RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

moderne razvojne psihologije. Na njegovom pristupu temelje se savremeni testovi
razvoja, kao što su npr. Denverski razvojni test i Test ranog razvoja Nensi Bejli (Nancey
Bayley). Gezelove norme dečjeg razvoja koriste i oni autori koji se ne slažu sa njegovim
teorijskim objašnjenjima razvoja, da su razvojne faze genetski određene.
U istoriji razvojne psihologije najistaknutije figure su Žan Pijaže i Lav Vigotski.
Pijaže (1896-1980) je privukao pažnju psihologa još svojim prvim radom "Govor i
mišljenje deteta" (1923), jer u njemu predstavlja svoju koncepciju kognitivnog razvoja i
novu metodologiju koju koristi u istraživanju (klinički intervju). Kroz narednih šest decenija
sa svojim brojnim saradnicima obogaćuje svoju teoriju kognitivnog razvoja novim
studijama i nalazima. U svetu su poznati kao ženevska škola razvojne psihologije.
Osnovne konstante Pijažeovog učenja su principi razvojnosti i stadijalnosti; osnovni
pojmovi su: shema, struktura, asimilacija, akomodacija i adaptacija. Langer (1981)
Pijažeovu teoriju svrstava u "teoriju organske svetiljke" jer je u njenoj srži "autogenetska
postavka da se čovek razvija u ono što će sopstvenim postupcima stvoriti od sebe".
Vigotski (1896-1934) je tridesetih godina dvadesetog veka stvorio kulturno-istorijsku
teoriju razvoja deteta koja otkriva zakonitost nastanka viših psihičkih funkcija (istorijskog i
ontogenetskog). Njegovo glavno delo je "Mišljenje i govor". Psihički razvoj ličnosti je
ovladavanje i prisvajanje kulturnih vrednosti koje je akumuliralo čovečanstvo - koje se
nalaze u humaniziranoj sredini: fiksirane u oruđima i produktima čovekovog rada,
verbalnim i drugim simbolima, sistematizovanim znanjima. To usvajanje se dešava u
procesu socijalne komunikacije deteta, a alomorfni razvoj i interiorizacija su osnovni
pojmovi kojima se tumači. Prema načelu "istorizma" Vigotskog (1931) "svaka funkcija u
kulturnom razvoju deteta pojavljuje se na sceni dva puta, u dva plana, - najpre
socijalnom, potom - psihološkom. Najpre među ljudima kao iterpsihička kategorija, potom
unutar deteta kao intrapsihička kategorija".
Ideje Vigotskog su inspirisale mnoge ruske psihologe što je uticalo na formiranje
moskovske psihološke škole u koju se najčešće ubrajaju njegovi saradnici Leontijev i
Lurija, a zatim Rubinštajn, Galjperin, Zaporožec, Elkonjin, Božovič, Davidov i drugi. Ovi
autori su u brojnim teorijskim radovima i eksperimentalnim istraživanjima preispitivali i
primenjivali učenje Vigotskog.
Učenje Vigotskog tek od šezdesetih godina, od prevođenja i objavljivanja njegovih
glavnih dela (na engleskom jezičkom području), ima snažan uticaj i na modernu razvojnu
psihologiju u svetu.
Namena ovog kratkog istorijskog pregleda bila je da se stekne uvid u nastajanje
razvojne psihologije. Pomenuti su samo neki od stvaraoca razvojne psihologije. O
ostalima, posebno savremenim, biće prilike i potrebe da se govori kasnije.
16