You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KAPITULLI I SHTATE<br />
1. Mbartja e nxehtësisë<br />
Praktikisht të gjitha proceset e teknologjisë<br />
ushqimore sjellin thithje ose eliminimin e<br />
nxehtësisë.<br />
Dallohen dy raste:<br />
a) Kur transmetimi i nxehtësisë është kusht<br />
themelor për realizimin e një procesi të<br />
dhënë p.sh dukuria që përcakton rregullat e<br />
mbarëvajtjes së proceseve të avullimit,<br />
tharjes apo distilimit është ndikimi i<br />
nxehtësisë së fshehte të avullimit. Liofiliziini<br />
bazohet në ndikimin e nxehtësisë se<br />
sublimirnit te akullit, pasterizimi <strong>dhe</strong><br />
sterilizimi termik, blansherimi <strong>dhe</strong> pjekja,<br />
janë operacione që bazohen në ndikimin e<br />
nxehtësisë deri në rritjen e temperaturave të<br />
afta për të mos shkatërruar ose për të<br />
inaktivizuar enzimat etj.<br />
b) Në raste te tjera, kur shkëmbimi i<br />
nxehtësisë, mesjrthesfi nuk është esencial<br />
për zhvillimin e operacionit, shërben për të<br />
fiksuar kushtet e temparatures me të<br />
përshtatshme për realizimin e procesit, p.sh<br />
mbajtja e temperaturës optimale në shumë<br />
ferrnentirne kërkon largimin e nxehtësisë së<br />
prodhuar nga aktiviteti mikrobik.<br />
Po kështu, gjatë konservimit të frutave <strong>dhe</strong><br />
zarzavateve duhet të përshtatet eliminimi i<br />
nxehtësie së gjeneruar nga aktiviteti<br />
frymëmarrës i produkteve. Sisteme të<br />
përshtatshme ftohjeje duhet të parashikohen<br />
në bluarjen e produkteve të ndryshme për të<br />
eliminuar nxehtësinë e zhvilluar si pasojëe<br />
fërkimeve duke zvogëluar kështu efikasitetin<br />
<strong>Makinat</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Proceset</strong> <strong>Teknike</strong><br />
e procesit <strong>dhe</strong> që në disa raste mund të<br />
dëmtojë cilësinë e produktit.<br />
Në të gjitha këto raste faktor vendimtar për<br />
efektshmerinë e procesit është shpejtësia me<br />
të cilën nxehtësia i hiqet produktit Shumë<br />
shpesh kjo bëhet me një projektim të<br />
përshtatshëm të impianteve, zgjedhjen e<br />
materialeve të përshtatshme <strong>dhe</strong> kushteve të<br />
punës.<br />
2. Mekanizmat e mbartjes së nxehtësisë<br />
Kusht që të kemi mbartjen e nxehtësisë<br />
midis dy pikave është që dy pikat të gjenden<br />
në temperatura të ndryshme- mbartja e<br />
nxehtësisë realizohet nga pika me<br />
temperature me te larte drejt pikave me<br />
temperature me te ulet.<br />
Konduksioni (përcjellshmëria), është<br />
transporti i nxehtesise tipik për trupat e<br />
ngurte, i pashoqëruar me ndonjë lëvizje te<br />
dukshme te lendes. Në trupat e ngurtë jo<br />
percjelljes i detyrohet lëkundjes së<br />
molekulave, ndërsa në metalet i detyrohet<br />
lëvizjes së elektroneve. Konduksioni është i<br />
mundshëm e<strong>dhe</strong> në lëngjet e<strong>dhe</strong> në gazet,<br />
me kusht që ato të mbeten të palëvizshme,<br />
në mënyrë që të dallohen lëvizjet e<br />
konveksionit.<br />
Konveksion është mbartja e nxehtësisë, kur<br />
një sasi makroskopike grimcash spostohet<br />
duke transportuar (marre me vete) një sasi të<br />
caktuar nxehtësie.<br />
Kjo mënyrë e mbartjes se nxehtësisë është<br />
tipike për lëngjet. Është e kuptueshme që<br />
91
Change language