29.09.2013 Views

ban pyndap ia ka npr schedule - Census of India Website

ban pyndap ia ka npr schedule - Census of India Website

ban pyndap ia ka npr schedule - Census of India Website

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

INTRODUCTION (KA MAITPHANG)<br />

1.1 Ka sor<strong>ka</strong>r kmie <strong>ka</strong> la rai <strong>ban</strong> thaw <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> National Population Register (NPR) ha <strong>ka</strong>ba baroh ki kyrteng<br />

jong ki briew ba shong ba sah ha ri Ind<strong>ia</strong> yn sa pynrung. Phi long kiba donbok shisha <strong>ban</strong> ioh <strong>ia</strong> kum<br />

<strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> lad ks<strong>ia</strong>r lad rupa <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>don bynta ha <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m haduh <strong>ka</strong>tta <strong>ka</strong>tta na <strong>ka</strong><br />

bynta <strong>ka</strong> jingbha jong <strong>ka</strong> ri bad ki briew jong<strong>ka</strong>.<br />

OBJECTIVES OF NPR (KI JINGTHMU JONG KA NPR)<br />

1.2 Ka NPR <strong>ka</strong> kynthup <strong>ia</strong> kine:<br />

Ban lum <strong>ia</strong> ki jingtip (particulars) jong baroh ki briew kiba shong ba sah ha <strong>ka</strong> ri Ind<strong>ia</strong>.<br />

Ban shondur bad shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap shynr<strong>ia</strong>hkti jong baroh ki briew ba shong ba sah ha ri Ind<strong>ia</strong><br />

kiba la dap 15 snem <strong>ka</strong> rta.<br />

Kumno <strong>ban</strong> leh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m, la batai shai ha ki dkhot kiba bud<br />

1.3 Ki data (jingtip) <strong>ban</strong> pynkhreh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> NPR yn lum ha <strong>ka</strong> por ba pynlong <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Houselisting<br />

Operation (<strong>ka</strong> jing list <strong>ia</strong> ki iing) na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> 2011 <strong>Census</strong> (khana samari ne jingkhein briew)<br />

1 Ka kyrteng briew 7 Ka sngi kha 13 Ka ja<strong>ka</strong> sah ba thikna<br />

2 Ka jing<strong>ia</strong>dei bad u Khlieh 8 La shongkurim ne em 14 Ka jingtrei <strong>ka</strong>m<br />

3 Kyrteng kpa 9 Ja<strong>ka</strong> ba la kha 15 Ki jingpule ba la pyndep<br />

4 Kyrteng kmie 10 Jinglong trai ri<br />

5 Kyrteng u/<strong>ka</strong> lok 11 Ja<strong>ka</strong> sah ba mynta<br />

6 Kynthei/Shynrang 12 Katno por la sah hangne<br />

Ka dur bad <strong>ka</strong> shap shynr<strong>ia</strong>h kti yn shim tang na kito kiba la dap 15 snem <strong>ka</strong> rta.<br />

JINGMYNTOI JONG KA NPR<br />

1.4 Ka NPR <strong>ka</strong>n long <strong>ka</strong> tynrai <strong>ban</strong> ithuh <strong>ia</strong> ki briew ba shong ba sah ha ri Ind<strong>ia</strong> bad <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong>n<br />

<strong>ia</strong>rap ruh <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>da na ki jing thombor jong ki lehnoh. Kan sa <strong>ia</strong>rap shibun ha ki <strong>ka</strong>m pynroi bad <strong>ban</strong><br />

pynbha <strong>ia</strong> ki <strong>ka</strong>m pynroi.<br />

KI KYNDON KA AIÑ (LEGAL PROVISIONS) BAN THAW IA KA NPR.<br />

1.5 Ia <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m yn leh hapoh <strong>ka</strong> jingteh jong <strong>ka</strong> Citizenship Act, 1955 bad <strong>ka</strong> Citizenship<br />

(Registration <strong>of</strong> Citizens and Issue <strong>of</strong> National Identity Cards) Rules, 2003. Ha <strong>ka</strong> NPR yn don lut<br />

baroh ki sker jong ki briew ba shong basah ha <strong>ka</strong> ri Ind<strong>ia</strong>, lada ki dei ki nong Ind<strong>ia</strong> ne ki nongwei.<br />

1.6 Katto <strong>ka</strong>tne ki kyndon jong <strong>ka</strong> Citizenship Rules, 2003 kiba batai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>mram bad jingkitkhlieh jong<br />

baroh ki nongtrei jong <strong>ka</strong> Sor<strong>ka</strong>r pdeng bad ki Sor<strong>ka</strong>r jylla, ki District Council, ki Municipal, ki Town<br />

Committee etc, ki riew shimet bad ki khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem la hangne harum.<br />

Rule 3(4): Ka sor<strong>ka</strong>r pdeng <strong>ka</strong> lah <strong>ban</strong> ai hukum hapoh <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> rule bad rai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> tarik <strong>ban</strong> leh <strong>ia</strong><br />

<strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m da <strong>ka</strong>ba lum ki jingtip (information) na ki briew kiba shong basah hapoh u pud u sam<br />

jong u local Registrar.<br />

Rule 5: Ki nongtrei <strong>ka</strong> Sor<strong>ka</strong>r pdeng bad ki nongtrei ki Sor<strong>ka</strong>r jylla bad local bodies (Municipal,<br />

Town Committee, District Council etc) kin <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong> u Registrar General <strong>of</strong> Citizen Registration.<br />

Man la u nongtrei jong <strong>ka</strong> Sor<strong>ka</strong>r pdeng ne Sor<strong>ka</strong>r jylla bad kiwei pat ki ophis hapoh jong ki, kin<br />

<strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong> u Registrar General <strong>of</strong> Citizen Registration ne uno uno u briew uba u la ai bor <strong>ban</strong><br />

1


mihkhmat <strong>ia</strong> u <strong>ban</strong> pynkhreh <strong>ia</strong> ki database kiba <strong>ia</strong>dei bad man <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem bad man la u briew<br />

ne <strong>ka</strong> briew bad <strong>ban</strong> pyntrei <strong>ka</strong>m <strong>ia</strong> ki kyndon jong kine ki rule.<br />

Rule 7: U khlieh <strong>ka</strong> iing bad ki riew shimet kin trei kum ki informant (nongai jingtip).<br />

(2) Ka dei <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>mram bad <strong>ka</strong> jingkitkhlieh jong man la u khlieh jong man la ki iing ki sem, ha <strong>ka</strong> por<br />

ba pynkhreh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> NPR <strong>ban</strong> ai <strong>ia</strong> ki sker (details) kiba beit jong <strong>ka</strong> kyrteng jong baroh ki<br />

briew kiba ma u u dei u khlieh jong <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem kumba la kdew ha <strong>ka</strong> sub-rule (3) jong<br />

<strong>ka</strong> rule 3.<br />

(4) Na <strong>ka</strong> bynta kiba rit, kiba hapoh 18 snem <strong>ka</strong> rta bad na <strong>ka</strong> bynta kiba anna, <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>mram <strong>ban</strong> ai ki<br />

sker (particulars) jong ki, <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong> jong u khlieh <strong>ka</strong> iing.<br />

Rule 16(4): Ban pyntrei<strong>ka</strong>m <strong>ia</strong> ki kyndon jong kine ki rule, u District Registrar, u Sub-district<br />

Registrar bad u Local Registrar <strong>of</strong> Citizen Registration, kin trei hapoh <strong>ka</strong> jing<strong>ia</strong>lam bad jingpeit u<br />

Registrar General <strong>of</strong> Citizen Registration.<br />

HIERARCHY (KYNDON) JONG KI STATE/DISTRICT/SUB-DISTRICT/TOWN/VILLAGE (SHNONG) LOCAL LEVEL<br />

FUNCTIONARIES FOR NPR.<br />

1.7 Ka kyndon jong ki State/District/Sub-district/Town/Village functionaries la ai harum:<br />

a. U “State Co-ordinator” u dei u ophisar ba la thing da <strong>ka</strong> State Government (Sor<strong>ka</strong>r jylla) <strong>ban</strong> trei<br />

kum u State Co-ordinator.<br />

b. U “District Registrar” u dei u District Magistrate jong man la ki district bad ha Meghalaya u dei<br />

u Deputy Commissioner jong <strong>ka</strong> district.<br />

c. U “Sub-district Registrar” u ophisar jong <strong>ka</strong> sor<strong>ka</strong>r jylla uba la khot da <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong> kyrteng un<br />

trei kum u Sub-district Registrar. Ha Meghalaya, u dei u Block Development Officer.<br />

d. U “Local Registrar” u dei u ophisar jong <strong>ka</strong> sor<strong>ka</strong>r jylla uba la thung ha trai duh, ha man la ki<br />

shnong <strong>ban</strong> trei kum u Local Registrar.<br />

e. “Supervisor” u dei u <strong>of</strong>fic<strong>ia</strong>l ba la thung da u Sub-district Registrar na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>tto <strong>ka</strong>tne tylli<br />

ki shnong <strong>ban</strong> peit <strong>ia</strong> ki jingtrei jong ki Enumerator (Nong niew) ba la thung <strong>ban</strong> trei ha kito ki<br />

shnong.<br />

f. “Enumerator” u dei u local <strong>of</strong>fic<strong>ia</strong>l ba la thung da u Sub-district Registrar ha ki Houselisting<br />

Block.<br />

CONCEPT AND DEFINITIONS (JINGMUT JONG KI KTIEN)<br />

1.8 Phi dei <strong>ban</strong> kynmaw ba phi lum <strong>ia</strong> ki jingtip na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> NPR ryng<strong>ka</strong>t bad ki jingtip na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong><br />

Houselisting bad Housing <strong>Census</strong>, ki jingmut jong ki ktien kum ki “Houselisting Block”, ki<br />

“Premises”, ki “Building”, ki “<strong>Census</strong> House”, ki “Layout Map” ki long ki juh bad <strong>ia</strong> kine ha <strong>ka</strong><br />

Houselisting bad Housing <strong>Census</strong>. Kata <strong>ka</strong> ba batai shaphang <strong>ka</strong> thoh number <strong>ia</strong> ki Building, Ki<br />

<strong>Census</strong> House bad <strong>ban</strong> dro Map. Lada phi sngewthuh bha <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingmut jong kitei ki ktien phi lah<br />

ruh <strong>ban</strong> trei bha khlem ieh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no bad khlem niew arsien <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no. Namar <strong>ka</strong>ta, <strong>ka</strong>tba lah <strong>ban</strong><br />

sngewthuh bha <strong>ia</strong> ki jingmut jong kito ki concept.<br />

2


ROLES AND RESPONSIBILITY<br />

2.1 Kine harum ki dei ki <strong>ka</strong>mram bad jingkitkhlieh jong man la u nongkit<strong>ka</strong>m:<br />

2.1.1 STATE COORDINATOR<br />

a. Ban pynbna ha <strong>ka</strong> Gazette jong <strong>ka</strong> Sor<strong>ka</strong>r jylla <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingthmu <strong>ban</strong> thaw <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR.<br />

b. Ban thung <strong>ia</strong> kito baroh kiba trei <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m hapoh <strong>ka</strong> state/UT.<br />

c. Ban peit ba <strong>ka</strong> jinghi<strong>ka</strong>i (Training) <strong>ia</strong> ki nongtrei ha <strong>ka</strong> state/district ki <strong>ia</strong>id ryntih.<br />

d. Ban peit <strong>ban</strong> nym pynsyrwa than <strong>ia</strong> ki jinglut jingsep.<br />

e. Ban <strong>ia</strong>trei lang bad u Director <strong>ka</strong> <strong>Census</strong> Operations ha <strong>ka</strong>ba pynbna paidbah <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingthmu <strong>ka</strong><br />

sor<strong>ka</strong>r pdeng <strong>ban</strong> thaw <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR.<br />

f. Ban <strong>ia</strong>trei lang ha baroh kiwei pat ki jaid <strong>ka</strong>m ha <strong>ka</strong> jylla ha <strong>ka</strong>ba <strong>ia</strong>dei bad <strong>ka</strong> NPR.<br />

2.1.2 DISTRICT REGISTRAR<br />

a. Ban thung <strong>ia</strong> ki nongtrei hapoh <strong>ka</strong> district.<br />

b. Ban ai jinghi<strong>ka</strong>i <strong>ia</strong> ki nongtrei hapoh <strong>ka</strong> district.<br />

c. Ban sam <strong>ia</strong> ki kot ki sla ki <strong>ban</strong> pyndon<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> lum jingtip na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> NPR.<br />

d. Ban peit ba <strong>ka</strong> jingpynbna paidbah <strong>ka</strong> b<strong>ia</strong>ng.<br />

e. Dei <strong>ban</strong> peit ba kito kiba trei shabar ha ki shnong/sor ki trei bha.<br />

f. Pynthikna bad pynskhem ba <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m la leh khlem ieh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no ruh ne niew arsien.<br />

g. Ban peit bad pyndep <strong>ia</strong> kino kino ki <strong>ka</strong>m jong ki riewshimet kumba la bthah na <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por sha<br />

<strong>ka</strong>wei pat <strong>ka</strong> por.<br />

h. Ban pynshisha ba ki jingtip kiba la lum ki long kiba beit bad khlem bakla.<br />

i. Ban peit ba <strong>ka</strong>m don jingpynsyrwa ha <strong>ka</strong> jinglut jingsep.<br />

j. Ban peit ba <strong>ka</strong> jingtrei na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> NPR hapoh <strong>ka</strong> district <strong>ka</strong> <strong>ia</strong>id ryntih.<br />

k. Ban leh kino kino ki <strong>ka</strong>m ba la aiti ha u na <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por sha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por.<br />

2.1.3 SUB-DISTRICT REGISTRAR<br />

a. Ban thung nongtrei hapoh <strong>ka</strong> sub-district.<br />

b. Ban ai jinghi<strong>ka</strong>i <strong>ia</strong> ki nongtrei ha <strong>ka</strong> sub-district.<br />

c. Ban sam <strong>ia</strong> ki kot ki sla.<br />

d. Ban pynbna paidbah.<br />

e. Ban peit <strong>ia</strong> ki jingtrei ba trei ha ki shnong/sor.<br />

f. Pynthikna ba <strong>ka</strong> jingsdang bad jingpyndep <strong>ia</strong> ki <strong>ka</strong>m <strong>ka</strong> long <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> por ba la buh.<br />

g. Pynthikna ba ki jingtip ba la lum ki long ki babha bad ba beit.<br />

h. Pynthikna bad pynskhem ba la leh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m baroh khlem ieh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no ruh ne niew arsien.<br />

i. Ban peit bad pyndep <strong>ia</strong> kino kino ki <strong>ka</strong>m jong ki riewshimet kumba la bthah na <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por sha<br />

<strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por.<br />

j. Ban pynshisha ba ki jingtip ba la lum ki long kumba la bthah bad la hi<strong>ka</strong>i.<br />

k. Ban peit ba ym don jingpynsyrwa ha <strong>ka</strong> lut <strong>ka</strong> sep.<br />

l. Ban peit bad <strong>ban</strong> pynbeit <strong>ia</strong> ki jingtrei baroh hapoh <strong>ka</strong> sub-district.<br />

m. Ban leh kiwei pat ki <strong>ka</strong>m ba la phah leh na <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por sha <strong>ka</strong>wei pat <strong>ka</strong> por.<br />

2.1.4 LOCAL REGISTRAR<br />

a. Ban peit ba ki jingpynbna paidbah shaphang <strong>ka</strong> <strong>ban</strong> thaw <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR la leh da <strong>ka</strong>ba tem ksing ne<br />

da <strong>ka</strong> mike.<br />

b. Ban pynthikna ba <strong>ia</strong> ki jinglum jingtip la leh baroh khlem ieh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no ruh ne niew arsien.<br />

c. Wah <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> list jong ki briew ba sah ha <strong>ka</strong> shnong ha ki ja<strong>ka</strong> ba paw bha.<br />

3


d. Ban pynbeit <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> list bad ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ha u Sub-district Registrar hadien ba la pynbeit <strong>ia</strong> ki jingkylla<br />

bad jingujor baroh.<br />

e. Ban pynshisha ba ki jingtip ba la lum na ki briew baroh hangta ki long ki ba beit bad <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong><br />

jingbthah ba la ai na <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por sha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por.<br />

f. Ban leh kiwei pat ki <strong>ka</strong>m ba la aiti na <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por sha <strong>ka</strong>wei pat <strong>ka</strong> por.<br />

2.1.5 SUPERVISOR<br />

a. Ban pynthinkna ba ki Enumerator hapoh <strong>ka</strong> jingpeit jong u ki leit <strong>ban</strong> shah hi<strong>ka</strong>i bad ki la ioh <strong>ia</strong><br />

ki kot ki sla baroh haba kut <strong>ka</strong> jinghi<strong>ka</strong>i.<br />

b. Ban pynthikna ba ki Enumerator ki ithuh <strong>ia</strong> u pud sawdong jong <strong>ka</strong> block lajong khlem da ieh ne<br />

niew arsien bad ba u sdang <strong>ban</strong> trei <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m ha <strong>ka</strong> por ba la buh.<br />

c. Ban leit jngoh <strong>ia</strong> ki Houselisting Block bad <strong>ban</strong> pynthikna ba <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m <strong>ka</strong> <strong>ia</strong>id beit bad <strong>ban</strong> pyndep<br />

ha <strong>ka</strong> por ba la buh. Haba don jingbakla eiei, pynbeit <strong>ia</strong> ki jingbakla ryng<strong>ka</strong>t bad <strong>ka</strong> jingsneng u<br />

Sub-district Registrar.<br />

d. Ban peit ba ki NPR Schedule la <strong>pyndap</strong> <strong>ka</strong>tkum ki jingbthah bad ba <strong>ka</strong> jingtrei <strong>ka</strong> long shisha<br />

