RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

simboličkoj igri veza između znaka i označenog za dete ostaje skrivena, u dubljim
nesvesnim slojevima.
Neobihejviorista Berlajn igru povezuje sa radoznalošću, manipulacijom i
eksploracijom - a tada su motivacione komponente unutrašnje (intrizične) i nisu izvedene
iz homeostazičkih i socijalnih potreba, već "ponašanja i aktivnosti manipulacije i
eksploracije same sebe i potkrepljuju" ali istovremeno razvijaju iskustvo i sposobnosti za
adaptivno ponašanje.
Etološki pristup je usmeren da odredi biološki značaj igre u filogenezi i ontogenezi. Za
etologe je igra samo na prvi pogled "nesvrsishodna". Činjenica da se ona javlja kod
mladunčadi koja ne nasleđuju gotove obrasce ponašanja može biti dovedena u vezu sa
potrebom da se ti obrasci uče: istražuju, isprobavaju i konstruišu u nova složenija
ponašanja - u najmanje rizičnoj situaciji kakva je igra. I etolozi povezuju igru sa potrebom
zadovoljenja radoznalosti, manipulacije i eksploracije - ali i socijalnom organizacijom
života.
Odlike igre
Šta je igra? Ivić (1981) daje šest osnovnih obeležja igre:
• aktivnost koja se ispoljava u vidljivom praktičnom ponašanju koje se može
objektivno posmatrati;
• samostalnost - za razliku od ostalih praktičnih aktivnosti u igri odrasli daju detetu
punu samostalnost;
• autoteličnost - igra poseduje vlastite izvore motivacije, igra se izvodi sama radi
sebe, dete je više usmereno na proces igre nego na rezultat igrovne aktivnosti (motiv
deteta koje slaže kocke je više da gradi kulu nego da napravi kulu);
• divergentnost - svojstvo koje ukazuje da se igrovna aktivnost može razvijati u
različitim smerovima - dete može isprobavati igračke i igrovnu situaciju, a može u igri
probati kombinacije u kojima dolaze do izražaja njegove različite mogućnosti; ovo
svojstvo čini igru fleksibilnim i kreativnim ponašanjem; u igri s pravilima može biti više
rešenja ali ona se dele na pravilna i nepravilna;
• ekspresivnost - je svojstvo koje ukazuje da u igri dete izražava unutrašnje potrebe;
igra pokazuje ono što dete doživljava u tom trenutku, jer igra angažuje celokupnu dečju
ličnost;
• fikcija - imaginativnost, stvaranje iluzornog plana, što je obeležje simboličke igre.
Oblici igre
Sa razvojnim uzrastom se menjaju razvojni oblici igre. U prvoj godini, u funkcionalnoj
igri, preovlađuju aktivnosti dečjih funkcija a ne karakteristike materijala ili izražajnost
igračaka. Odlike funkcionalne igre su:
- do 6 m pokreti tela;
- od 6 m do kraja prve godine funkcionalna igra rukama;
- na početku druge godine, posebno kad prohoda dete "istražuje" okolinu, vežba
hvatanje i bacanje predmeta;
- u periodu 1;6 godine do 2;0 godine dete pokazuje interesovanje za igračke i drugu
decu; javlja se recepcijska igra i igra mašte i dramatizacije - igre uloga (3;0 g);
- u 4 godine počinje stvaralačka igra i igra u grupi od 2-3 dece;
195