RAZVOJNA PSIHOLOGIJA
Share Embed Flag
Download ePaper

RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

RAZVOJNA PSIHOLOGIJA RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

enlite.org
30.09.2013 Views

Slika 106: Prikaz Džems-Langeove teorije Brojne provere tačnosti ove teorije usmerile su istraživače na izučavanje fizioloških procesa pri emocijama. Međutim, iako nije dokazano da su fiziološke promene bit emocije, prihvaćena je ideja da su telesne promene važne za doživljaj emocija, odnosno da one nisu samo rezultat (posledica) tog doživljaja telesnih promena. Druga fiziološka teorija, Kenon-Bardova teorija, oslanja se na eksperimentalne nalaze neurofiziologije tridesetih godina XX veka. Kako nastaju emocije po ovoj teoriji? Kenon i Bard ističu da je diencefalon, posebno talamus a ne korteks, centar emotivnog života (v. sliku 107). Rana verzija njihove teorije nosi naziv talamična teorija. Ovi autori veruju da putevi (1) i (2) dovode do nastanka percepcije. Preko puta (3) korteks inhibitorno deluje na talamus. Ali to se dešava samo pri normalnim percepcijama koje informišu o uobičajenim pojavama; tada put (3) funkcioniše i sprečava talamične procese. Međutim, kada stigne alarmantan stimulus on pokreće orijentacionu reakciju, to izaziva prekid puta (3) što dovodi do nastanka talamičnih procesa koji deluju (put 4) na autonomni nervni sistem (uglavnom simpatičkom inervacijom) i endokrini sistem (v. sliku 110). Složaj ovih funkcija dovodi do fizioloških promena koje karakterišu emocije. Kada iz talamusa stigne povratna informacija u korteks (put 5) nastaje kompletna emocija. Slika 107: Prikaz Kenon-Bardove teorije Pošto su noviji nalazi ukazivali na aktiviranje centara u hipotalamusu (koji pri nastanku emocija menjaju ritam disanja, rada srca, krvnog pritiska, temperature tela, i dr.) - to se napušta naziv talamična teorija a primarna uloga daje hipotalamusu. 282

Međutim, već četrdesetih godina, EEG zapisi pokazuju da pri emocijama nastaje aktivacija korteksa, a ne kočenje - što se ne uklapa u prethodnu teoriju. Lindsli (1950) to objašnjava funkcijom retikularne formacije: nicanje emocije bi bilo regulisano uzlaznim aktivirajućim retikularnim sistemom a njen dalji tok se odvija po Kenon-Bardovoj shemi. Meklin (MacLean, 1955) koristi neurofiziološke nalaze Papeca o angažovanju, u emocijama, limbičkog dela velikog mozga koji reguliše rad visceralnih organa. Procesi imaju kružni tok: započinju u limbičkom mozgu (hipokampusu), preko hipotalamusa inervišu visceralne organe a povratne informacije o izmenjenom stanju visceruma preko talamusa ponovo dospevaju u limbički mozak. Limbički mozak informacije iz visceruma interpretira jezikom emocija. U poređenju sa mladim korteksom - limbički mozak "snimanje" unutrašnjih procesa ostvaruje jednostavnijim nervnim mehanizmima nego što je jezik komunikacije sa spoljašnošću (opažaji, pojmovi, govor), koji stvara i koristi neokorteks. Položaj ovog sistema omogućava da se mnoge spoljašnje informacije vezuju za unutrašnju visceralnu reakciju. Meklinova integracija ovih nalaza u objašnjenje emocija dobija naziv: teorija "visceralnog mozga". Najnovija neurofiziološka istraživanja sve više potkrepljuju teoriju da postoji "emocionalni mozak", ali neurolog Ledu (LeDoux, 1993) ključnu ulogu pridaje amigdali, centru limbičkog sistema, a manju hipokampusu. Goleman (Goleman, 1997) smatra da otkrića o uzajamnom dejstvu moždanih struktura, koje utiču na nicanje i tok emocionalne reakcije, dozvoljavaju da govorimo o emocionalnom umu - koji on povezuje sa delovanjem amigdale i međusobnim dejstvom amigdale i neokorteksa, centra racionalnog uma (v. sliku 108). Slika 108: Prikaz uloge amigdale u emocionalnom procesu (prema Golemanu, 1998) Leduovi nalazi ukazuju da vizuelni (auditivni,...) signal putuje od receptora do talamusa gde se prevodi na jezik mozga. Veći deo poruke prosleđuje se do vizuelnog (auditivnog,...) korteksa gde se analizira i tumači njeno značenje i priprema odgovor; ako je odgovor emocionalan, signal se šalje amigdali da bi se aktivirali emocionalni centri. Manji deo signala koji je primio talamus ide direktno do amigdale, brzom transmisijom, omogućavajući neposrednu, ali manje preciznu, emocionalnu reakciju ("prekognitivnu emociju"). To znači da amigdala (psihološki, emotivni stražar) može da pokrene emocionalni odgovor pre nego što racionalni mozak u potpunosti registruje šta se događa. Tada ona upravlja većim delom mozga, uključujući i racionalni mozak. Učestalost ovakvih "ispada", koji savremenom čoveku više odmažu nego što pomažu, zavisi od sadejstva prefrontalnog korteksa (njegovog levog režnja) i limbičkog sistema; i noviji neurološki nalazi potvrđuju Lurijinu pretpostavku da je ovaj deo neokorteksa 283

Slika 106: Prikaz Džems-Langeove teorije<br />

Brojne provere tačnosti ove teorije usmerile su istraživače na izučavanje fizioloških<br />

procesa pri emocijama.<br />

Međutim, iako nije dokazano da su fiziološke promene bit emocije, prihvaćena je ideja<br />

da su telesne promene važne za doživljaj emocija, odnosno da one nisu samo rezultat<br />

(posledica) tog doživljaja telesnih promena.<br />

Druga fiziološka teorija, Kenon-Bardova teorija, oslanja se na eksperimentalne nalaze<br />

neurofiziologije tridesetih godina XX veka. Kako nastaju emocije po ovoj teoriji? Kenon i<br />

Bard ističu da je diencefalon, posebno talamus a ne korteks, centar emotivnog života (v.<br />

sliku 107). Rana verzija njihove teorije nosi naziv talamična teorija. Ovi autori veruju da<br />

putevi (1) i (2) dovode do nastanka percepcije. Preko puta (3) korteks inhibitorno deluje<br />

na talamus. Ali to se dešava samo pri normalnim percepcijama koje informišu o<br />

uobičajenim pojavama; tada put (3) funkcioniše i sprečava talamične procese. Međutim,<br />

kada stigne alarmantan stimulus on pokreće orijentacionu reakciju, to izaziva prekid puta<br />

(3) što dovodi do nastanka talamičnih procesa koji deluju (put 4) na autonomni nervni<br />

sistem (uglavnom simpatičkom inervacijom) i endokrini sistem (v. sliku 110). Složaj ovih<br />

funkcija dovodi do fizioloških promena koje karakterišu emocije. Kada iz talamusa stigne<br />

povratna informacija u korteks (put 5) nastaje kompletna emocija.<br />

Slika 107: Prikaz Kenon-Bardove teorije<br />

Pošto su noviji nalazi ukazivali na aktiviranje centara u hipotalamusu (koji pri<br />

nastanku emocija menjaju ritam disanja, rada srca, krvnog pritiska, temperature tela, i dr.)<br />

- to se napušta naziv talamična teorija a primarna uloga daje hipotalamusu.<br />

282

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!