<strong>ka</strong>ba bha bad ba u Enumerator u la soi ha man la ki Schedule.<br />

e. Ban soi <strong>ia</strong> ki Schedule ha ki ja<strong>ka</strong> ba la buh.<br />

f. Ban pynthikna ba u Enumerator ba trei hapoh jong u um don jingeh eiei bad ba u ioh baroh <strong>ia</strong><br />

ki kot ki sla lada u dang don<strong>ka</strong>m khlem pynslem.<br />

g. Ban lum <strong>ia</strong> ki kot ki sla na u Enumerator bad ynda dep, peit bn<strong>ia</strong>h bha <strong>ia</strong> ki bad lada ym don<br />

jingbakla eiei, ai <strong>ia</strong> ki sha u Sub-district Registrar.<br />

h. Ban leh <strong>ia</strong> kino kino kiwei pat ki <strong>ka</strong>m ba la ba la aiti ha u na <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> por sha <strong>ka</strong>wei pat <strong>ka</strong> por.<br />

2.1.6 KI KAMRAM JONG U ENUMERATOR HA KA POR LUM JINGTIP (DATA COLLECTION)<br />

a) Leit shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Appointment Letter bad <strong>ka</strong> Identity Card.<br />

b) Peit bn<strong>ia</strong>h lada ki jingbatai (Particulars) jong <strong>ka</strong> area ba la ai <strong>ia</strong> phi la thoh ne em ha <strong>ka</strong><br />

Appointment Letter bad Identity Card.<br />

c) Pynthikna <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> tarik bad ja<strong>ka</strong> ai jinghi<strong>ka</strong>i.<br />

d) Wat pep <strong>ban</strong> leit sha <strong>ka</strong> Training class.<br />

e) Pule bn<strong>ia</strong>h <strong>ia</strong> ki NPR Schedule bad Instruction Manual.<br />

f) Phi dei <strong>ban</strong> sngewthuh <strong>ia</strong> ki concepts baroh.<br />

g) Lada don kiba phim sngewthuh, kylli na u nonghi<strong>ka</strong>i.<br />

h) Shim baroh ki NPR Schedule bad <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip Booklet.<br />

i) Peit bha <strong>ia</strong> ki NPR Schedules <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Form Number ha <strong>ka</strong> Enumerator’s Abstracts.<br />

j) Iaid sawdong <strong>ka</strong> Block jong phi ba phin dup ithuh bha <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>.<br />

k) Kynmaw ba phi dei <strong>ban</strong> niew baroh ki briew ba shong ba sah ha <strong>ka</strong> block jong phi. Namar<strong>ka</strong>ta,<br />

pynthikna ba baroh ki ja<strong>ka</strong> ba ioh <strong>ban</strong> sah ki briew la hajan ne sha jngai, la ioh lut.<br />

l) Ki sker jong kito kiba dei <strong>ban</strong> niew la thoh kham shadien <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> kot. Pule bn<strong>ia</strong>h bha <strong>ia</strong> ki.<br />

m) Sdang <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>mha <strong>ka</strong> sngi ba la buh.<br />

n) Deng <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Identity Card jongphi ha <strong>ka</strong> por ba phi trei.<br />

o) Leit rung ha baroh ki iing bad lum jingtip shaphang kibriewba sah ha kito ki iing. Lada don <strong>ka</strong><br />

iing <strong>ka</strong>ba khang tala ha <strong>ka</strong> por ba phi leit jngoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>, leit b<strong>ia</strong>ng sa shisien ne arsien haduh ba<br />

phin <strong>ia</strong> kynduh <strong>ia</strong> ki briew ba sah hangta. Phi leh ruh <strong>ban</strong> kyrpad <strong>ia</strong> ki para marjan jong ki <strong>ban</strong><br />

<strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong> ki lano phin wan b<strong>ia</strong>ng.<br />

p) Pynthikna ba <strong>ka</strong> jingtrei jong phi <strong>ka</strong> <strong>ia</strong>id shaphrang man la <strong>ka</strong> sngi haduh <strong>ka</strong> tarik ba <strong>ka</strong>tduh.<br />

q) Pynthikna ba ki sker la thoh beit <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> jingbthah. Ong <strong>ia</strong> u/<strong>ka</strong> briew ba phi kylli jingkylli ba<br />

<strong>ka</strong> <strong>ka</strong>mram jongki <strong>ka</strong> long <strong>ban</strong> jubab hok <strong>ia</strong> ki jingkylli shaphang man la u/<strong>ka</strong> briew ba sah ha<br />

<strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing, lada ki dei shikur ne ym dei ruh. Ong ruh <strong>ia</strong> ki ba lada kim jubab hok <strong>ia</strong> ki jingkylli,<br />

ki lah <strong>ban</strong> shah pynshitom <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> aiñ.<br />

r) Wat <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>j<strong>ia</strong> ne bun ktien bad u/<strong>ka</strong> briew ba phi kylli jingkylli. Lada phi sngew ba u/<strong>ka</strong> khlem<br />

jubab hok <strong>ia</strong> ki jingkylli jong phi, <strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong> u Supervisor jong phi.<br />

4


s) Pyni <strong>ia</strong> uto uba phi kylli jingkylli baroh ki jubab ba phi la pynrung ha <strong>ka</strong> NPR Schedule bad phah<br />

ba un soi ne phah shon kti ha <strong>ka</strong> NPR Schedule.<br />

t) Pyndap baroh artylli ki bynta jong <strong>ka</strong> Acknowledgement slip bad phah <strong>ia</strong> u <strong>ban</strong> soi ne shon kti<br />

ha <strong>ka</strong> <strong>of</strong>fice copy jong <strong>ka</strong> Acknowledgement slip. Phi dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng bad <strong>ka</strong> sex<br />

(Shynrang/Kynthei) jong baroh kiba shong ha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iingha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong>ba la buh ha lyndet jong <strong>ka</strong><br />

Acknowledgement slip.<br />

u) Tar <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip <strong>ka</strong>ba dei <strong>ka</strong> jong uba phi kylli jingkylli, soi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> bad ai <strong>ka</strong> <strong>ka</strong> ha<br />

u.<br />

v) Bthah <strong>ia</strong> u briew ba phi kylli jingkylli <strong>ban</strong> buh bha <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Acknowledgement slip ba dei <strong>ka</strong> jong u<br />

namar ba un sa don<strong>ka</strong>m <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne ha <strong>ka</strong> por ba shondur.<br />

w) Pynthikna ba phi la ioh baroh ki briew ha <strong>ka</strong> block jong phi khlem ieh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no ruh ne niew<br />

arsien.<br />

x) Iakynduh <strong>ia</strong> u Supervisor jong phi barabor <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong> u shaphang <strong>ka</strong> jing<strong>ia</strong>id beit <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m jong<br />

phi.<br />

y) Ai ha u Supervisor jong phi baroh ki NPR Schedule ba la pyndon<strong>ka</strong>m bad bay m pat pyndon<strong>ka</strong>m,<br />

<strong>ka</strong> Acknowledgement Slip Booklet, Enumerator’s Abstract bad Working Sheet.<br />

z) Kino kino ki <strong>ka</strong>m ba la ai <strong>ban</strong> leh ha <strong>ka</strong> por Enumeration.<br />

2.1.7 KI KAMRAM U ENUMERATOR HA KA POR SHONDUR<br />

a) Peit, phin sa hap ruh <strong>ban</strong> leit shondur bad <strong>ban</strong> shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap shynr<strong>ia</strong>h kti <strong>ka</strong> <strong>ban</strong> long hadien<br />

pat. U Charge Officer bad u Supervisor jong phi un sa pyntip <strong>ia</strong> phi shaphang <strong>ka</strong>ne. Phinhap leit<br />

arsien <strong>ban</strong> shondur ha man la ki shnong bad sor. Ka <strong>ka</strong>mram jongphi <strong>ka</strong>n long kumne:<br />

i. Pynthikna <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> tarik bad ja<strong>ka</strong> jong <strong>ka</strong> lympung shondur.<br />

ii. Poi sha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ha <strong>ka</strong> por <strong>ka</strong>ba b<strong>ia</strong>ng.<br />

iii. Shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip na uba peit <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> lympung.<br />

iv. Shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> copy jong <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip n auto uba phi la kylli jingkylli bad peit lada<br />

ki <strong>ia</strong>dei ne em.<br />

v. Thoh <strong>ka</strong>tno ngut na <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing ki la wan <strong>ban</strong> shondur ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> (box) ba la buh lypa ha <strong>ka</strong><br />

<strong>of</strong>fice copy. Buh <strong>ia</strong> u dak ( ) pyrshah <strong>ka</strong> kyrteng ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la pynkhreh lypa ha <strong>ka</strong><br />

<strong>of</strong>fice copy jong <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip.<br />

vi. Pynphai sha u respondent <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> copy jong <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip jong u.<br />

vii. Iarap <strong>ia</strong> kito ki <strong>of</strong>fic<strong>ia</strong>l <strong>ban</strong> shem la uto u briew ba la wan <strong>ban</strong> shondur u dei shisha ma u ne<br />

um dei.<br />

b) Lada don jingartatien shaphang uno uno u briew lada u dei shisha ne um dei, pyntip <strong>ia</strong> ki<br />

<strong>of</strong>fic<strong>ia</strong>l ki <strong>ban</strong> leh <strong>ka</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m <strong>ka</strong>ba ki ibit.<br />

c) Sngewbha pynphai noh ki kot ki sla sha uba peit <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> lympung shondur.<br />

d) Wat mih na <strong>ka</strong> lympung khlem <strong>ka</strong> jingbit jong uba peit <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>.<br />

e) Phin sa ioh <strong>ka</strong> pisa (Honorarium) hadien ba phi la lah <strong>ban</strong> mih noh na <strong>ka</strong> lympung na <strong>ka</strong> bynta<br />

man la <strong>ka</strong> sien ba don jingshondur.<br />

2.2 HABA KUT KA TRAINING, PHIN SA IOH IA KINE HARUM:<br />

a) Ka Appointment Letter bad ki sker jong <strong>ka</strong> Houselisting Block ba la aiti ha phi.<br />

b) Ka Identity Card.<br />

c) NPR Schedules ba khlem pat <strong>pyndap</strong> (Blank).<br />

d) Acknowledgement Slip Booklet.<br />

e) NPR Schedule Working Sheet.<br />

f) Enumerator’s Abstract.<br />

2.2.1 APPOINTMENT LETTER (SHITHI THUNG KAM)<br />

Ia <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> shithi thung <strong>ka</strong>m ba la soi da u Charge Officer/Sub-district Registrar yn ai ha phi. Ka<br />

shithi thung <strong>ka</strong>m <strong>ka</strong>n don <strong>ka</strong> kyrteng jong <strong>ka</strong> district/R.D. Block bad <strong>ka</strong> Houselisting Block ba la aiti<br />

5


ha phi <strong>ban</strong> leh. Lada j<strong>ia</strong> ba don <strong>ka</strong>ei <strong>ka</strong>ei <strong>ka</strong>ba khyllah hangta, pyntip shi syndon sha u<br />

Supervisor/Charge Officer jong phi. Ka <strong>ka</strong>m ba <strong>ia</strong>dei bad <strong>ka</strong> NPR <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m ba la leh da <strong>ka</strong> ain.<br />

Namar<strong>ka</strong>ta, don<strong>ka</strong>m <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shithi thung <strong>ka</strong>m ba la soi da u Officer ba la buh <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> ain. Wat leh <strong>ia</strong><br />

<strong>ka</strong>no <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m khlem da ioh shuwa <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shithi thung<strong>ka</strong>m.<br />

2.2.2 IDENTITY CARD (KA KOT PYNITHUH)<br />

Kumjuh ruh phin ioh <strong>ka</strong> Identity Card <strong>ka</strong> <strong>ban</strong> long <strong>ka</strong> jingpynshisha ba la thung <strong>ia</strong> phi kum u<br />

Enumerator. Phi dei <strong>ban</strong> deng <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> Card barobor ha <strong>ka</strong> por ba phi trei <strong>ka</strong>m.<br />

2.2.3 BLANK NPR SCHEDULE (KI SCHEDULE BYM PAT THOH EIEI)<br />

Ki Schedule bym pat thoh eiei ruh, yn sa ai ha phi <strong>ka</strong>t <strong>ban</strong> b<strong>ia</strong>ng ki jingdon<strong>ka</strong>m jong phi. Kine ki form<br />

ki dei kiba la don number lypa ter ter. Phi dei <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> ki sker jong kine ki form ha <strong>ka</strong><br />

Enumerator’s Abstract. Ka ser<strong>ia</strong>l number jong <strong>ka</strong> form <strong>ka</strong> don ha trai duh ha l<strong>ia</strong>ng <strong>ka</strong> d<strong>ia</strong>ng jong <strong>ka</strong><br />

form. Phi dei <strong>ban</strong> peit bn<strong>ia</strong>h baroh ki form khamtam <strong>ia</strong> u number. Lada don ki form kiba jah ne sniew<br />

noh, pyntip <strong>ia</strong> u Supervisor/Charge Officer jong phi. Kynmaw ba <strong>ia</strong> kine ki form yn pynrung ha <strong>ka</strong><br />

Computer. Namar<strong>ka</strong>ta, dei <strong>ban</strong> sumar bha <strong>ia</strong> ki. Wat khyll<strong>ia</strong>p <strong>ia</strong> kine pyndon<strong>ka</strong>m da u pin/clip/ksai,<br />

etc. Wat thoh arsien ha u juh u dak bad wat pynjaboh da <strong>ka</strong> s<strong>ia</strong> ne <strong>ka</strong> rong. Wat la phi la ioh tam ki<br />

form, wat pynlehnohei <strong>ia</strong> ki. Lada phi don<strong>ka</strong>m shuh ki form, pan na u Supervisor jong phi. Peit bn<strong>ia</strong>h<br />

ba ki sker ba la shon ha <strong>ka</strong> NPR form shaphang <strong>ka</strong> State ne District jong <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la aiti ha phi, ki<br />

beit. Phi dei <strong>ban</strong> pyndep maphi ha <strong>ka</strong> form <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng ki town/village, ward number (na <strong>ka</strong> bynta<br />

ki town) Houselisting Block number bad Household number. Ka jingbthah kumno <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> kine<br />

la batai ha ki paragraph ba bud.<br />

2.2.4 ACKNOWLEDGEMENT SLIP, WORKING SHEET AND ENUMERATOR’S ABSTRACT.<br />

Yn ai haphi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kot rit (booklet) ba don ki Acknowledgement slip. Ia kine, phin ai ha u briew uba<br />

phi kylli jingkylli hadien ba phi la dep kylli jingkylli <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem (Household). Kito kiba la<br />

dap 15 snem <strong>ka</strong> rta ba sah ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ki dei <strong>ban</strong> wanrah bad <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip<br />

ynda ki wan sha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> shondur (Camp) <strong>ban</strong> shondur bad <strong>ban</strong> shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap shynr<strong>ia</strong>h kti. Ka<br />

jingbatai shaphang <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m la ai ha <strong>ka</strong> lynnong 6 jong <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> kot.<br />

2.3 ENUMERATION PERIOD (KA POR BAN NIEW)<br />

Ka por <strong>ban</strong> niew <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR <strong>ka</strong> long <strong>ka</strong>juh kum <strong>ka</strong> por <strong>ban</strong> niew Houselisting bad Housing <strong>Census</strong>. Ha<br />

<strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> por ba la buh, phi dei <strong>ban</strong> pyndep baroh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> block jong phi da <strong>ka</strong>ba lum ki jingtip baroh<br />

na ki normal household.<br />

2.4 APPROACH TO FIELD WORK<br />

2.4.1 Ia <strong>ka</strong> NPR Schedule dei <strong>ban</strong> leh ryng<strong>ka</strong>t bad <strong>ka</strong> Houselisting bad Housing <strong>Census</strong>. Phi dei <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>id<br />

sawdong <strong>ka</strong> Block jongphi khnang ba phin dup ithuh <strong>ia</strong> u pudsawdong jong <strong>ka</strong>. Lada don<br />

jingartatien, kylli na u Supervisor jong phi bad baroh ki jingartatien dei <strong>ban</strong> shai bha shwa ba phin<br />

sdang <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m jong phi. Hadien ba phi la tip <strong>ia</strong> u pudsawdong <strong>ka</strong> Block jong phi, phi lah <strong>ban</strong> thoh<br />

number <strong>ia</strong> ki building bad ki <strong>Census</strong> house. Phi lah <strong>ban</strong> pynkhreh ruh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Layout Map jong <strong>ka</strong> Block<br />

jong phi na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> Houselisting bad Housing <strong>Census</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ba yn pyndon<strong>ka</strong>m na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> NPR<br />

ruh. Sngewbha peit bn<strong>ia</strong>h lada lah ai <strong>ia</strong> phi <strong>ban</strong> trei ha ki bun tylli ki Block, <strong>ia</strong> ki kot ki sla dei <strong>ban</strong><br />

buh la <strong>ka</strong> jong <strong>ka</strong> jong, ym bit <strong>ban</strong> pynkhleh lang <strong>ia</strong> ki. Mynta phi lah <strong>ban</strong> sdang <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

Houselisting bad Housing <strong>Census</strong> Schedule bad kumjuh ruh <strong>ka</strong> NPR Schedule.<br />

Kumba la batai sdang <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m na <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong>ba nyngkong bad <strong>ia</strong>id ter ter sha <strong>ka</strong> ba khatduh. Kane<br />

<strong>ka</strong>n <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong> phi <strong>ban</strong> ioh pynrung baroh ki iing ki sem khlem ieh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no noh ne leh arsien <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>juh.<br />

Pynthikna ba ha <strong>ka</strong> NPR Schedule dei <strong>ban</strong> pynrung <strong>ia</strong> baroh ki iing shong briew (Normal<br />

Household).<br />

6


FILLING UP OF THE NATIONAL<br />

POPULATION REGISTER SCHEDULE<br />

(BAN PYNDAP IA KA NPR SCHEDULE)<br />

3.1 Ka NPR Household <strong>schedule</strong> <strong>ka</strong> don ar bynta, ki sker jong <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> bad ki sker jong u riew shimet. Ki<br />

sker jong <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ki long kiba don<strong>ka</strong>m haduh <strong>ka</strong>tta <strong>ka</strong>tta bad dei <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> khlem bakla. Kine ki<br />

sker bad jinis ki la don lypa ha <strong>ka</strong> shithi thung <strong>ka</strong>m <strong>ia</strong> phi. Ka kyrteng bad Code jong <strong>ka</strong> State/UT, <strong>ka</strong><br />

kyrteng bad Code <strong>ka</strong> district lah dep shon lypa ha <strong>ka</strong> NPR Schedule. Sngewbha peit bn<strong>ia</strong>h ba kine ki<br />

sker kim don jingbakla ei ei ruh. Lada don jingbakla pyntip <strong>ia</strong> u Charge Officer/Supervisor jong phi.<br />

