Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Roli dhe kontributi i Mbretit Leka në mërgim për<br />
lirinë e popullit shqiptar dhe çështjen kombëtare<br />
Nga Sulejman Gjanaj<br />
Fjala e mbajtur në Konferencën<br />
Shkencore “Roli i mërgatës<br />
në shtetformim”, mbajtur<br />
në Prizren, 10-13 qershor<br />
Më 29.08.1991, Mbreti<br />
Leka i dërgoi një telegram<br />
presidentit të Francës, z.<br />
François Mitterand, ku i<br />
kërkoi që gjatë takimit të tij<br />
të parashikuar për ditët në<br />
vijim me Millosheviçin, të<br />
ngrihet çështja e Kosovës<br />
dhe respekti i të drejtave<br />
legjitime të shqiptarëve.<br />
Mesazhi i Mbretit drejtuar<br />
popullit shqiptar me rastin<br />
e 28.11.1991 kishte në<br />
thelb shpresën, nevojën për<br />
qëndresë; lirinë dhe<br />
demokracinë, dhe çështjen<br />
e trojeve etnike shqiptare<br />
nën Jugosllavinë artificiale.<br />
Më 29.04.1992, Mbreti Leka<br />
i dërgoi një telegram Sekretarit<br />
të Përgjithshëm të<br />
OKB-së, z. Butros Butros<br />
Galli, ku protestoi kundër<br />
krijimit të planifikuar të një<br />
Jugosllavie të re, që nuk do<br />
të merrte parasysh aspiratat<br />
legjitime të popullit shqiptar.<br />
Këtë qëndrim dhe të<br />
njëjtën protestë ia kishte<br />
shprehur edhe Sekretarit të<br />
Përgjithshëm të Konferences<br />
Islamike në telegramin e<br />
tij, drejtuar më 12.04.1992.<br />
Më 08.09.1992, Mbreti Leka<br />
i dërgoi një letër zyrtare Archipeshkut<br />
Vasolomeos I,<br />
Patriarkat i Stambollit, ku<br />
protestoi kundër emërimit<br />
të një Peshkopi të huaj për<br />
kishën ortodokse shqiptare,<br />
pasi kjo gjë ishte një përpjekje<br />
për të sabotuar<br />
Kishën Autoqefale<br />
Ortodokse Shqiptare. Në<br />
fillim të viteve ‘90, Mbreti<br />
Leka ishte po ashtu mjaft<br />
aktiv në politikën shqiptare.<br />
Pavarësisht se kur u kthye<br />
në Tiranë për herë të parë,<br />
më 21.11.1993, qeveria e<br />
atëhershme nuk e lejoi të<br />
qëndrojë më shumë se 24<br />
orë duke përdorë një pretekst<br />
banal dhe të pabazë<br />
por, Mbreti Leka nuk rreshti<br />
së vepruari. Konstrukti i<br />
tij ishte i tillë saqë çdo<br />
vështirësi i jepte force dhe<br />
kurajo për të vazhduar përpjekjet<br />
e tij, se e dinte që<br />
ishin përpjekje të drejta dhe<br />
në interes të popullit dhe<br />
kombit të tij. Në vitin 1994,<br />
Mbreti Leka organizoi<br />
takime të shpeshta në<br />
Londër, Paris, Aman dhe Johanesburg<br />
me politikanë<br />
shqiptarë dhe personalitete<br />
të rëndësishme të jetës politike<br />
dhe shoqërore shqiptare.<br />
Kur filloi greva e<br />
përgjithshme në Shqipëri,<br />
krerët e disa institucioneve<br />
të vendit u detyruan të<br />
kërcënojnë, se Shqipëria<br />
qeveriset nga Tirana dhe jo<br />
nga Johanesburgu. Më<br />
14.04.1994, Mbreti Leka i<br />
dërgoi një telegram kryeministrit<br />
