RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

Tabela 22: Povećanje opsega radnog pamćenja sa uzrastom
Uzrast 1 g 3-4 g 5-6 g 7-8 g 15 g
Elemenata 1 2 4 5-6 7-8
Endovicka nalazi da na uzrastu od 3-7 godine preovlađuje uspostavljenje veza na
osnovu opštosti funkcije; od 5-7 godine u porastu je uspostavljanje veza na osnovu
spoljašnjih obeležja, svrstavanja po sličnosti, bitnim obeležjima i kauzalnim odnosima
materijala koji se pamti (v. sliku 66).
Slika 72: Intelektualne operacije koje dete koristi pri zapamćivanju (prema:
Endovicka\, 1967
Sa razvojem pojmova, koji u sebi sadrže karakteristike cele klase objekata, uvećava
se semantičko pamćenje.
Intelektualni razvoj
O razvoju mišljenja i inteligencije u ranom detinjstvu bilo je govora u Pijažeovoj teoriji
kognitivnog razvoja (v. Preoperacioni stadijum str. 62 i Kritike nekih postavki i nalaza
Pijažea, str. 75) i u Kulturno-istorijskoj teoriji Vigotskog (v. odeljak o sledbenicima
Vigotskog, str. 96).
Teorija uma
Savremeni razvojni psiholozi (Wellman, 1990). ukazuju da među začetnike
proučavanja teorije uma možemo uvrstiti Pijažea (1939), jer je sa postavljanjem pitanja
detetu, kao što su Odakle dolaze snovi? Šta misliš o tome?, upućivao ih ka poimanju
(svesnosti) svojih mentalnih procesa i mentalnih procesa drugih. Pijaže je na osnovu
odgovora zaključio, da deca do šeste godine starosti ne prave razliku između mišljenja
odn. snova i realnih fizičkih entiteta; takav način mišljenja nazvao je realizmom.
Teorija uma su misli i uverenja, koja se odnose na misaoni svet. Odnosi se na
pojedinčevo poimanje i razumevanje vlastitih mentalnih stanja i mentalnih stanja drugih ljudi
(Marjanovič i sar., 2004). Rezultati više novijih istraživanja pokazuju, da na uzrastu između
druge i pete godine dolazi do značajnih promena u razvoju teorije uma. Dok je Pijaže
184