Phi dei <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> hi maphi <strong>ia</strong> ki kyrteng bad Code jong <strong>ka</strong> Rural Development Block, Town/Village<br />

bad Ward lada dei ha sor. Phi dei ruh <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Houselisting Block Number bad <strong>ia</strong> u number<br />

jong <strong>ka</strong> Household. U number <strong>ban</strong>yngkong eh jong <strong>ka</strong> Houselisting Block u don ha <strong>ka</strong> Appointment<br />

Letter jong phi. Ia u baar dei <strong>ban</strong> kopi na column 9 jong <strong>ka</strong> Houselisting Schedule. Ynda phi la<br />

pyndep lut <strong>ia</strong> kine ki particular jong <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong>, phi lah <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> kji sker (Particulars) jong ki<br />

riewshimet.<br />

Ban <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR Schedule, phi dei <strong>ban</strong> kylli jingkylli na u briew jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem uba don <strong>ka</strong><br />

jingkitkhlieh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. Wad <strong>ia</strong> u nongjubab u bab<strong>ia</strong>ng bad uba tip lut <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem,<br />

uba nang <strong>ban</strong> kren bad uba lah <strong>ban</strong> jubab <strong>ia</strong> ki jingkylli jong phi hadien ba u la kynjoh ktien lang na<br />

kiwei pat ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. Lada lah, baroh ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ki dei <strong>ban</strong> don<br />

lang ha <strong>ka</strong> por ba phi kylli jingkylli <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong><strong>ka</strong> NPR Schedule. Phin iohi ba <strong>ka</strong> NPR Schedule <strong>ka</strong><br />

long <strong>ka</strong> ba jem <strong>ban</strong> sngewthuh, shisien ba phi la pula bha <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>. Ki jingkylli ki dei tang shaphang ki<br />

kyrteng jong ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing bad <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba ki sah. Phi dei <strong>ban</strong> kynmaw ba man la u dkhot jong<br />

<strong>ka</strong> iing u don ki sker (particulars) bapher bapher na kiwei pat ki dkhot. Namar<strong>ka</strong>ta dei <strong>ban</strong><br />

pynthikna bha <strong>ia</strong> ki sker jong man la u dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem bad <strong>pyndap</strong> ha <strong>ka</strong> NPR Schedule.<br />

3.2 Kynmaw ba ki NPR Schedule ki don u number ba kyrpang. Namar<strong>ka</strong>ta, phi dei <strong>ban</strong> sumar bha ioh phi<br />

kum klet ha <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ba phi kylli jingkylli <strong>ia</strong> kine ki Schedule. Phi dei <strong>ban</strong> buh jingkhein bha <strong>ia</strong> ki<br />

Schedule ba phi la ioh bad kito kiba la sniew bad ba khlem pat pyndon<strong>ka</strong>m.<br />

3.3 Ka jingbha bad jingbeit jong ki jubab <strong>ka</strong> shong eh ha phi ba haduh <strong>ka</strong>tno phi la sngewthuh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne<br />

<strong>ka</strong> kot jingbthah (Manual <strong>of</strong> Instruction). Phi dei namar<strong>ka</strong>ta <strong>ban</strong> pule bad sngewthuh bha <strong>ia</strong> kine ki<br />

jingbthah bad jinghi<strong>ka</strong>i khnang ba phin dup nang bha <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> ki jubab ha <strong>ka</strong> Schedule. Lada<br />

phi don jingartatien eiei, kylli na u Charge Officer/Supervisor jongphi.<br />

HOUSEHOLDS/PERSONS TO BE ENUMERATED (KI IING KI SEM BAD KI BRIEW BAN NIEW)<br />

3.4 Phi dei <strong>ban</strong> niew (enumerate) tang ki iing ki sem (normal household) jong <strong>ka</strong> Houselisting Block<br />

jong phi khlem ieh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no ruh bad khlem niew arsien. Phim don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> niew <strong>ia</strong> ki Institutional<br />

Household. Hynrei phi dei <strong>ban</strong> niew <strong>ia</strong> ki Normal Household ba shong ba sah kito ki Institution (Ki<br />

iing) kum <strong>ka</strong> iing u Warden jong <strong>ka</strong> Hostel/Jail/Principal etc. Ia kine ki briew lah <strong>ban</strong> pynrung ha <strong>ka</strong><br />

NPR.<br />

i. Kiba don ha iing baroh shi lynter jong <strong>ka</strong> por niew (1-4-2010 haduh 15-5-2010)<br />

ii. Kiba dei ki normal resident jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ( ki briew ba shait sah ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing) bad<br />

kiba sah hangta <strong>ka</strong>tto <strong>ka</strong>tne sngi ha <strong>ka</strong> por ba niew.<br />

iii. Kiba dei ki normal resident jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, hynrei ki bym don ha iing ha <strong>ka</strong> por ba<br />

niew.<br />

3.5 Kito kiba shu sah <strong>ka</strong>i, ki shakri, ki nongshongwai, ki driver bad kiwei kiwei ki briew kiba sah ha <strong>ka</strong>to<br />

<strong>ka</strong> iing bad kiba hap hapoh kitei ki lai kyndon ba la ai haneng dei <strong>ban</strong>niew <strong>ia</strong> ki. Ka long <strong>ka</strong>ba<br />

7


don<strong>ka</strong>m haduh <strong>ka</strong>tta <strong>ka</strong>tta ba man la u briew ne <strong>ka</strong> briew lada la tymmen ne dang rit dei <strong>ban</strong> niew<br />

tang shisien, khlem iehnoh ne niew arsien.<br />

3.6 Ka NPR <strong>ka</strong>n nym kynthup <strong>ia</strong> ki nongwei kiba wan na <strong>ka</strong> bynta ki <strong>ka</strong>m <strong>ia</strong>dei ri (diplomatic status).<br />

Tangba ki nongwei ki bym <strong>ia</strong>dei ha <strong>ka</strong>tei <strong>ka</strong> bynta, bad ki nong Ind<strong>ia</strong> kiba shong bad ki yn khein lang<br />

ha <strong>ka</strong> NPR. Ka long namar<strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> kynthup <strong>ia</strong> baroh ki longiing kiba phi <strong>ia</strong> shem ha <strong>ka</strong><br />

Houselisting Block jong phi.<br />

Enumeration <strong>of</strong> Defence and similar Service Personnel (Ka jingniew <strong>ia</strong> ki shipai bad kiwei kiwei<br />

kiba trei <strong>ia</strong> kito ki jait <strong>ka</strong>m)<br />

3.7 Phi dei <strong>ban</strong> niew ruh <strong>ia</strong> ki shipai/ki pulit/ki CRP/ki BSF/Assam Rifles etc lada ki shong ki sah ha ki<br />

ja<strong>ka</strong> paidbah. Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba sah ha ki len hap niew da kiwei pat ki nongniew ba la buh<br />

kyrpang.<br />

ENSURING COMPLETE COVERAGE (Sumar <strong>ban</strong> ym iehnoh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no ne niew arsien)<br />

3.8 Phi dei <strong>ban</strong> niew <strong>ia</strong> ki briew ba sah ha <strong>ka</strong> iing ha <strong>ka</strong> rukom <strong>ka</strong>ba beit khnang <strong>ban</strong> ym ieh noh <strong>ia</strong>no<br />

<strong>ia</strong>no ruh ne niew arsien. Phi dei <strong>ban</strong> sdang da <strong>ka</strong>ba <strong>pyndap</strong> nyngkong eh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sker (Particulars) jong<br />

u khlieh <strong>ka</strong> iing. U khlieh <strong>ka</strong> iing u dei u briew ba la ithuh da <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ba u long u khlieh. U dei<br />

barabor u briew uba bahkhlieh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, uba pyn<strong>ia</strong>id <strong>ia</strong> ki <strong>ka</strong>m ki jam <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem bad<br />

uba rai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ei <strong>ka</strong> <strong>ban</strong> leh ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. U khlieh <strong>ka</strong> iing u lah <strong>ban</strong> long kumta wat lada um<br />

dei u Shynrang uba heh rta duh ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, ne uba <strong>ka</strong>mai <strong>ka</strong>jih na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong><br />

sem, hynrei <strong>ka</strong> lah ruh <strong>ban</strong> long <strong>ka</strong> kynthei ne u shynrang ba kham rit <strong>ka</strong> rta. Lada u khlieh <strong>ka</strong> iing<br />

dei <strong>ka</strong> riew kynthei, <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> dei <strong>ban</strong> thoh nyngkong eh (No. 1) ha <strong>ka</strong> Schedule. Phim dei <strong>ban</strong> <strong>ia</strong><strong>ka</strong>j<strong>ia</strong><br />

hynrei pd<strong>ia</strong>ng beit <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>/uba <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem <strong>ka</strong> jied <strong>ban</strong> long u khlieh <strong>ka</strong> iing. Lada ym lah <strong>ban</strong><br />

niew <strong>ia</strong> u khlieh jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing namar ki daw bym lah k<strong>ia</strong>r, u dkhot <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong><br />

sem uba bahkhlieh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing bad pyn<strong>ia</strong>id <strong>ia</strong> ki <strong>ka</strong>m ki jam jong <strong>ka</strong> dei <strong>ban</strong> khein kum u khlieh <strong>ka</strong><br />

iing. Kum <strong>ka</strong> nuksa, lada u khlieh <strong>ka</strong> iing u trei ha Delhi bad u sah hangta, phim lah <strong>ban</strong> niew <strong>ia</strong> u ha<br />

<strong>ka</strong> block jong phi bad um dei ruh u khlieh jong <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. Phi dei namar<strong>ka</strong>ta <strong>ban</strong> khein <strong>ia</strong><br />

<strong>ka</strong> lok jong u ne uno uno uba bahkhlieh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem <strong>ban</strong> long khlieh. U khlieh <strong>ka</strong> iing u dei uba<br />

shong basah ha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem bad uba ithuh kum u khlieh <strong>ka</strong> iing. U kpa jong <strong>ka</strong> iing uba trei<br />

ha Delhi, um sah ha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. Namar<strong>ka</strong>ta, um dei u khlieh jong <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem.<br />

3.9 Ynda phi la dep pynrung <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng bad ki particulars jong u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ha <strong>ka</strong> jingkylli<br />

<strong>ka</strong>ba 1 haduh 8, phi dei <strong>ban</strong> kylli shaphang kiwei pat ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. Kane <strong>ka</strong>n <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong><br />

phi <strong>ban</strong> ai <strong>ka</strong> ser<strong>ia</strong>l number jong u kpa, <strong>ka</strong> kmie, u lok ne <strong>ka</strong> lok lada la niew <strong>ia</strong> ki ha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong><br />

sem. Lada ha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem sah tang u lok, <strong>ka</strong> lok bad ki khun bym pat shongkurim, phi dei<br />

<strong>ban</strong> pynrung <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng u lok ne <strong>ka</strong> lok hadien ba phi la dep niew <strong>ia</strong> u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem,<br />

nangta sa <strong>ia</strong> ki khun <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> rta ong ki, sdang na uba nyngkong bad pynkut ha u ba khatduh.<br />

Lada <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ha <strong>ka</strong>ba don bun ki shijur (joint family/household) bad ki khun jong ki,<br />

phi dei <strong>ban</strong> niew <strong>ia</strong> ki dkhot jong <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ha <strong>ka</strong> rukom ba beit khnang ba phin ym ieh<br />

<strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no ruh bad <strong>ban</strong> ym niew arsien. Hadien ba phila dep pynrung <strong>ia</strong> u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, phi<br />

dei <strong>ban</strong> niew <strong>ia</strong> u lok ne <strong>ka</strong> lok jong u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, ki khun kynthei ne shynrang ki bym pat<br />

shongkurim <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> rta jong ki, na u/<strong>ka</strong> ba nyngkong sha u/<strong>ka</strong> ba khatduh. Nangta, sa ki khun<br />

kynthei/shynrang ba la shongkurim, <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> rta jong kin e u/<strong>ka</strong> ba nyngkong sha u/<strong>ka</strong> ba<br />

khatduh, ki lok jong ki bad sa ki khun <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> rta jong ki. Nangta, sa <strong>ia</strong> ki kur jong u khlieh <strong>ka</strong> iing<br />

<strong>ka</strong> sem, kum u kpa, <strong>ka</strong> kmie, ki para shynrang bad kynthei etc. Khatduh eh niew <strong>ia</strong> kito ki bym <strong>ia</strong>dei<br />

kur bad u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, kiba shu wan sah <strong>ka</strong>i, ki shakri, etc. kiba bam ba dih bad <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing<br />

<strong>ka</strong> sem. Lada phi leh ha <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> rukom, <strong>ka</strong> jingpynrung <strong>ia</strong> ki particular ha ki jingkylli 1 haduh 8 <strong>ka</strong><br />

long <strong>ka</strong>ba beit khlem ieh <strong>ia</strong>no <strong>ia</strong>no ruh khamtam ki khunlung bad ki riewtymmen. Phi dei <strong>ban</strong><br />

pynthikna na uba phi kylli jingkylli, ba baroh ki shakri kita kiba wan sah <strong>ka</strong>i la pynrung ut ha <strong>ka</strong><br />

jingkylli 1 haduh 8 jong <strong>ka</strong> NPR Schedule. Phi dei ruh <strong>ban</strong> pyndep <strong>ia</strong> ki jingkylli ba dang sah na <strong>ka</strong><br />

bynta baroh ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem da <strong>ka</strong>ba sdang na u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem.<br />

8


FILLING UP OF LOCATION PARTICULARS AND<br />

HOUSELISTING BLOCK PARTICULARS IN NPR SCHEDULE (KA<br />

JINGKYNTIEW IA KI LOCATION PARTICULARS JONG KA<br />

HOUSELISTING BLOCK HA KA NPR SCHEDULE)<br />

LOCATION PARTICULARS<br />

(Located on the top <strong>of</strong> Side ‘A’)<br />

4.1 Ki Schedule ba phi la ioh ki lah <strong>ban</strong> long kiba la don lypa ki kyrteng bad Code jong <strong>ka</strong> State bad<br />

district. Sngewbha <strong>ban</strong> peit bn<strong>ia</strong>h lada ki kyrteng bad ki code jong <strong>ka</strong> State bad district <strong>ka</strong> dei ki juh<br />

kum kito ba la shon ha <strong>ka</strong> appointment letter (Shithi thung<strong>ka</strong>m) jong phi. Lada kim dei kijuh, kylli na<br />

Charge Officer/Supervisor jong phi.<br />

Lada <strong>ia</strong> kine ki kyrteng bad code ym pat shon ha ki NPR Schedule ba phi la ioh, phi dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> ki<br />

ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba dei <strong>ban</strong> thoh ha <strong>ka</strong> NPR Schedule. Kiwei pat ki location particular ba phi dei <strong>ban</strong> thoh<br />

ha ki NPR Schedule, ki dei ki kyrteng bad code number jong ki C& RD. Block, ki Town/Village bad ki<br />

ward lada dei ha sor.<br />

Bud <strong>ia</strong> kine ki jinghi<strong>ka</strong>i ha <strong>ka</strong> por ba phikyntiew <strong>ia</strong> ki location particular jong <strong>ka</strong> Houselisting Block<br />

ha ki NPR Schedule.<br />

i. Ki jingtip (information) ba phi la lum ha <strong>ka</strong> NPR Schedule yn process ha <strong>ka</strong> computer. Namar<strong>ka</strong>ta,<br />

<strong>ka</strong> long <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m eh <strong>ban</strong> thoh/kyntiew <strong>ia</strong> kito ki location particular ha <strong>ka</strong> NPR Schedule.<br />

ii. Phi dei <strong>ban</strong> sumar bha ba ki NPR Schedule<br />

Schedule kin ym sniew ha <strong>ka</strong> por ba phi<br />

pyndon<strong>ka</strong>m <strong>ia</strong> ki ha <strong>ka</strong> Houselisting Block<br />

jong phi. Wat khyll<strong>ia</strong>p <strong>ia</strong>ki. Ia ki NPR<br />

Schedule<br />

la shon ha baroh arl<strong>ia</strong>ng jong <strong>ka</strong> sla kot. Ka l<strong>ia</strong>ng na khmat la thoh ‘A’ nadien pat ‘B’. Pyndon<strong>ka</strong>m<br />

shwa <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng ba don u ‘A’, Fig. (4.1)Ynda la lut <strong>ka</strong>ba nyngkong bad phi pyndon<strong>ka</strong>m noh da <strong>ka</strong><br />

<strong>schedule</strong> ba-ar, sdang b<strong>ia</strong>ng na <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng ba don u ‘A’ jong <strong>ka</strong> NPR Schedule Schedule.<br />

iii. Phi dei <strong>ban</strong> thoh shai bad beit <strong>ia</strong> ki kyrteng bad Code Number jong <strong>ka</strong> C&RD. Block, Town/Village<br />

bad Ward (ha sor).<br />

iv. La pynkhreh ar tylli ki synduk (Box) <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Code No. jong <strong>ka</strong> State/UT bad <strong>ka</strong> Code No. jong<br />

<strong>ka</strong> District. Ia kine don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> thoh tang lada ym pat shon lypa <strong>ia</strong> ki ha <strong>ka</strong> NPR Schedule Schedule.<br />