grek, z. Andreas Papandreu<br />
dhe Sekretarit të<br />
Përgjithshëm të OKB-së, z.<br />
Butros Butros Galli, ku<br />
shprehu protestat më të forta<br />
kundër shkeljes të tokave<br />
shqiptare nga trupat ushtarake<br />
greke. Në mesazhin e<br />
tij drejtuar popullit shqiptar<br />
me rastin e 28.11.1994,<br />
Mbreti Leka i kërkoi popullit<br />
që të “njohë mirë miqtë<br />
dhe armiqtë, aleatët natyralë<br />
dhe ata interesaxhinj, si dhe<br />
neokomunistët kameleonë”.<br />
Mesazhet e Mbretit<br />
bëheshin nga viti në vit<br />
edhe më politike, por gjithmonë<br />
çështja kombëtare,<br />
bashkimi i popullit dhe Shqipëria<br />
Etnike ishin në thelb<br />
të mendimit të tij.<br />
Në vitin 1997, Mbreti u<br />
rikthye në Shqipëri, ku situata<br />
ishte në prag të një<br />
lufte civile. Me të mbërritur<br />
në Rinas, mesazhi i tij për<br />
popullin ishte: “Paqe, Bashkim,<br />
Vëllazërim”. Një referendum<br />
u zhvillua më<br />
29.06.1997 për formën e<br />
regjimit. Sipas të gjitha rezultateve<br />
paraprake, Monarkia<br />
fitoi, por rezultati u<br />
manipulua. Mbreti u largua<br />
nga Shqipëria më 12.04.1997<br />
dhe një vit më vonë, u nënshkrua<br />
një marrëveshje me<br />
të gjitha forcat politike të<br />
djathta, duke përfshirë edhe<br />
Partinë Demokratike, ku u<br />
denoncua manipulimi i referendumit<br />
dhe u shpreh<br />
angazhimi për organizimin<br />
në të ardhmen i një referendumi<br />
të ri për formën e<br />
regjimit. Më 10.03.1998,<br />
Mbreti Leka i dërgoi një telegram<br />
Sekretarit të Përgjithshëm<br />
të OKB-së, z. Kofi<br />
Anan, ku: Deklaron se sit-<br />
uata në Kosovë është kritike.<br />
Siguron se deklarata e<br />
Fatos Nanos në Kretë, i cili<br />
ishte shprehur se Kosova<br />
duhet të ngelet një provincë<br />
serbe, kishte shkaktuar<br />
shumë frustracion në Kosovë.<br />
Njofton se OKB-ja duhet<br />
të krijonte shpresat për<br />
bashkimin e Shqipërisë Etnike<br />
në të ardhmen, kështu<br />
që kriza në Kosovë të zbehej<br />
para se të kthehet në<br />
luftë. Proteston kundër okupimit<br />
të Kosovës nga më<br />
shumë se 100.000 trupa serbe.<br />
Me 11.06.1998, Mbreti<br />
Leka u dërgoi një Memorandum<br />
të ri për Kosovën të<br />
gjitha kancelarive perëndimore,<br />
ku kërkoi që armëpushimi<br />
t’i imponohet Beogradit,<br />
ku deklaroi se statusi<br />
i autonomisë për Kosovën<br />
nuk mund të jetë më në axhendën<br />
e bisedimeve dhe që<br />
e drejta e vetëvendosjes për<br />
popullin shqiptar të Kosovës<br />
të vihet në veprim. Më<br />
13.08.1998, Mbreti Leka i<br />
dërgoi një letër private presidentit<br />
turk, z. Sulejman<br />
Demirel, ku i propozoi një<br />
nismë ballkanike për Kosovën,<br />
nën kuadrin e së cilës<br />
Turqia duhet të luante një<br />
rol të rëndësishëm. Më<br />
23.11.1998, Mbreti Leka i<br />
dërgoi një letër private autorit<br />
