj od značaja su spoljašnji
izgled, društvenost, intelektualna postignuća i javni nastupi.
U tabeli 48 navedene su karakteristike ličnosti po kojima se značajno razlikuju prihvaćeni,
odbačeni i prezreni pojedinci od strane vršnjaka.
Kod adolescenata je ispitivan i konformizam. U poređenju sa poznim detinjstvom
u ranoj adolescenciji se povećava nivo konformisanja, traje do srednje adolescencije i
zatim uporedo sa porastom samostalnosti adolescenta dosledno opada u poznoj
adolescenciji (Mussen, Gonger, Kagan i Huston, 1990). Veće konformisanje vršnjacima
obično izražavaju adolescenti sa niskom samoocenom i sa niskim socijalnim položajem u
vršnjačkoj grupi; manje oni koji su uvereniji u vlastitu kompetentnost i koji imaju pozitivnija
gledišta o odraslim. Manje se konformišu adolescenti čiji si roditelji sa autoritativnim
stilom vaspitanja, nego roditelja sa autoritarnim i permisivnim stilom.
316