Lada u Code No. u don ar dak jingkhein (digit) ha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong><br />

synduk yn thoh uwei u digit. Kum <strong>ka</strong><br />

nuksa, lada u Code No. jong <strong>ka</strong> State u dei<br />

u 23, phi dei <strong>ban</strong> thoh 2 ha <strong>ka</strong> synduk<br />

<strong>ban</strong>yngkong bad 3 ha <strong>ka</strong> ba-ar. (Fig. 4.2)<br />

v. Kumjuh, lada <strong>ka</strong> Code No. jong <strong>ka</strong> District u<br />

dei tang uwei u dak jingkhein (digit). Ban<br />

pynlong ar digit phi dei <strong>ban</strong> thoh u “O” na<br />

khmat kum <strong>ka</strong> nuksa, lada u<br />

9


Code No. jong <strong>ka</strong> State ne District u dei ‘8’, phin thoh ‘O’ ha <strong>ka</strong> synduk <strong>ban</strong>yngkong sha <strong>ka</strong> d<strong>ia</strong>ng<br />

bad ‘8’ ha <strong>ka</strong> synduk <strong>ka</strong> ba-ar sha <strong>ka</strong> mon.<br />

vi. Ban thoh <strong>ia</strong> u Code No. jong <strong>ka</strong> Rural<br />

Development Block don lai tylly ki synduk<br />

(Box) bad <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> u Code No. jong <strong>ka</strong><br />

ward don saw tylli ki synduk (Box). Lada u<br />

Code No. jong ki R.D<br />

Block ne Ward, ki don tang uwei u dak jingkhein (digit) <strong>ban</strong> pynlong lain e saw digit, dei <strong>ban</strong> thoh<br />

da ki ‘0’ (Zero) na khmat (Fig. 4.4).<br />

vii. Saw tylli ki synduk la pynkhreh na <strong>ka</strong> bynta <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> ki Code No. Ki Town/Village. Phi dei <strong>ban</strong><br />

thoh u digit ha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> synduk(box).<br />

viii. Lada phi dei <strong>ban</strong> trei ha <strong>ka</strong> Houselisting<br />

Block ha sor, pom noh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ktien “Village”.<br />

Kumjuh, lada phi trei ha nongkyndong<br />

pom noh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ktien “town” (Fig. 4.5) bad<br />

(Fig. 4.6).<br />

ix. Lada phi trei ha nongkyndong, ki synduk<br />

na <strong>ka</strong> bynta ki ward kin sah thylli. (Fig. 4.7).<br />

HOUSELISTING BLOCK NUMBER AND HOUSEHOLD NUMBER<br />

(Ki don ha khlieh duh ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng <strong>ka</strong> mon <strong>ka</strong> Side ‘A’)<br />

4.2 Ha khlieh duh <strong>ka</strong> <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng <strong>ka</strong>mon joing <strong>ka</strong> side ‘A’ jong <strong>ka</strong> NPR Schedule ki don ki ja<strong>ka</strong> <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

Houselisting Block Number bad <strong>ka</strong> Household number. Ia kine ki number dei <strong>ban</strong> kyntiew/copy na<br />

<strong>ka</strong> Houselisting Schedule.<br />

HOUSELISTING BLOCK NUMBER<br />

4.3 Phi dei <strong>ban</strong> kyntiew <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Houselisting<br />

Number na <strong>ka</strong> Appointment letter jong<br />

phi/Houselisting Schedule. Phi dei <strong>ban</strong><br />

pynthikna <strong>ban</strong> leh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m khlem<br />

bakla eiei. Thoh uwei u digit ha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong><br />

synduk (Fig. 4.8).<br />

HOUSEHOLD NUMBER<br />

4.4 Phi dei <strong>ban</strong> kyntiew <strong>ia</strong> u Household Number na Column 9 jong <strong>ka</strong> Houselist Schedule. Nuksa, 001,<br />

012, 112 etc. Thoh uwei u number ha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> synduk (Fig. 4.9).<br />

4.5 Ka bha ba phin thoh shuwa <strong>ia</strong> ki location<br />

particular ha ki numbear 10 haduh 15 jong<br />

<strong>ka</strong> NPR Schedule man <strong>ka</strong> sngi ha iing<br />

shuwa ba phin leit sha <strong>ka</strong> Block jong phi.<br />

Kane <strong>ka</strong>n <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong> phi <strong>ban</strong> ym da hap <strong>ban</strong><br />

pynlut por than <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> kine ki<br />

particular ha <strong>ka</strong> por ba phi pyndep <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR<br />

Schedule. Ha <strong>ka</strong>juh <strong>ka</strong> por, da <strong>ka</strong>ba leh<br />

kumta <strong>ka</strong>n <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong>phi<br />

<strong>ban</strong> ym bakla. Kine ki location particular ki<br />

dei <strong>ban</strong> long kijuh kum kita ha <strong>ka</strong><br />

Appointment letter jong phi.<br />

10


RECORDING THE PARTICULARS OF INDIVIDUAL MEMBERS<br />

OF THE HOUSEHOLD (BAN THOH IA KI SKER (PARTICULARS)<br />

JONG KI DKHOT KA IING KA SEM.<br />

5.1 Ka NPR Schedule <strong>ka</strong> don 14 tylli ki jingkylli. Ki jingkylli 1 haduh 9 ki don ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng ‘A’ bad ki jingkylli<br />

10 haduh 14 ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng ‘B’.<br />

Ia ki jingkylli ym dei <strong>ban</strong> thoh baroh shisien thoh na <strong>ka</strong> bynta u dkhot <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. Ki jingkylli 1<br />

haduh 8 dei <strong>ban</strong> thoh shwa na <strong>ka</strong> bynta baroh ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. Hadien <strong>ka</strong>ta, thoh sa ki<br />

jingkylli 9 haduh 14. Kane <strong>ka</strong>n <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong> phi <strong>ban</strong> niew <strong>ia</strong> ki dkhot ha man la <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem khlem ieh<br />

noh wat uwei ruh bad <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta jong man la u dkhot jong <strong>ka</strong> iing khlem bakla bad <strong>ban</strong> thoh<br />

<strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ser<strong>ia</strong>l number jong u kpa, <strong>ka</strong> kmie, u lok ne <strong>ka</strong> lok ha <strong>ka</strong> jingkylli No. 9 khlem bakla.<br />

5.2 Ha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> NPR Schedule lah <strong>ban</strong> pynrung tang 8 ngut ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing. Barabor hi, <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong><br />

NPR Schedule <strong>ka</strong> la b<strong>ia</strong>ng na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem.<br />

Haba <strong>ia</strong>dei bad ki longing kiba rit wat pynrung sa <strong>ka</strong>wei pat <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ha <strong>ka</strong>juh <strong>ka</strong> NPR<br />

Schedule, hynrei pynrung ha <strong>ka</strong>wei pat. Kata <strong>ka</strong> mut, <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> Schedule <strong>ka</strong> dei tang na <strong>ka</strong> bynta<br />

<strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem.<br />

Hynrei lada ki dkhot <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ki palat<br />

<strong>ia</strong> <strong>ka</strong> 8 ngut, pynrung <strong>ia</strong> ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing<br />

<strong>ka</strong> sem ba palat <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> 8 ngut ha <strong>ka</strong>wei pat <strong>ka</strong><br />

NPR Schedule da <strong>ka</strong>ba bteng na <strong>ka</strong> NPR<br />

Schedule <strong>ka</strong>ba nyngkong.<br />

Lada <strong>ka</strong> dei kumta, thoh ‘C’ ha <strong>ka</strong> synduk<br />

ba la pynkhreh ha <strong>ka</strong> “Continued Sheet”,<br />

ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng ‘B’ jong <strong>ka</strong> NPR Schedule bad<br />

ruh thoh ki lai tylli ki digit ba khatduh jong<br />

<strong>ka</strong> form ba la shon ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng ‘A’ ha trai ha<br />

<strong>ka</strong> dong ha l<strong>ia</strong>ng <strong>ka</strong> d<strong>ia</strong>ng jong <strong>ka</strong><br />

additional NPR Schedule ha <strong>ka</strong>ba ki sker<br />

(particular) jong ki dkhot <strong>ka</strong> iing ki bteng.<br />

SERIAL NUMBER (U number jong man la u dkhot <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem)<br />

5.3 Man la u dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem dei <strong>ban</strong> ai u ser<strong>ia</strong>l number. Na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>ne, la pynkhreh lypa 2<br />

tylli ki synduk (box). Thoh uwei u digit (dak jingkhein) ha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> synduk. U ser<strong>ia</strong>l jong u dkhot ba<br />

nyngkong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem dei <strong>ban</strong> thoh ‘01’, u ‘0’ ha <strong>ka</strong> synduk ba nyngkong bad u ‘1’ ha <strong>ka</strong> synduk<br />

<strong>ka</strong>ba ar (Fig. 5.2). Phim dei <strong>ban</strong> pynkylla <strong>ia</strong> u ser<strong>ia</strong>l number lada phi weng noh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong> lain<br />

na <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong> daw.<br />

5.4 Ia u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, dei <strong>ban</strong> ai u Ser<strong>ia</strong>l number 01. Ynda phi la dep <strong>ban</strong><br />

pynrung <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ha <strong>ka</strong> jingkylli 1, pynrung <strong>ia</strong> ki jubab<br />

na <strong>ka</strong> bynta u khlieh <strong>ka</strong> iing ha ki jingkylli 2 haduh 8. Hadien <strong>ka</strong>ta sa thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

kyrteng jong u dkhot uba ar ha <strong>ka</strong> jingkylli 1 bad ai u ser<strong>ia</strong>l number 02 bad <strong>pyndap</strong><br />

<strong>ia</strong> ki jubab jong ki jingkylli 2 haduh 8. Leh kumjuh sa <strong>ia</strong> kiwei pat ki dkhot <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong><br />

sem haduh <strong>ban</strong> da lut baroh ki dkhot.<br />

11


Q-1 NAME OF THE PERSON IN FULL AND RESIDENTIAL STATUS (Ka kyrteng ba pura jong u briew bad<br />

<strong>ka</strong> resident<strong>ia</strong>l status)<br />

Q-1(a) Thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng bapura jong u briew (sdang na u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem)<br />

5.5 Phi dei <strong>ban</strong> thoh hangne <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng ba pura<br />

jong u briew ne <strong>ka</strong> briew. Thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng<br />

ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la pynkhreh khlem da pyndei <strong>ia</strong> ki<br />

lain ba don sha <strong>ka</strong> d<strong>ia</strong>ng bad <strong>ka</strong> mon, ha khlieh<br />

bad ha trai. Na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>ne lai tylli ki lain la<br />

pynkhreh ha <strong>ka</strong> NPR Schedule Schedule.<br />

5.6 Ka long <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m eh <strong>ban</strong> thoh shai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

kyrteng khlem bakla. Lada <strong>ka</strong> kyrteng u briew<br />

<strong>ka</strong> dei J. M. Par<strong>ia</strong>t bad u <strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong> phi kumta,<br />

kylli <strong>ka</strong> mut aiu J. M. Lada <strong>ka</strong> jubab <strong>ka</strong> long John<br />

Martin Par<strong>ia</strong>t, thoh John Martin Par<strong>ia</strong>t ha <strong>ka</strong> Q.1<br />

(a).(Figure 5.3)<br />

5.7 Lada <strong>ka</strong> riew kynthei <strong>ka</strong> <strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong>phi ba <strong>ka</strong><br />

kyrteng jong <strong>ka</strong> <strong>ka</strong> long B. R. Lyngdoh, kylli<br />

<strong>ka</strong>mut aiu B. R. Lada <strong>ka</strong> ong ba <strong>ka</strong> dei Bill<strong>ia</strong>ncy<br />

Ruth Lyngdoh, thoh kumta ha Q.1(a) jong <strong>ka</strong><br />

NPR Schedule Schedule. (Figure 5.4) pynlait ja<strong>ka</strong><br />

hapdeng ar tylli ki ktien bad phi dei <strong>ban</strong> thoh<br />

shai bha <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng khnang ba kiwei pat ki lah<br />

<strong>ban</strong> pule.<br />

5.8 Lada ki kynthei kim treh <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong ki ne kim treh <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng u lok<br />

ne kiwei pat ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, phi dei <strong>ban</strong> pynshai <strong>ia</strong> ki ba na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> NPR <strong>ka</strong> kyrteng<br />

<strong>ka</strong> long <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m haduh <strong>ka</strong>tta <strong>ka</strong>tta bad shim <strong>ia</strong> ki kyrteng na <strong>ka</strong> Ration Card, <strong>ka</strong> Card thep<br />

vote, skul rekod bad kumta ter ter. Lada phim lah <strong>ban</strong> ioh <strong>ia</strong> kine, phi lah <strong>ban</strong> thoh <strong>ka</strong> lok u<br />

para/hymmen, <strong>ka</strong> kmie, u khun, u kpa ne u lok jong u ta ne <strong>ka</strong>ta.<br />

5.9 Teng teng, <strong>ia</strong> ki khyllung bad khynnah ym pat shym la jer kyrteng. Pyrshang <strong>ban</strong> kylli bn<strong>ia</strong>h ba la<br />

mut <strong>ban</strong> buh da <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong> kyrteng da <strong>ka</strong>ba batai <strong>ia</strong> u nongjubab <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingdon<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> ioh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

kyrteng jong iwei pa iwei i briew ha <strong>ka</strong> NPR. Hynrei, lada u nongjubab u ong ba ym pat shym la ai<br />

kyrteng phi lah <strong>ban</strong> thoh noh da u khun/<strong>ka</strong> khun jong uta/<strong>ka</strong>ta. Ym don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> pynkynmaw b<strong>ia</strong>ng<br />

ba <strong>ka</strong> long <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> pynrung <strong>ia</strong> iwei pa iwei I dkhot jong <strong>ka</strong> longiing ha <strong>ka</strong> rukom <strong>ka</strong>ba<br />

ryntih.<br />

5.10 Q-1(b) Write resident status code in box (Thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> resident status ha <strong>ka</strong> synduk)<br />

Usual Resident (Actual) – 1, Usual Resident (Intention) – 2, Kiwei pat – 3<br />

5.11.1 U usual resident u dei u ne <strong>ka</strong> briew uba/<strong>ka</strong>ba<br />

sah palat 6 bnai na <strong>ka</strong> shisnem ha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong><br />

ba niew <strong>ia</strong> kine ki don jingmut <strong>ban</strong> sah ym duna<br />

<strong>ia</strong> <strong>ka</strong> 6 bnai ha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong>, lait <strong>ka</strong> jingjah<br />

shipor, kum <strong>ka</strong> leit shuti ne leit don<strong>ka</strong>m shawei<br />

pat.<br />

5.11.2 Don ar jaid ki usual resident. Kiba nyngkong ki<br />

dei kito kiba sah 6 bnai tam ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba niew<br />

<strong>ia</strong> ki ha kine ki shisnem ba la dep. Ia kine la<br />

khein kum ki usual resident (Actual) bad na <strong>ka</strong><br />

bynta jong ki yn ai u code 1 ha Q-1(b) (Fig. 5.5).<br />

12


5.11.3 Kiba ar pat ki dei kito ki bym pat sah 6 bnai,<br />

hynrei kiba don jingthmu <strong>ban</strong> sah la kumno<br />

kumno 6 bnai ha ki sngi <strong>ban</strong> wan. Kine ki dei<br />

ki usual resident (Intention), bad na <strong>ka</strong><br />

bynta jong ki yn ai u code 2 ha <strong>ka</strong> synduk ha<br />

Q-1(b) (Fig. 5.6).<br />

Nuksa: U briew u la wan <strong>ban</strong> sah ha <strong>ka</strong><br />

Houselisting Block mynta la ar bnai bad u<br />

don jingmut <strong>ban</strong> sah ha <strong>ka</strong>juh <strong>ka</strong> iing ha kine<br />

ki 6 bnai <strong>ban</strong> wan. Ne, ki don ki iing ba la<br />

dep shna thymmai dang shen, u beiw u la<br />

wan sah hangta la ar bnai mynta bad u<br />

thmu <strong>ban</strong> sah la kumno 6 bnai ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong><br />

iing thymmai.<br />

5.11.4 Kiba lai ki dei kito ki bym sah 6 bnai ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba niew <strong>ia</strong> ki ha <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> shisnem ba la dep bad kim<br />

thmu hi ruh <strong>ban</strong> sah na <strong>ka</strong> bynta 6 bnai. Kine ki dei “Others” (Kiwei pat) bad <strong>ia</strong> ki yn ai u code 3 ha<br />

<strong>ka</strong> synduk ha Q-1(b).<br />

Q-2 NAME OF THE PERSON AS SHOULD APPEAR IN THE NPR (MAXIMUM 30 BOXES/ABBREVIATE IF<br />

REQUIRED) (Ka kyrteng u ne <strong>ka</strong> briew ba dei <strong>ban</strong> paw ha <strong>ka</strong> NPR. Don 30 tylli ki synduk, lah <strong>ban</strong><br />

pynlyngkot lada don<strong>ka</strong>m)<br />

5.12.1 Hangne dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng kumba u<br />

trai kyrteng u kwah <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ban</strong> paw ha <strong>ka</strong><br />

NPR. Na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>ne, don 30 tylli ki<br />

synduk. Wat pynlyngkot <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng da<br />

lade hynrei kylli na u kumno u kwah <strong>ban</strong><br />

thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ha <strong>ka</strong> NPR Schedule. Lada <strong>ka</strong><br />

kyrteng <strong>ka</strong> don palat iwei ki ktien, ieh thylli<br />

<strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> synduk man la ki ktien.<br />

Nuksa: Subhash Kumar Bhardwaj lah <strong>ban</strong><br />

thoh kum ba pyni ha <strong>ka</strong> Fig.5.7. Lada u kway<br />

<strong>ban</strong> pynlyngkot <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne, S.K. Bhardwaj, <strong>ia</strong><br />

<strong>ka</strong>ne lah <strong>ban</strong> thoh kumba pyni ha <strong>ka</strong> Fig.<br />

5.8. Kumjuh, Vijaya Rani Khanna lah <strong>ban</strong><br />

thoh kumba pyni ha Fig. 5.9. Lada <strong>ka</strong> trai <strong>ka</strong><br />

kwah <strong>ban</strong> pynlyngkot <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> V.R. Khanna, lah<br />

<strong>ban</strong> thoh kumba pyni ha Fig. 5.10. Teng<br />

teng <strong>ka</strong> kyrteng ba pura u briew ne <strong>ka</strong> briew<br />

ki lah <strong>ban</strong> palat <strong>ia</strong> ki 30 tylli ki synduk.<br />

Nuksa; “Rachamella Ven<strong>ka</strong>ta Veeranjaneya<br />

Durga Prasad”. Phi dei <strong>ban</strong> kylli <strong>ia</strong> u trai<br />

kumno u kwah <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng,<br />

kumba pyni ha <strong>ka</strong> Fig. 5.11 ne Fig. 5.12. (Ki<br />

Khasi-Pnar hi barabor ki lyngkot ki kyrteng).<br />

13


Q-3 RELATIONSHIP TO HEAD (Ka jing<strong>ia</strong>dei bad u khlieh <strong>ka</strong> iing)<br />