të kësaj kumtese,<br />
lidhur me kontaktet me komandën<br />
e rezistencës tonë<br />
në Kosovë. Mesazhi i<br />
Mbretit drejtuar popullit<br />
shqiptar me rastin e ditës së<br />
Pavarësisë, më 28.11.1998,<br />
u përqëndrua rreth qeverisjes<br />
së Shqipërisë dhe situatës<br />
në Kosovë. Mbreti<br />
apeloi përsëri popullin sh-<br />
qiptar për t’u bashkuar “për<br />
fatet e kombit dhe<br />
shpëtimin e tij drejt një Shqipnie<br />
Etnike”. Në mëngjesin<br />
e datës 05.02.1999,<br />
qeveria e Afrikës së Jugut<br />
informoi Mbretin Leka se<br />
prej asaj dite nuk gëzonte<br />
më mbrojten diplomatike në<br />
atë vend. Pas këtij njoftimi,<br />
pak minuta më vonë, Mbreti<br />
Leka u arrestua nën pretekstin<br />
e mbajtes të armatimeve<br />
në rezidencen<br />
mbretërore. Siç u vërtetua<br />
më vonë, disa qarqe armike<br />
të kombit shqiptar kishin<br />
ndërhyrë te qeveria e Afrikës<br />
së Jugut për ta bllokuar<br />
Mbretin Leka atje. Kështu,<br />
ai nuk do të mund të merrte<br />
pjesë as në ceremoninë<br />
e varrimit të mikut tij të<br />
vjetër, Mbretit Hysein të Jordanise<br />
me dt. 07.02.1999<br />
dhe as në punimet e Konferencës<br />
së Rambujesë që<br />
hapi punimet të nesërmen<br />
e arrestimit të Mbretit.<br />
Natyrisht, prezenca e<br />
Mbretit Leka në Jordani dhe<br />
Rambuje do t’i kishte dhënë<br />
mundësinë atij që të bënte<br />
lobingun e nevojshëm dhe<br />
të siguronte përkrahjen e<br />
duhur për realizimin e aspiratës<br />
së popullit shqiptar,<br />
për një bashkim nën një Shqipëri<br />
Etnike. Pas ndërhyrjes<br />
energjike të disa kryetarëve<br />
shtetesh, si Presidenti<br />
Francez Jacques Chirac, të<br />
gjitha akuzat e qeverisë së<br />
Afrikës së Jugut ranë më<br />
29.11.1999. Më 18.03.1999,<br />
nëpërmjet një komunikate<br />
të Oborrit Mbretëror Shqiptar,<br />
Mbreti u shpreh se<br />
“mbështet aspiratat legjitime<br />
të popullit të Kosovës<br />
në bisedimet e Rambujesë,<br />
por paralajmëroi se janë disa<br />
pika të rrezikshme për kombin<br />
shqiptar në atë marrëveshje,<br />
që u lënë vend interpretimeve<br />
të ndryshme”.<br />
Në atë komunikatë, thuhej<br />
se “Shqipëri Etnike” nuk do<br />
të thotë “deklarim lufte”.<br />
Më 17.05.1999, Mbreti i dërgoi<br />
një letër private Sekretarit<br />
të Përgjthshëm të Natos,<br />
z. Javier Solana, ku denoncoi<br />
spastrimin etnik në<br />
Kosovë dhe u shpreh se e<br />
drejta e vetëvendosjes është<br />
e vetmja zgjidhje. Në një<br />
intervistë botuar në gazetën<br />
franceze “Le Monde”, Mbreti<br />
deklaroi se problemi i<br />
Kosovës ka vetëm një<br />
zgjidhje dhe që është “Bashkimi<br />
i Kosovës me Shqipërinë”.<br />
Pas arrestimit të<br />
Mbretit në Afrikë të Jugut,<br />
në shkurt 1999, qëndrimi i<br />
tij atje ishte bërë i pamundur,<br />
ndaj duhej gjetur një<br />
vend mik, ku të qëndronte<br />
deri në kthimin përfundimtar<br />
