RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

udaljenosti od 4 metra. U 4-5 mesecu javlja se samostalno razgledanje i manipulisanje
predmetima.
Sa pola godine dete diferencijalno reaguje na pojavu majke (plačem kad nije
namireno, gukanjem i razdragano kad jeste). Počinje da reaguje strahom na pojavu
nepoznatog lica. Dete sve primerenije reaguje na okolinu.
Početkom druge godine dete na shemi objekta izdvaja "raspoznavajući znak" - kod
sheme čoveka to je glava, kod sheme psa - noge. Psiholozi ukazuju na još jednu pojavu
na ovom uzrastu. Detetu privlače veću pažnju umerene promene na objektu, nego veoma
velike ili vrlo male promene - to je "princip razlikovanja" (v. sliku 6).
Slika 65: Veštački grafički oblici i dvanaest varijanti
Gibson (Gibson, 1963) je izvela interesantan ogled ispitujući dečje sposobnosti
razlikovanja oblika koji su slični slovima, na uzrastu od 4-8 godina. Tražila je da deca
upoređuju standardne grafičke oblike sa 12 varijacija, sa zahtevom da među njima nađu
karticu koja je ista kao standardna.
Slika 66: Greške u sparivanju standardnih oblika sa varijantama
Slika 65 prikazuje deo kartica a na slici 66 su nalazi ispitivanja. Rezultati pokazuju da
samo greške u razlikovanju promena perspektive ostaju visoke do 8. godine; sve druge
vrste grešaka sa uzrastom opadaju.
Oko druge godine deca razlikuju četiri osnovne boje (crvenu, žutu, zelenu i plavu).
Od 4. godine povezuje boje sa imenom, u 5. pored osnovnih boja znaju i neke prelazne
tonove; na tom uzrastu razlikuju i svetline. Veliki značaj za uočavanje boja kao specifičnih
kvaliteta ima veza između boje i predmeta.
Dete rano počinje da vizuelno razlikuje prostorne odnose. Gibson je konsturisala
poseban sto sa "vizuelnom provalijom" - delom na kome je samo staklo a šara je
postavljena na pod (slika 67), na kome je ispitivala prvo javljanje vizuelne informacije o
dubini. Do 7. meseca dete ne vidi provaliju; u osmom mesecu većina ispitivane dece
159