5.13 Thoh ha <strong>ka</strong> Q-3 <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jing<strong>ia</strong>dei jong ki dkhot <strong>ka</strong> iing bad u<br />

khlieh <strong>ka</strong> iing (Fig. 5.13). Lada uba jubab <strong>ia</strong> ki jingkylli<br />

jong phi u dei u khlieh <strong>ka</strong> iing, thoh “Head”. Na <strong>ka</strong> bynta<br />

kiwei pat, thoh jrong, ym lyngkot kum ki pyrsa, ki<br />

kynum/kong ne ki ksiew.<br />

Thoh kumne:<br />

Father or mother – u Kpa ne <strong>ka</strong> kmie.<br />

Son or daughter – u khun ne <strong>ka</strong> khun.<br />

Brother or sister – u/<strong>ka</strong> hymmen/para.<br />

Brother’s wife – Ka lok u hymmen/para.<br />

Sister’s hus<strong>ban</strong>d – U lok <strong>ka</strong> hymmen/para.<br />

Brother’s son or daughter – U/<strong>ka</strong> khun u hymmen/para.<br />

Sister’s son or daughter – U/<strong>ka</strong> khun <strong>ka</strong> hymmen/para.<br />

Father’s brother or sister – u/<strong>ka</strong> hymmen/para u kpa.<br />

Mother’s brother or sister – u/<strong>ka</strong> hymmen/para <strong>ka</strong><br />

kmie.<br />

Father’s brother’s son or daughter – u/<strong>ka</strong> khun u<br />

hymmen/para u kpa.<br />

Father’s Sister’s son or daughter – u/<strong>ka</strong> khun <strong>ka</strong><br />

hymmen/para u kpa.<br />

Mother’s brother’s son or daughter – u/<strong>ka</strong> khun u<br />

hymmen/para <strong>ka</strong> kmie.<br />

Mother’s brother’s son or daughter – u/<strong>ka</strong> khun <strong>ka</strong><br />

hymmen/para <strong>ka</strong> kmie.<br />

Q-4 SEX: MALE 1/FEMALE 2 (Shynrang 1/Kynthei 2)<br />

5.14 Hangne phin hap thoh tang ki code. Lada<br />

dei u shynrang, thoh 1, lada dei <strong>ka</strong> kynthei<br />

thoh 2 ha <strong>ka</strong> synduk. Lada dei ki Bah kong<br />

(Eunuch) Thoh 1. Khein <strong>ia</strong> ki kum ki<br />

shynrang [Figure 5.14(2) bad (b)].<br />

Q-5 DATE OF BIRTH (AS PER ENGLISH CALENDAR) (Ka sngi kha <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> calendar phareng) Day,<br />

Month Year (Sngi, u bnai, snem) *Thoh ha <strong>ka</strong> synduk ‘A’ (Actual) kumba <strong>ka</strong> long bad ‘D’ (Declared)<br />

Kumba la <strong>ka</strong>m.<br />

5.15.1 Thoh hangne <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngi, u bnai bad snem ba la kha <strong>ia</strong> uto u briew ba phi niew. Ban thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

sngikha don artylli ki synduk ba la thoh ‘D’, <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> u bnai ba kha ruh don ar tylli ki synduk ba la<br />

thoh ‘M’. Ban thoh <strong>ia</strong> u snem ba kha don saw tylli ki synduk ba la thoh ‘Y’. Ka sngi kha <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong>wei<br />

na ki jingtip (information) ba don<strong>ka</strong>m eh na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> NPR Schedule. Lada uba phi kylli jingkylli<br />

14


um tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngi, peit na <strong>ka</strong> birth certificate, school leving certificate. Na <strong>ka</strong> bynta ki dkhar, phi lah<br />

<strong>ban</strong> ioh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngi khan a <strong>ka</strong> Horoscope ne <strong>ka</strong> calendar phareng ne calendar dkhar. Lada la thoh ha<br />

<strong>ka</strong> calendar dkhar, pynkylla <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sha <strong>ka</strong> phareng <strong>ka</strong>tkum ba la ai ha <strong>ka</strong> Annex-I.<br />

5.15.2 Ha <strong>ka</strong> bynta ba ar jong <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> jingkylli, pynthikna la<br />

<strong>ka</strong> sngikha <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong> ba shisha ne <strong>ka</strong>ba u shu tharai.<br />

Lada dei <strong>ka</strong> sngikha ba dei shisha, thoh ‘A’, <strong>ka</strong>ba<br />

mut ‘Actual’. *Fig. 5.15(a)+. Lada <strong>ka</strong>m dei <strong>ka</strong> sngikha<br />

shisha, tho ‘D’, <strong>ka</strong>ba mut ‘Declared’. *Fig. 5.15(b)+.<br />

Ym don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> pan ki kot ki sla <strong>ban</strong> pynshisha <strong>ia</strong><br />

<strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> sngikha ba shu <strong>ka</strong>m (Declared).<br />

Katto <strong>ka</strong>tne ki khep ba u nongniew u lah <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>kynduh ha <strong>ka</strong><br />

por ba u kylli <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngikha la batai harum:<br />

(a) Lah tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngikha <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> calendar phareng:<br />

Thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngikha ha ki artylli ki dak jingkhein<br />

(digit). U bnai ba kha ruh thoh ar tylli ki dak<br />

jingkhein (digit). U snem ba kha thoh ha saw tylli ki<br />

dak jingkhein (digit).<br />

(b) Ka sngikha lah tip <strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> calendar dkhar:<br />

i. pynkylla <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngi kha sha <strong>ka</strong> calendar phareng <strong>ka</strong>tba lah ei. Ban<br />

leh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne,pyndon<strong>ka</strong>m (annex -I) <strong>ban</strong> dup tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngikha<br />

<strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> calendar phareng.<br />

ii. Lada <strong>ia</strong> u bnai ba kha la tip ha <strong>ka</strong> calendar dkhar, pynkylla sha <strong>ka</strong><br />

calendar phareng.<br />

Nuksa: Ha <strong>ka</strong> Bengali calendar vaisakhi <strong>ka</strong> mut u bnai April<br />

(Iaiong) ne (jymmang) ha <strong>ka</strong> calendar phareng. Lada la kha <strong>ia</strong> u<br />

briew ha <strong>ka</strong> bynta ba nyngkong jong u Vaisakhi, thoh “04” kum<br />

u bnai ba kha. Lada la kha <strong>ia</strong> u briew ha<strong>ka</strong> bynta ba-ar u Vaisakh,<br />

thoh “05” kum u bnai bakha.<br />

iii. Namar <strong>ka</strong> calendar dkhar <strong>ka</strong> <strong>ia</strong>pher na <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> sha <strong>ka</strong>wei pat, phi lah <strong>ban</strong> wad <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jing<strong>ia</strong>rap<br />

jong ki briew jong kito ki ja<strong>ka</strong> <strong>ban</strong> pynkylla <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> calendar dkhar sha <strong>ka</strong> calendar phareng. Peit <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

Annex-II, <strong>ka</strong>ba pyni <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> calendar dkhar bad <strong>ka</strong> calendar phareng.<br />

(c) Tip tang <strong>ia</strong> u snem ba la kha: Lada phi don kum ha <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> khep leh kumba kdew harum:<br />

i. Thoh <strong>ia</strong> u snem ba la kha.<br />

ii. Lada ym tip <strong>ia</strong> u bnai ba la kha, kylli lada la kha ha shwa u lapbah, ne hadien u lapbah.Lada ha shwa<br />

u lapbah, kylli lada <strong>ka</strong> dei ha <strong>ka</strong> por leit piknik , por ba burom Republic Day ne Good Friday.Lada <strong>ka</strong><br />

dei hadien u lapbah ne ha <strong>ka</strong> por u lapbah, kylli la <strong>ka</strong> dei haki bnai baleh burom Independence ne<br />

ba bam khawai krismas. Peit <strong>ia</strong> ki sngi khraw ha <strong>ka</strong> Annex-III.<br />

iii. Khein ruh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngikha b<strong>ia</strong>ng pa b<strong>ia</strong>ng bad thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> bala buh.<br />

iv. Ha kine ki khep baroh thoh “D”ha <strong>ka</strong> synduk (box) ba la pynkhreh.<br />

(d) YM TIP IA U SNEM BAKHA, TIP TANG IA KA RTA PURA: Ban khein <strong>ia</strong> u bnai ba la kha bud <strong>ia</strong> ki<br />

jingbatai ha (c-ii) haneng. Thoh <strong>ia</strong> u snem ba la kha ha ki saw tylli ki dak jingkhein (digit) da <strong>ka</strong>ba<br />

pyndon<strong>ka</strong>m <strong>ka</strong> <strong>ka</strong> Ready Reckoner (Annex-iv) <strong>ban</strong> pynkylla <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta pura sha u snem ba la kha<br />

<strong>ka</strong>tkum <strong>ka</strong> calendar phareng. Bud <strong>ia</strong> ki kyndon ba la batai haneng <strong>ban</strong> khein <strong>ia</strong> u bnai ba la kha bad<br />

<strong>ka</strong> sngikha bad thoh <strong>ia</strong> ki ha ki ja<strong>ka</strong> ba la buh. Ha kine ki khep baroh thoh “D”ha <strong>ka</strong> synduk (box) ba<br />

la pynkhreh.<br />

15


(e) KA TARIK BA KHA RUH YM TIP, KA RTA RUH YM TIP: Ha <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> khep phi dei <strong>ban</strong> kylli jingkylli da<br />

<strong>ka</strong>ba swar bha <strong>ia</strong> uto uba phi kylli jingkylli. Khein <strong>ia</strong> u bnai ba kha kumba la batai ha (c-ii) haneng.<br />

i. ktik <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jabieng jong uto uba phi kylli jingkylli da <strong>ka</strong>ba pynkynmaw <strong>ia</strong> u<br />

shaphang ki jingj<strong>ia</strong> kiba kham pawnam bha ha <strong>ka</strong> bri u Hynniew trep<br />

kum u Jumai,(1897) <strong>ka</strong> thma bah <strong>ban</strong>yngkong (1914-18) <strong>ka</strong> thma bah<br />

baar (1939-45)Ind<strong>ia</strong>’s Independence (1947)u jumai 1950, <strong>ka</strong> thma China<br />

(1962) <strong>ka</strong> thma Pakistan (1965) <strong>ka</strong> thma Pakistan <strong>ban</strong> pynlaidluid <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

Bangladesh (1971) Ka Meghalaya <strong>ka</strong> ioh state (1972) U Pope u wan sha<br />

Shillong 1986. Da <strong>ka</strong>ba pyn<strong>ia</strong>dei <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> tarik ba kha lehse <strong>ban</strong> tip <strong>ia</strong> u<br />

snem ba kha kumba la pyni ha (Figure 517). Ha kine ki khep baroh thoh<br />

‘D’ ha <strong>ka</strong> synduk ba la p;ynkhreh.<br />

ii. Phi lah ruh <strong>ban</strong> tip hateng hateng <strong>ia</strong> u snem ba kha ne <strong>ka</strong> rta u briew da<br />

<strong>ka</strong>ba khein na <strong>ka</strong> rta jong u wei pat u briew uba tip <strong>ia</strong> u snem ba kha<br />

bad <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta lajong, uba lah <strong>ban</strong> sah ha <strong>ka</strong>juh <strong>ka</strong> iing ne hajan iing bad <strong>ka</strong><br />

rta jong u Rangbah shnong. U briew u lah <strong>ban</strong> tip lada u la heh rta ma u<br />

ne u kham rit rta u Rangbah shnong <strong>ia</strong> u da <strong>ka</strong>tta <strong>ka</strong>tta snem. Na<strong>ka</strong>ne<br />

phi lah <strong>ban</strong> khein <strong>ia</strong> u snem ba la kha ne <strong>ka</strong> rta kham bha.Lada phi la tip<br />

<strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta hynrei ym I u snem, khein na <strong>ka</strong> Ready Reckoner-2(Annex iv).<br />

Nangta thoh ‘D’ ha <strong>ka</strong> synduk (box) ba la pynkhreh.<br />

iii. Lada phim tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngi kha ne rta jong <strong>ka</strong> riew kynthei, ne <strong>ka</strong>m lah <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong> phi phi lah <strong>ban</strong><br />

khein <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta jong <strong>ka</strong> na rta jong u khun ne <strong>ka</strong> khun nyngkong jong <strong>ka</strong> kiba dang im. Phi lah <strong>ban</strong><br />

kylli <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta jong <strong>ka</strong> ha <strong>ka</strong> por ba <strong>ka</strong> kha <strong>ia</strong> u ne <strong>ka</strong> khun nyngkong jong <strong>ka</strong>. Khate <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta jong <strong>ka</strong><br />

ha <strong>ka</strong> por ba <strong>ka</strong> kha khun nyngkong na ki u digit jong <strong>ka</strong> snem ba <strong>ka</strong> kha khun nyngkong <strong>ban</strong> ioh <strong>ia</strong><br />

<strong>ka</strong> rta jong <strong>ka</strong> malu mala. Nangta thoh ‘D’ ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la pynkhreh.<br />

iv. Lada <strong>ka</strong>m lah <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>thuh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta jong <strong>ka</strong> ha <strong>ka</strong> por ba <strong>ka</strong> kha khun nyngkong, pyrshang <strong>ban</strong> kylli <strong>ia</strong><br />

<strong>ka</strong> rta jing <strong>ka</strong> ha <strong>ka</strong> por ba <strong>ka</strong> <strong>ia</strong>thoh ne shongkurim, bad <strong>ka</strong>tno snem don hapdeng <strong>ka</strong> por ba <strong>ka</strong><br />

shongkurim bad ha <strong>ka</strong> por ba <strong>ka</strong> kha khun nyngkong. Khein lang <strong>ia</strong> kine ki artylli ki dak bad <strong>ka</strong> rta u<br />

ne <strong>ka</strong> khun nyngkong. Kaba mih <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong> rta jong <strong>ka</strong>. Nangta thoh ‘D’ ha synduk ba la buh.<br />

v. Lada <strong>ka</strong>m tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta jong <strong>ka</strong>, wat <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jing<strong>ia</strong>pher hapdeng <strong>ka</strong> rta jong <strong>ka</strong> bad u lok jong <strong>ka</strong> uba lah<br />

<strong>ban</strong> tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> snem ba kha <strong>ia</strong> u. Thoh ‘D’ ha synduk ba la buh.<br />

vi. Lada uba phi kylli jingkylli um lah <strong>ban</strong> tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta ki dkhot <strong>ka</strong> iing bad ym don lad da kumwei ruh<br />

<strong>ban</strong> tip, pyndon<strong>ka</strong>m <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> khlieh la jong <strong>ban</strong> ai <strong>ka</strong> rai <strong>ka</strong> ba bha tam. Kane <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong> lad ba khatduh.<br />

Ynda phi la dep lap <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> rta, pyndon<strong>ka</strong>m da <strong>ka</strong> Ready Reckoner-2 (Annex-IV) <strong>ban</strong> khein <strong>ia</strong> u snem<br />

ba kha. Thoh ‘D’ ha <strong>ka</strong> synduk ba la pynkhreh.<br />

vii. Ha baroh ki khep ba phim lah <strong>ban</strong> tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngi lane u bnai ba kha, antad <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> sngi bad u bnai da<br />

<strong>ka</strong>ba bud <strong>ia</strong> ki kyndon (c ii & iii) ba la kdew haneng. Ha kum kine ki khep, thoh ‘D’ ha <strong>ka</strong> synduk ba<br />

la buh.<br />

Q-6. MARITAL STATUS: (La shong kurim ne ym pat shong)<br />

Never married – 1 = (ym pat shong kurim-1)<br />

Currently married —2 = (La shong kurim bad dang <strong>ia</strong>shong <strong>ia</strong>sah bad <strong>ka</strong> lok ne u lok-2)<br />

Widowed — 3 = (U lok ne <strong>ka</strong> lok <strong>ka</strong> la <strong>ia</strong>p)<br />

Separated — 4 = (La <strong>ia</strong> shong khlad)<br />

Divorced — 5 = (La dep pyllait sanshyieng <strong>ia</strong> u lok ne <strong>ka</strong> lok)<br />

16


5.16.1 Hangne phin hap thoh da ki code. Kine harum ki long ki code ba la buh na <strong>ka</strong> bynta <strong>ban</strong> thoh lada<br />

u/<strong>ka</strong> briew ki la shongkurim ne em.<br />

Never married – 1 = (ym pat shong kurim-1)<br />

Currently married —2 = (La shong kurim bad dang <strong>ia</strong>shong <strong>ia</strong>sah bad <strong>ka</strong> lok ne u lok-2)<br />

Widowed — 3 = (U lok ne <strong>ka</strong> lok <strong>ka</strong> la <strong>ia</strong>p)<br />

Separated — 4 = (La <strong>ia</strong> shong khlad)<br />

Divorced — 5 = (La dep pyllait sanshyieng <strong>ia</strong> u lok ne <strong>ka</strong> lok)<br />

5.16.2 Pyndep kumba la pyni ha (Figure-5.18 (a) to (e).<br />

(a) Thoh ‘1’ lada u ne <strong>ka</strong> briew kim pat shong kurim mynno mynno ruh.<br />

(b) Na <strong>ka</strong> bynta u ne <strong>ka</strong> briew ba dang <strong>ia</strong>shong bad u lok ne <strong>ka</strong> lok ba <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong> jingshongkurim ba<br />

nyngkong ne baar ne balai, etc thoh ‘2’. Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba shu <strong>ia</strong>hap bad <strong>ka</strong> dustur <strong>ka</strong> khein<br />

<strong>ia</strong> ki kum kiba la shong kurim, thoh’2’. Wat lada don jing<strong>ia</strong><strong>ka</strong>j<strong>ia</strong> ruh thoh ’2’.<br />

(c) Na<strong>ka</strong> bynta kito kiba <strong>ia</strong>p lok, thoh ’3’.<br />

(d) Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba shong khlad hynrei ym pat pyllait sanshyieng thoh ‘4’.<br />