në atdhe. Me anë të<br />
një letre private dërguar autorit<br />
të kësaj kumtese, më<br />
09.04.2001, Mbreti Leka foli<br />
lidhur me rivendosjen në<br />
Kosovë, sipas propozimit të<br />
disa miqve nga Kosova. Në<br />
vitin 2002, më 27 qershor,<br />
sipas një ftese të Parlamentit<br />
shqiptar, Mbreti Leka u<br />
kthye përfundimisht në Shqipëri,<br />
bashkë me anëtarët<br />
e tjerë të Familjes<br />
Mbretërore.<br />
******<br />
Që nga momenti kur u<br />
betua, Mbreti Leka i qëndroi<br />
besnik fjalës së tij për të<br />
bërë çdo sacrificë për popullin<br />
e kombin, për lirinë e<br />
E hënë, 18 qershor 2012<br />
FORUM<br />
demokracinë, për bashkimin<br />
e krijimin e Shqipërisë<br />
Etnike. Ai nuk kurseu<br />
asgje për çështjen tonë<br />
kombëtare dhe sidomos për<br />
të realizuar pavarësinë e<br />
Kosovës, që e konsideronte<br />
si hap të parë drejt bashkimit<br />
nën një Shqipëri Etnike.<br />
Mbreti Leka udhëtoi<br />
pa rreshtur nëpër botë<br />
gjatë gjithë jetës së tij, në<br />
kërkim të mbështetjes për<br />
kauzën tonë kombëtare.<br />
Kishte miq të ngushtë në<br />
mesin e kryetarëve të shteteve<br />
dhe pushtetarëve në<br />
botën arabe, në BE, në<br />
SHBA, etj, dhe i vuri të<br />
gjithë ata në dispozicion të<br />
interesave të popullit dhe<br />
kombit shqiptar. Dha me<br />
dhjetra intervista në vit në<br />
mediat e shkruara dhe<br />
vizive në mbarë botën për<br />
të ndërgjegjësuar opinionin<br />
publik ndërkombëtar për<br />
vuajtjet e popullit shqiptar.<br />
Kishtë një vizion të qëndrueshëm<br />
dhe të palëkundur<br />
përsa i përket të<br />
ardhmes së popullit dhe<br />
kombit shqiptar. Ai diti t’i<br />
japë një sens jetës së tij,<br />
duke e konsideruar vetveten<br />
si një “ushtar të atdheut”.<br />
Ashtu jetoi, pa e<br />
shijuar plotësisht realizimin<br />
e vullnetit të popullit,<br />
por të paktën pati meritën<br />
që la një model reference<br />
për popullin shqiptar,<br />
për patriotizmin, nacionalizmin<br />
dhe atdhedashurinë.<br />
*****<br />
Më lejoni të falenderoj<br />
Qeverinë e Republikës së<br />
Kosovës, veçanërisht ministrin<br />
e Diasporës, z. Ibrahim<br />
Makolli, për organizimin e<br />
kësaj konference dhe sidomos<br />
për ftesën që na bëri për<br />
të mbajtur këtë kumtese,<br />
për rolin dhe kontributin e<br />
Mbretit Leka në mërgim për<br />
lirinë e popullit shqiptar<br />
dhe çështjen kombëtare.<br />
Është hera e parë që jepen<br />
kaq shumë informacione<br />
mbi përpjekjet e Mbretit<br />
Leka dhe gëzimi im shtohet,<br />
kur kjo gjë u realizua pikërisht<br />
në Kosovën e lirë dhe<br />
të pavarur që Mbreti Leka e<br />
kishte kaq shumë përzemër<br />
dhe qe e konsideronte si<br />
pjesë e pandarë të trojeve<br />
etnike shqiptare.<br />
Ju falemnderit,<br />
Sulejman Gjana, MR<br />
Zv-Kryetar i PLL<br />
FUND<br />
<strong>55</strong> 23