RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

preko funkcionalnog lanca: doživljaj — ikonički semiotički sistemi — socijalni semiotički
sistemi uvodi u interindividualnu razmenu i podvrgava dejstvu socijalnog fidbeka.
Vigotski je ukazao da jezička sredstva ne služe samo za izražavanje nego i za
stvaranje novih misli. Pored toga pomuću jezika se ostvaruju funkcije kao što su:
evokacija prošlosti, anticipacija budućnosti, razlaganje iskustva na diskretne jedinice i
stvaranje novog, prevazilazi faktičko i uvode kategorije hipotetičkog i mogućeg.
Preobražaj socijalnog komunikativnog govora u unutrašnji privatni govor je naredna
radikalna promena u razvoju semiotičke funkcije. Taj preobražaj odigrava se u procesu
interiorizacije glasnog privatnog („egocentričnog") govora kod predškolske dece. Osnovni
stav Vigotskog je da unutrašnji govor predstavlja sasvim osobitu, samostalnu, autonomnu
govornu funkciju. To je naročiti unutrašnji sloj govornog mišljenja, i prelaz od unutrašnjeg
na spoljašnji je prestrukturiranje govora. To je složena dinamička transformacija -
pretvaranje predikativnog i idiomatskog govora u sintaktički složen i drugima razumljiv
govor.
Ivić ukazuje da formirani unutrašnji govor kao sekundarni privatni sistem, u
funkcionalnoj interakciji sa primarnim privatnim ikoničkim semiotičkim sistemima, jeste
bitan unutrašnji mentalni proces koji je osnovini mehanizam psihološke veze između
unutrašnjih individualnih i socijalnih činilaca ponašanja jedinke.
Socijalni i privatni simbolički sistemi
U socijalne prirodne sisteme spadaju: prirodni jezik (usmeni i pisani), rituali, gestovni
govor.
U privatne semiotičke sisteme spadaju: mentalne slike, san, unutrašnji govor.
Manifestacije socijalnih semiotičkih sistema se mogu objektivno posmatrati a privatni
semiotički sistemi su predmet samoposmatranja. Osnovna strukturalna razlika je u
stepenu kodifikovanosti i konvencionalnosti. Međutim, socijalni i privatni semiotički sistemi
su u stalnoj interakciji. Napred je rečeno da se taj prevod obavlja interakcijom ikoničkog
semiotičkog sistema i unutrašnjeg govora. U mentalnim procesima interakcije i prevoda
socijalno ↔ privatno rađaju se nova značenja, nove misli, dolazi do novih saznanja bilo o
socijalnoj ili prirodnoj realnosti bilo o vlastitoj ličnosti.
Simbolički sistemi omogućavaju socijalnu komunikaciju u toku koje se menjaju i
razvijaju sve jedinke koje su uključene u taj proces komunikacije, koju je Vigotski označio
preduslovom za razvoj viših psihičkih funkcija kod čoveka. "Simbolička funkcija je onaj
mehanizam pomoću koga se ostvaruje veza između biološkog i socijalnog razvoja čoveka
i u tome je njena kritična važnost" (Ivić, 1978).
246