(e) Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba la <strong>ia</strong> pyllait da <strong>ka</strong> ain ne da <strong>ka</strong> dustur n<strong>ia</strong>m bad ki bym shongkurim b<strong>ia</strong>ng<br />

thoh ’5’.<br />

5.16.3 Kane <strong>ka</strong> jingkylli dei <strong>ban</strong> jubab na <strong>ka</strong> bynta baroh la rit, samla ne tymmen.<br />

Wat iba dang shu kha ruh, dei <strong>ban</strong> jubab <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> jingkylli da <strong>ka</strong>ba thoh da u code ba <strong>ia</strong>dei.<br />

Hapdeng ki dkhar don kiba pyn<strong>ia</strong>thoh <strong>ia</strong> ki khun jong ki haba ki dang rit bha bad kine ki sah bad la ki<br />

kmie ki kpa haduh ba poi <strong>ka</strong> por ba <strong>ka</strong>n <strong>ia</strong>shong noh shilok. Kum <strong>ia</strong> kine ki jaid ruh dei <strong>ban</strong> thoh ‘2’.<br />

5.16.4 U Code 2 u dei na <strong>ka</strong> bynta ki currently married. Currently <strong>ka</strong> mut kiba dang <strong>ia</strong>sah ryng<strong>ka</strong>t ha <strong>ka</strong><br />

por ba niew <strong>ia</strong> ki wat la ki la <strong>ia</strong>shongkurim 50 ne 60 snem ba la dep bad baroh arngut shilok ki<br />

dang im bad sah ryng<strong>ka</strong>t bad kim pat <strong>ia</strong>pyllait. Namar <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m ki lah <strong>ban</strong> sah la <strong>ka</strong> jong <strong>ka</strong> jong,<br />

hynrei ki dei hi ki currently married.<br />

5.16.5 Na <strong>ka</strong> bynta <strong>ban</strong> khein kum ki “Currently married” baroh shi lok ki dei <strong>ban</strong> long kiba dang im bad ba<br />

ki dang <strong>ia</strong>shong <strong>ia</strong>sah ryng<strong>ka</strong>t, <strong>ka</strong>ba mut ba kim pat shym <strong>ia</strong> pyllait san shyieng ne <strong>ia</strong> shongkhlad. Da<br />

kynmaw ba ym don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> da tip ba ki da <strong>ia</strong>shongkurim <strong>ka</strong>t kum <strong>ka</strong> ain ne em.<br />

17


Q-7 EDUCATIONAL QUALIFICATION (Ka kyrdan pule)<br />

5.17.1 Thoh hangne <strong>ka</strong> klas ne kyrdan pule ba ha khlieh duh ba la dep pule. Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba dang<br />

pule, thoh kyrdan pule <strong>ka</strong>ba ha khlieh duh ba ki la dep ym <strong>ka</strong>ba dang pule. Na <strong>ka</strong> bynta kiba dang<br />

pule 1 st year BA, thoh Higher Secondary ne Pre-university. Kiba pule 4 th year MBBS, thoh ba ki la<br />

dep pass 3 rd year MBBS kum <strong>ka</strong> kyrdan pule ba ha khlieh duh ba ki la dep.<br />

Phi dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ka</strong> klass ba la pass, class III, Class VII,<br />

etc. Lada ki jubab ba ki la pass Primary, Middle ne<br />

Matriculation, thoh kumba ki jubab. (Figure 5.19(a)<br />

haduh (d).<br />

5.17.2 Lada u briew u la dep <strong>ban</strong> pule shibun tylli ki kyrdan,<br />

general ne technical, kiba <strong>ia</strong>ryng<strong>ka</strong>t kyrdan, kum B.Sc<br />

(Zoology) MBBS, M. Sc (Maths), B.E (Electronics). Phi dei<br />

<strong>ban</strong> pynrung baroh ar jaid ki kyrdan, general bad<br />

technical. (Figure 5.20). Kito kiba pass tang ki Course,<br />

khlem honours, thoh tang <strong>ka</strong> kyrdan, BA, B.Sc ne B.Com.<br />

wat thoh lyngkot <strong>ia</strong> ki kyrdan pule ki bym phim ju<br />

iohsngew barabor. Thoh MA(Hindi), Diploma in Library<br />

Science or M.A (Sociology) and Diploma in Labour<br />

Relations.<br />

5.17.3 Lada u briew um don kyrdan pule shu thoh ‘-‘ [Figure-5.21]<br />

Q. 8: OCCUPATION/ACTIVITY (Ki jingtrei bad ki <strong>ka</strong>m bym dei jingtrei)<br />

(Batai ki <strong>ka</strong>m ba trei shisha).<br />

5.18.1 Hangne phi dei <strong>ban</strong> thoh ki <strong>ka</strong>m ba trei ki<br />

nongtrei bad ki <strong>ka</strong>m baleh ki bym trei. Ki<br />

jingtrei ba trei bad ki <strong>ka</strong>m baleh ki bym trei<br />

dei <strong>ban</strong> don <strong>ka</strong> jing<strong>ia</strong>dei bad <strong>ka</strong> por ba<br />

niew (enumerated). Lada u briew um trei<br />

ha <strong>ka</strong> por ba niew namar ba u don ha <strong>ka</strong><br />

shuti, <strong>ia</strong> u dei <strong>ban</strong> khein kum u nongtrei.<br />

Ki jingtrei bad ki <strong>ka</strong>m ba leh kibym trei dei<br />

<strong>ban</strong> thoh kumba jubab.<br />

18


Ka nuksa ki <strong>ka</strong>m ba trei bad bym trei.<br />

a) Cultivator ( u nongrep)<br />

b) Agricultural labourer/manual labourer (nongbylla ha ja<strong>ka</strong> rep).<br />

c) Doctors/CA/Lawyers/Consultant/ Engineers/ Shopkeeper, etc ( Ki doctor sumar<br />

briew/chartered Accountant/ ki mukt<strong>ia</strong>r/ ki Engineer/ ki nongdie du<strong>ka</strong>n, etc.)<br />

d) Households duties ( ki <strong>ka</strong>m ing <strong>ka</strong>m sem)<br />

e) Student (u khynnah skul)<br />

f) Dependent ( ki khynnah rit bym pat leit skul bad ki tymmen ki kro ba shan<strong>ia</strong>h bam shan<strong>ia</strong>h dih<br />

ha kiwei pat)<br />

g) Pensioner ( ki ba la shongthait na <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m bad im da <strong>ka</strong> pension).<br />

h) Beggar (nongkhrong)<br />

i) Rentiers etc. ( kiba im na <strong>ka</strong> bai wai ing ne khyndew)<br />

5.18.2 U briew u lah <strong>ban</strong> trei bun jait ki <strong>ka</strong>m. U nongtrei u lah <strong>ban</strong> long u khynnah skul ruh. U nonghi<strong>ka</strong>i u<br />

lah <strong>ban</strong> trei ki <strong>ka</strong>m ing <strong>ka</strong>m sem ruh. Dei <strong>ban</strong> kham ithuh <strong>ka</strong> kyrdan trei <strong>ban</strong> <strong>ia</strong> ki kyrdan bym trei.<br />

Dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ka</strong> jingtrei ne <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m ba u briew u la pynlut khambun <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> por jong u. [Figure 5.22 &<br />

5.23]<br />

Q. 9 NAME(S) OF FATHER, MOTHER AND SPOUSE IN FULL<br />

(<strong>ka</strong>/ki kyrteng ba pura u kpa, <strong>ka</strong> kmie bad u ne <strong>ka</strong> lok)<br />

Lada ym niew <strong>ia</strong> u kpa, <strong>ka</strong> kmie ne u/<strong>ka</strong> lok ha <strong>ka</strong> ing <strong>ka</strong> sem ne ki la khlad noh thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng u<br />

kpa pyrshah u “F”, <strong>ka</strong> kmie, pyrshah u “M” bad <strong>ka</strong> ne u lok, pyrshah u “S’. Lada la niew <strong>ia</strong> ki ha <strong>ka</strong><br />

ing <strong>ka</strong> sem thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ser<strong>ia</strong>l number u kpa, <strong>ka</strong> kmie bad u ne <strong>ka</strong> lok ha column 1.<br />

5.19.1 Ha u lain ba nyngkong jong <strong>ka</strong> jingkylli ba 9 dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng u kpa jong man la <strong>ka</strong> ing <strong>ka</strong><br />

sem.<br />

Ha u lain ba-ar dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ka</strong> kyrteng jong <strong>ka</strong> kmie. Ha u lain balai dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong<br />

u lok ne <strong>ka</strong> lok jong man la u briew ne <strong>ka</strong> briew kiba la shongkurim ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> ing <strong>ka</strong> sem. Phi dei<br />

<strong>ban</strong> thoh pura <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng u kpa, <strong>ka</strong> kmie bad u lok ne <strong>ka</strong> lok. Ha <strong>ka</strong> ing <strong>ka</strong> sem, <strong>ka</strong> kyrteng u kpa<br />

bad <strong>ka</strong> kmie dei <strong>ban</strong> thoh b<strong>ia</strong>ng ha <strong>ka</strong> jing<strong>ia</strong>dei jong ki bad ki khun jong ki. Na <strong>ka</strong> bynta kiwei ym<br />

don <strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> thoh b<strong>ia</strong>ng, <strong>ka</strong> la b<strong>ia</strong>ng lada thoh tang <strong>ka</strong> ser<strong>ia</strong>l number jong ki na column 1 ha <strong>ka</strong><br />

synduk ba thoh “F” bad “M”. Na <strong>ka</strong> bynta ki khunswet bad kito kibym tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng u kpa ne <strong>ka</strong><br />

kmie shu thoh “-“. Kumjuh <strong>ka</strong> ser<strong>ia</strong>l number ha column 1 jong u lok ne <strong>ka</strong> lok dei <strong>ban</strong> thoh ha <strong>ka</strong><br />

synduk “S”. Wat thoh <strong>ka</strong> ktien “Late”, ha shwa <strong>ka</strong> kyrteng u kpa, <strong>ka</strong> kmie ne u/<strong>ka</strong> lok, “<strong>ka</strong>ba mut<br />

bam kwai ha dwar u blei”, <strong>ka</strong>ba shait pyndon<strong>ka</strong>m haba thoh ha phareng <strong>ban</strong> kynmaw <strong>ia</strong> kiba la<br />

khlad noh.<br />

Nuksa: Ka ing <strong>ka</strong> sem <strong>ka</strong> don 4 ngut ki dkhot ( Figure 5.24) 1. U Bah Heh, 2. Ka Kong Rit, 3. U<br />

Manik, 4. Ka Bahun.<br />

Katba ki kyrteng u kpa bad <strong>ka</strong> kmie u Bah Heh bad <strong>ka</strong> Kong Rit kim dei ki juh, ki kyrteng u kpa bad<br />

<strong>ka</strong> kmie u Manik bad <strong>ka</strong> Bahun ki dei kijuh. Te na <strong>ka</strong> bynta u Manik bad <strong>ka</strong> Bahun <strong>ka</strong> la b<strong>ia</strong>ng tang<br />

<strong>ban</strong> thoh “01” ha <strong>ka</strong> synduk ba don “F”. bad “02” ha <strong>ka</strong> synduk ba don “M”. na <strong>ka</strong> bynta u Bah Heh<br />

ruh <strong>ka</strong> la b<strong>ia</strong>ng <strong>ban</strong> thoh “02” ha <strong>ka</strong> synduk ba thoh “S” bad na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> Kong Rit <strong>ban</strong> thoh “01”<br />

ha <strong>ka</strong> synduk ba don ‘S’.<br />

19


FILLING UP THE SIDE B OF THE NPR SCHEDULE (QUESTION 10-14)<br />

( Ban <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR Schedule ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng ba thoh ‘B’ (jingkylli 10 haduh 14)<br />

Kynmaw: Shwa ba phi sdang <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingkylli 10 ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng B jong <strong>ka</strong> <strong>schedule</strong>, phi dei<br />

<strong>ban</strong> kyntiew shwa <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ser<strong>ia</strong>l number jong ki dkhot jong <strong>ka</strong> ing <strong>ka</strong> sem na <strong>ka</strong> jingkylli9 Q. 1(a) ba<br />

don ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng A ha ki column ba nyngkong bad ba-ar jong <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng B.<br />

Q.10 KA JAKA BA KHA<br />

5.20.1 Lada la kha ha ri Ind<strong>ia</strong>, thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong <strong>ka</strong> shnong/town, district bad state.<br />

Lada la kha shabar Ind<strong>ia</strong>, thoh <strong>ka</strong> kyrteng jong <strong>ka</strong> ri bar la kha bad thoh (-) pyrshah <strong>ka</strong> village,<br />

town, District.<br />

Kynmaw: Kane <strong>ka</strong> jingkylli dei <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> tang na <strong>ka</strong> bynta kiba la kha shabar jong <strong>ka</strong> shnong/town<br />

ba la niew (enumerated). Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba la kha ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba niew (enumerate) thoh (-)<br />

pyrshah <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> village/town, district and state.<br />

5.20.2 Ia ki jingtip kiba <strong>ia</strong>dei bad <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> kha, dei <strong>ban</strong> thoh ha ki 3 bynta. Kata <strong>ka</strong> kyrteng <strong>ka</strong> shnong/town,<br />

district bad state/country ba la kha dei <strong>ban</strong> thoh ha Q.10. [Figure 5.25 bad 5.26]<br />

20


Village/Town(Shnong/Sor)<br />

5.20.3 U briew um lah <strong>ban</strong> don ar tylli ki ja<strong>ka</strong> ba la kha<br />

<strong>ia</strong> u, hynrei tang <strong>ka</strong>wei. Kylli <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la kha<br />

jong man la uwei pa uwei uba don ha <strong>ka</strong> list.<br />

Lada la kha <strong>ia</strong> u ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la niew<br />

(enumerated) thoh (-) ha baroh ki lai bynta jong<br />

<strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> jingkylli (Figure 5.27). Lada <strong>ia</strong> u briew la<br />

kha ha <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> kyntoit jong <strong>ka</strong> shnong ne<br />

kyntoit jong <strong>ka</strong> sor. Ia u la khein kum uba la kha<br />

ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> shnong ne sor. Ia <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> jubab dei<br />

<strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> tang lada <strong>ia</strong> u briew la kha shabar<br />

jong <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la niew <strong>ia</strong> u. Kynmaw ba ki dkhot<br />

<strong>ka</strong> ing <strong>ka</strong> sem bad ba u kha <strong>ia</strong> ki ha ki ja<strong>ka</strong><br />

bapher bapher.<br />

5.20.4 Ia ki jingtip kiba <strong>ia</strong>dei bad <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> kha, dei <strong>ban</strong><br />

thoh ha ki 3 bynta. Kata, <strong>ka</strong> kyrteng shnong ba<br />

la kha, kyrteng District bad kyrteng Jylla/Ri.<br />

Lada <strong>ia</strong> u briew la kha ha <strong>ka</strong> shnong, pom <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

“town” kumjuh ruh lada la kha ha sor (town)<br />

pom <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shnong (village). [Figure 5.28].<br />

District<br />

5.20.5 Ia <strong>ka</strong> kyrteng jong <strong>ka</strong> district ba kha dei <strong>ban</strong><br />

thoh tang lada la kha shabar jong <strong>ka</strong> shnong ne<br />

town ba la niew, hynrei hapoh ri Ind<strong>ia</strong>. Lada la<br />

kha shabar <strong>ka</strong> shnong/town ba niew thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

kyrteng jong <strong>ka</strong> district ba la kha <strong>ia</strong> u. <strong>ka</strong> district<br />

<strong>ka</strong> lah ruh <strong>ban</strong> long <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la niew <strong>ia</strong> u. Lada<br />

um tip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng <strong>ka</strong> district, thoh ym tip<br />

“(Not known)”. Ia <strong>ka</strong> kyrteng jong <strong>ka</strong> district dei<br />

<strong>ban</strong> thoh ha <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> ba-ar jong <strong>ka</strong> jingkylli.<br />

(Figure 5.29).<br />

5.20.6 Lada <strong>ia</strong> u briew la kha hapoh rel, hapoh bus, ha<br />

<strong>ka</strong> lieng ne liengsuin, etc. ha poh ri Ind<strong>ia</strong>, ai <strong>ka</strong><br />

kyrteng jong <strong>ka</strong> shnong/town, district, State/UT<br />

21


State/Country<br />

ha <strong>ka</strong>ba <strong>ia</strong> uta u khunlung la register. Lada ym pat register ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng <strong>ka</strong> district/state ba <strong>ka</strong>ta<br />

<strong>ka</strong> jingj<strong>ia</strong> <strong>ka</strong> la j<strong>ia</strong>.<br />

5.20.7 Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba la kha shabar jong <strong>ka</strong> village/town ba niew <strong>ia</strong> ki thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng <strong>ka</strong><br />

state/Country ha <strong>ka</strong>ba la kha <strong>ia</strong> ki ha <strong>ka</strong> bynta ba-lai jong <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> jingkylli. Ka state <strong>ka</strong> lah <strong>ban</strong> long<br />

ha <strong>ka</strong>ba la niew <strong>ia</strong> ki.<br />

5.20.8 Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba la kha shabar Ind<strong>ia</strong>.<br />

Pynrung tang <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong <strong>ka</strong> ri.<br />

(Figure 5.30).<br />

Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba la kha shabar <strong>ka</strong> ri<br />

Ind<strong>ia</strong> pom noh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ktien “State”.<br />

5.20.9 Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba la kha ha dur<strong>ia</strong>w thoh<br />

“born at sea” bad thoh (-) pyrshah ki ktien<br />

village/town and district.<br />

Kaba don<strong>ka</strong>m<br />

5.20.10 Kynmaw ba <strong>ka</strong> shnong/sor, district ne State/Union Territory ne <strong>ka</strong> ri <strong>ka</strong> lah <strong>ban</strong> kylla hadien ba la<br />

kha. Lah <strong>ban</strong> kylla <strong>ka</strong> kyrteng ne kylla <strong>ka</strong> jingshynshar. Hangne dei <strong>ban</strong> pynrung <strong>ka</strong> kyrteng mynta<br />

ym <strong>ka</strong> kyrteng ha <strong>ka</strong> por ba la kha. Bun na ngi ki kha ha Assam, hynrei mynta ngi dei ha Meghalaya<br />

