RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

procena rada vrtića određuje se nacrt i mehanizmi za poboljšanje kvaliteta, na područjima
na kojima su slabosti, i očuvanje kvaliteta na područjima, koja su ocenjena kao kvalitetna.
Prilagođavanje odojčeta i mališana vrtiću
Uključivanje odojčeta odn. mališana u vrtić je povezano sa prekidom afektivne
vezanosti dete – majka pa je Bolbi savetovao da se to čini tek od treće godine. Međutim,
u poslednjim decnijama rezultati empirijskih istraživanja su ukazali da na prilagođavanje
vrtiću ne utiče samo uzrast deteta, već brojni drugi značajni činioci: kvalitet vezanosti u
porodici, kvalitet odgoja u vrtiću i međusobna inerakcija ovih faktora.
Vreme koje dete provodi u vrtiću je takođe važan činilac. Neki istraživači su u
longitudinalnim ispitivanjima potvrdili pozitivnu povezanost među dužinom vremena, koje
su odojčad odn. mališani proveli u vrtiću, i školske uspešnosti na mlađem školskom
uzrastu.
Jedan od faktora je i nivo separacione anksioznosti kod roditelja. Nalazi istraživanja
na uzorku roditelja čija su deca bila stara od 6 do 86 meseci, ukazuju da sa uzrastom
dece opada anksioznost separacije. Pri visokom stepenu anksioznosti odvajanja kod majke
istraživači beleže odsutnost sigurne vezanosti odojče – majka.
Kada je u pitanju kvalitet vezanosti sigurna vezanost je pozitivni činilac uključivanja
odojčeta odn. mališana u vrtić. Vezanost se uspostavlja među odojčetom i onom osobom,
koja je u intenzivnoj interakciji sa njim, sa njim razgovara, miluje ga, igra se.
U obimnoj američkoj studiji praćen je razvoj dece uzrasta između 6 i 36 meseci, u
vrtiću i u porodici. Istraživači su dečji saznajni i govorni razvoj uzeli kao zavisne varijable i
ocenjivali ih sa psihološkim mernim instrumentima. Nezavisne varijable su bila područja
koja određuju kvalitet vrtića (interakcija vasptačica - dete, učestalost pozitivnog
reagovanja i govornih podsticaja, vrsta programa koja je realizovana, provedeno vreme u
vrtiću). U porodici nezavisne varijable su bile karakteristike majke (posebno njen rečnik i
kako podstiče detetov saznajni razvoj) i kvalitet življenja u porodici.
Rezultati istraživanja pokazuju:
♦ da je kvalitet vrtića umereno i dosledno povezan sa dečjim saznajnim i govornim
razvojem;
♦ da viši kvalitet vrtića može da utiče na viši kvalitet odnosa među roditeljima i
decom;
♦ da postoji pozitivna veza kvaliteta porodičnog života i kvaliteta interakcije majka –
dete;
♦ da dužina vremena, koju deca provode u vrtiću, sama po sebi ne utiče na saznajni i
govorni razvoj - promene zavise od kvaliteta vrtića;
♦ da su deca, koja su u vrtiću od šestog meseca starosti i izložena su pozitivnim
podsticajima vaspitačice i čestim govornim interakcijama, dostigla više rezultate na
saznajnom i govornom iskustvu nego njihovi vršnjaci, koji nisu bili uključeni u vrtić;
♦ rano uključivanje dece u vrtić može imati negativan učinak na detetov razvoj i
učenje samo ako je povezano sa drugim rizičnim činiocima.
Nalazi istraživanja pokazuju da su se odojčad na vrtić (jasle) prilagodila posle tri
nedelje kontinuiranoga pohađanja, u drugoj godini starosti (mlađi mališani) za to im je bilo
potrebno nešto duže vreme nego u trećoj godini (stariji mališani). Mlađi su se za
vaspitačicu vezali nešto brže nego stariji mališani. Mališani majki, koje su po uključivanju
206