RAZVOJNA PSIHOLOGIJA

Uticaj deteta seže van porodice, u okruženja u koja ono nikada ne stupa, u okruženja
koja su deo njegovog egzosistema.
Pošto TV program u kuću dolazi iz spoljašnjeg izvora, on čini deo dečjeg
egzosistema. "Najveća opasnost od TV ekrana nije toliko u ponašanju koje prouzrokuje
koliko je u ponašanju koje sprečava - priče, igre, porodične radosti i svađe kroz koje dete
mnogo uči i na osnovu kojih se obrazuje njegov karakter" (Bronfenbrener, 1997).
Slika 42: Pet nivoa sredinskih sistema
Najširi nivo sredine u Bronfenbrenerovom modelu je makrosistem, koji ne predstavlja
nijedan specifičan kontekst, nego je sastavljen iz vrednosti, zakona, normi, pravila u
određenoj kulturi, u kojoj pojedinac živi. Makrosistemom nazivamo doslednost oblika i
sadržaja mikro - mezo - i egzosistema opaženo u okviru date kulture ili subkulture, kao i
svaki sistem verovanja ili ideologiju koja leži u osnovi te doslednosti.
Lurijina teza glasi: “Makrosistem prolazi proces razvoja i, čineći to, prenosi kretanje
na sve sisteme koji ga čine, do nivoa osobe. Zato pripadnici društva koje se menja nužno
doživljavaju razvojne promene na svakom od psihičkih planova - intelektualnom,
emotivnom i društvenom”.
Hronosistem sadrži vremensku dimenziju: nizanje dinamičnih promene u okolini
pojedinca, koje dovode do promena uslova življenja. Sredina nije statičan činilac, koji
utiče na dete, nego se menja. Značajni događaji u detetovom životu, npr. rođenje prinove,
polazak u školu, smrtni slučaj, promena postojećih odnosa između individue i okoline i
oblikovanje novih uslova, koji utiču na razvoj pojedinca. Takođe i trenutak pojavljivanja
promena sredine utiče na razvoj.
Marjanovič i sar., 2004 navode primere uticaja uzrasne dimenzije na razvoj. "Porođaj u
srednjoj adolescenciji imaće za majku, koja se nalazi u periodu oblikovanja identiteta i u
procesu formalnog obrazovanja, kao i na njeno dete drugačije posledice, nego što ih ima
na ženu u poznim dvadesetim godinama, koja se nalazi u stadijumu intimnosti, ima
vlastite prihode i utvrđen socijalni položaj." Posledice razvoda roditelja po razvoj deteta
110