<strong>ka</strong> state mynta dei Meghalaya. Mynshwa ki bhoi bad ki maram ki kha ha Khasi Hills district. <strong>ka</strong><br />

district jong ki mynta pat <strong>ka</strong> dei Ri Bhoi bad West Khasi Hills. Kine ki kyrteng mynta dei <strong>ban</strong> ai kum<br />

ki district jong <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba kha <strong>ia</strong> ki lada la kha <strong>ia</strong> ki hangta.<br />

Q. 11 NATIONALITY AS DECLARED (KA JINGLONG TRAI RI KUMBA LA IATHUH)<br />

Nong Ind<strong>ia</strong> – 1, Kiwei kiwei, thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng <strong>ka</strong> ri.<br />

5.21.1 Kynmaw ba la ngi long ki Khasi-Pnar, <strong>ka</strong> Nationality jong ngi <strong>ka</strong> dei “Ind<strong>ia</strong>n”. Na <strong>ka</strong> bynta ki Ind<strong>ia</strong>n<br />

ai Code 1. Na <strong>ka</strong> bynta kiwei pat thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong <strong>ka</strong> ri jong ki kum Japan, China, Thailand,<br />

etc. Don teng teng ba ki dkhot <strong>ka</strong> ing <strong>ka</strong> sem ki don ki Nationality kiba <strong>ia</strong>pher. Dei <strong>ban</strong> kylli bn<strong>ia</strong>h<br />

bha <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne. Ha ing lah <strong>ban</strong> don <strong>ka</strong> khun ba ioh lok phareng <strong>ka</strong>ba la kylla noh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Nationality jong<br />

<strong>ka</strong> bad ki khun ruh. Sa <strong>ka</strong> Nationality thoh kumba la <strong>ia</strong>thuh. (Fig. 5.31 bad 5.32).<br />

Kyrpad <strong>ia</strong> uba phi kylli jingkylli <strong>ban</strong> ai <strong>ka</strong> Nationality<br />

jong baroh khoit ki dkhot jong <strong>ka</strong> ing <strong>ka</strong> sem.<br />

Kynmaw ba u briew um don hok <strong>ban</strong> long u nong<br />

Ind<strong>ia</strong> (Ind<strong>ia</strong>n Citizen) wat la u <strong>ka</strong>m ba u long<br />

kumta. Ia <strong>ka</strong> Ind<strong>ia</strong>n Citizenship lah <strong>ban</strong> ai tang da<br />

<strong>ka</strong> sor<strong>ka</strong>r pdeng.<br />

22


Q.12 PRESENT ADDRESS OF USUAL RESIDENCE<br />

Lada uno uno u thmu <strong>ban</strong> sah na <strong>ka</strong> bynta 6 bnai tam ha <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> addres, thoh <strong>ka</strong> .<br />

(i) Building number bad kyrteng, <strong>ka</strong> number jong <strong>ka</strong> ing, (ii) Ka kyrteng <strong>ka</strong> Surok, (iii) Ka kyntoit/Post<br />

Office, (iv) Village/Town, (v) District/State.<br />

5.22.1 Thoh hangne <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> address jong ki dkhot jong baroh <strong>ka</strong> ing. Don 6 tylli ki lain <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> ki address<br />

bad man la u lain u don la <strong>ka</strong> jong <strong>ka</strong> jongdon<strong>ka</strong>m.<br />

a. Address Line 1 – Building Number and Name House No<br />

b. Address Line 2 – Street Name<br />

c. Address Line 3 – Locality/Post Office<br />

d. Address Line 4 – Village / Town<br />

e. Address Line 5 – District/State<br />

f. Address Line 6 – PIN Code<br />

5.22.2. La jan barabor <strong>ka</strong> address jong u khlieh ha iing bad jong ki dkhot <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> long <strong>ka</strong>juh. Lada <strong>ka</strong>m dei<br />

<strong>ka</strong>juh thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> address mar pyrshah <strong>ka</strong> kyrteng jong uta u dkhot.<br />

5.22.3. Lada <strong>ka</strong> address <strong>ka</strong> dei ha nongkyndong phin ym lah <strong>ban</strong> ioh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Building No, House No bad Street<br />

No. Te wat khuslai shaphang kine, wat thoh eiei ha kito ki lain. Thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng <strong>ka</strong> Post Office, <strong>ka</strong><br />

kyrteng <strong>ka</strong> District bad <strong>ka</strong> State. Ha Nongkyndong ym juh don Pin Code. Kum <strong>ka</strong> Jaint<strong>ia</strong> Hills <strong>ka</strong> Pin<br />

Code jong ki shnong baroh <strong>ka</strong> lah <strong>ban</strong> long jong <strong>ka</strong> Jowai 793150. Te wad lad kumno <strong>ban</strong> ioh <strong>ia</strong> u<br />

Pin Code.<br />

5.22.4. Peit <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> dur 5.33 haduh 5.36 ba phin dup sngewthuh bha.<br />

5.22.5. Kymmaw <strong>ban</strong> thoh <strong>ka</strong> address ba beit jong man la u briew ha <strong>ka</strong> Q. 12. Lada <strong>ka</strong> address jong u<br />

khlieh <strong>ka</strong> iing bad u briew ba bud <strong>ia</strong> u ha <strong>ka</strong> Ser<strong>ia</strong>l No, <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong>juh ym don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> ai pura <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

address jong uta uba ar. Shu thoh ‘do’. Ym don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> address ki shipai. Shu thoh da u<br />

dash (-).<br />

23


5.22.6 Kito kiba <strong>ka</strong> code jong <strong>ka</strong> usual resident status jong ki <strong>ka</strong> dei 3, kylli <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> address jong ki bad thoh<br />

kumba la batai haneng.<br />

24


Q.13. DURATION OF STAY AT THE PRESENT ADDRESS (IN COMPLETED YEARS)<br />

(Katno snem phi la sah ha <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> address)<br />

5.23.1 Thoh hangne la <strong>ka</strong>tno snem u dkhot jong <strong>ka</strong> iing u la sah hangne. Lade u sah 30 ½ snem, thoh 30<br />

snem lada u la sah 30 snem 11 bnai 15 sngi thoh 30 snem. Lada u briew ba la kha ha <strong>ka</strong> address ba<br />

u la ai u ong ba u la sah hangne naduh ba u la kha <strong>ia</strong> u, phi dei <strong>ban</strong> kylli ba u la leit ne em shabar<br />

<strong>ban</strong> pule ne <strong>ban</strong> trei. Lada hooiod, thoh hangne <strong>ia</strong> ki snem ba u<br />

la sah hangne khlem leit shuh shano shano ruh hadien ba u la<br />

wan phai. Lada u la wan phai ha <strong>ka</strong> 9-11-2002, <strong>ka</strong> mut u lah ha<br />

<strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> <strong>ban</strong>iew <strong>ia</strong> u shaei shaei ruh la 7 snem (in complete year).<br />

Yn dap 8 snem ha <strong>ka</strong> 09.11.2010. U briew uba la kha ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong><br />

ba niew <strong>ia</strong> u bad ym juh leit shaei shaei ruh, ki snem ba u la sah<br />

ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba niew <strong>ia</strong> u ki long kumjuh kum <strong>ka</strong> rta jong u [Fig<br />

5.37 bad 5.39].<br />

5.23.2 Lada u briew ba sah ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba niew <strong>ia</strong> u <strong>ka</strong> duna shisnem,<br />

thoh ‘00’ ha <strong>ka</strong> synduk.<br />

Q.14. PERMANENT RESIDENTIAL ADDRESS<br />

(Lada <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong>juh kum <strong>ka</strong> Q.12. thoh “same”)<br />

5.24.1 Hangne phin thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> address <strong>ka</strong>ba neh bad <strong>ka</strong> bym kylla shuh jong man la u dkhot <strong>ka</strong> iing. Ka<br />

address <strong>ka</strong> bym kylla shuh <strong>ka</strong> mut <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba u sah khlem don jingmut <strong>ban</strong> leit sah duh pat sha<br />

kiwei ki ja<strong>ka</strong> bad ba <strong>ka</strong> tynrai jong u <strong>ka</strong> dang neh ha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong>. Ka lah <strong>ban</strong> long <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la kha<br />

ne <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba u thmu <strong>ban</strong> sah shi junom <strong>ka</strong>tba u dang im ha <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> pyrthei. Ka ja<strong>ka</strong> ba sah ki kmie<br />

ki kpa tymmen jong u phi lap teng teng ki dkhot <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ki lah <strong>ban</strong> don <strong>ka</strong> permanent<br />

address bapher bapher. Na <strong>ka</strong> bynta kine <strong>ka</strong> permanent address ba pura jong uwei pa uwei dei <strong>ban</strong><br />

thoh hangne.<br />

5.24.2 Ka permanent address jong u ba nyngkong bad ba ar ha <strong>ka</strong> ser<strong>ia</strong>l ki dei <strong>ka</strong>juh , thoh ‘same’. Ban<br />

<strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Q 14 <strong>ka</strong> long kumjuh kumba la batai haneng na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> Q 12.<br />

5.24.3 Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba don <strong>ka</strong> code 3 ha <strong>ka</strong> resident<strong>ia</strong>l status, kylli <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> permanent address jong ki<br />

<strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> ha <strong>ka</strong> Q 14 kumba la batai na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong> Q 12 haneng.<br />

25


CHECKING THE FILLED SCHEDULE<br />

(Check ne pule b<strong>ia</strong>ng <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Schedule ba la <strong>pyndap</strong>)<br />

5.25 Ka long <strong>ka</strong>ba bha haduh <strong>ka</strong>tta <strong>ka</strong>tta ba phin pule b<strong>ia</strong>ng <strong>ia</strong> ki jingthoh baroh khoit ba phi la <strong>ia</strong>thoh ha<br />

<strong>ka</strong> Schedule. Kane <strong>ka</strong>n <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong> phi <strong>ban</strong> nym leit phai b<strong>ia</strong>ng sha <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> iing <strong>ban</strong> kylli <strong>ia</strong> ki jingartatien<br />

jongphi.<br />

DATED SIGNATURE OR THUMB IMPRESSION OF THE RESPONDENT<br />

(Phah soi ne shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap ti kmie jong uto uba jubab <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingkylli jongphi)<br />

5.26 Lada phi la dep <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR Schedule, pule <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ha uto uba jubab <strong>ia</strong> ki jingkylli jongphi.<br />

Kane <strong>ka</strong> long <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m eh khamtam lada uba jubab <strong>ia</strong> ki jingkylli jong phi u long uba matlah ne<br />

u bym nang <strong>ban</strong> pule <strong>ban</strong> thoh. Nangta phah soi ne shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti kmie. Lada don <strong>ka</strong><br />

daw ba phim lah <strong>ban</strong> phah soi ne shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti kmie, thoh shai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> daw <strong>ban</strong> pyntip<br />

shisyndon sha u Charge <strong>of</strong>ficer/ Supervisor jong phi bad thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> report kyrpang ha <strong>ka</strong> por ba phi<br />

pynphai <strong>ia</strong> ki NPR Schedule. Ka jingsoi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng ha <strong>ka</strong> NPR Schedule <strong>ka</strong> dei <strong>ka</strong> dak <strong>ban</strong><br />

pynshisha ba <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> jubab bad la thoh ha <strong>ka</strong> NPR Schedule da u Enumerator ki long kiba shisha.<br />

Uba nang <strong>ban</strong> pule bad thoh nalor <strong>ka</strong> jingsoi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong u, u dei ruh <strong>ban</strong> thoh pura <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

kyrteng bad <strong>ka</strong> jait jong u, ne <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng u lah <strong>ban</strong> thoh tang <strong>ia</strong> u dak basdang jong <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong><br />

kyntien bad <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jait dei <strong>ban</strong> thoh pura (in full) <strong>ka</strong> long <strong>ka</strong> ba bha lada uba nang <strong>ban</strong> pule bad thoh<br />

un soi kum <strong>ka</strong> kyrteng ba u la ai ha <strong>ka</strong> por ba <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR Schedule bad ba la thoh ah <strong>ka</strong><br />

<strong>schedule</strong>.<br />

5.27.1 Lada u /<strong>ka</strong> briew kim lah <strong>ban</strong> soi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong u/<strong>ka</strong> phi dei <strong>ban</strong> shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti kmie<br />

jong <strong>ka</strong> kti <strong>ka</strong> d<strong>ia</strong>ng lada u dei u shynrang bad <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti kmie jong <strong>ka</strong> kti <strong>ka</strong>mon lada <strong>ka</strong><br />

dei <strong>ka</strong> kynthei. Ka shap jong kiwei pat ki shynr<strong>ia</strong>h kti ruh dei <strong>ban</strong> shim. Lada uba la jubab <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

jingkylli ym don ki ti kmie phi lah <strong>ban</strong> shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti kmie jong kiwei pat ki dkhot <strong>ka</strong> iing<br />

<strong>ka</strong> sem. Lada ym don shuh ruh mano mano pat ha iing , thoh ‘ym don briew <strong>ban</strong> ai <strong>ka</strong> shap <strong>ka</strong> ti<br />

kmie’. Lada don u bym treh <strong>ban</strong> soi ne ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti kmie, thoh u/<strong>ka</strong> kyntait <strong>ban</strong> soi ne<br />

<strong>ban</strong> ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti kmie. Na <strong>ka</strong> bynta kito kiba ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti kmie <strong>ka</strong> kyrteng jong<br />

u/<strong>ka</strong> ba ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap dei <strong>ban</strong> thoh lang bad <strong>ka</strong> shap hapoh bracket harum jong <strong>ka</strong> shap jong <strong>ka</strong> ti<br />

kmie.<br />

5.27.2 Phi dei ruh <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Phone/ Mobile No jong uto uba kylli jingkylli. Iathuh <strong>ia</strong> u ba phi don<strong>ka</strong>m<br />

<strong>ia</strong> kine na <strong>ka</strong> bynta <strong>ban</strong> <strong>ia</strong>kren bad u hadien habud lada don<strong>ka</strong>m. Ynda la dep <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Schedule<br />

baroh khoit u Enumerator u dei <strong>ban</strong> soi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>schedule</strong> ha <strong>ka</strong> synduk ba la pynkhreh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingthoh<br />

“Male” lada u dei u shynrang bad “Female” lada dei <strong>ka</strong> kynthei. U Enumerator ruh hadien ba u la<br />

ioh pd<strong>ia</strong>ng <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>schedule</strong> bad pule <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> u dei <strong>ban</strong> soi ha <strong>ka</strong> synduk ba la pynkhreh.<br />

5.27.3 Ynda la dep niew, ai ha uta uba jubab <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingkylli jong phi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip <strong>ka</strong>ba ki<br />

dkhot <strong>ka</strong> iing ki don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> pyni ha <strong>ka</strong> por ba shondur.<br />

26


FILLING UP OF ACKNOWLEDGEMENT SLIP,<br />

WORKING SHEET AND ENUMERATOR’S ABSTRACT<br />

6.1 Acknowledgement Slip Booklet<br />

Kane <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip Booklet ba la ai <strong>ia</strong> phi dei <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> na <strong>ka</strong> bynta man la <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong><br />

sem jong <strong>ka</strong> Houselisting Blok jong phi. Kawei <strong>ka</strong> Booklet <strong>ka</strong> don 150 tylli ki Acknowledgement Slip,<br />

kiba la thoh number 1 haduh 150. Kane <strong>ka</strong> Booklet <strong>ka</strong> long <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m bha. Kane <strong>ka</strong>n <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong> phi<br />

<strong>ban</strong> ioh <strong>ia</strong> baroh ki briew ba shong basah ha <strong>ka</strong> block jong phi, bad <strong>ban</strong> ithuh <strong>ia</strong> ki briew kiba long<br />

kiba bit <strong>ban</strong> shondur ha <strong>ka</strong> por shondur bad ha <strong>ka</strong> por ba shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap shynr<strong>ia</strong>hkti . Pule bha <strong>ia</strong><br />

<strong>ka</strong> jinghi<strong>ka</strong>i ba thoh hangne na <strong>ka</strong> bynta <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip Booklet.<br />

A. Cover Page<br />

6.1.1 Ka ja<strong>ka</strong> <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> ki dak <strong>ban</strong> ithuh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Houselisting Blok la buh ha <strong>ka</strong> cover page (<strong>ka</strong> slab a<br />

thep <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> booklet). Hangne phi dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng <strong>ka</strong> State/UT, District, Rural Development<br />

Block bad Town/Village ryng<strong>ka</strong>t bad ki code jong ki bad ruh <strong>ka</strong> ward No. jong <strong>ka</strong> houselisting block<br />

no. Kine ki particulars <strong>ban</strong> ithuh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Houselisting Blok ki don ha <strong>ka</strong> Appointment Letter jong phi.<br />

Thoh ne pynrung <strong>ia</strong> kine ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba dei <strong>ban</strong> thoh ne pynrung kiba don ha <strong>ka</strong> cover page.<br />

6.1.2 Phi dei <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong phi bad soi bad thoh tarik ruh. Hadien ba phi la ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

Acknowledgement Slip ha u Supervisor jong phi, u ruh u dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong u ha <strong>ka</strong><br />

ja<strong>ka</strong> ba la buh bad soi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> bad thoh tarik ruh.<br />

B. Acknowledgement Slip<br />

6.1.3 Ka Acknowledgement Slip Booklet <strong>ka</strong> don 150 tylli ki slip ba la ai number 1 haduh 150. Kawei <strong>ka</strong> slip<br />

na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem <strong>ka</strong> don ar bynta bad kine ki bynta ki don u juh u number. Hadien<br />

ba phi la dep <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne, <strong>ka</strong> <strong>of</strong>fice copy phin bat maphi bad <strong>ka</strong> jong uto uba phi kylli jingkylli<br />

(respondent) phin ai ha u ne <strong>ka</strong>.<br />

6.1.4 Ka Acknowledgement Slip yn <strong>pyndap</strong> na <strong>ka</strong> bynta man <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem (Household) ba la lum ha <strong>ka</strong><br />

NPR. Hadien ba phi la <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> ki sker jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ha <strong>ka</strong> NPR Schedule, <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

