RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

Oseti toplog i hladnog
Odmah po rođenju postoje izražene reakcije na draži koje su hladne ili tople u odnosu
na površinu kože deteta. Neki nalazi ukazuju da je dete osetljivije za hladno, na te draži
jače negativno reaguje.
Kinestetička osetljivost
Dete rano ispoljava sposobnost kinestetičke osetljivosti na promene položaja
sopstvenog tela i ravnoteže. Analize proprioceptivnih impulsa koji dolaze od
mišićno−zglobnog sistema ruke pokazuju da se sa uzrastom smanjuje broj difuznih
reakcija, a reakcije postaju specijalizovane i lokalne. Upoređivanje nalaza sa uzrasta 4
godine i 6-7 godina pokazuje da je tačnost procene težine povećana za dva do tri puta.
Sposobnost analiziranja mišićnog napora i veština lokalizovanja motornog odgovora na
spoljnu draž raste sa uzrastom. Kod dece u 6-7 godini reakcije su brže, preciznije i
stabilnije, nego kod dece od 4-5 godina.
Oseti bola
U novijim istraživanima nađene su reakcije na bolne inervacije fetusa starog od 13 do
18 nedelja (Wisser i dr., 1997; Lagercrantz i Ringstedt, 2001) pa se pitanje da li
novorođenče oseća bol više ne postavlja. Na bol se osim sa plačem odziva još i sa
povećanim srčanim ritmom, povišenjem krvnog pritiska, razdražljivošću i sa smetnjama u
spavanju.
Olfaktivna osetljivost
Odmah po rođenju dete reaguje na osnovne mirise, mada većina istraživača ukazuje
da je ova osetljivost tek neznatno razvijena.
Gustativna osetljivost
Na osnovu reakcija novorođenčeta pri delovanju gustativnih draži autori smatraju da
ono razlikuje slatko, kiselo, gorko i slano. Sa 2-3 meseca reakcije na različite kvalitete su
izrazitije i odojče reaguje na ukus mleka.
Akustička osetljivost
Dete u prvim danima života reaguje na tonalne i netonalne zvukove. Neki ispitivači
nalaze da postoji diferencijalna osetljivost na akustičke draži koje se razlikuju po visini i
boji tona; nakon gašenja orijentacione reakcije na akustičku draž davana je nova draž,
koja se od prethodne razlikuje po visini i boji tona, na koju dete reaguje ponovnom
reakcijom orijentacije i inhibiranjem pokreta sisanja. U 2-3 mesecu pojavljuje se
lokalizacija izvora zvuka.
Kod dece se formira govorni ili fonematički sluh i muzički sluh ili sluh za razlikovanje
visina. Govorni sluh se razvija relativno rano, krajem prve i početkom druge godine.
Muzički sluh se razvija kasnije. Deca od 3-5 godina u pevanju reprodukuju samo ritmičku
liniju. Od 5. godine javlja se preciznije razlikovanje visina i melodije, ali je još uvek
superiornije razlikovanje ritma i tempa.
Oštrina tonalnog sluha se uvećava do puberteta, i to za sve frekvencije. Sa uzrastom
raste i oštrina sluha za govor.
157