You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Rrjedhësit jo Newtonian.<br />
Për ta ilustruar me një shembull po marrim<br />
në shqyrtim si rrjedhës jo ujin e pastër, por<br />
një xhel amidoni. Bëhet fjale në të vërtetë<br />
për një strukturë gjysmë të<br />
ngurtëtredimensionale, në të cilën molekulat<br />
e amidonit të xhelatinizuara <strong>dhe</strong> hidratuara<br />
krijojnë një rrjete që ndalon ujin ne rrjedhë.<br />
Nëse përsërisim eksperimentin e pllakës do të<br />
shohim se xhelatina nuk rrjedh, pra nuk<br />
krijon ndonjë gradient shpejtësie. Përderisa<br />
të qëndrojë e plotë struktura<br />
tredimensionale që mban ujin, xhelatina<br />
nuk mund të rrjedhë. Rrjedhja fillon vetëm<br />
kur forca e zbatuar e tejkalon vlerën kufi që<br />
çon në thyerjen e rrjetës tredimensionale.<br />
Lëngjet që sillen në këtë mënyrë quhen<br />
plastike. Vlefta e TO është shume e<br />
vlefshme për shume zbatime ne<br />
teknologjinë ushqimore. Ajo shërben si<br />
mase sigurie për te penguar rrjedhësin, kur<br />
ne nuk duam qe ai të rrjedhë (bojëra<br />
ushqimore, pasta dhëmbësh etj). TO quhet<br />
ndryshe e<strong>dhe</strong> kufiri i rrjedhshmërisë.<br />
Ekzistojnë disa sisteme që i ngjajnë pak<br />
rrjedhësve plastike, por nuk sillen<br />
saktësisht si ata, prandaj e<strong>dhe</strong> i quajmë<br />
pseudoplastike.<br />
Këto janë sistemet e përberë nga<br />
suspensione <strong>dhe</strong> janë shumë të shpeshtë në<br />
rrjedhësit ushqimore. Rasti klasik është ai i<br />
lëngjeve të turbullt të frutave <strong>dhe</strong> perimeve.<br />
Këto lengje janë të përberë nga një pjese e<br />
lëngët, që në përgjithësi është solucion ujor<br />
sheqeri, kripe <strong>dhe</strong> komponime të tjera me<br />
peshe të vogël molekulare, si e<strong>dhe</strong> nga një<br />
pjese e ngurte, e përberë nga fragmente<br />
celulash në suspension.<br />
Kur lëngu është ne qetësi, pjesëzat e ngurta<br />
vendosen në një strukture tredimensionale,<br />
të ngjashme me atë të xhelit<br />
<strong>Makinat</strong> <strong>dhe</strong> <strong>Proceset</strong> <strong>Teknike</strong><br />
të amidonit <strong>dhe</strong> japin në tërësi pamjen e një<br />
trupi "pothuajse të ngurtë".<br />
Në fakt, pjesëzat e ngurta nuk janë<br />
tëlidhura midis tyre, <strong>dhe</strong> nëse ne kryejmë<br />
eksperimentin e pllakës, zbatimi i një force<br />
qofte e<strong>dhe</strong> shume te vogël, vënë në lëvizje<br />
rrjedhësin, megjithëse me një<br />
gradient shpejtësie shume të vogël.<br />
Formimi i gradientit të shpejtësisë ka si<br />
efekt organizimin e pjesëzave te ngurta <strong>dhe</strong><br />
venien e tyre ne lëvizje. Në rast se forca e<br />
zbatuar është e larte në mënyrë<br />
tëmjaftueshme, copëzat e ngurta ndjekin<br />
shtresat e lëngut <strong>dhe</strong> nuk përfaqesojnë me<br />
një pengesë të fortë për rrjedhjen, me<br />
përjashtim të fërkimit që ekziston midis<br />
tyre <strong>dhe</strong> fazës së lëngët.<br />
Ndryshimi i sjelljes reologjike te lëngjeve<br />
me temperaturën<br />
Viskoziteti i gazeve rritet me rritjen e<br />
temperaturës. Viskoziteti i lëngjeve<br />
zvogëlohet me matjen e temperaturës.<br />
Varësia e viskozitetit nga temperatura<br />
shprehet nga ekuacioni i Arheniusit.<br />
Koncepti i rezistencës tangenciale<br />
Fenomenet e fërkimit përcaktojnë një profil<br />
shpejtësie me një vlefte maksimale pranë<br />
aksit te tubit <strong>dhe</strong> vlere 0 ne paret. Pllakat<br />
me shpejtësi konstante ne këtë rast janë<br />
pllaka cilindrike, lëvizja e të cilave mund të<br />
imagjinohet si lëvizja e disa cilindrave<br />
koncentrike me rreze që vjen duke u<br />
zvogëluar.<br />
Supozojmë se kemi matur presionin në<br />
tëmajte <strong>dhe</strong> në të djathtë. Praktikisht, dy<br />
presionet nuk janë të barabarta. Presioni në<br />
anën e djathte është më i ulët se ai nëanën e<br />
majte. Diferenca AP quhet humbje ngarkese<br />
<strong>dhe</strong> tregon se rrjedhësi duke kaluar nga x ne<br />
+ Ax, ka humbur energji.<br />
32
Change language