RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

Kao primeri semiotičkih operacija, koje se izvode po unutrašnjim pravilima semiotičkih
sistema, navedeni su: denotiranje, kombinovanja jedinica sistema, raznovrsne
transformacije poruka.
Treći nivo: "Simbolička funkcija je opšta sposobnost sticanja i korišćenja, odnosno
stvaranja znakova, semiotičkih sistema i izvođenja semiotičkih operacija i sticanja ili
stvaranja semiotičkih realnosti."
Operacionalni pokazatelji pojave ovog nivoa simboličke funkcije jesu procesi:
formiranje funkcionalnih sistema i interiorizacija.
Ovaj najviši nivo ispoljavanja simboličke funkcije jeste proces stvaranja spoljašnjih
simboličkih realnosti (stvaranje kulture u najširem značenju) i stvaranja unutrašnjeg sveta
ličnosti (unutrašnje instance ličnosti, mentalne delatnosti).
Simbolička funkcija je distinktivno svojstvo čoveka
Za proučavanju sistema komunikacije među životinjama semantika i neoetologija u poslednjim
decenijama formirale su zoosemantiku.
Nalazi ispitivanja ukazuju da u pogledu semantike, sistemi komunikacija životinja poseduju
dva osnovna svojstva:
a. postoji konačan i obično veoma mali broj nasleđenih signala koje stoje svakoj vrsti na
raspolaganju i
b. signali ne označavaju neki određeni segment realnosti (nemaju denotativna značenja),
nego su samo vid ekspresije stanja organizma; signali deluju na partnere po načelu
„emocionalne zaraze" – kao automatski pokretači radnji drugih jedinki.
Time se potvrđuje ono što je Kasirer (1946) ranije izrekao: "Signali i simboli pripadaju
različitim univerzama jezika: signal je deo fizičkog sveta bića, simbol je deo humanog sveta
značenja. Signali su ,operatori'. Simboli su ,označivači'. Signal čak i kada se razume i kad se
kao takav koristi, ipak predstavlja samo deo fizičkog, supstancijalnog bića, dok simboli imaju
samo funkcionalnu vrednost".
Nema ni najmanje verovatnoće da su semiotički sistemi čoveka proistekli iz nesemiotičkih
sistema („afektivnog jezika") kakvi postoje kod životinja. Kod antropoida, koji poseduju
senzomotornu inteligenciju, je razvijena sposobnost реrceptivne analize i izdvajanja zajedničkih
svojstava parova ili nizova opažajno prisutnih objekata. Međutim, kod antropoida je u
potpunosti odsutna sposobnost samostalnog stvaranja znakova, iako senzomotorna inteligencija
stvara neke minimalne preduslove za korišćenje znakova.
Naučnici koji se bave izučavanjem semiotičkog ponudili su nekoliko korisnih distinkcija.
Jedna od njih je razlikovanje emocionalnog i propozicionog govora. Druga važna razlika se
pravi između signala i simbola (Šmit, 1999).
Šta su pokazali eksperimenti učenja govora kod šimpanze?
U prvim eksperimentima psiholozi (bračni раr Kelog, Ladigina-Kots, bračni раr Hejes) su
mladunčad šimpanza odgajali u kući zajedno sa decom i baš kao što se i deca gaje. Neuspeh
u razvoju govora kod šimpanze pod ovim uslovima bio je potpun - šimpanze nisu razvile
ni začetke ljudskog govora niti nekog drugog oblika semiotičke komunikacije.
Ni neki noviji pokušaji da se šimpanzo nauči ljudskom govoru nisu značajnije promenili
243