Acknowledgement Slip ha baroh ar copy. Kumno <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip la batai<br />

harum:<br />

a) Form Number: U number ba kyrpang uba don phra tylli ki dak jingkhein (digit) la shon ha <strong>ka</strong><br />

NPR <strong>schedule</strong>. Ia une u number dei <strong>ban</strong> kyntiew ha baroh ar tylli ki kopi jong <strong>ka</strong><br />

Acknowledgement Slip. Lah <strong>ban</strong> don ha khep ha <strong>ka</strong>ba palat <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> NPR Schedule la<br />

pyndon<strong>ka</strong>m na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>juh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem. Lada <strong>ka</strong> long kumta phi hap <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> sa <strong>ka</strong>wei<br />

<strong>ka</strong> Acknowledgement Slip na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>juh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem.<br />

b) Houselist Block Number bad <strong>ka</strong> Houshold Number: Kyntiew <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Houselist Block Number bad<br />

<strong>ka</strong> Household Number na <strong>ka</strong> NPR Schedule ha baroh ar tylli ki kopi jong <strong>ka</strong> Acknowledgement<br />

Slip. Kymmaw dei <strong>ban</strong> don tang uwei u Household Number na <strong>ka</strong> bynta <strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> Household.<br />

c) Name <strong>of</strong> Head <strong>of</strong> the Household: Ha <strong>ka</strong> NPR phi la thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong><br />

sem. Thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong u khlieh <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem kumba phi la thoh ha <strong>ka</strong> NPR Schedule.<br />

d) Number <strong>of</strong> Persons in the household: Don 3 tylli ki synduk Total, Male and Female. Ha <strong>ka</strong><br />

synduk <strong>ban</strong>yngkong thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> total jong ki briew baroh ha <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ba phi la pynrung ha<br />

<strong>ka</strong> NPR Schedule. Ha <strong>ka</strong> synduk ba ar thoh u number ki shynrang bad ha <strong>ka</strong> synduk ba lai thoh<br />

<strong>ia</strong> u number ki kynthei. Kymmaw ba lada phi kheinlang <strong>ia</strong> ki kynthei bad ki shynrang ba shong<br />

ha <strong>ka</strong>to <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem, u number ba mih na <strong>ka</strong> jingkheinlang un <strong>ia</strong> ryng<strong>ka</strong>t bad u number jong<br />

ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem lada phi niew <strong>ia</strong> ki baroh.<br />

27


e) Name <strong>of</strong> persons in the Household: Phi dei <strong>ban</strong> thoh baroh khoit ki kyrteng bad Sr<strong>ia</strong>l No. jong ki<br />

briew ba phi la niew ha <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem ha lyndet jong <strong>ka</strong> <strong>of</strong>fice copy jong <strong>ka</strong> Acknowledgement<br />

Slip ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la buh. Ia ki kyrteng dei <strong>ban</strong> copy na Q.1.(a) jong <strong>ka</strong> NPR Schedule. Thoh ruh<br />

M/F for male and female (shynrang ne kynthei) jong baroh ki dkhot jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem.<br />

Kymmaw ba tang ki lai tylli ki kolom ba shadien dei <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> hadien, ha <strong>ka</strong> por ba shondur.<br />

f) Person Eligible for Photography: Hangne ruh don lai tylli ki synduk, Total, Male, Female. Ha kine<br />

ki synduk phi dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ka</strong>tno ngut ki briew baroh jong <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem shynrang bad kynthei<br />

ki<strong>ban</strong> dap 15 snem <strong>ka</strong> rta ha <strong>ka</strong> 01.03.2011. Shu niew <strong>ia</strong> kito kiba la kha shuwa <strong>ka</strong> 01.03.1996<br />

bad phin sa ioh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> number.<br />

g) Persons covered during first round <strong>of</strong> photography: Don lai tylli ki synduk, Total, Male and<br />

Female ha kine ki synduk phi dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> ki briew baroh khoit shynrang bad kynthei jong <strong>ka</strong><br />

iing <strong>ka</strong> sem ki <strong>ban</strong> dap 15 snem <strong>ka</strong> rta ha <strong>ka</strong> 01.03.2011 bad kiba la dep shondur ba nyngkong.<br />

Kam long eh <strong>ka</strong>ba don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> shondur <strong>ia</strong> baroh kito kiba la dap 15 snem <strong>ka</strong> rta ha <strong>ka</strong> sien shon<br />

<strong>ban</strong>yngkong. Sngewnbha thoh ( ) <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong kito kiba la dep shondur ha <strong>ka</strong> sien ba<br />

nyngkong.<br />

h) Persons covered during second round <strong>of</strong> photography: Ha <strong>ka</strong> sien shondur <strong>ka</strong>ba ar, yn shondur<br />

lut <strong>ia</strong> baroh kito ki briew <strong>ia</strong> kiba ym shym la shon ha <strong>ka</strong> sien <strong>ka</strong>ba nyngkong. Ha ki synduk, phi<br />

dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingdon jong baroh ki briew, kynthei bad shynrang ha <strong>ka</strong> longiing ki <strong>ban</strong> kot<br />

sha <strong>ka</strong> 15 snem <strong>ka</strong> rta lane palat <strong>ka</strong>t ha <strong>ka</strong> 01.03.2011 bad <strong>ia</strong> kiba la kynthup lang ha <strong>ka</strong> sien<br />

shondur <strong>ka</strong>ba ar. Sngewbha ruh <strong>ban</strong> tick ( ) <strong>ia</strong> baroh ki kyrteng briew <strong>ia</strong> kiba la shondur ha<br />

<strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> kynti, sha lyndet <strong>ka</strong> <strong>of</strong>fice copy jong <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip.<br />

i) Name <strong>of</strong> Respondent: Hangne phi dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong uto uba phi la kylli jingkylli<br />

(respondent) bad uba <strong>ia</strong>rap <strong>ia</strong> phi <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR Schedule. Ka kyrteng jong u ruh phi la<br />

thoh bad ma u ruh u la soi ha <strong>ka</strong> l<strong>ia</strong>ng B jong <strong>ka</strong> NPR Schedule.<br />

j) Signature/Thumb Impression <strong>of</strong> the respondent with date: Sngewbha phah soi ne shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

shap jong <strong>ka</strong> ti kmie jong u respondent jong phi ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la buh ha <strong>ka</strong> <strong>of</strong>fice copy jong <strong>ka</strong><br />

Acknowledgement Slip. Thoh tarik ruh.<br />

k) Name <strong>of</strong> Enumerators: Thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng jong phi, u enumerator, ha <strong>ka</strong> kopi jong <strong>ka</strong><br />

Acknowledgement Slip ba phi ai ha u respondent jong phi.<br />

l) Signature <strong>of</strong> Enumerator with date: Phi u enumerator, phi dei <strong>ban</strong> soi ha <strong>ka</strong> kopi jong <strong>ka</strong><br />

Acknowledgement Slip ba phi ai ha u respondent ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la buh. Thoh <strong>ka</strong> tarik ruh.<br />

6.1.5 Handing over respondents copy <strong>of</strong> Acknowledgement Slip<br />

Tar <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kopi jong <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip jong u respondent bad ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ha u ne <strong>ka</strong>. Ong <strong>ia</strong> u ba<br />

u dei <strong>ban</strong> sumar bad buh bha <strong>ia</strong> u number ba u dei <strong>ban</strong> pyni pat <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ha <strong>ka</strong> por ba shondur <strong>ban</strong> dup<br />

ithuh <strong>ia</strong> ki dkhot <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem jong u/<strong>ka</strong>.<br />

6.1.6 Handing over <strong>of</strong> the Acknowledgement Slip Booklet to the Supervisors<br />

Phi dei <strong>ban</strong> ai noh ha u Supervisor jong phi <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Acknowledgement Slip Booklet ba phi la dep <strong>ban</strong><br />

pyndon<strong>ka</strong>m. Peit bn<strong>ia</strong>h ha baroh kiei kiei ba la <strong>pyndap</strong> beit khlem bakhla bad <strong>ka</strong>ba la dep soi bad<br />

ha baroh ki ophis kopi kin don lut ha <strong>ka</strong> booklet. Ka nongmuna <strong>ka</strong> don ha <strong>ka</strong>ba kut <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> lynnong.<br />

6.2 Filling up <strong>of</strong> the working sheet for preparation <strong>of</strong> the Enumerators Abstract<br />

6.2.1 Ka working sheet <strong>ka</strong> don 8 kolom. Ha <strong>ka</strong> don<strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> thoh ki household number, <strong>ka</strong>tno ngut ki<br />

briew ba don ha <strong>ka</strong> iing <strong>ka</strong> sem bad ki briew kiba bit <strong>ban</strong> shondur. U don uwei u lain na <strong>ka</strong> bynta<br />

<strong>ka</strong>wei <strong>ka</strong> NPR Schedule. Na <strong>ka</strong> bynta man la <strong>ka</strong> NPR Schedule, phi dei <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> u Household<br />

Number, <strong>ka</strong>tno ngut ki briew (Total, Male, Female). Peit <strong>ia</strong> ki briew (Total, Male, Female) ki ba bit<br />

<strong>ban</strong> shondur (kiba la kha shuwa <strong>ka</strong> 01.03.1996) kiba phi la thoh ha <strong>ka</strong> por ba <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> NPR<br />

Schedule. Ha trai jong man la <strong>ka</strong> page, phi dei <strong>ban</strong> ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> total jong <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> page. Ynda phi la dep<br />

<strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> ki sker jong baroh ki iing ki sem jong <strong>ka</strong> Houselisting Blok jong phi, kyntiew <strong>ia</strong> ki total jong<br />

28


man la <strong>ka</strong> page ha <strong>ka</strong> Working Sheet bathymmai bad ai hangta <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> Grand Total; <strong>ka</strong> total jong ki<br />

baroh ki page.<br />

6.3 Filling up <strong>of</strong> the Enumerators Abstract<br />

6.3.1 Ka nongmuna jong <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> phom <strong>ka</strong> don haba kut <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> lynnong. Phi dei <strong>ban</strong> pynkhreh lai kopi <strong>ia</strong><br />

kine ki phom (form). Ban pynkhreh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong> phom phi dei <strong>ban</strong> pyndon<strong>ka</strong>m ba <strong>ka</strong> “Summary<br />

Totals” ba don ha <strong>ka</strong> page ba khatduh jong <strong>ka</strong> Working Sheet. Ki jingbatai kumno <strong>ban</strong> <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> <strong>ka</strong><br />

Enumerators Abstract la ai harum:<br />

Location Particulars<br />

6.3.2 Phi dei <strong>ban</strong> ai baroh ki location particulars jong <strong>ka</strong> Houselisting Block ha <strong>ka</strong> Enumerators Abstract.<br />

Ka kyrteng bad code <strong>ka</strong> State/UT, District, Rural Development Block, Town/Village, Ward Number,<br />

Houselisting Block number dei <strong>ban</strong> thoh ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la buh, ha khlieh jong <strong>ka</strong> Enumerators<br />

Abstract.<br />

a. Summary Totals<br />

Hangne phi dei <strong>ban</strong> kyntiew <strong>ia</strong> ki summary totals ba dei ha <strong>ka</strong> page ba khatduh jong <strong>ka</strong> Working<br />

Sheet <strong>ka</strong>ba <strong>ia</strong>dei bad ki total number <strong>of</strong> household, ki number jong ki briew total, male, female bad<br />

<strong>ka</strong> number jong kito kiba long kiba bit <strong>ban</strong> shan shondur ha <strong>ka</strong> houselisting block jong phi.<br />

b. Inventory Details<br />

Ha <strong>ka</strong> Training klas ba khatduh jong phi, phi la iohpd<strong>ia</strong>ng <strong>ia</strong> ki NPR Schedule, <strong>ban</strong> pyndon<strong>ka</strong>m na <strong>ka</strong><br />

bynta <strong>ka</strong> Houselisting block jong phi. Sa ai number ter ter <strong>ia</strong> baroh ki <strong>schedule</strong>. Phi dei <strong>ban</strong> kyntiew<br />

<strong>ia</strong> ki Form Number ha <strong>ka</strong> Enumerators Abstract bad <strong>pyndap</strong> <strong>ia</strong> ki number jong <strong>ka</strong> NPR <strong>schedule</strong>s ha<br />

kolom 3. Ka lah <strong>ban</strong> long ba phi la pynlut baroh khoit ki NPR Schedule bad phi don<strong>ka</strong>m shuh sa<br />

khynd<strong>ia</strong>t <strong>ban</strong> pyndep <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> <strong>ka</strong>m jongphi. Phi lah <strong>ban</strong> ioh ki NPR Schedule kiba thymmai ha <strong>ka</strong>ba ym<br />

shym la shon <strong>ia</strong> ki kyrteng bad code jong <strong>ka</strong> State/District. Ka number jong kito ki NPR <strong>schedule</strong><br />

thymmaiba phi la ioh hadien yn <strong>pyndap</strong> ha <strong>ka</strong> kolom pyrshah u 4. Phi dei ruh <strong>ban</strong> thoh <strong>ia</strong> ki sker<br />

jong ki <strong>schedule</strong> ba la pyndon<strong>ka</strong>m ha pyrshah u 5 bad ki <strong>schedule</strong> ba la pynsyrwa bad bym pat<br />

pyndon<strong>ka</strong>m ha pyrshah u 6 jong <strong>ka</strong> enumerators abstract. Shuwa ba phin ai <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> ha u Supervisor<br />

jong phi, phi dei <strong>ban</strong> peit b<strong>ia</strong>ng <strong>ia</strong> kiba phi la thoh ha <strong>ka</strong> Enumerators Abstract. Thoh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng<br />

jong phi bad soi bad <strong>ka</strong> tarik ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la buh. Ki sker baroh khoit yn peit b<strong>ia</strong>ng da u Supervisor<br />

u<strong>ban</strong> thoh ruh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> kyrteng bad <strong>ka</strong> soi lem bad <strong>ka</strong> tarik ha <strong>ka</strong> ja<strong>ka</strong> ba la buh.<br />

29


30<br />

PHOTOGRAPHY<br />

AND<br />

BIOMETRY<br />

7.1 Hadien ba la dep lum <strong>ia</strong> baroh ki jingtip ha <strong>ka</strong> NPR Schedule, yn lum noh <strong>ia</strong> ki na baroh ki ja<strong>ka</strong>. Ia ki<br />

NPR Schedule ba la dep <strong>pyndap</strong> yn scan bad hadien <strong>ka</strong>ta yn sa leh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> data entry. Hadien a la dep<br />

leh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> data entry, yn shondur bad shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap shympr<strong>ia</strong>h kti jong baroh ki briew kiba la dap<br />

15 snem bad shaneng ha baroh ki Enumeration Block. Yn ai lypa <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> list jong baroh ki briew kiba<br />

long kiba bit <strong>ban</strong> shondur <strong>ban</strong> <strong>ban</strong> shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap shympr<strong>ia</strong>h kti, ha ki briew ki <strong>ban</strong> leh <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne <strong>ka</strong><br />

<strong>ka</strong>m, ryng<strong>ka</strong>t bad ki jingtip kiba bn<strong>ia</strong>h jong baroh ki briew. Yn ym shondur lane shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap<br />

shympr<strong>ia</strong>h kti jong ki dkhot <strong>ka</strong> longiing kiba hapoh 15 snem <strong>ka</strong> rta. Ha kum kine ki khep, yn shondur<br />

bad shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap shympr<strong>ia</strong>h kti ynda ki la dap 15 snem <strong>ka</strong> rta. Phi dei <strong>ban</strong> pynshai ba baroh ki<br />

briew kiba la dap 15 snem bad shaneng, ki dei <strong>ban</strong> shah shon dur bad ruh <strong>ban</strong> shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap<br />

shympr<strong>ia</strong>h kti. Lymda ki leh kumta, <strong>ka</strong> kyrteng jong ki <strong>ka</strong>n ym paw ha <strong>ka</strong> Local Register jong ki Usual<br />

Residents. Lada ki dkhot <strong>ka</strong> longiing kiba la kot 15 snem <strong>ka</strong> rta lane palat kiba la don kyrteng ha <strong>ka</strong><br />

population register hynrei kim ioh lad <strong>ban</strong> shondur ha <strong>ka</strong> sien <strong>ka</strong>ba nyngkong na <strong>ka</strong> daw ba kim don<br />

ha shnong, lah <strong>ban</strong> khot <strong>ia</strong> ki ha <strong>ka</strong> sien shondur <strong>ka</strong>ba ar.<br />

7.2 Ka <strong>ka</strong>m <strong>ban</strong> pynithuh <strong>ia</strong> ki briew ha baroh ar sien shondur <strong>ka</strong>n dei <strong>ka</strong> jong phi. Phi dei <strong>ban</strong> poi ha <strong>ka</strong><br />

ja<strong>ka</strong> shondur ha <strong>ka</strong> por <strong>ka</strong>ba b<strong>ia</strong>ng bad shim <strong>ia</strong> ki acknowledgement slip booklet na u Campincharge.<br />

Phi dei <strong>ban</strong> khmih bn<strong>ia</strong>h <strong>ia</strong> ki kyrteng jong ki briew bad ki kyrteng ba don <strong>ka</strong><br />

acknowledgement slip and peit <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> jingdon jong ki briew ha man la <strong>ka</strong> longiing kiba wan na <strong>ka</strong><br />

bynta <strong>ban</strong> shah shondur bad <strong>ban</strong> shim <strong>ia</strong> <strong>ka</strong> shap shympr<strong>ia</strong>h kti. Phi dei <strong>ban</strong> pynphai <strong>ia</strong> kine ki<br />

acknowledgement slip sha u nongjubab jong <strong>ka</strong>ta <strong>ka</strong> longiing. Iarap <strong>ia</strong> ki nongshondur <strong>ban</strong><br />

pynthikna ba u briew uba wan <strong>ban</strong> shah shondur u dei shisha ne em kumba la thoh ha <strong>ka</strong><br />

acknowledgement slip. Lada don <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong>no <strong>ka</strong> jing<strong>ia</strong>pher ne jingbym <strong>ia</strong>hap, pyntip <strong>ia</strong> <strong>ka</strong>ne sha u<br />

Camp incharge bad <strong>ia</strong> u Supervisor/Sub-district Registrar jongphi.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!