RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

Sigurni stil partnerske vezanosti određuju niska anksioznost i nisko izbegavanje
(pozitivan model sebe i pozitivan model drugih).
Izbegavajući stil partnerske vezanosti određuje niska anksioznosti i visoko
izbegavanje (pozitivni model sebe i negativni model drugog).
Preokupirani stil partnerske vezanosti je obrazac s visokom anksioznošću i niskim
izbegavanjem (negativnim modelom sebe i pozitivnim modelom drugih).
Bojažljivi stil partnerske vezanosti definisan je visokom anksioznošću i visokim
izbegavanjem (negativnim modelom sebe i negativnim modelom drugog).
Empirijskom proverom vrednosti modela autorka je došla do zaključka da je on
primenljiv i na bliske prijateljske i partnerske odnose vezanosti adolescenata i na
iskustva u bračnim odnosima odraslih (Bartholomew, 1994).
(Uporediti sa prikazom razvoja partnerstva /koje daju autori: Udry, 1974; Sternberg,
1986; Rice, 1998/, u poglavlju Odraslo doba).
Manjkavosti i pozitivni doprinosi teorije afektivnog vezivanja
Mirić i Dimitrijević (2006) smatraju da problem o poreklu afektivne vezanosti i
čovekove socijalnosti u teoriji nije rešen onako ubedljivo kao što se to često uzima. Oni
glavnim nedostatkom smatraju ostajanje teorije unutar biološko-evolucionističkih okvira
koje je prvobitno ocrtao Bolbi. U teoriju su mogla biti ugrađena nova saznanja razvojne
psihologije o detetu (npr. mogućnosi diskriminacije, učenja i pamćenja, potrebi za
sigurnošću).
Pozitivni doprinosu Bolbijeve teorije afektivnog vazivanja su daleko brojniji. Od svog
nastanka teorija ima jedinstven status u psihologiji i već pola veka inspiriše izuzetan broj
radova koji utiču na dalja istraživanja i na kliničku praksu, a oni donose i povratne uticaje
na teoriju.
Stefanović-Stanojević (2006) ukazuje na veličinu pređenog razvojnog puta teorije.
Dok su rani radovi istraživali odnos majka-dete, fokus istraživanja više nije samo na tom
odnosu, već na pojedincu - afektivno vezivanje se ne posmatra više samo kao relaciona
karakteristika već kao individualno svojstvo ličnosti. Od početnog usmerenja na prirodu i
poreklo čovekove osećajnosti, ona postaje teorija emocionalnog razvoja čoveka.
"Mehanizam unutrašnjeg radnog modela ključni je pojam u opisanom razvojnom sledu."
Pedagoške implikacije teorije i empirijskih nalaza prikupljenih u prethodih pet
decenija, od posebne su važnosti naročito za krizne situacije razvoja u ontogenezi
(stpanju deteta u vrtić, polasku u školu, razvoju identiteta ličnosti, izboru partnera,
porodičnoj interakciji). Nalzi ukazuju da sigurna vezanost predstavlja zaštitni činilac u
detetovom (adolescentovom) daljem razvoju, različiti tipovi ugrožene vezanosti pak
činilac rizika. Ako objekt vezivanja (majka i druge referentne osobe) unosi u odnos sa
detetom istoriju svojih vlastitih iskustava vezanosti, koji se odražava kroz specifične forme
njenog ponašanja u interakciji, onda je osoba sa sigurnim/ autonomnim URM
najpoželjnija za vaspitača (u porodici, vrtiću, školi ...).
Istraživači su utvrdili, da su odojčad, koja su bila sigurno vezana za majku i koju su
takođe u vrtiću uvrstili u grupu sigurne afektivne vezanosti za vaspitačicu, igrali na
razvojno višem nivou i češće uspostavljali socijalne interakcije sa vršnjacima, nego deca,
koji su bili uvršćena u grupu ambivalentne ili izbegavajuće vezanosti (Howes i Hamilton,
1992,1993).
Sigurno vezana deca koja ne moraju da vode računa o fizičkoj i psihološkoj
pristupačnosti osobe za koju su primarno vezana mogu imati bolju pažnju (veći kapacitet
176