RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

Agnozija je termin koji označava govorni poremećaj koji izaziva prekid primanja
govornih stimulusa. Vizuelna agnozija nastaje usled poremećaja u vizuelnotransmisionom
mehanizmu; auditorna agnozija je prouzrokovana poremećajem u
auditorno-transmisionom putu.
Apraksije su prouzrokovane poremećajima motorno-transmisionih puteva. One mogu
uticati na smetnje u pisanju i na oralne smetnje. Slika 101 prikazuje shematski model
koncepcije nervnog funkcionisanja: ulaz - integracija - izlaz (Wepman, 1960).
Dvojezičnost
Kao kriterijumi za određivanje postojanja dvojezičnosti i njen tip uzimaju se:
- vreme, uzrast učenja;
- simultano ili odvojeno učenje jezika i
- stepen vladanja, učestalost upotrebe.
Simultano usvajanje je lingvizam (bilingvizam). Učenje sa vremenskim razmakom je
glotizam (bi/poli/glotizam).
Razvoj dvojezičnosti u ranom detinjstvu protiče u tri faze (Volterra i Taeschner, 1977;
Hakuta (1986; prema: Marjanovič i sar., 2004).
1. U prvoj fazi dete oblikuje jedan leksički sistem, koji sadrži reči iz oba jezika, što je
nedostatak diferencijacije između dva jezika. Glavni zadatak deteta, koje je u tom periodu
simultano izloženo jezicima, je razlikovanje glasova, rečnika i gramatike oba jezika. Ta
faza se završava između 2. i 3. godine.
2. U drugoj fazi (3. i 4. godine) dete pravi razliku između dva različita rečnika, mada
upotrebljava jednaka gramatička pravila u oba jezika. Za skoro svaku reč u jednom jeziku
dete sada poznaje takođe odgovarajuću reč u drugom jeziku.
Reči iz dva različita rečnika se nikad više ne pojavljuju zajedno u istoj govornoj vezi.
U tom periodu su deca sposobna da prevode jedan jezik na drugi, mnoga među njima su
pak svoje dvojezičnosti takođe svesna.
3. U trećoj fazi razvoja dvojezičnosti dete govori dva jezika, koja imaju različitu
sintaksu i rečnike, svaki jezik pak obično povezuje sa određenom osobom, koja taj jezik
sa njim govori.
Jedan od osnovnih problema kod bilingvizma je mogućnost interferencije jezika i
štetne posledice od toga. To se može desiti ako dete od iste osobe (majke) uči oba
jezika. Nalazi istraživanja pokazuju da uspeh u učenju drugog jezika zavisi od motivacije
deteta. Pokazalo se da drugi jezik uspešnije uče deca koja žele da postanu prihvaćeni
članovi druge jezičke grupe (integrativna motivacija), nego ako je učenje drugog jezika
radi nekog određenog cilja (instrumentalna motivacija). Psiholozi ukazuju da je jedan od
efekata integrativne motivacije manifestovan i u većim promenama ličnosti deteta.
Problemi dvojezičnosti su postali aktuelniji sa povećanjem broja dece koja sa
roditeljima provode rano detinjstvo u drugim zemljama.
267