RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

obima pamćenja. Međutim, sve do sedme godine uspešnije je spontano nego voljno
pamćenje. U 7. godini namerno pamćenje i sećanje imaju svoj cilj i razvijenije tehnike
zapamćivanja; na tom uzrastu vodeću ulogu ima govor radi uspostavljanja smisaonih
veza (v. tabelu 27).
Tabela 27: Porast efikasnosti zapamćivanja konkretnog i verbalnog materijala
Uzrast M reprodukovanih
predmeta
M reprodukovanih
imena poznatih predmeta
239
M reprodukovanih
imena nepoznatih
predmeta
3-4 3.9 1.8 0.0
4-5 4.4 3.6 0.3
5-6 5.1 4.6 0.6
6-7 5.6 4.8 1.8
(Kornienko, 1955 prema: Endovicka\, 1967)
Od 6.-7. godine zapaža se porast razvoja verbalno-logičkog pamćenja, semantičkog
pamćenja i razvija sposobnost sistematizacije, uz korišćenje smisaonih i kauzalnih veza
pri klasifikaciji predmeta i pojava.
Slika 96: Intelektualne operacije koje dete koristi pri zapamćivanju (prema: Endovicka\, 1967
Endovicka nalazi da na uzrastu od 3-7 godine preovlađuje uspostavljenje veza na
osnovu opštosti funkcije; od 5-7 godine u porastu je uspostavljanje veza na osnovu
spoljašnjih obeležja, svrstavanja po sličnosti, bitnim obeležjima i kauzalnim odnosima
materijala koji se pamti (v. sliku 96).
Sa razvojem pojmova, koji u sebi sadrže karakteristike cele klase objekata, uvećava
se semantičko pamćenje.
Sa uzrastom se kod dece razvija metamemorija - sposobnost ocenjivanja vlastitog
pamćenja. Što je dete starije to je i tačnije njegovo predviđanje koje se odnosi na
sopstvene mogućnosti pamćenja.
Razvoj pamćenja deteta povezan je sa porastom: sistema znanja, opsega radne
memorije i metamemorije, sa ovladavanjem intelektualnim operacijama pamćenja -
strategijama zapamćivanja.